İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
SÜLEYMANİYE 569 ADA, 9-19 PARSELLERDE YER ALAN KARGİR YAPININ STRÜKTÜREL İNCELENMESİ VE RESTORASYON PROJESİ
YÜKSEK LİSANS TEZİ Bilge ULUKAYA
Anabilim Dalı : Mimarlık Programı : Restorasyon
İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
YÜKSEK LİSANS TEZİ Bilge ULUKAYA
(502051202)
Tezin Enstitüye Verildiği Tarih : 04 Mayıs 2009 Tezin Savunulduğu Tarih : 03 Haziran 2009
Tez Danışmanı : Prof. Dr. Ahmet ERSEN (İTÜ) Eş Danışman : Prof. Dr. Kaya ÖZGEN (İTÜ)
Diğer Jüri Üyeleri : Prof. Dr. Turgut KOCATÜRK (YTÜ) Doç. Dr. K. Kutgün EYÜPGİLLER(İTÜ) Doç Dr. M. Cengiz CAN(YTÜ)
SÜLEYMANİYE 569 ADA, 9-19 PARSELLERDE YER ALAN KARGİR YAPININ STRÜKTÜREL İNCELENMESİ VE RESTORASYON PROJESİ
ÖNSÖZ
Tez çalışmalarım süresince önerileri, eleştirileri ve desteğiyle yardımlarını esirgemeyen değerli danışman hocam Prof. Dr. Ahmet Ersen’e, statik ile ilgili çalışmalarımda beni yönlendiren ve yardım eden eş danışman hocam Prof. Dr. Kaya Özgen’e çok teşekkür ederim.
Çalışmalarım süresince yorumları ile yol gösteren Umut Almaç’a, malzeme ve laboratuar çalışmalarımda yardımcı olan İrem Verdön’e
Üç boyutlu modelleme konusunda teknik desteklerini esirgemeyen ve bilgi birikimlerini paylaşan Serdar Ankun ve SOM İnşaat çalışanlarına,
Yüksek lisans dönemim boyunca desteklerini ve anlayışlarını esirgemeyen Haluk Tümay, Kerem Tümay, Murat Karapınar, Taşkın Aşantuğrul ve tüm çalışma arkadaşlarıma,
Bugüne kadar her konuda yanımda olan aileme ve arkadaşlarıma,
ve tez çalışmam süresince ölçümlerimde, çizimlerimde yardımcı olan ve sevgisini, hoşgörüsünü esirgemeyen eşim Serdar Uçan’a
çok teşekkür ederim.
Mayıs, 2009 Bilge ULUKAYA
İÇİNDEKİLER
Sayfa
ÖNSÖZ………..iii
İÇİNDEKİLER………..v
ÇİZELGE LİSTESİ………...……...ix
ŞEKİL LİSTESİ……… ...xi
ÖZET………xix
SUMMARY……….xxi
1. GİRİŞ………..1
1.1 Giriş ve Çalışmanın Amacı………....1
1.2 Kapsam ve Yöntem………...……...2
2. SÜLEYMANİYE………....3
2.1 Tarihsel Gelişimi………3
2.2 Bölgedeki Tarihi Yapılar………....4
2.3 Bölgedeki Koruma Çalışmaları………..9
3. YAPININ KONUMU, SOKAK ÜZERİNDEKİ YAPILAR……….11
3.1 Konumu……….11
3.2 Sokak Üzerinde Yer Alan Yapılar……….... 11
4. YAPININ ÖZELLİKLERİ……….. 17
4.1 A Blok Bodrum Kat……….. 17
4.1.1 A-BK01 mekânı………. 17
4.1.2 A-BK02 mekânı………. 18
4.1.3 A-BK03 mekânı………. 20
4.1.4 A-BK04 mekânı………. 20
4.1.5 A-BK05 mekânı………. 22
4.2 A Blok Zemin Kat………. 24
4.2.1 A-ZK01 mekânı………. 24
4.2.2 A-ZK02 mekânı………. 25
4.2.3 A-ZK03 mekânı………. 27
4.2.4 A-ZK04 mekânı………. 28
4.3 A Blok Birinci Kat………... 30
4.3.1 A-1K01 mekânı………. 30
4.3.2 A-1K02 mekânı………. 32
4.3.3 A-1K03 mekânı………. 33
4.3.4 A-1K04 mekânı………. 34
4.4 A Blok İkinci Kat………. 35
4.4.1 A-2K01 mekânı………. 35
4.4.2 A-2K02 mekânı………. 37
4.4.3 A-2K03 mekânı………. 38
4.4.4 A-2K04 mekânı………. 39
4.4.5 A-2K05 mekânı………. 39
4.5 B Blok Bodrum Kat………. 41
4.5.1 B-BK01 mekânı………. 41
4.5.3 B-BK03 mekânı………. 43
4.5.4 B-BK04 mekânı………. 43
4.5.5 B-BK05 mekânı………. 45
4.5.6 B-BK06 mekânı………. 45
4.6 B Blok Zemin Kat……… 45
4.6.1 B-ZK01 mekânı………. 45 4.6.2 B-ZK02 mekânı………. 47 4.6.3 B-ZK03 mekânı………. 50 4.6.4 B-ZK04 mekânı………. 51 4.6.5 B-ZK05 mekânı………. 52 4.6.6 B-ZK06 mekânı………. 53 4.6.7 B-ZK07 mekânı………. 54
4.7 B Blok Birinci Kat………. 54
4.7.1 B-1K01 mekânı………. 54 4.7.2 B-1K02 mekânı………. 56 4.7.3 B-1K03 mekânı………. 57 4.7.4 B-1K04 mekânı………. 58 4.7.5 B-1K05 mekânı………. 60 4.7.6 B-1K06 mekânı………. 60 4.7.7 B-1K07 mekânı………. 61
4.8 B Blok İkinci Kat………. 61
4.8.1 B-2K01 mekânı………. 61 4.8.2 B-2K02 mekânı………. 64 4.8.3 B-2K03 mekânı………. 65 4.8.4 B-2K04 mekânı………. 67 4.8.5 B-2K05 mekânı………. 68 4.8.6 B-2K06 mekânı………. 69 4.8.7 B-2K07 mekânı………. 69 4.8.8 B-2K08 mekânı………. 70 4.9 Cepheler……… 70 4.9.1 Ön cephe……… 71 4.9.2 Arka cephe………. 80
4.10 Malzeme ve yapım tekniği………..81
4.11 Bozulmalar ve Nedenleri……… 84
4.11.1 Mekânsal bozulmalar………...84
4.11.2 Malzeme bozulmaları………..85
5. RESTİTÜSYON………... 89
6. STATİK ANALİZ VE HESAPLAR………...95
6.1 Deprem Yönetmeliğinin İlgili Bölüm ve Maddelerine Göre Yapının İncelenmesi……….95
6.1.1 İzin verilen en çok kat sayısı………. 95
6.1.2 Kat yüksekliği………96
6.1.3 Simetri………97
6.1.4 Taşıyıcı duvarların planda üst üste gelmesi………...99
6.1.5 Taşıyıcı duvar malzemesi………..99
6.1.6 İzin verilen en küçük taşıyıcı duvar kalınlıkları ………100
6.1.7 Taşıyıcı duvarlarda toplam uzunluk sınırı………...101
6.1.8 Taşıyıcı duvarların en büyük desteklenmiş uzunluğu……….107
6.2.1 Düşey yükler, kütle merkezi, duvarlara gelen düşey gerilmeler ………121
6.2.2 Eşdeğer deprem yükü hesabı………...135
6.2.3 Rijitlik merkezi, rijitlik oranları, duvarlara gelen kayma gerilmeleri…..136
6.3 İkinci Hesap Yöntemi: 3 Boyutlu Modelleme ve Analiz..……….150
6.4 Hesap Yöntemlerinden Elde Edilen Sonuçların Karşılaştırılması…………..162
6.5 Yapıda Bulunan Strüktürel Hasarlar………...163
6.5.1 Zemin………...163
6.5.2 Duvarlar………...164
6.5.3 Döşemeler ve çatı………...173
6.6 Taşıyıcı Sistem İyileştirilmesi İçin Sunulan Öneriler ...………178
7. RESTORASYON………...179
7.1 Yeni İşlev Önerisi………...180
7.2 Yapının Niteliksiz Eklerden Arındırılması……….181
7.3 Taşıyıcı Sistemin İyileştirilmesi…………...………..181
7.3.1 Zeminde sondaj………..……….181
7.3.2 Birinci kat ön cephe duvarının düzenlemesi………....182
7.3.3 Mevcut çatının sökülerek yenilenmesi……….183
7.3.4 Çatı döşemesi kotunda betonarme hatıl yapılması………...183
7.3.5 Mevcut gergilerin kontrolü ve ilave gergilerin yapılması…………...….184
7.3.6 Döşemelerin takviyesi………...184
7.3.7 Çatlakların onarımı………...185
7.3.8 Arka cephe duvarının yenilenmesi……….……….186
7.4 Cephe Temizlik ve Bezeme Onarımı……….187
7.5 Ahşap iç yapı elemanlarının onarılması, yenilenmesi………188
7.6 Demir iç yapı elemanlarının onarımı………..188
7.7 Sıva Tamirleri ………..………...188
8. DEĞERLENDİRME VE SONUÇ………189
KAYNAKLAR………...191
EK-A:Çizimler………...195
ÇİZELGE LİSTESİ Sayfa No Çizelge 4.1 Çizelge 4.2 Çizelge 4.3 Çizelge 4.4 Çizelge 6.1 Çizelge 6.2 Çizelge 6.3 Çizelge 6.4 Çizelge 6.5 Çizelge 6.6 Çizelge 6.7 Çizelge 6.8 Çizelge 6.9 Çizelge 6.10 Çizelge 6.11 Çizelge 6.12 Çizelge 6.13 Çizelge 6.14 Çizelge 6.15 Çizelge 6.16 Çizelge 6.17 Çizelge 6.18 Çizelge 6.19 Çizelge 6.20 Çizelge 6.21 Çizelge 6.22 Çizelge 6.23 Çizelge 6.24 Çizelge 6.25 Çizelge 6.26 Çizelge 6.27 Çizelge 6.28 Çizelge 6.29 Çizelge 6.30 Çizelge 6.31 Çizelge 6.32 Çizelge 6.33 Çizelge 6.34 Çizelge 6.35
: Numunelerin makroskopik tanımı………. : Asit kaybı ve elek analizi deneyi sonuçları……… : Agregaların yüzde dağılımları………... : Kızdırma kaybı deneyi sonuçları………... : İzin verilen en çok kat sayısı ……… : Taşıyıcı duvarların en küçük kalınlıkları taş duvar malzemesi…. : Bina önem katsayısı tablosu ………. : Döş-1-2-3-4-6-7-8 nolu döşemelere ait birim ağırlık hesabı…… : Döş-5-10 nolu döşemelere ait birim ağırlık hesabı ……….. : Döş-11-16 nolu döşemelere ait düşey yük hesabı………. : Döş-12-15-17-19 nolu döşemelere ait birim ağırlık hesabı…….. : Çatı düşey yük hesabı ………... : Bodrum kat düşey yük ve kat kütle merkezi hesap tablosu…….. : Zemin kat düşey yük ve kat kütle merkezi hesap tablosu………. : Birinci kat düşey yük ve kat kütle merkezi hesap tablosu ……... : İkinci kat düşey yük ve kat kütle merkezi hesap tablosu ………. : Bina kütle merkezi ve toplam ağırlık hesap tablosu ……… : Duvar düşey gerilmeleri tablosu ……….. : Deprem bölgelerine göre etkin yer ivmesi……… : Bina önem katsayısı tablosu………..
