ESER SAHİBİNİN HAKLARI/MANEVİ HAKLAR

ESER SAHİBİNİN

HAKLARI/MANEVİ HAKLAR

ESER SAHİBİNİN HAKLARI

 Sınırlı sayıdadır

 Devredilemez

 Miras yoluyla intikal edemez

(FSEK md.19 kimlerin yararlanacağını

düzenler)

 Koruma süreyle sınırlı değildir

 Sınırlı sayıdadır

 Devredilebilir

 Miras yoluyla intikal eder

 Koruma süreyle sınırlıdır

Manevi Haklar Mali Haklar

MANEVİ HAKLAR

Kişilik hakkı mıdır yoksa ondan tamamen bağımsız bir nitelikte mi?

 Kişilik hakkında olduğu gibi son bulmaz

 Ölümden sonra da etkisini sürdürmeye devam eder

 Şeref ve itibar ihlaline karşı koruma kişilik hakkı ile örtüşmektedir.

Eser sahipliği teorisi

 Hirsch’in teorisi

 Eser meydana getirilmekle birlikte «eser sahipliği statüsü kazanılır»

 Bu statüden doğan mutlak haklar bulunmaktadır.

MANEVİ HAKLAR

 Umuma arz hakkı (FSEK m.14)

 Adın belirtilmesi (FSEK m.15)

 Eserin bütünlüğünün korunması (FSEK m.16)

 Eserin aslına erişim hakkı (Eser sahibinin

malik ve zilyedlere karşı hakları) (FSEK m.17)

UMUMA ARZ HAKKI MD.14

Umuma arz: Eserin, sahibinin kişisel çevresinin dışına çıkmasıdır.

Eser Sahibi:

 Bir eserin umuma arzedilip edilmemesini-sipariş tablo

 yayımlanma zamanını-25 yıl sonra yayım

 Umuma arz tarzını munhasıran tayin eder.

 Sadece yayını kapsamaz, aynı zamanda

sergilenme, okunma, sahneleme gibi eylemeleri de içerir

 Bir defa gerçekleşen bir eylemdir ve geri alınamaz

UMUMA ARZ HAKKI MD.14

Eserin içeriği hakkında bilgi verme yetkisi Koşul:

 Bütünü veya esaslı bir kısmı alenileşmemiş olan, yahut

 ana hatları her hangi bir suretle henüz umuma tanıtılmıyan bir eser

UMUMA ARZ HAKKI MD.14

 Eserin umuma arzedilmesi veya yayımlanma tarzı, sahibinin şeref ve itibarını

zedeleyecek mahiyette ise eser sahibi

umuma tanıtımını veya yayılanmasını men edebilir

 Şeref ve itibarı zedeleme durumu objektif bir şekilde tespit edilecektir

 başkasına yazılı izin vermiş olması durumu değiştirmez

 Menetme yetkisinden sözleşme ile vazgeçmek hükümsüzdür.

 Diğer tarafın tazminat hakkı saklıdır.

ADIN BELİRTİLMESİ/ESER SAHİPLİĞİNİN

TANINMASI/ESER SAHİBİ OLARAK TANITILMA HAKKI MD.15

 Eseri, sahibinin adı veya müstear adı ile yahut adsız olarak, umuma arzetme veya yayımlama hususunda karar vermek

salahiyeti munhasıran eser sahibine aittir.

Hakkın İçerdiği Yetkiler

 Eseri vücuda getiren kişi olarak sunma yetkisi

 Üçüncü kişilerden kendisini eser sahibi olarak kabul etmeleri ve topluma bu şekilde

sunmalarını isteme yetkisini

 Eseri bir başka kişi tarafından meydana getirilmiş gibi göstermelerine engel olma yetkisi

ADIN BELİRTİLMESİ MD.15

güzel sanat eseri kopyaları ve

işlenmelerin aslı ve çoğaltılmış nüshaları

 asıl eser sahibinin ad veya alameti

kararlaştırılan veya adet olan şekilde belirtilir

 vücuda getirilen eserin bir kopya veya işlenme olduğunun açıkça gösterilir

Mimari eserler

 yazılı istem üzerine

 eserin görülen bir yerine

 eser sahibinin uygun göreceği malzeme ile

 silinmeyecek biçimde

ESERİN BÜTÜNLÜĞÜNÜ KORUMA MD.16

 Eser sahibinin izni olmadıkça eserde

veyahut eser sahibinin adında kısaltmalar, ekleme ve başka değiştirmeler yapılamaz.

Amaç eserin bütünlüğünün, eseri mahiyetinin ve eser sahibinin hususiyetinin, eserin

birliğinin, tekliğinin, tamamiyetinin korunması

ESERİN BÜTÜNLÜĞÜNÜ KORUMA MD.16/II

İstisnanın Koşulları:

 Kanun gereği kullanılacak veya eser sahibinden izin alınacak

 bir eseri işliyen, umuma arzeden, çoğaltan, yayımlıyan, temsil eden veya başka bir suretle yayan kimse;

 işleme, çoğaltma, temsil veya yayım tekniği icabı

zaruri görülen değiştirmeleri eser sahibinin hususi bir izni olmaksızın da yapabilir.

