ANATOMİK TERİMLER ve HAREKET SİSTEMİ
Dr. Hülya YARDIMCI
VÜCUT YAPISI DÜZLEMLER VE EKSENLER
EKSENLER
• Sajittal eksen (axis sagittalis):
vücutta önden arkaya ya da arkadan-öne doğru ve yere paralel olan eksen
• Transvers eksen (axis
transversalis): vücutta sağdan sola ve yere paralel olan
eksen
• Vertikal eksen (axis verticalis):
vücutta yukarıdan aşağı ve yere dik olan eksen
VÜCUT YAPISI DÜZLEMLER VE EKSENLER
DÜZLEMLER
• Planum horizontale (Transvers düzlem): vücudun herhangi bir yerinden yere paralel uzanan
düzlem, transfers düzlem de denir.
• Planum koronale (Frontal
düzlem): sağdan sola ya da soldan sağa vücudu dikey şekilde ön ve arka bölmelere ayıran düzlem, frontal düzlem de denir.
• Planum sagitale (Median /orta düzlem): önden arkaya doğru, yukarıdan aşağıya olan, vücudu sağ ve sola ayıran düzlem
Hareket Bildiren Terimler
Abduksiyon: orta hattan uzaklaşma Adduksiyon: Arta hatta yaklaşma
Elevatio: Yukarı doğru olan hareket (kaldırma) Depressio: Aşağı doğru olan hareket (İndirme) Ekstansiyon: gerilme, açının büyümesi
Eversiyon: ayak tabanının dışa dönmesi Fleksiyon: bükme, açının küçülmesi
Lateral fleksiyon: Baş veya gövdenin yana eğilme hareket İnversiyon: ayak tabanının içe dönmesi
Hareket Bildiren Terimler
Oppozisyon: el baş parmağının diğer parmaklara yaklaşması Pronasyon: içe dönme
Reposizyon: el baş parmağının diğer parmaklardan uzaklaşması
Rotasyon: dönme
Sirkumduksiyon: bir nokta etrafında dönme Supinasyon: dışa dönme
Supinus: Sırt üstü (yatış) Pronus: yüz üstü (yatış)
Anatomik Bölgeler
BAŞ BÖLÜMÜ: Caput (kaput)
• Alın bölgesi: Regio frontalis (rejyo frontalis)
• Şakak bölgesi: Regio temporalis(rejyo temporalis)
• Yüz bölgesi: Regio facialis(rejiyo fasiyalis)
• Burun bölgesi: Regio nasalis(rejyo nazalis)
• Yanak bölgesi: Regio buccalis(rejyo bukkalis)
• Dudak bölgesi: Regio labialis(rejyo labiyalis)
• Boyun bölgesi: Regio cervicalis (rejyo servikalis)
Anatomik Bölgeler
GÖVDE BÖLÜMÜ: Corpus (korpus)
• Omuz bölgesi: Regio deltoidea (rejyo deltoid)
• Koltuk altı bölgesi: Regio axillaris (rejyo aksillaris )
• Sırt bölgesi: Regio dorsalis (rejyo dorsalis)
• Omurga bölgesi: Regio vertebralis (rejyo vertebralis)
• Mide bölgesi: Regio epigastrica (rejyo epigastrika)
• Göbek bölgesi: Regio umbilicalis (rejyo umbilikalis )
• Karın bölgesi: Regio abdominalis (rejyo abdominalis)
Anatomik Bölgeler
KOLLAR: Extremitalis Superior
• Kolun ön bölgesi: Regio brachi anterior (rejyo braki anteriyör)
• El bilek bölgesi: Regio carpi (rejyo karpi)
• Dirsek arka bölgesi: Regio cubit posterior (rejyo kubit posteriyör)
• El ayası bölgesi: Regio palmaris manus ( rejyo palmaris manus )
• El sırtı bölgesi: Dorsum manus (dorsum manus)
Anatomik Bölgeler
BACAKLAR: Extremitalis inferior
• Sakral bölgesi: Regio sacralis ( rejyo sakralis)
• Kalça bölgesi: Regio glutea ( rejyo glutea)
• Uyluk ön bölgesi: Regio femoralis anterior (rejyo femoralis anteriyör)
• Uyluk arka bölgesi: Regio femoralis posterior (rejyo femoralis posteriyör)
• Bacak ön bölgesi: Regio cruris anterior (rejyo kruris anteriyör)
• Ayak sırtı bölgesi: Regio dorsalis pedis (rejyo dorsalis pedis)
Anatomik Boşluklar (CavitAs Anatomy)
• Kafatası boşluğu: Cavitas cranii (kavitas krani)
• Omurga kanalı: Canalis
vertebralis (kanalis vertebralis)
• Göğüs boşluğu: Cavitas thoracic (kavitas torasik)
• Karın boşluğu: Cavitas
abdominis (kavitas abdominis)
• Leğen boşluğu: Cavitas pelvica (kavitas pelvika)
Hareket Sistemi
• Hareket sistemini kemikler, eklemler ve kaslar oluşturur. Hareket sisteminde kemikler ve
eklemler pasif, kaslar ise aktf bölümü
oluştururlar.
Kemikler
• İskeletn en önemli bölümlerinden birisi kemiklerdir.
Kemikleri inceleyen bilim dalına osteoloji denir.
Yetşkin bir insanda toplam iki yüz altı (206) adet
kemik bulunmaktadır. Kemikler birbirlerine eklemler
vasıtasıyla bağlanmışlardır.