135 : Katlara gelen deprem yükleri hesap tablosu……... : Bodrum kat rijitlik hesap tablosu... : Zemin kat rijitlik hesap tablosu ………... : Birinci kat rijitlik hesap tablosu……… : İkinci kat rijitlik hesap tablosu……….. : Bina rijitlik merkezi ………. : Duvar rijitlik oranları hesap tablosu ……… : Duvarlara gelen yatay kuvvetler... : Duvar kayma gerilmeleri …….……… : Duvarların çatlama emniyet gerilmesi (ζ0 )………..
: Katlara gelen sabit yükler duvar... : Katlara gelen hareketli yükler duvar……… : Modelleme sonucunda elde edilen toplam kat ağırlıkları………. : Deprem kuvveti hesabında kullanılan değerler (R=2)…………. 154 : Katlara gelen deprem kuvvetleri (R=2)……… : R=2 e göre duvar yatay ve düşey gerilmeleri..………. : Deprem kuvveti hesabında kullanılan değerler (R=4)…………. 159 : Katlara gelen deprem kuvvetleri (R=4)……… : R=4 e göre duvar yatay ve düşey gerilmeleri ………..
82 83 83 83 95 100 101 126 126 127 127 128 130 131 132 133 134 134 135 136 140 141 142 143 144 145 146 147 148 153 154 154 155 156 159 160
ŞEKİL LİSTESİ Sayfa No Şekil 2.1 Şekil 2.2 Şekil 2.3 Şekil 2.4 Şekil 2.5 Şekil 2.6 Şekil 2.7 Şekil 2.8 Şekil 3.1 Şekil 3.2 Şekil 3.3 Şekil 3.4 Şekil 3.5 Şekil 3.6 Şekil 3.7 Şekil 3.8 Şekil 3.9 Şekil 3.10 Şekil 4.1 Şekil 4.2 Şekil 4.3 Şekil 4.4 Şekil 4.5 Şekil 4.6 Şekil 4.7 Şekil 4.8 Şekil 4.9 Şekil 4.10 Şekil 4.11 Şekil 4.12 Şekil 4.13 Şekil 4.14 Şekil 4.15 Şekil 4.16 Şekil 4.17 Şekil 4.18 Şekil 4.19 Şekil 4.20 Şekil 4.21 Şekil 4.22 Şekil 4.23 Şekil 4.24 Şekil 4.25
: Süleymaniye Külliyesi’nde bulunan yapıların yerleşimi
(İstanbul Ans.) ……… : Süleymaniye Külliyesi kuşbakışı görünümü ……… : Süleymaniye Camii ……….. : Valens Su Kemeri ……… : Ekmekçizade Ahmed Paşa Medresesi ……….. : Ekmekçizade Ahmed Paşa Medresesi’nin Taştekneler
Sokaktan görünümü ……… : Ekmekçizade Ahmed Paşa Medresesi’nin planı (Zeynep
Ahunbay 1974) ………... : Molla Hüsrev Cami’nin Cemal Yener Tosyalı Caddesinden görünümü ……… : Kayserili Ahmet paşa sokağı (İBB şehir rehberi haritası) ……... : Taştekneler sokaktan Kayserili Ahmet Paşa sokağa gidiş …… : Kayserili Ahmet Paşa Sokağı ………... : Kayserili Ahmet Paşa Konağı’nın restorasyon öncesi durumu .... : Konağın giriş kapısı ………. : Kayserili Ahmet Paşa Konağı restorasyonu ………. : Kayserili Ahmet Paşa Konağı’nın bugünkü görünümü ………... : Sokakta yer alan ahşap yapılar ………. : Sokaktan görünüm ………... : Otopark olarak kullanılan alan ………. : A kısmı bodrum kat giriş kapısı ……….. : A kısmı bodrum kat, sıvası dökülmüş yerden görülen kaba yonu taş duvar malzemesi ………. : A-BK02 mekanından görünüm ……… : A-BK02 mekanından zemin kata çıkılan merdiven ………. : A-BK02 mekanının tavanından görülen demirli beton ………… : A-BK03 mekanı görünüm ……… : A-BK04 mekanı görünüm ……… : A-BK04 mekanı tavan I profilleri ……… : A-BK04 mekanı zemindeki derin çatlaklar ……….. : A-BK05 mekanı giriş kapısı ………... : A-BK05 mekanında bulunan kurna ………. : A-BK05 mekanı tavandaki ışıklık ……… : A-BK05 mekanın tavanında görülen I profiller ………... : A-BK05 mekanı pencere kenarındaki çatlak …………...……… : Sonradan eklenen kapı pencere doğ .………... : Orijinal demir parmaklık ……….. : A-ZK01 mekanı pencere kenarındaki strüktürel çatlaklar ……... : A-ZK01 mekanı pencere kapı kenarındaki strüktürel çatlaklar ... : A-ZK02 mekanına bodrum kattan çıkan merdiven ……….. : A-ZK02 mekanı siman döşeme kaplaması……… : A-ZK02 mekanından 1. kata çıkan ahşap merdiven ve süpürgelik : A-ZK02 mekanı asma dalı desenli karo siman süpürgelik …….. : A-ZK03 mekanından havalandırma şaftına açılan pencere …… : A-ZK04 arka cepheye açılan pencere boşluğu ve parmaklıklar... : A-ZK04 mekanı orijinal tavan ahşap kaplaması …….………….
4 5 5 6 7 7 8 8 11 11 12 13 13 14 14 15 15 15 18 18 19 19 19 20 21 21 21 22 23 23 23 24 24 24 25 25 26 26 27 27 28 29 29
Şekil 4.26 Şekil 4.27 Şekil 4.28 Şekil 4.29 Şekil 4.30 Şekil 4.31 Şekil 4.32 Şekil 4.33 Şekil 4.34 Şekil 4.35 Şekil 4.36 Şekil 4.37 Şekil 4.38 Şekil 4.39 Şekil 4.40 Şekil 4.41 Şekil 4.42 Şekil 4.43 Şekil 4.44 Şekil 4.45 Şekil 4.46 Şekil 4.47 Şekil 4.48 Şekil 4.49 Şekil 4.50 Şekil 4.51 Şekil 4.52 Şekil 4.53 Şekil 4.54 Şekil 4.55 Şekil 4.56 Şekil 4.57 Şekil 4.58 Şekil 4.59 Şekil 4.60 Şekil 4.61 Şekil 4.62 Şekil 4.63 Şekil 4.64 Şekil 4.65 Şekil 4.66 Şekil 4.67 Şekil 4.68 Şekil 4.69 Şekil 4.70
: A-ZK04 girişinde sökülen ahşap kaplama tahtaları ………. : A-ZK04 7x10x21 ölçülerinde dolu harman tuğlası ve kireç harcıyla örülmüş duvar ……… : A-1K01 çıkmada bulunan pencere boşlukları ……… : A-1K04 7x10x21 ölçülerinde delikli harman tuğlası ile örülmüş duvar……….……… : A-1K04 volta döşemeye ait NPI140 çelik profili ………. : Merdiven çıkışında yer alan A-1K02 tuvaleti ……… : A-1K02 tuvalet taşı ……… : A-1K02 lavabo ………. : A-1K03 mekanından hole bakış ……… : Zemin kattan 1. kata çıkan ahşap merdiven ………. : Arka cepheye açılan pencere ……… : Sökülen ahşap döşeme kaplamaları ……… : A-2K01 mekanında görülebilen döşeme duvar birleşimi ……….. : A-2K01 mekanından görünüm ………. : 7x10x21 ölçülerinde delikli harman tuğlası ile örülmüş duvar … : A-2K01 mekanı ahşap tavan kaplaması ……… : Duvarda görülen derin strüktürel çatlak ……… : Sonradan kapatılarak oluşturulan A-2K03 mekanı ……… : A-2K03 mekanı altından görülen orijinal korkuluklar …………. : A-2K04 mekanı görünüm ………. : A-2K05 mekanının 7x10x21 delikli tuğla ve kireç harcı ile
örülen duvar………. : A-2K05 mekanı görünüm ……….. : A-2K05 mekanı baca etrafında oluşan is ve kirlenme ……… : B-BK01 mekanı özgün demir kapı ……….………… : B-BK01 mekanı tavan betonarme döşeme donatıları ……… : B-BK01 mekanı duvar örgüsü ……… : B-BK02 kapatılan merdiven ………. : B-BK02 kapatılan merdiven ………. : B-BK03 mekanı lavabo ve tuvalet taşı ……….. : B-BK04 mekanı tavan volta döşemesi ……….. : B-BK04 mekanı kapatılan pencere boşluğu ……….. : B-BK06 mekanı görünüm ………. : Art nouveau üslubu dövme demir ana giriş kapısı ……… : Zemin kat girişteki pencereler ……… : Pencere etrafında yer alan strüktürel çatlaklar ……….. : Giriş kapısı ile pencere arasındaki duvarda görülen strüktürel çatlak ………. : B-ZK02 mekanı giriş kapısı ve pencereleri ……….. : Zemin kattan 1. kata çıkan ahşap merdiven, ahşap süpürgelikleri : B-ZK02 mekanı döşeme kaplaması ……… : B-ZK02 mekanı ahşap ve volta tavan görünümü ……….. : Volta döş. I profili ………. : B-ZK02 mekanı ahşap ve volta tavan birleşim yerinde görülen çatlak ……….………. : Kapatılan bodrum kattan zemin kata çıkan merdiven önü ……… : Kapatılan bodrum kattan zemin kata çıkan merdiven önü ……… : B-ZK03 mekanı görünüm ……….. 29 30 31 31 32 32 33 33 33 34 34 35 35 36 36 37 37 38 38 39 40 40 40 41 42 42 43 43 43 44 44 45 46 46 47 47 48 48 49 49 49 49 50 50 51
