Öğr. Gör. Sinem Kırdemir
7. Hafta
Tela, İtalyanca’dan dilimize girmiş bir kavram olup, giyside
kumaşla astar arasına konularak, giyside beklenen görünüm, kalite ve etkiyi elde etmek amacıyla kumaşa farklı usullerle tutturulan bir ara katmandır.
İşlenen kumaşa, hacim ve direnç kazandırıp, giysiye verilecek biçime katkıda bulunarak kumaşa; dikim, yıkanma, ütülenme gibi karşılaşabileceği işlemlerde destek rolü oynarlar.
Görevleri, giysinin biçim ve dayanımını desteklemek, buruşmaya yatkınlığı azaltmak ve belli bir sertlik ve form kazandırmaktır.
1950'lerin başından bu yana kullanılmaya başlanılan telalar, giysilerin ayrılmaz bir parçası olmuşlardır.
Telalar, doğal ya da yapay liflerden elde edildiği gibi, son dönemlerde yaygın bir biçimde elyaf tülbentti olarak "nonwoven" teknikleri ile de üretilmektedir.
Telanın kumaş yüzeyine yapıştırılmasında en iyi yöntem, pres
yöntemidir.
Kumaşa uygulanması esnasında, telanın üzerindeki yapışkan madde, ısı ile sıvı hale getirilir ve basınçla kumaşa nüfuz edilir.
İşlem sonucunda, sıvı soğuyup katılaşarak, kumaş ve tela birbirine tam olarak yapışmış olur. Kullanılacak telanın türü, uygulanacak kumaşın özelliklerine göre farklılık gösterir.
Genel olarak temelde iki öğeden oluşur;
1. Kaplama: Kumaşa tutunmayı sağlayan yapıştırıcı malzeme, 2. Kumaş(Baz) Kaplamanın oturduğu yüzey
Telaların kullanım amaçları:
Uygulandığı bölgede;
•Esnemeyi, Kırışmayı önlemek ve şekli korumak,
•Yaka, Klapa, Manşet, Pat, Cep ve cep kapaklarına destek sağlamak; tok bir tuşe (dokunum) kazandırmak, bunlarda kıvrılmayı engellemek,
Takım elbise ve paltolarda vücut bölümlerinin desteklemek, belirli bir şeklin verilmesi ve omuz bölümlerini birleştirmek,
•Düğme ve ilik alanlarını takviye etmek,
•Çeşitli kenar bölgelerde takviye ve düzgünlük sağlamak, •Kemer ve bel şeritlerine sertlik ve destek vermektir.
Tela denildiğinde algılanan kavram genellikle “Yapışkan Tela” dır. Yapışkan telalar en geniş tela kümesini oluşturur. Kaplama: Kumaşı tutmayı sağlayan yapışkan malzeme olup ışıyınca eriyen soğuyunca eski haline dönen sentetik reçineden elde edilir..
Telaların kumaşa uygulanmasında 3ana metot uygulanır; • Kumaşa Dikerek tutturma,
• Kumaşa eriterek yapıştırma • Sıvama(Laminasyon)
Hazır giyim sektöründe geniş bir kullanım alanına sahip olan telanın gerek kullanımında, gerekse temininde birçok problemler yaşanmaktadır. İyi bir telanın kumaşa istenilen hareketi vermesi, amaca göre kumaşın sert ya da yumuşak görünmesini sağlaması, kumaşla eş değer özellikte olması gerekir.
Telanın Performans Problemleri
1.Fiksaj sırasında meydana gelen boyut değişimi,
2. Yapıştırma sıcaklığının uygun değerde olmamasından kaynaklanan, gerek kullanım sırasında ve gerekse temizleme sonrasında bölgesel veya tamamen ayrılmaların olması,
3. Giysinin telalı kısımlarının sertleşmesi ve yüzeyin dökümünün azalması, 4. Fiksaj işlemi yapılırken yüksek ısı ve basınçtan dolayı kumaşın sararması,
5. Yıkama sonrası kumaş yüzeyinde meydana gelen kabul edilemeyecek düzeydeki değişmeler, kabarıklıkların veya kıvrımların oluşması gibi problemlerdir.