Örnekler

 İmla hatalarının ve anlatım bozukluğunun giderilmesi

 Yazının gazete sütunlarına sığdırılabilmesi için bazı kısımlarının çıkarılması

 Fotoğrafın boyutunun değiştirilmesi, aydınlatma ve flulaştırma işlemlerine tabi oması

ESERİN BÜTÜNLÜĞÜNÜ KORUMA MD.16/II

 Alt sınırı oluşturur

 Eser sahibi kayıtsız ve şartsız olarak yazılı izin vermiş olsa bile

 şeref ve itibarını zedeleyen veya

 eserin mahiyet ve hususiyetlerini bozan her türlü değiştirilmeleri menedebilir.

 Menetme yetkisinden bu hususta sözleşme yapılmış olsa bile vazgeçmek hükümsüzdür

ESERİN BÜTÜNLÜĞÜNÜ KORUMA MD.16

 Anlam aynı olmakla birlikte ifade biçiminin değişimi (ateş, 146)

 Çile bülbülüm çile şarkısının başka tarzda icra edilmesi

«Eserin mahiyet ve hususiyetini bozucu değişmelere maruz bırakılması veya eserin başka herhangi bir

surette, örneğin müzik eserinin mahiyetine aykırı olarak, başka bir müzik aleti ile ve eserin hususiyetini

bozacak tarzda icra edilmesi gibi özelliğinin haleldar edilmesi davranışının manevi tazminat talebine imkan sağlayacağı» HGK 1983, E.1981/4-70, K.1983/123.

 güzel sanat eseri niteliğindeki tabloya vernik yada boya katkısı yapılması yahut bir kısmının boya ile kapatılması (merdivan/alıca/yavuz, 253)

 Sinema filminin veya fotoğrafın renklendirilmesi

ESERİN ASLINA ERİŞİM HAKKI M.17/I

 Gerekli bir durum söz konusu

 Aslın maliki veya zilyedinden talep edilebilir

 Sınırlı sayıda eser türü

Ör: maddede sayılmamış fotoğraf eserleri talep edilebilir mi?

 Asıllarından/doktrinde maddenin nüshaları da kapsadığı kabul edilmekte

 Geçici bir süre için yararlanma

Hirsch ön tasarıda yararlanma halini işleme ve çoğaltma olarak değerlendirmiştir

MANEVİ HAKLARIN KORUMA SÜRESİ

 FSEK m.26: Eser sahibine tanınan mali haklar zamanla mukayyettir.

 Eser sahibinin ölümünden sonra FSEK m.19:

 Hakkı kullanabilecekler: Vasiyeti tenfiz memuru, yoksa sağ kalan eş-çocuk, mansup mirasçı, ana-baba, kardeş

 Süre: eser sahibinin ölümünden itibaren 70 yıl

 Haklar: şeref ve itibarı zedeleyecek şekilde umuma arz (14/III), eser sahibinin kim olduğunu tespit (15/III), şeref ve itibarını zedeleyecek şekilde değişiklik (16/III)

 Memleket kültürü bakımından önemli eserler:

 Kültür Bakanlığı süresiz

 Koruma süresi dolduysa yada hak sahipleri haklarını kullanmadıysa

MANEVİ HAKLARIN KORUMA SÜRESİ

 FSEK m.19/1: Eser sahibi 14 ve 15 inci maddelerin birinci

fıkralariyle kendisine tanınan salahiyetlerin kullanılış tarzlarını tesbit etmemişse yahut bu hususu her hangi bir kimseye

bırakmamışsa bu salahiyetlerin ölümünden sonra kullanılması, vasiyeti tenfiz memuruna; bu tayin edilmemişse sırasiyle sağ kalan eşi ile çocuklarına ve mansup mirasçılarına, ana -

babasına, kardeşlerine aittir.

 Bağımsız bir hak-yakınların hakkı mıdır?

 Dava açma özellikle manevi tazminat açma hakkı verir mi?

 Daha önce umuma arz edilmiş eserlerin izinsiz umuma arzında manevi tazminat talep edilebilir mi?

 HGK 28.08.2005 gün ve E.2008/11-368, K.2008/393-manevi tazminat talep edemez.

 FSEK m.19 kapsamında sonraki umuma arzlarda umuma arz hakkı ihlali olmadığı yönünde açıkça olmasa da kararlar

bulunmaktadır. (Bkz. Tosun, s.324-Yagıtay 11 H.D. 29.01.2007, E.2005/14025, K.2007/942).

SABRINIZ İÇİN ÇOK TEŞEKKÜRLER