Şekil 4.71 Şekil 4.72 Şekil 4.73 Şekil 4.74 Şekil 4.75 Şekil 4.76 Şekil 4.77 Şekil 4.78 Şekil 4.79 Şekil 4.80 Şekil 4.81 Şekil 4.82 Şekil 4.83 Şekil 4.84 Şekil 4.85 Şekil 4.86 Şekil 4.87 Şekil 4.88 Şekil 4.89 Şekil 4.90 Şekil 4.91 Şekil 4.92 Şekil 4.93 Şekil 4.94 Şekil 4.95 Şekil 4.96 Şekil 4.97 Şekil 4.98 Şekil 4.99 Şekil 4.100 Şekil 4.101 Şekil 4.102 Şekil 4.103 Şekil 4.104 Şekil 4.105 Şekil 4.106 Şekil 4.107 Şekil 4.108 Şekil 4.109 Şekil 4.110 Şekil 4.111 Şekil 4.112 Şekil 4.113 Şekil 4.114 Şekil 4.115 Şekil 4.116 Şekil 4.117 Şekil 4.118
: B-ZK04 mekanı giriş kapısı ……….. : B-ZK04 mekanı kapıya dönüştürülen cephe penceresi ………… : B-ZK05 mekanından görünüm ………. : B-ZK06 mekanı görünüm ………. : B-ZK07 mekanı görünüm ……….. : B-1K01 mekanı giriş kapısı ……….. : B-1K01 mekanı değiştirilen pencere düzeni ……… : Pencere etrafında görülen çatlaklar ……… : B-1K01 mekanı döş. kaplaması ……… : B-1K02 ye çıkan merdiven ……… : B-1K02 mekanı görünüm ……….… : B-1K03 mekanı görünüm ………. : B-1K03 mekanı döşeme üzeri PVC kaplama ……… : B-1K04 mekanından hole bakış …….……… : B-1K04 mekanı ile B-1K03 mekanı arası kot farkı …………..… : B-1K04 mekanı görünüm ….……….……… : B-1K05 mekanı görünüm ………. : B-1K06 mekanı görünüm ………. : B-2K01 mekanı giriş kapısı ……… : B-2K01 çıkmada yer alan pencereler ……… : B-2K01 mekanı dolap kapağı ……… : B-2K01 mekanında yer alan derin strüktürel çatlak ………. : B-2K01 mekanında yer alan derin strüktürel çatlak ………. : B-2K01 mekanı pencere etrafı strüktürel çatlak ……… : B-2K02 mekanına çıkan ahşap merdiven ………. : Orijinal ahşap korkuluklar ………. : Sonradan eklenen ahşap bölme duvar ve kapı ……… : Özgün ahşap niş kapakları ……… : B-2K03 mekânı görünüm ………. : B-2K03 mekânı görünüm ……….………. : B-2K03 mekânı wc taşı ………. : B-2K04 mekânı giriş kapısı karşısında yer alan kapı, kapatılan pencere ……… : B-2K04 mekânı görünüm ……… : B-2K04 mekanına giriş kapısı ……….. : B-2K05 mekânı görünüm ……….. : B-2K06 mekânı görünüm ………. : B-2K07 mekânı görünüm ………. : Ön cephe ……….. ……… : Eğrisel kenarlı yarım altıgen çıkma ……….. : B kısmı bodrum kata giriş kapısı ……… : A kısmı giriş mekanına çıkan merdivenler ……… : Zemin kat silmesinde görülen yüzey kaybı ……… : Ana giriş kapısı yanında bulunan özgün pencereler ……….. : B Blok giriş kısmı parapet üzerine sonradan eklenen ahşap doğramalar ……….. : A Blok giriş kısmına sonradan eklenen ahşap doğrama ve kapı … : Ön cephe üçüncü bölüm ……… : Güllü girland bezeme……… ……… : Gül buketleri………. ……… 52 52 53 53 54 55 55 56 56 57 57 58 58 59 59 59 60 60 61 62 62 63 63 64 64 65 65 65 66 66 66 67 68 68 68 69 70 72 73 74 74 75 75 76 76 77 78 78
Şekil 4.119 Şekil 4.120 Şekil 4.121 Şekil 4.122 Şekil 4.123 Şekil 4.124 Şekil 4.125 Şekil 4.126 Şekil 5.1 Şekil 5.2 Şekil 5.3 Şekil 5.4 Şekil 6.1 Şekil 6.2 Şekil 6.3 Şekil 6.4 Şekil 6.5 Şekil 6.6 Şekil 6.7 Şekil 6.8 Şekil 6.9 Şekil 6.10 Şekil 6.11 Şekil 6.12 Şekil 6.13 Şekil 6.14 Şekil 6.15 Şekil 6.16 Şekil 6.17 Şekil 6.18 Şekil 6.19 Şekil 6.20 Şekil 6.21 Şekil 6.22 Şekil 6.23 Şekil 6.24 Şekil 6.25 Şekil 6.26 Şekil 6.27 Şekil 6.28 Şekil 6.29 Şekil 6.30 Şekil 6.31 Şekil 6.32 Şekil 6.33 Şekil 6.34 Şekil 6.35 Şekil 6.36 Şekil 6.37
: Akantus yaprağı motifli dökme taş bezeme……… : Çatı silmesi altında yer alan cephe süslemesi ……… : Cephede yer alan çini pano kalıntıları ……….……….. : Arka cephe………. ……… : Arka cephe -1,90 kotuna açılan demir kapı ………. : 1. numaralı numune ……….. : 2. numaralı numune ……….………. : 3. numaralı numune……….. : 1913-1914 tarihli Alman Mavileri Haritası, (Atatürk Kitaplığı).. : 1934 tarihli Pervititch Haritası, (İTÜ Kütüphanesi)………. : 1966 tarihli hava fotoğraf (İBB Şehir Rehberi)………. : Kayserili Ahmet Paşa Sokağından yakın geçmiş ait
fotoğraf……… : Yapıyı oluşturan katlar……… : Kat yükseklikleri ……….……….. : Bodrum kat, zemin kat simetri durumu ………. : Birinci kat, ikinci kat simetri durumu ……… : Bodrum ve zemin kat taşıyıcı duvar malzemesi ……… : 1.ve 2. kat taşıyıcı duvar malzemesi ………. 100 : Bodrum kat planı Y-Y doğrultusunda yer alan taşıyıcı duvarlar .. 102 : Bodrum kat planı x-x doğrultusunda yer alan taşıyıcı duvarlar ... : Zemin kat planı Y-Y doğrultusunda yer alan taşıyıcı duvarlar … : Zemin kat planı x-x doğrultusunda yer alan taşıyıcı duvarlar ….. : Birinci kat planı Y-Y doğrultusunda yer alan taşıyıcı duvarlar ... : Birinci kat planı x-x doğrultusunda yer alan taşıyıcı duvarlar …. : İkinci kat planı Y-Y doğrultusunda yer alan taşıyıcı duvarlar …. : İkinci kat planı x-x doğrultusunda yer alan taşıyıcı duvarlar ….. : Desteklenmemiş taşıyıcı duvar uzunluk sınırları ………. : Desteklenmemiş taşıyıcı duvar uzunluk sınırları (hatıllı)……… : Bodrum kat desteklenmemiş duvar uzunlukları ………... : Zemin kat desteklenmemiş duvar uzunlukları ………. : Birinci kat desteklenmemiş duvar uzunlukları ………. : İkinci kat desteklenmemiş duvar uzunlukları ………... : Bodrum kat köşe duvar parçası uzunlukları ……… : Zemin kat köşe duvar parçası uzunlukları ………. : Birinci kat köşe duvar parçası uzunlukları ………. : İkinci kat köşe duvar parçası uzunlukları ………... : Bodrum kat boşluklar arasında kalan dolu duvar uzunluğu …… : Zemin kat boşluklar arasında kalan dolu duvar uzunluğu ……. : Birinci kat boşluklar arasında kalan dolu duvar uzunluğu ……. : Birinci kat boşluklar arasında kalan dolu duvar uzunluğu ……. : Bodrum kat kesişen duvarların arakesiti ile boşluk arası mesafe : Zemin kat kesişen duvarların arakesiti ile boşluk arası mesafe… : Birinci kat kesişen duvarların arakesiti ile boşluk arası mesafe... : İkinci kat kesişen duvarların arakesiti ile boşluk arası mesafe … : Bodrum kat desteklenmemiş duvarlar oranı ……… : Zemin kat desteklenmemiş duvarlar oranı ……….. : Birinci kat desteklenmemiş duvarlar oranı ……….. : İkinci kat desteklenmemiş duvarlar oranı ……… : Bodrum kat hesaplarda kullanılan duvar ve döşeme numaraları.. 122
78 79 79 80 81 82 82 82 89 90 91 92 96 97 98 98 99 102 104 104 105 105 106 106 107 107 108 108 109 109 110 111 111 112 113 113 114 114 115 115 116 116 117 119 120 121
Şekil 6.38 Şekil 6.39 Şekil 6.40 Şekil 6.41 Şekil 6.42 Şekil 6.43 Şekil 6.44 Şekil 6.45 Şekil 6.46 Şekil 6.47 Şekil 6.48 Şekil 6.49 Şekil 6.50 Şekil 6.51 Şekil 6.52 Şekil 6.53 Şekil 6.54 Şekil 6.55 Şekil 6.56 Şekil 6.57 Şekil 6.58 Şekil 6.59 Şekil 6.60 Şekil 6.61 Şekil 6.62 Şekil 6.63 Şekil 6.64 Şekil 6.65 Şekil 6.66 Şekil 6.67 Şekil 6.68 Şekil 6.69 Şekil 6.70 Şekil 6.71 Şekil 6.72 Şekil 6.73 Şekil 6.74 Şekil 6.75 Şekil 6.76 Şekil 6.77 Şekil 6.78