Tela Seçiminde Dikkat Edilecek Noktalar
1.Tela dokusu kullanılacak kumaşın dokusuna uygun olmalıdır. 2. Kumaşın kalınlığına uygun olmalıdır.
3.Giysinin modeline ve rengine uygun olmalıdır.
4.Tela ve kumaş birleştikten sonra dış etkenlerde karşı benzer performanslar göstermelidir.
5. Mümkün olduğunca tüm uygulamalarda pres makinesi kullanılmalıdır. El ütüsü kullanma zorunluluğu varsa ütünün buharsız olarak tela ve
kumaşın üzerine sürtülmeksizin, bastırarak veya tek tek yapıştırılması gerekir.
6.Kesinlikle yapışacak telanın boyutu kumaş boyutundan büyük
olmamalıdır. Kumaştan dışarı taşan tela makine içinden geçerken banda bulaşacağından bir sonraki kumaşın yüzeyinin kirlenmesine neden
Beden Telası: Üst giyimde ön bedenin iç kısmını büyük ölçüde örtecek şekilde kesilen ara astar uygulamasıdır. Örneğin; cep
kısmını, göğüs ve omuz bölgesinin tamamen tela ile kaplanması.
Takviye Telası: Belli bir yeri bölgesel olarak desteklemeye yarayan, dıştan görünmeyen astar ya da tela parçasıdır. Takviye telası
giyside kullanılacak yere uygun olarak kesilir. Bu ek destekleyiciler, işlem sırasında gerekli yerlere konularak birlikte işlenir.
Kemer Telası: Kemer kumaşı ile astar arasına yerleştirilen özel ara kumaşlardan yapılan şeritlerdir. Kemeri sağlamlaştırma amacı
ile kullanılır. Günümüzde seri üretimde genellikle hazır kemerler kullanılır.
Yaka Telası: Isı ve basınç etkisi ile üzerindeki kumaş ile yapışarak birleşecek şekilde üretilen sert, esnek, çekmeyen özellikteki
telalardır. Yaka telası kolalı yaka telası olarak da üretilen çeşiti bulunmaktadır.
Ter Geçirmeyen Kol Altı Telası: Giysilerin kol altı terinden korunmasını sağlayan iki örtü tabakasından ve birkaç ter geçirmeyen,
aynı zamanda koltuk altının doğal terlemesini de engelleyen ara astarlardır. Kol altı telası kolun alt tarafındaki oyuntunun şekline göre hazırlanır. Bu tela koltuk altı terinin giysinin kumaşını olumsuz etkileceği yerlerde kullanılır. Doğal ipekten yapılan
Hazır Şekilli telalar
Yapışkan Şerit Tela : (Çift taraflı şerit tela)Elbise, etek, pantolon, gömlek, perde ve örtülerin etek uçlarını dikişsiz
şekilde bastırmak için kullanılır. Ütü ile rahatlıkla uygulanabilir. Dikiş istemeyen yaka pervazında da kullanılır. İki kumaş katını birbirine yapıştırmakta kullanılırlar.
Düğme ve İlik Takviye Telası: Şeritle düğmelerin dikildiği kısımda yırtılmanın önlenmesi amacı ile bütün giysiyi
kaplayan telaya ek yapılarak destek sağlanır. Bayanlarda düğme dikilecek sol ön parçanın, erkeklerde ise sağ ön parçanın ters yüzüne yerleştirilir. Yada ilik tarafında yine pat takviye telası kullanılır.
KAYNAKÇA http://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Malzeme%20Kontrol%C3%BC.pdf https://akademiksunum.com/index.jsp?modul=document&folder=ac4252a5537998dfc518bdcc559c c66c96a2b344 https://tekstilsayfasi.blogspot.com/2018/05/tela-nedir.html https://www.derstekstil.name.tr/tela.html
