BİLGİNİN ORGANİZASYONU I
SINIFLAMA
KONU BAŞLIKLARI
Sınıflama
Mısır'da bulunan İskenderiye Kütüphanesi'nin bir çalışanı olan Kallimachos, (MÖ 305-240) büyük düşünürler gibi kendi kütüphane düzenleme sistemini oluşturmuştur.
Aristoteles’e ait bilgi sınıflaması, ortaçağ felsefesi ve biliminin temelini oluşturmaktaydı.
Linnaeus (1707-1778), modern bilimsel taksonomide biyolojik organizmaların
sınıflandırılması için alem, şube, sınıf, takım, familya, cins ve türlere
ayırarak bilinen bir sistem geliştirmiştir.
TAKSONOMİ
Taksonomi; bir bilgi, etki veya etkinlik alanı içerisindeki öğelerin (bir nesne ya da bir kavram) sınıflandırılması olarak tanımlanmaktadır. Bilgiyi yönetmek ve keşfetmek için kullanılan araçlardan biridir.
Sınıflama; öğelerin (bir nesne ya da bir kavram) gruplanma çalışması ve öğeler arasında çeşitli ilişkileri kurulması ya da bu gruplama çalışmasının sonucunda çıkan bir ürün olarak tanımlanmaktadır.
Aslında taksonomi ve sınıflama aynı anlama gelmektedir. Buna rağmen, taksonomi kavramı genellikle biyoloji ve diğer bilim disiplinleri için kullanılmaktadır.
Sınıflama ya da sınıflandırma kavramı ise tüm çalışma alanları tarafından
kullanıldığı için, taksonomi teriminden daha sık kullanılmaktadır.
SINIFLAMA NEDİR?
Bilgi kaynaklarının kütüphane raflarında düzenlenmesinin bir aracıdır.
Okuyucuların bilgi kaynaklarına konuları aracılığıyla erişmesini sağlayan bir kütüphane hizmetidir (Açık raf sistemi).
Kütüphane dermesinde yer alan her türlü materyalin konusunun belirli bir kural gereğince saptanmasıdır.
Bir sınıflama sisteminin başarılı olması için, önceden hazırlanmış bir sınıflama
dizgelerine gerek vardır. Bu dizgeler esnek, genişletilebilir ve güncellenebilir
olmalıdır.
SINIFLAMA SİSTEMİNİN AMAÇLARI
Kütüphane materyallerinin konu düzenlemelerini gerçekleştirmek
Sistematik konu kataloğunun (indeksinin) düzenlenmesini sağlamak
Sistematik yapısıyla (ayrıntı düzeyi genelden özele doğru olan) ilgili konuları bir arada tutmak ve yan yana getirmek, o konuya yakın eserleri de diğer eserlerin yanına getirmek
Konunun her yönü tek başlık altında toplanmalı ve ilgili yeni konular aynı başlık altına eklenebilmelidir.
Materyalleri biçimlerine göre ayırmak (Sözlük, ansiklopedi, atlas, süreli
yayın…)
SINIFLAMANIN KAPSAMI
Bir eserin sınıflaması iki kısımdan oluşur:
• Birincisi konu başlığının seçimi,
• İkincisi ise sınıflama numarasının verilmesidir.
Konu başlığı eserin içeriğini belirleyen bir ad, bir kelime veya kelime öbeğinden oluşur.
Konu başlığının belirlenmesi eserin konusunun saptanması ile ilişkilidir.
SINIFLAMA SİSTEMLERİ VE TÜRLERİ
Dewey Onlu Sınıflama Sistemi = Dewey Decimal Classification (DDC) 1876
Evrensel Onlu Sınıflama Sistemi (EOS) = Universal Decimal Classification (UDC) 1899
Kongre Kütüphanesi Sınıflama Sistemi = Library of Congress Classification (LCC, LC) 1899-1920
Ulusal Tıp Kütüphanesi Sınıflama Sistemi = National Library of Medicine
(NLM) 1944
ESERİN KONUSUNUN SAPTANMASI
• Eserin başlığına bakmak
• İçindekiler sayfasını incelemek
• Eserde içindekiler sayfası yoksa bölüm başlıklarına göz gezdirmek
• Yazarın görüşünü anlayabilmek için eserin önsözünü okumak veya kitap kapağında yazılı bilgileri gözden geçirmek uygun olur.
Yukarıda belirtilen bütün kaynaklar eserin konusunun saptanmasında yeterli değilse kitabın içeriğine bakılmalıdır. Bibliyografyalar, kataloglar, ansiklopediler, eleştiri ve tanıtıcı yazılardan yararlanılır.
Tüm bu işlemler yetersiz kaldığında esere geçici bir numara verilerek konu
uzmanlarından yardım alınmalıdır.
KONU BAŞLIKLARI
Birden çok konu içeren eserler için her konu için ayrı başlık oluşturulmalıdır.
Kullanıcıların az arayacağı ilgi çekmeyen eserler, önemsiz gelişigüzel çıkarılmış eserler, makaleler için konu başlığı oluşturulması gerekmeyebilir.
Konu başlığı için seçilen kelimeler kullanıcının eğitim ve kültür seviyesine
uygun, kelimelerden oluşmalıdır.
KONU BAŞLIKLARI
Her konu için ayrı bir başlık seçilmeli, seçilen bu başlıklar başka bir konu ile karıştırılmayacak niteliğe sahip olmalıdır.
Konu başlığı için seçilen kelime ve kelimeler konuyu tam olarak yansıtmalıdır. Konunun kapsamından ne çok ne de az olmalıdır.
Konu başlıkları yaygın olarak kullanılan herkesin hatırlayabileceği
kelimelerden seçilmelidir.
KONU BAŞLIKLARININ TÜRLERİ
1. Yalın konu başlıkları (Coğrafya ; Kültür vb.)
2. Tamlama niteliğindeki başlıklar (Halk Kütüphaneleri ; Kütüphane Yönetimi)
3. İbare şeklindeki başlıklar (Mustafa Kemal Atatürk)
4. Birleşik konu başlıklar (Sosyoloji ve Toplum)
KONU BAŞLIKLARI