: Zemin kat hesaplarda kullanılan duvar ve döşeme numaraları … : Birinci kat hesaplarda kullanılan duvar ve döşeme numaraları ... : İkinci kat hesaplarda kullanılan duvar ve döşeme numaraları …. : Döş-5-10 nolu döşemelere ait detay ………. : Döş-11-16 nolu döşemelere ait detay ………... : Döş-12-15-17-19 nolu döşemelere ait detay ……… : Ahşap çatı detayı ……….. : Bodrum kat rijitlik hesaplarında kullanılan duvar kodları ……... : Zemin kat rijitlik hesaplarında kullanılan duvar kodları ……….. : Birinci kat rijitlik hesaplarında kullanılan duvar kodları ………. : İkinci kat rijitlik hesaplarında kullanılan duvar kodları ………... : Bina kütle ve rijitlik merkezinin plan içerisinde konumu ……… : Bodrum,zemin katlara kayma gerilmeleri sınır değerlere yaklaşan duvarlar ……… : Birinci,ikinci katlara kayma gerilmeleri sınır değerlere yaklaşan duvarlar ………... : Modelde arka cephe görünümü ……… : Modelde ön cephe görünümü ………... : Etabs, bodrum kat duvar kodları ……….. : Etabs, zemin kat duvar kodları ………. : Etabs, birinci kat duvar kodları ……… : Etabs, ikinci kat duvar kodları ………. : Bodrum kat duvar emniyet gerilmelerini aşan duvarlar R=2 ye göre ………. : Zemin kat duvar emniyet gerilmelerini aşan duvarlar R=2 ye göre ………. : Birinci kat duvar emniyet gerilmelerini aşan duvarlar R=2 ye göre ……… : İkinci kat duvar emniyet gerilmelerini aşan duvarlar R=2 ye göre ………. : Zemin katta duvar emniyet gerilmelerini aşan duvarlar R=4 e göre ………. : Birinci katta duvar emniyet gerilmelerini aşan duvarlar R=4 e göre ………. : A-A kesitinde görülen döşeme sehimleri ………. : A kısmı bodrum kat döşemede yer alan çatlaklar ……… : A kısmı bodrum kat döşemede yer alan çatlaklar ……… : B Blok, Zemin kat kapı boşluğu etrafındaki çatlaklar …………. : B blok, Zemin kat pencere boşluğu etrafındaki çatlaklar ……… : A Blok Zemin kat pencere boşluğu etrafındaki çatlaklar ……... : A Blok Zemin kat kapı boşluğu etrafındaki çatlaklar …………. : A kısmı bodrum kat döşemede yer alan çatlaklar ……… : A ve B kısmı 2. katında yer alan çatlakların plan üzerindeki yerleri ……….. : A kısmı 2. katda görülen çatlağın A-A kesitinde görünümü …... : A kısmı 2. katda görülen strüktürel çatlak ………... : B kısmı 2. katda görülen çatlağın C-C kesitinde görünümü …… : B kısmı 2. katda görülen strüktürel çatlak ………... : B kısmı 2. katda görülen strüktürel çatlak ………... : Ön cephe duvarında görülen strüktürel ve kılcal çatlaklar ……...
123 124 125 126 127 128 129 138 138 139 139 144 149 149 150 151 151 152 152 153 157 157 158 158 161 161 163 163 164 164 165 165 165 166 167 167 168 168 169 169 170
Şekil 6.79 Şekil 6.80 Şekil 6.81 Şekil 6.82 Şekil 6.83 Şekil 6.84 Şekil 6.85 Şekil 6.86 Şekil 6.87 Şekil 6.88 Şekil 6.89 Şekil 6.90 Şekil 6.91 Şekil 6.92 Şekil 6.93 Şekil 7.1 Şekil 7.2 Şekil 7.3 Şekil 7.4 Şekil 7.5 Şekil A.1 Şekil A.2 Şekil A.3 Şekil A.4 Şekil A.5 Şekil A.6 Şekil A.7 Şekil A.8 Şekil A.9 Şekil A.10 Şekil A.11 Şekil A.12 Şekil A.13 Şekil A.14 Şekil A.15 Şekil A.16 Şekil A.17 Şekil A.18 Şekil A.19 Şekil A.20 Şekil A.21 Şekil A.22 Şekil A.23 Şekil A.24 Şekil A.25 Şekil A.26 Şekil A.27 Şekil A.28 Şekil A.29
: Ön cephe strüktürel ve kılcal çatlaklar ………. : Ön cephe kullanıcı müdahalesi nedeniyle oluşan strüktürel ve kılcal çatlaklar ……….... : Ön cephe konsolda korozyon nedeniyle oluşan çatlaklar ……… : Ön cephe korozyon nedeniyle dökülen motifler ……….. : Arka cephe duvarında görülen strüktürel ve kılcal çatlaklar …... : Arka cephe duvarında görülen strüktürel ve kılcal çatlaklar …... : Arka cephe duvarında görülen strüktürel ve kılcal çatlaklar …... : A-BK04 mekanı tavan volta döşeme NPI100 profilleri ………... : B-BK04 mekanı tavan volta döşeme NPI100 profilleri ………... : 1-AK01 mekanında görülen NPI140 profili ……… : Aşırı korozyona uğramış betonarme döşeme demirleri ………... : Ahşap döşeme kirişlerinin duvara tespiti ………. : Çatıdan genel görünüm ……… : Çatıya dağılmış Marsilya kiremitleri ………... : Çatı ahşap elemanları ………... : Oturma şekline göre yapıda görülen çatlaklar-1 ……….. : Oturma şekline göre yapıda görülen çatlaklar-2 ……….. : Çatlaklara bağlayıcı enjeksiyonu ………. : Çatlakların dikilmesi ……… : Yenileme yöntemiyle çatlak onarımı ………... : Vaziyet Planı Rölöve……….. : Bodrum Kat Planı Rölöve………...……….. : Zemin Kat Planı Rölöve……….…….. :1. Kat ve 2. Kat Planı Rölöve………..…….. : Çatı Katı Planı Rölöve….………. : Zemin Kat Döşeme Planı Rölöve….………..….. : 1. Kat ve 2. Kat DöşemePlanı Rölöve……..…...……….. : Zemin Kat Tavan Planı Rölöve….………..….. : 1. Kat ve 2. Kat Tavan Planı Rölöve……..……….….. : A-A Kesiti Rölöve………..….. : B-B Kesiti Rölöve………..….. : C-C Kesiti Rölöve………...…….. : Ön-Arka Cephe Görünüş Rölöve……….. : Demir Giriş Kapı Plan-Kesit-Görünüş Detayı…………...……... : Ahşap Kapı Plan-Kesit-Görünüş Detayı………... : Bodrum –Zemin Kat Planı Hasar Analizi Rölöve………….….. : 1-2. Kat Planı Hasar Analizi Rölöve………. : Çatı Katı B-B Kesiti Hasar Analizi Rölöve…………....……….. : A-A Kesiti Hasar Analizi Rölöve………...…….. : B-B Kesiti Hasar Analizi Rölöve……….. : Ön-Arka Görünüş Hasar Analizi Rölöve……….. : Vaziyet Planı Restütisyon………...…….. : Bodrum Kat Planı Restütisyon……….. : Zemin Kat Planı Restütisyon..……….. :1. Kat ve 2. Kat Planı Restitüsyon...……….. : Çatı Katı Planı Restütisyon.……….………. : Zemin Kat Döşeme Planı Restütisyon.……...……….. : 1. Kat ve 2. Kat Döşeme Planı Restütisyon..…...……….. : Zemin Kat Tavan Planı Restütisyon..…….………..
170 171 171 172 172 173 173 174 174 175 175 176 177 177 177 182 182 185 186 186 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223
Şekil A.30 Şekil A.31 Şekil A.32 Şekil A.33 Şekil A.34 Şekil A.35 Şekil A.36 Şekil A.37 Şekil A.38 Şekil A.39 Şekil A.40 Şekil A.41 Şekil A.42 Şekil A.43 Şekil A.44 Şekil A.45 Şekil A.46 Şekil A.47 Şekil A.48 Şekil A.49 Şekil A.50 Şekil A.51 Şekil A.52 Şekil A.53 Şekil A.54 Şekil A.55 Şekil A.56
: 1. Kat ve 2. Kat Tavan Planı Restütisyon...……….. : A-A Kesiti Restütisyon………...……….. : B-B Kesiti Restütisyon……….. : C-C Kesiti Restütisyon……….. : Ön-Arka Cephe Görünüş Restütisyon……….. : Bodrum-Zemin Kat Takviye Projesi...……….. : 1-2.Kat Takviye Projesi………..……….. : Döşeme, çatı takviye projesi ……….………... : Döşeme takviye projesi……….... : Vaziyet Planı Restorasyon……..……….. : Bodrum Kat Planı Restorasyon…...……….. : Zemin Kat Planı Restorasyon………..……….. :1. Kat ve 2. Kat Planı Restorasyon……..……….. : Zemin Kat Döşeme Planı Restorasyon…...……….. : 1. Kat ve 2. Kat Döşeme Planı Restorasyon…...……….. : Zemin Kat Tavan Planı Restorasyon...……….. : 1. Kat ve 2. Kat Tavan Planı Restorasyon..……….. : A-A Kesiti Restorasyon…..……….. : B-B Kesiti Restorasyon……..……….. : C-C Kesiti Restorasyon……...……….. : Ön-Arka Cephe Görünüş Restorasyon……….. : Demir Giriş Kapı Plan-Kesit-Görünüş Detayı………... : Ahşap Kapı Plan-Kesit-Görünüş Detayı………... : Soyunma Odası Plan-Kesit Sistem Detayı….………... : Bezeme Detayları………...………. : Cephe renklendirme önerisi-1………... : Cephe renklendirme önerisi-2………...
