BİTKİLERDE SU KAYBI (TRANSPİRASYON)
Transpirasyon, suyun topraktan alınıp ksilemle taşındığı ve mezofil hücrelerinden stoma altı
boşluklarına verilip oradan buhar halinde dışarı atıldığı kesiksiz bir su akımı olarakda
tanımlanabilir
stomatal transpirasyon
kutikular transpirasyon
lentiseller transpirasyon
Yaprakta suyun yol izi. Ksilemden mezofil hücre çeperine Yaprakta suyun yol izi. Ksilemden mezofil hücre çeperine doğru stoma poru aracılığı ile su difüzyonla yapragın dış doğru stoma poru aracılığı ile su difüzyonla yapragın dış
yüzeyine geçer. Aynı zamanda CO2 konsantrasyon yüzeyine geçer. Aynı zamanda CO2 konsantrasyon
gradientine bağlı olarak stomalardan difüz eder.
gradientine bağlı olarak stomalardan difüz eder.
STOMA VE TRANSPİRASYONDAKİ ROLÜ STOMA VE TRANSPİRASYONDAKİ ROLÜ
Stomalar bazı türlerin yapraklarının sadece alt yüzeyinde, bazılarında her iki yüzeylerinde bulunur.
TABLO 1: Bazı türlerde stoma sayısı (cm2 de)
ÜST EPİDERMİS ALT
EPİDERMİS
Elma - 38760
Mısır 6047 9922
Meşe - 58140
Kabak 2791 27132
Ayçiçeği 8527 15504
Stomaların hareket mekanizması
ŞEKİL 3: Stoma hücrelerinde radyal düzenlenmiş stoma
hücreleri ve epidermal hücreler.a) Amaryllis tipi; b) Gramine tipi stoma
Stoma hücrelerinin açılıp kapanmasına etki eden etmenler Stoma hücrelerinin açılıp kapanmasına etki eden etmenler
1. Işık1. Işık
2. Su Kıtlıgı2. Su Kıtlıgı
3. Sıcaklık3. Sıcaklık
Stomaların açılıp kapanmasında ilk zamanlarda osmotik Stomaların açılıp kapanmasında ilk zamanlarda osmotik koşulların değişmesi
koşulların değişmesi( Osmotik teori( Osmotik teori) ile açıklanmıştır. ) ile açıklanmıştır.
Daha sonraki yıllarda hücresel
Daha sonraki yıllarda hücresel Nişasta Glikoz dönüşümü Nişasta Glikoz dönüşümü ve ve fosforilaz fosforilaz enzimin ortamdaki pH ya göre etkisinin enzimin ortamdaki pH ya göre etkisinin
değişimi ile açıklanmıştır. Kırmızı ve mavi ışıgın etkileri değişimi ile açıklanmıştır. Kırmızı ve mavi ışıgın etkileri
ile açıklanırken ATP sentezi ile gerçekleşen değişimler ile açıklanırken ATP sentezi ile gerçekleşen değişimler
üzerinde durulmuştur üzerinde durulmuştur
Tubinge’de çalışan, Alman Botanikci H. Von Mohl 1856’da stomatal hareket için yürütücü kuvvetin stoma hücrelerindeki turgor değişiminden sağlandığını ileri sürmüştür (Meider 1987)
Stomaların açılmasını etkilediği belirlenen çeşitli parametreler vardır. Son yıllarda, hücredeki Kalsiyum iyonlarının stoma açıklığını kontrol etiği görüşüde incelenmeye değer olarak bulunmuştur. İzole epidermislerin bulundugu ortama kalsiyum tuzlarının katılmasının Commelina communis ve tütünde stomaların açılmasını engellediği ve kapanmasını uyardığı tesbit edilmiştir. Aynı durum Vicia faba epidermis şeritlerinde de gösterilmiştir.
Bundan başka, kalsiyum iyonları stoma hücre protoplastlarında potasyumun oluşturduğu şişmeyide engellemektedir.
Son yıllardaki diğer bir görüş ise ikinci haberci hipotezi dir.
Buna göre ABA, karanlık ve sitokininler ikinci haberci olarak kalsiyumu kullanan sinyaller olarak nitelendirilmişdir
Transpirasyon hızına etki eden faktörler Transpirasyon hızına etki eden faktörler
Bitkisel faktörlerBitkisel faktörler
* Kök-sürgün oranı* Kök-sürgün oranı
* Yaprak alanı * Yaprak alanı
* Yapragın yapısı * Yapragın yapısı
* Bitkideki fizyolojik ve morfolojik koşullar* Bitkideki fizyolojik ve morfolojik koşullar
Ortamsal FaktörlerOrtamsal Faktörler
* * IşıkIşık
* Havanın nemi( Buhar basıncı)* Havanın nemi( Buhar basıncı)
* Sıcaklık * Sıcaklık
* Rüzgar * Rüzgar
* Toprak suyu * Toprak suyu
BİTKİLERDE SU AKIMINI SAĞLAYAN BİTKİLERDE SU AKIMINI SAĞLAYAN
ETMENLER ETMENLER
TranspirasyonTranspirasyon
Filtrasyon DayanıklılığıFiltrasyon Dayanıklılığı
Havanın Emme Basıncı
Ksilem Borularının RolüKsilem Borularının Rolü
Kökün Emme BasıncıKökün Emme Basıncı
Yaprağın Emme BasıncıYaprağın Emme Basıncı
Kök BasıncıKök Basıncı
BİTKİLERDE
BİTKİLERDE SIVI SIVI HALDE SU KAYIBIHALDE SU KAYIBI Bitkiler sıvı halde su kaybederler. Bu çeşitli Bitkiler sıvı halde su kaybederler. Bu çeşitli
şekillerde olur şekillerde olur
Gutasyon( Damlama ) Gutasyon( Damlama )
Eksudasyon( Yaşarma ) Sekresyon( Salgılama) Sekresyon( Salgılama)