224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250
SÜLEYMANİYE 569 ADA, 9-19 PARSELLERDE YER ALAN KÂRGİR YAPININ STRÜKTÜREL İNCELENMESİ VE RESTORASYON PROJESİ ÖZET
Tez konusu olan ikiz iki konuttan oluşan tarihi kargir yapı, İstanbul İli, Fatih İlçesi, Molla Hüsrev Mahallesi, Kayserili Ahmet Paşa Sokak’ta yer almaktadır.
20 yy. başlarında inşa edildiği düşünülen yapı, malzeme ve yapım tekniği, cephe özellikleri, plan şeması, taşıyıcı sistemi ile dönemin sivil mimari örneklerindendir. Yapının taşıyıcı duvarları bodrum katta taş, üst katlarda tuğla ile inşa edilmiştir. Yapının zemin kat döşemeleri betonarme ve volta olarak çeşitlenirken, birinci ve ikinci kat döşemeleri ahşap olarak düzenlenmiştir. Taban alanı yaklaşık 77 m² olan yapı bodrum kat dâhil dört katlıdır. İnşa edildiği dönemde mesken olarak kullanılması düşünülen yapı strüktüründe; betonarme, çelik ve ahşap gibi farklı taşıyıcı ve bağlayıcı sistemleri bulundurması nedeniyle incelenmeye değer bir yapıdır.
Süleymaniye’de bulunan birçok yapı gibi bakımsızlık nedeniyle kaderine terk edilmiştir. Bu nedenle yapının içyapı elemanları zamanla yıpranmış, çürümüş, taşıyıcı sisteminde hasarlar oluşmuştur.
Tez çalışmasında öncelikli olarak, tez konusu yapı ve benzer durumdaki yığma yapıların strüktürel güvenliğinin sağlanması ve aynı zamanda özgün niteliklerinin korunması ele alınmıştır.
Bu amaçla yapının malzeme ve yapım teknikleri incelenmiş, yapıda bulunan hasarlar belgelenerek rölövesi hazırlanmıştır. Yapının özgün durumunu yansıtan restitüsyon önerileri sunulmuştur.
Tarihi yığma yapıda mevcut bulunan hasarların nedenlerini belirlemek ve yapının deprem güvenliğini oluşturmak üzere; 3 boyutlu modelleme ve analitik yöntemlerle ayrı ayrı statik çözümlemeler yapılmıştır. Her iki yöntemle elde edilen sonuçlar karşılaştırıldığında yapının düşey ve yatay gerilmeler karşısındaki davranışı ve zayıf noktaları tespit edilmiştir. Statik hesap ve analizlerin neticesinde taşıyıcı sistemin güçlendirilmesi için uygun takviye önerileri geliştirilmiştir.
Yapının strüktürel özgün konut işlevini sürdürebilmesi için gerekli takviye çözümlerini içeren restorasyon projesi hazırlanmış ve tarihi kagir yapının korunması hedeflenmiştir.
STRUCTURAL STUDY OF MASONRY CONSTRUCTION WHICH IS LOCATED IN SULEYMANIYE 569 BLOCK, 9-19 PARCELS AND RESTORATION PROJECT
SUMMARY
The historical twin masonry construction that consists of two residences, which is the subject of thesis, is located in Istanbul Province, Fatih Borough, Molla Husrev District, Kayserili Ahmet Pasa Road.
The structure that is thought to be constructed at the beginning of the 20th century, is one of the architectural models of this time period with its materials, construction technique, side characteristic, plan schema and structural system. The loadbearing walls of the structure are constructed of stone in basement and bricks at upper floors. While the basement flooring of the structure is diversified as reinforced concrete and floor arch, first and second flooring is arranged as of wood. The structure of which base area is approximately 77 m², has four storey included basement. The structure which is thougt to be used as residence in the period that it was built, is worth of analyse by reason of including different structural and connective systems as reinforced concrete, steel and wood in its structure.
So many buildings located in Suleymaniye are abandoned to their fate as a result of neglect. For this reason; gradually interior materials of the structure are worn, decayed, the structural system is sustained damage.
In thesis study, preferentially handled, the security of the structure which is the subject of thesis and rough masonry construction in similar conditions and at the same time conservation of genuine compositions.
For this purpose, material and construction techniques of the structure were analysed, building survey project was prepared by documenting the damages on the structure. Restitution suggestions that reflected the original situation of the structure were submitted.
Three dimensional modelling and statical analysis were implemented with analytical methods, to designate the reasons of the damages that exist on the historical rough masonry construction and to provide earthquake security of the structure. When compared the two results that achieved both with two methods; the situation of the structure aganist the horizontal and vertical tensile forces and the weak points were indentified. By reason of statical calculation and analysis, suitable supportive suggestions were built up to strengthen the structural system.
The restoration project, included necessary supportive solutions were prepared for the structure to carry on the structural geniune residence function and conservation of the historical building was aimed
1. GİRİŞ
1.1 Çalışmanın Amacı
İkiz iki konuttan oluşan kargir yapı İstanbul İli, Fatih İlçesi, Molla Hüsrev Mahallesi, Kayserili Ahmet Paşa Sokak, 15/1 ve 15/2 numaralarda, 569 ada 9-19 parsellerde yer almaktadır.
İstanbul 1 Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından 7.7.1993 gün ve 4270 sayılı kararı ile belirlenen Kentsel Sit Alanı içinde yer alan yapının A blok Kiptaş mülkiyetinde, B blok ise şahıs mülkiyetindedir.
Kargir yapı ile ilgili yapılan tez çalışmasında, yapının malzeme, yapım tekniği, strüktürel özellikleri detaylı bir şekilde incelenerek yapının sahip olduğu değerleri kaybetmeden korunabilmesi için, strüktürel güçlendirme ve uygun yeniden kullanımı içeren restorasyon projesi hazırlanmıştır.
20.yy başlarında inşa edildiği düşünülen yapının, plan ve cephe özellikleri, yapım tekniği ve malzeme kullanımı incelendiğinde döneminin ve bulunduğu çevrenin etkilerini yansıttığı görülmektedir. Bu nedenle döneminin genel özellikleri ve çevresinin etkisi kısaca anlatılacaktır.
Osmanlı dönemi boyunca genellikle varlıklı ve soyluların oturdukları Süleymaniye, bu özelliğini 19 yy.’ın sonlarına, 20 yy başlarına kadar sürdürdü. Semtte yer alan camii, medrese, tekkeler nedeniyle din adamlarının, bilim adamlarının, öğrencilerin yaşadığı semt 20 yy’da çevresindeki diğer semtler gibi giderek bir yoksul semti haline gelmiştir. Şehirsel doku, 1950’lere kadar geleneksel yapısını koruyabilmiş, ancak zamanın yarattığı tahribata maruz kalmıştır (İstanbul Ans. ss.94).
Tez konusu kargir yapı döneminin izlerini taşıyan sivil mimarlık örneklerinden biri olmakla beraber zamanın yarattığı tahribattan etkilenmiştir. Tez çalışması ile bu
tahribat nedeniyle yapıda oluşan malzeme bozulmaları, strüktürel hasarlar uygun yöntemlerle giderilerek yapının korunması amaçlanmıştır.
1.2 Kapsam ve Yöntem
Tez, yapının özgün malzeme, yapım tekniği ve taşıyıcı sisteminin incelenmesi neticesinde ayrıntılı bir şekilde belgelenmesini, yapıdan elde edilen veriler ve araştırmalar sonucu oluşturulan restitüsyon önerilerini, yeni kullanımını ve strüktürel iyileştirme önerilerini içeren restorasyon projesini kapsamaktadır.
Rölövenin hazırlanması aşamasına plan, kesit ve görünüş krokileri çizilerek ölçüm işleri yapılmıştır. Ölçümlerde çelik metreler, çekül, mira, nivo, elektronik metre kullanılmıştır.
Yapı ile ilgili araştırmalarda İ.T.Ü. Mimarlık Fakültesi ve Merkez Kütüphane, İstanbul Üniversitesi Merkez Kütüphanesi’nden, İ.T.Ü. Çevre ve Şehircilik Uygulama Araştırma Merkezi Harita Arşivi’nden, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı’ndan, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Koruma Uygulama ve Denetim Müdürlüğü’nden, İstanbul Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu kaynaklarından yararlanarak, yapı ile ilgili belgelere ulaşılmaya çalışıldı.
Yapı hakkında kapsamlı bilgi verecek nitelikte özgün belgeye ulaşılamamıştır. Ancak, yapı ikiz iki yapı olarak inşa edilmesi nedeniyle, yapıda sonradan yapılan müdahaleler tespit edilebilmiştir. Yapının restorasyon projesinde, taşıyıcı sisteminin iyileştirilerek yapının konut işlevini devam ettirmesi önerilmiştir.
2. SÜLEYMANİYE
2.1 Süleymaniye’nin Tarihsel Gelişimi
İstanbul’un Fatih ilçesi sınırları içerisinde yer alan, Süleymaniye Camii ve Külliyesi’nin çevresinde, İstanbul’un üçüncü tepesinde, adını külliyeden alan tarihi bir semttir. Kuzeyde Demirtaş, kuzeybatıda Hoca Gıyasettin, batıda Molla Hüsrev, güneyde Beyazıt, doğuda Mercan mahalleleriyle çevrilidir (İstanbul ans. ss.94). Osmanlı döneminde İstanbul'un önemli bilim ve ticaret merkezlerinden biri olan bölge, günümüzde de barındırdığı birçok tarihi eserle önemli bir kültür ve turizm mekânıdır.
Süleymaniye semti, 16 yy’ın ortalarından itibaren 1557’de tamamlanan Süleymaniye Külliyesi’nin adıyla anılmaya başlanmış ve şehrin, daha eski olan Fatih’ten sonraki ulema semti olarak, kısa sürede İstanbul’un en önemli semtlerinden biri haline gelmiştir. Semte adını ve özelliğini kazandıran yapılar kompleksi, kuşkusuz, cami, her kademeden mektepler, medreseler, darülhadis, darülşifa, imaret, hamam, kervansaray-tabhane, arasta, çarşı bütünlüğünden oluşan Süleymaniye Külliyesi’dir. Semtin çeşitli şehirsel işlevleri de buna göre belirlenmiş; okul ve medreselerle eğitim ön plana geçmiş; semt bir ulema semti olarak gelişmiştir (İstanbul Ans. ss.94).
Süleymaniye 17.yy’ın ilk çeyreğinden itibaren ulemanın gücünde bir azalma gözlense de Süleymaniye görkeminden ve öneminden fazla bir şey kaybetmedi. Semtin daha aşağılarında Haliç sahiline doğru kesiminde ise tüccar evleri ve konakları vardı. Süleymaniye çevresinde, geniş bir zanaatkâr işlikleri ve ticarethaneler, dükkânlar ağı yaratmıştı.
19.yy ‘ın ikinci yarısında semtte külliye yapılarının yanı sıra askeri kışla ve bu askeri komplekse ait hastane, tamirhane ve ahırlar görülmekte; askeri-yönetimsel işlevlerin
öne çıktığı anlaşılmaktadır. 20. yy’da, çevresindeki semtler gibi giderek yoksul semti haline gelerek eski görkemin yitirmiştir (İstanbul Ans.).
2.2 Bölgedeki Tarihi Yapılar
Süleymaniye Külliyesi
Semte adını veren Osmanlı döneminin en önemli anıtsal yapılarından biri olan Süleymaniye Külliyesi, Kanuni Sultan Süleyman’ın (1520-1566) vakfı olarak saray mimarı Sinan tarafından Fatih Külliyesi’ni tamamlayıcı kültürel ve tıbbi yeni merkez olarak yapılır. (İstanbul ans.)
Süleymaniye Külliyesi’nin yapı programı bir külliyenin işlevsel boyutları hakkında iyi bir fikir verir: Ortalama 60 dönüm yer kaplayan Süleymaniye Külliyesi’nde cami ve arka bahçesindeki Kanuni ve Hürrem Sultan türbeleriyle türbedar dairesinden başka, dört ayrı derecede medrese (evvel, sani, salis ve rabi medreseleri), bir darülhadis medresesi (hadis okulu), br tıp medresesi ve bir bimarhane (hastahane), bir darülziyafe (imaret), bir darülkurra (Kur’an okunan yer), bir sıbyan mektebi (ilkokul), bir tabhane(misafirhane), bir han, bir hamam ve kütüphane ile çok sayıda dükkan bulunmaktadır (Kuban, 2005) (Şekil 2.1).
Şekil 2.2 : Süleymaniye Külliyesi kuşbakışı görünümü
Süleymaniye külliyesi mimarlık tarihinin en büyük şantiye organizasyonlarından biriyle gerçekleştirilmiştir. Osmanlı klasik döneminin yapı tekniğinin, yapı ekonomisinin belgelediği ve Osmanlı kent yaşamında büyük sultan vakıflarının sosyal ve simgesel rolünü açıklayan önemli bir tanıktır.
Külliyenin mimari gösterisi camide yoğunlaşmıştır. Cami büyük kubbeli mekan tasarımı ve Osmanlı camilerinin gelişme çizgisi içinde bir aşamadır. Ayrıca klasik Osmanlı cami geleneği içinde üslubu ve sanat tekniklerin en görkemli uygulamalarıyla sergileyen bir başyapıttır (İstanbul ans. ss.99).
Valens Su Kemeri
Orta Çağda, İstanbul’un su ihtiyacını karşılayan kemerlerin en önemlilerindendir. Farklı dönemlerde Osmanlı sultanları tarafından restore ettirilen kemer, şehrin en seçkin tarihi eserlerinden birisidir.
Deniz seviyesinden 63 metre yukarıda bulunan Bozdoğan Kemerinin uzunluğu 971 metre, yüksekliğinin maksimuma ulaştığı noktanın yerden yüksekliği 29 metre ve eğimi 1:1000’dir. 1 - 40’ıncı, 46 - 51’inci kemerler İmparator Valens, 41 - 45’inci kemerler Sultan II. Mustafa ve 52 - 56’ın kemerler Kanuni Sultan Süleyman dönemlerine aittir. 18 - 73’üncü kemerler çift katlı, diğerleri ise tek katlıdır.
Şekil 1.4: Valens Su Kemeri
Ekmekçizade Ahmet Paşa Medresesi
I. Ahmet döneminde (1603-1617) defterdarlarından Ekmekçioğlu Ahmet Paşa tarafından yaptırılmıştır. 19. Yüzyıl İstanbul Haritası’nda medresenin yalnız doğu ve güney yönü sokakla çevrilidir. Medreseyle aynı kavşakta yer alan Molla Hüsrev Mescidi ve onun kuzeyindeki Hüsrev Kethüda Darülkurrası, bu sokak dokusunun 16.yy’da biçimlenmiş olduğunu işaret etmektedir. Bugün medrese üç yanından sokakla çevrilidir (İstanbul Ans. ss.146) (Şekil 2.5,2.6,2.7).
Şekil 2.5 : Ekmekçizade Ahmed Paşa Medresesi
Şekil 2.6 : Ekmekçizade Ahmed Paşa Medresesi’nin Taştekneler Sokaktan görünümü
Şekil 2.7 : Ekmekçizade Ahmed Paşa Medresesi’nin planı (Zeynep Ahunbay 1974)
Molla Hüsrev Camii
Fatih ilçesi, vefa semtinde, eski adıyla ‘kovacılar’ yeni adıyla ‘Cemal Yener Tosyalı’ olan cadde ile Taştekneler Sokağı’nın kavşağında, Vefa Lisesinin karşısındadır. Banisi ulemadan Molla Hüsrev Efendi’dir. 1480’de vefat edem Molla Hüsrev’in İstanbul’daki üç camiinden biridir. 1460’ta yapılmış, vakfiyesi 1465’te tescil edilmiş ve II. Abdülhamid zamanında onarım görmüştür.
Minare, çeşme ve çevre duvarları dışında ilk döneminden iz kalmamıştır. Büyük bir olasılıkla yanan ilk dönem yapısı yerine yeni bir mescit bulunmaktadır. Son onarımı ise 1978’de Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından yapılıştır. İstanbul’un erken dönem örneklerinden olan çeşme günümüzde yol yükseltildiği için kemer başlangıcına kadar gömülüdür (İstanbul ans. ss.485).
2.3 Bölgedeki Koruma Çalışmaları
1936 yılında Haliç ve çevresinin sanayi bölgesi ilan edilmesiyle Süleymaniye’nin kaderi değişti. Hal’in açılmasıyla beraber Süleymaniye’nin denizle teması kesildi. Eminönü, Tahtakale ve Beyazıt’ta seyyar satıcıların yoğunlaşması ile yavaş yavaş terk edilen konakların odalarına çeşitli vilayetlerin kırsalından gelen insanlar yerleşti (Atlas,2006).
Süleymaniye ile ilgili ilk projeyi 1961’de Sedat Hakkı Eldem yaptı. Projede bölgenin sit alanı ilan edilerek, konakların özgün malzeme ve yapım tekniği ile restore edilmesini öneriyordu. Ancak bu projeyle ilgili herhangi bir uygulama yapılmamıştır (Atlas,2006).
1977 Süleymaniye SİT alanı ilan edildi ve Türkiye'deki kültürel miras koruma uygulamalarının problemli yönleri burada da gözlemlenmeye başlandı. Süleymaniye'nin kaderinin 1985'te mahallenin UNESCO Tarihi Miras Listesi'ne dahil edilmesiyle değişebileceği düşünülüyordu. Ancak bu da olmadı.
Döneminin en önde gelen yerleşme bölgesinde olan bu sokak ve çevresi tarihi karakter ve pitoresk değerleri nedeniyle sıhhileştirilerek yeterli bir konforla İstanbul Üniversitesinin öğrencilerine ayrılacak ve kısmende turizme katkıda bulunacaktı. Bu kararın alınmasından sonra sokak ve çevresinin tescili ve restorasyon çalışmaları için gerekli projeleri en ince ayrıntısına kadar yıllar önce çizildi. Ama gelgelelim görkemli Süleymaniye camii çevresinin bir parçası olan binalar ve sokak dokusunu kurtaracak olan uygulamaya bir türlü geçilemedi. Yapılara ‘BU BİNA İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ VE İSTANBUL SÜLEYMANİYE KORUMA PROJESİ ALTINA ALINMIŞTIR.’ yazan levhalar çivilendikten sonra öylece bırakılmışlar ve neticede bu günkü kötü duruma gelmişlerdir (Türkmen,1991).
Süleymaniye 24 Mayıs 2006 tarih ve 10501 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yenileme alanı ilan edildi. 2006 yılında çıkarılan İstanbul Suriçi Koruma Amaçlı İmar Planı’nda Süleymaniye’de yeni kent dokusuna dönüşmüş alanlar olarak gösterilmektedir. Projeye göre, Süleymaniye’de yapılacak olan prestijli konutlar semtin tarihi dokusuna uygun, klasik mimari stilde olacak. Ancak bu konutların hangi teknikle ve malzemeyle yapılacağı tam açıklanmamıştır.
Kasım 2006’da KUDEB (Koruma Uygulama ve Denetim Büroları) Süleymaniye, Kayserili Ahmet Paşa Konağı’nda 82 personelle faaliyete geçmiştir. Koruma Uygulama ve Denetim Büroları, korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiyat varlıkları ile ilgili işlemler ve uygulamaları yürütmek ve en önemlisi denetimini yapmak üzere kurulmuştur (KUDEB,2008).
İstanbul Büyükşehir Belediyesi KUDEB Restorasyon ve Konservasyon Laboratuvarı, Ahşap ve Taş koruma Atölyeleri ve Restitüsyon Bürosu ile sorunların saptanması ve denetim konularında uygulamalara yardımcı olurken, bir yandan da uluslar arası koruma kavramları, tüzükler, kültürel miras korunması mevzuatı, konservasyon kuramı ve laboratuvar deney programları konularında eğitim vermektedir (KUDEB,2008).
3. YAPININ KONUMU, SOKAK ÜZERİNDEKİ YAPILAR
3.1 Konumu
Tez konusu yapı İstanbul İli, Fatih İlçesi, Molla Hüsrev Mahallesi, Kayserili Ahmet Paşa Sokak, 15/1 ve 15/2 numaralarda, 569 ada 9-19 parsellerde yer almaktadır.
Şekil 3.3 : Kayserili Ahmet Paşa Sokağı
3.2 Sokak Üzerinde Yer Alan Yapılar
Tez konusu yapının bulunduğu sokak genel olarak tarihi ahşap yapılardan oluşmuştur. Sokakta tarihi yapıların arasında yeni yapılmış betonarme binalar da yer almaktadır. Ahşap yapıların bir kısmı oldukça kötü durumda restore edilmeyi beklemektedir. Bir kısım ahşap yapılar ise restorasyon adı altında yıkılarak betonarme olarak yeniden yapılmıştır. Ayrıca sokakta KUDEB denetimi altında restorasyonu devam eden ahşap yapı, özgün malzeme ve yapım tekniği kullanılarak onarılması açısından iyi bir örnektir.
Sokakta Türk sivil mimarisinin örneklerinden Kayserili Ahmet Paşa Konağı bulunmaktadır. Ahşap konak önemli bir kültür belgesi niteliğindedir. Bina 1890’lerde inşa edilmiş, 1978’de belgelenmiştir (Url-2). 19 yy. da devlet ileri gelenlerinden Kayserili Ahmet Paşa bu konakta yaşamıştır. Şehrin bu bölgesinin son 50 yılda hızla değişmesi sonunda konak da yeni sahibi tarafından bekar odaları halinde kullanılır olmuş ve 1976’da yıkım ruhsatı alınarak aynı sokaktaki başka ahşap yapılar gibi yıkılıp yerine beton bir kütle oturtulmak istenirken, çalışmalar durdurulmuştur. Konağın iç süslemesi yok edilmeden, ancak arka cephesi kısmen yıkılmış halde yapılan müdahale sonunda, konak Eski Eserler ve Müzeler Genel
Müdürlüğü tarafından 1978’de istimlâk edilmiştir. 1986-1987 tarihleri arasında konak bütünüyle ihya edilmiş ve 1988’den itibaren de “Taşınmaz Tabiat ve Kültür Varlıkları Kurulları” İstanbul şubesine büro olarak tahsis edilmiştir (İstanbul Ans. ss.511). Günümüzde İstanbul Büyükşehir Belediyesi KUDEB Restorasyon ve Konservasyon Laboratuvarı olarak kullanılmaktadır.
Konak, kargir bodrum üzerine oturan ahşap bir binadır. Zemin katın üstünde, aynı planda iki kata daha sahiptir. Konağın cephesi, çifte çıkması, aralardaki pilastrları, pencere pervazları ve çıkmaları taçlandıran üçgen biçimindeki alınlıkları ile, Osmanlı mimarisinde 19 yy.’ın ortalarında moda olan ampir üslubunun bir örneğidir (İstanbul Ans. ss.511).
Şekil 3.6 : Kayserili Ahmet Paşa Konağı restorasyonu
Şekil 3.8 : Sokakta yer alan ahşap yapılar
Şekil 3.9 : Sokaktan görünüm
4. YAPININ ÖZELLİKLERİ
Yapı İstanbul İli, Fatih İlçesi, Molla Hüsrev Mahallesi, Kayserili Ahmet Paşa Sokak, 15/1 ve 15/2 numaralarda, 569 ada 9-19 parsellerde yer almaktadır. Yapı ikiz iki konut olarak inşa edilmiştir. Sıva üzerine suni taş+sıva cephesi, cephesinde yer alan dekoratif motifleriyle dikkat çekmektedir. Yapı toplam 77 m²’lik alan üzerinde kurulmuştur. Bodrum kat, zemin kat, birinci ve ikinci kat plan düzenleri yapının her iki kısmında da benzerdir. Ancak yapının B kısmının arka cephesinde, bodrum kattan başlayarak çatıya kadar betonarme ek yapılmıştır. Yapının ön cephesinde birinci kat, ikinci katta 1,95 m²’lik çıkmalar yer almaktadır. Yapı simetrik bir plan ve cephe sistemine sahiptir.
Binanın bütün mekânları, malzemeleri ve bozulmaları bu bölümde anlatılmıştır. Yapının strüktürel özellikleri ve bozulmaları taşıyıcı sistem analiz ve hesaplarında anlatılmıştır.
4.1 A Blok Bodrum Kat
4.1.1 A-BK01 Mekânı
A-BK01 mekânı sokaktan bodrum kata giriş kapısının açıldığı mekândır. Orijinal demir giriş kapısı ölçülerine uygun yeni bir demir kapı ile değiştirilmiştir (Şekil 4.1). Mekân seyyar satılan yiyeceklere ait depo olarak kullanılmaktadır. Sokaktan A-BK01 mekânına 2 basamak ile inilmektedir.
Sokak ile mekân arasında 40 cm kot farkı bulunmaktadır. Döşemesi şap ile kaplıdır. Sıvası dökülen duvarlardan, duvar malzemesinin kaba yonu taş olduğu görülmektedir (Şekil 4.2). Bu mekânın yüksekliği 2.05 m’dir. A-BK01 mekânından merdiven holüne orijinal ahşap kapı ile geçiş yapılmaktadır.
Şekil 4.1: A kısmı bodrum kat giriş kapısı
Şekil 4.2: A kısmı bodrum kat, sıvası dökülmüş yerden görülen kaba yonu taş duvar malzemesi
4.1.2 A-BK02 Mekânı
Merdiven holünün bulunduğu mekândır. Zemin kata çıkan merdivenlere, tuvalete ve mutfağa geçiş yapılan holdür (Şekil 4.3, Şekil 4.4).
Döşemesi şap kaplıdır. Sıvası dökülmüş tavanda betonarme döşemeye ait donatılar görünmektedir (Şekil 4.5).
Şekil 4.3 : A-BK02 mekanından görünüm
4.1.3 A-BK03 Mekânı
A-BK03 mekânı 1,72 m² alanı olan bir tuvalettir. Merdiven holünden 7 cm bir eşikle tuvalette geçilmektedir, geçişteki kapı sökülmüş ve yerinde mevcut değildir. Döşemesi şap ile kaplıdır. Tuvalet taşı orijinal olarak günümüze ulaşmıştır (Şekil 4.6).
Şekil 4.6: A-BK03 mekanı görünüm
4.1.4 A-BK04 Mekânı
Günümüzde depo olarak kullanılan kare planlı bir mekândır. Mekâna girişi sağlayan kapı yerinde mevcut değildir. A-BK04 mekânında arka bahçeye açılan orijinal demir bir kapı ve A-BK05 banyo mekânına geçişi sağlayan orijinal ahşap kapı bulunmaktadır. A-BK04 mekanında orijinal davlumbaz, tezgah yer alması nedeniyle yapının mutfağı olarak düzenlendiği düşünülmektedir (Şekil 4.7). Mekanın tavanına bakıldığında 5x10 cm ebatlarında yaklaşık 60 cm ara ile döşenmiş I profiller ve profillerin arasında yer alan tuğlalarla oluşturulmuş volta döşeme görülmektedir (Şekil 4.8). A-BK04 mekanının döşemesi şap kaplıdır ancak zeminde mekan içerisine dağılmış derin çatlaklar yer almaktadır (Şekil 4.9).
Şekil 4.7: A-BK04 mekanı görünüm
4.1.5 A-BK05 Mekânı
A-BK04 mekânından 18 cm yüksekliğinde bir eşik ile A-BK05 mekanına geçilmektedir. Mekanın kapısı 68x155 cm ölçülerinde ahşap söveli orijinal bir kapıdır (Şekil 4.10).
Şekil 4.10: A-BK05 mekanı giriş kapısı
Mekânın döşemesi şap kaplıdır. Duvarlarının 120 cm’i 20x20 seramik kaplı, kalan duvar kısmı sıva üzeri boyalıdır. Mekânın güneydoğu duvarında 39x50 cm demir parmaklıklı penceresi bulunmaktadır. Banyo olarak kullanıldığı düşünülen mekânda 1 adet kurna ve tavanında 5 adet ışıklık bulunmaktadır (Şekil 4.11), (Şekil 4.12). Ayrıca sıvası dökülmüş tavanda volta döşemeye ait I profillerden görülmektedir (Şekil 4.13). Pencerenin bulunduğu duvarda pencere boşluğundan başlamak üzere yatay ilerlemiş derin çatlaklar görülmektedir (Şekil 4.14).
Şekil 4.11: A-BK05 mekanında bulunan kurna
Şekil 4.12: A-BK05 mekanı tavandaki ışıklık
Şekil 4.14: A-BK05 mekanı pencere kenarındaki çatlak
4.2 A Blok Zemin Kat
4.2.1 A-ZK01 Mekânı
Yapının Kayserili Ahmet Paşa sokağından ana giriş kapısına geçiş mekânıdır. Sokaktan 8 basamak ile çıkılarak ana giriş kapısına ulaşılır. A-ZK01 mekânı daha sonradan ahşap pencere ve kapı ile kapatılmıştır (Şekil 4.15). Sokaktan çıkan merdivenlerin 4 âdeti sonradan belediye kaldırım taşları ile değiştirilmiştir. Döşeme kaplaması şaptır. Yapının ana giriş kapısı 118x260 cm ölçülerinde çift kanatlı orijinal demir kapıdır. Giriş kapısının her iki yanında 40x183 cm ölçülerinde demir parmaklıkları ve ahşap doğramaları korunmuş olan pencereler yer almaktadır (Şekil 4.16). Pencere ve kapı boşluğu kenarlarında strüktürel çatlaklar görülmektedir (Şekil 4.17), (Şekil 4.18).
Şekil 4.17: A-ZK01 mekanı pencere kenarındaki strüktürel çatlaklar
Şekil 4.18: A-ZK01 mekanı pencere kapı kenarındaki strüktürel çatlaklar
4.2.2 A-ZK02 Mekânı
A-ZK02 mekânı ana giriş kapısından geçilerek ulaşılan mekândır. Giriş holü olan bu mekâna bodrum kattan 12 şap kaplı basamak ile çıkılır (Şekil 4.19). A-ZK02 mekânının güney batı yönünde yukarı kata çıkılan ahşap merdiven vardır. Ahşap merdivene ait korkuluklar sökülmüştür. Merdivenin duvarla olan birleşim yerlerinde yaklaşık 50 cm yüksekliğinde ahşap süpürgelik yer almaktadır (Şekil 4.20). Giriş
holü döşemesi 20x20 karo siman ile kaplıdır (Şekil 4.21). Süpürgelikler ise asma dalı motifli karo siman kaplamadan oluşmuştur (Şekil 4.22). Ana giriş kapısının tam karşısında sonradan monte edildiği düşünülen lavabo bulunmaktadır.
Şekil 4.19: A-ZK02 mekanına bodrum kattan çıkan merdiven
A-ZK02 mekanının tavanına bakıldığında bir bölümünün sıva kaplı volta döşeme olduğu, bir bölümünün ise ahşap tavan kaplamalı olduğu görülmektedir. Sıvaların döküldüğü yerlerde I profiller tespit edilmiştir. Volta döşeme ile ahşap döşeme birleşim yerinde strüktürel çatlak görülmüştür. Giriş holünden tuvalete ve arka cephede bulunan A-ZK04 mekânına geçilir. Odaya ve tuvalete ait kapılar sökülmüştür.
Şekil 4.21: A-ZK02 mekanından 1. kata çıkan ahşap merdiven ve süpürgelik
Şekil 4.22: A-ZK02 mekanı asma dalı desenli karo siman süpürgelik
4.2.3 A-ZK03 Mekânı
WC olarak kullanılan mekan yaklaşık 1.7 m²’dır. Giriş holü ile WC döşemesi arasında 22 cm kot farkı vardır. A-ZK03 mekâna girişin karşısında havalandırma boşluğuna açılan 73x123 ölçülerinde pencere bulunmaktadır (Şekil 4.23). WC döşeme kaplaması şaptır. Sıvalı tavanına bakıldığında dökülen sıvaların olduğu
Şekil 4.23: A-ZK03 mekânından havalandırma şaftına açılan pencere
4.2.4 A-ZK04 Mekânı
A-ZK04 mekânı 3,36x3,41 m uzunluğunda olan kare bir mekândır. Bu mekânın giriş kapısının karşısında 139x188 cm ölçülerinde pencere boşluğu vardır. Pencere doğramalarının tamamı sökülmüş, orijinal olan demir parmaklıkları yerinde mevcuttur (Şekil 4.24). A-ZK04 mekânının döşemesi volta döşeme üzeri 6x6 cm kadrolaj üzerine 2 cm kalınlığında kaplama tahtasıyla kaplıdır. Tavan kaplaması 20 cm genişliğinde ahşaptır (Şekil 4.25). Oda giriş kısmında döşeme kaplamalarının bir kısmı sökülmüştür (Şekil 4.26). Duvar malzemesinin 7x10x21 cm ölçülerinde dolu harman tuğlası olduğu sıvası dökülmüş yerlerden görülmektedir (Şekil 4.27). Odanın güneybatı duvarında baca boşluğundan dolayı 85 cm uzunluğundaki duvar 20 cm genişlemiştir. Baca deliğinin etrafı is ve nemden dolayı kirlenmiştir. Döşemede giriş kapısı ve pencere önü arasında 4 cm kot farkı bulunmaktadır.
Şekil 4.24: A-ZK04 arka cepheye açılan pencere boşluğu ve parmaklıklar
Şekil 4.25: A-ZK04 mekanı orijinal tavan ahşap kaplaması
Şekil 4.27: A-ZK04 7x10x21 ölçülerinde dolu harman tuğlası ve kireç harcıyla örülmüş duvar
4.3 A Blok Birinci Kat
4.3.1 A-1K01 Mekânı
Merdiven holünden geçilerek ulaşılan A-1K01 mekânının 1.63 m² lik çıkma ile toplam 13.37 m² lik alanı vardır. Çıkma kısmında 2 adet 56x159 cm, 1 adet 66x159 cm ölçülerinde pencere boşlukları bulunmaktadır (Şekil 4.28). Pencere doğramaları sökülmüştür. Bundan dolayı mekân oldukça nemlidir ve sıvaları kabarmıştır. Duvar malzemesinin 7x10x21 cm ölçülerinde delikli harman tuğlası olduğu sıvası dökülmüş yerlerden görülmektedir (Şekil 4.29). Mekanın döşemesi, volta döşeme üzerine 6x6 cm ölçülerindeki ahşap kiriş üzeri 1.5 cm kalınlığında ahşap döşeme tahtasından oluşmaktadır. Ahşap döşeme kaplamalarının söküldüğü yerden volta döşemeye ait I profiller görülmektedir (Şekil 4.30). I profiller çıkmadan merdiven hizasına kadar devam ederek bu mekanın güneydoğu yönünde bulunan I profil üzerine oturmaktadır. Mekanın tavanı 20 cm genişliğinde ahşap tavan kaplaması ile kaplıdır.
Şekil 4.28: A-1K01 çıkmada bulunan pencere boşlukları
Şekil 4.30: A-1K04 volta döşemeye ait NPI140 çelik profili
4.3.2 A-1K02 Mekânı
A-1K02 mekanı 1. kattan 2. kata çıkan ahşap merdiven altında yer alan tuvalettir (Şekil 4.31). Yaklaşık 0.60 m² alandır. Orijinal tuvalet taşı ve lavabosu bulunmaktadır (Şekil 4.32, Şekil 4.33). Döşeme kaplaması şap üzeri 20x20 seramiktir. Seramiklerin bir kısmı sökülmüştür.
Şekil 4.32: A-1K02 tuvalet taşı Şekil 4.33: A-1K02 lavabo
4.3.3 A-1K03 Mekânı
Merdiven holü olan A-1K03 mekanına ZK02 giriş holünden 14 basamaklı ahşap merdiven ile çıkılmaktadır (Şekil 4.34, Şekil 4.35). A-1K03 3.03 m² lik dikdörtgen bir alandır. Bu mekânın yüksekliği 2.95 m dir. Merdiven holünden 2 odaya ulaşılmaktadır. Döşemesi 5x14 cm ölçülerinde ahşap kirişler üzerine 1.5 cm kalınlığında kaplama tahtasıyla kaplıdır. Tavan kaplaması 20 cm genişliğindedir.
Şekil 4.35: Zemin kattan 1. kata çıkan ahşap merdiven
4.3.4 A-1K04 Mekânı
A-1K03 merdiven holünden A1K04 mekânına geçilir, geçişteki kapı sökülmüştür. Bu oda yaklaşık 12 m² alanı olan kare bir mekândır. Mekanın güneydoğu cephesinde 140x185 cm ölçülerinde pencere boşluğu vardır (Şekil 4.36). Pencere doğramaları sökülmüştür. Döşemesi 5x14 cm ölçülerinde ahşap döşeme kirişlemesi üzerine 1.5 cm kalınlığında kaplama tahtasıyla yapılmıştır. Ahşap döşeme tahtalarının bazıları yerinde mevcut değildir (Şekil 4.37). Tavan kaplaması 20 cm genişliğinde 1.5 cm kalınlığında kaplama tahtalarıyla yapılmıştır. Duvarlar 7x10x21 delikli tuğla ve kireç harcıyla örülüp üzeri sıvanarak boyanmıştır.
Şekil 4.37: Sökülen ahşap döşeme kaplamaları
4.4 A Blok İkinci Kat
4.4.1 A-2K01 Mekânı
A-2K01 mekânı 13.55 m² alanlı ön cephede çıkması olan bir odadır. Orijinal kapısı sökülmüştür. A-2K01 döşemesinde 10 cm e ulaşan sehim bulunmaktadır. Döşemesi 5x14 cm ölçülerinde ahşap üzerine 1.5 cm kalınlığında kaplama tahtasıyla kaplıdır. Döşemenin ahşap kirişleri duvarda tuğla örgüsünde bırakılan boşluklara yerleştirilmiştir (Şekil 4.38). Duvar döşeme arakesitinde 13 cm yüksekliğinde ahşap süpürgelik vardır. Ahşap süpürgelikler ve döşeme kaplaması yer yer sökülmüştür.
Kuzeybatı cephesi duvarında 2 adet 56x159 cm, 1 adet 66x159 cm ölçülerinde pencere boşlukları bulunmaktadır, ancak pencere doğramaları sökülmüştür (Şekil 4.39). Pencere doğramalarının olmaması ve çatının akması nedeniyle bu mekan oldukça nemlidir ve sıvaları dökülmüştür. Duvar malzemesinin 7x10x21 cm ölçülerinde delikli harman tuğlası olduğu sıvası dökülmüş yerlerden tespit edilmiştir (Şekil 4.40). Tavan kaplaması orijinal 20 cm genişliğinde 1.5 cm kalınlığında kaplama tahtalarıyla yapılmıştır (Şekil 4.41).
Şekil 4.39: A-2K01 mekanından görünüm