• Kemiklerin yaklaşık % 70'i inorganik maddelerden
(kalsiyum, fosfor ve magnezyum gibi), % 30'u da
organik maddelerden (kollajen gibi) meydana
gelmiştr. İnorganik maddeler kemiğin sertliğini,
organik maddeler ise esnekliğini sağlar.
Kemikler;
1. İskelet sisteminin yapısına katılır,
2. Beyin, akciğer ve kalp gibi vücuttaki hayat organların korunmasını sağlar,
3. Kasların tutunma yeri olarak fonksiyon görür, 4. Kan hücrelerinin yapımında rol alır,
5. İnorganik maddelerin (kalsiyum ve fosfor gibi) depo
edilmesinde görev alır.
Kemikler
• KEMİKLER İLE İLGİLİ ANATOMİK TERİMLER
• Os: Kemik
• Os breve: Kısa kemik
• Os irregulare: Düzensiz kemik
• Os longum: Uzun kemik
• Ossa: Kemikler
• Osteoblast: Kemik yapıcı hücreler
• Osteoklast: Kemik yıkıcı hücreler
• Osteosit: Kemik hücresi
• Calcaneus: Topuk kemiği
Kemikler İle İlgili Anatomik Terimler
• Cavitas medullaris: Kemiklerin ortasında bulunan boşluk
• Diafiz: uzun kemiklerin gövde kısmı
• Epifiz: uzun kemiklerin uç kısmı
• Metafiz: diafiz ve epifiz arasında kalan kemik metabolizmasının en yoğun kısmı
• Myelos: İlik, kemik iliği
• Pelvis: Taban, oturak yeri
• Periost: Kemik zarı
• Endosteum: Kemik iç yüzeyini örten zar
• Periosteum: Kemiklerin dış yüzeyini saran zar
• Physis (fizis) Büyüme
Kemikler İle İlgili Anatomik Terimler
• Planta: Ayak tabanı
• Cranium (kranyum): Kafa.
• Os frontale: Alın kemiği
• Os nasale (os nazale): Burun kemiği.
• Os zygomaticum (os zigomatikum): Elmacık kemiği
• Os temporale (os temporale): Şakak kemiği
• Mandibula / mandible (os mandibula / mandible): Alt çene kemiği
• Maxilla (maksilla): Üst çene kemiği
• Os costae / costa (os kosta / kosta): Kaburga.
• Sternum (sternum): Göğüs kemiği.
Kemikler İle İlgili Anatomik Terimler
• Fibula (fibula): Ön bacağı oluşturan iki kemikten küçüğü. Baldır kemiği. (Kamış kemik)
• Os tibia (tibiya): Kaval kemik
• Tarsus (tarsus): Ayak bileği kemiklerinin genel adı.
• Ossa metatarsi (ossa metatarsi ): Ayak tarağı kemikleri
• Os coxae (os koksa ): Kalça kemiği.
• Pubis (pubis): Çatı Kemiği. Kalça kemiğinin ön alt bölümünü oluşturur.
• Pelvis (pelvis): İki kalça kemiği ile sakrumun ortasında oluşan vücut boşluğu
• Acetabulum (asetabulum): Kalça kemiğinin dış yan tarafında, femur başının oturduğu yuvarlak çukurluk, hokka çukuru.
Kemikler İle İlgili Anatomik Terimler
• Akondroplasi: Uzuvların kısa olması nedeniyle cücelik durumu
• Kemiğin avasküler nekrozu: Kemiğin kimi sebeplerle beslenme bozukluğu sonucu canlılığını kaybetmesi
• Kemik sintigrafisi: radyoopak bir madde verilerek kemiklerin görüntülenmesi
• Fracture (fraktür): Kırık Kırık: Kemik bütünlüğünün bozulması
• Kifozis: Kamburluk (arkaya doğru)
• Juvenile kyphosis (juvenil kifoz): Genç ve adolesan yaşlarda görülen kamburluk
• Klaudikasyon: Topallama
• Konjenital kalça çıkığı: Doğuştan kalça çıkığı
• Lordoz: Kamburluk (öne doğru)
Kemikler İle İlgili Anatomik Terimler
• Osteitis: Kemik ilthabı
• Ostemia: kemikte konjesyon, kanlanmada artma
• Osteogenic sarkom: Kemik hücrelerinden köken alan kötü huylu tümör
• Osteoma: Kemik dokusunun tümörü
• Osteomalacia (osteomalasi): Kalsiyum yetersizliği nedeniyle kemik sertleşmesinde azalma (kemik yumuşaması)
• Osteomyelitis ( osteomiyelit): Kemik ve kemik iliğinin ilthabı
• Osteoporoz: Kemik yoğunluğunda azalma, kemik erimesi
• Osteosclerosis (osteoskleroz): Kemikte kalınlaşma, Kemik dokusunun aşırı sertleşmesi.
• Osteoarthritis (osteoartrit): Kemik ve kemiğe yakın eklemin ilthabı.
Kemikler İle İlgili Anatomik Terimler
• Scoliosis (skolyoz): Omurganın yanlara doğru çarpıklığı
• Pes planus: Doğuştan düztaban olmak
• Pes valgus: Ayağın dışa bükük olması
• Spondilitis: Omurlarda görülen ilthabi durum
Eklemler
• İskelet sistemini oluşturan kemikler arasındaki bağlantıyı sağlayan birleşme yerlerine eklem
(articulatio; junctura) denir. İki kemik arasındaki
eklemlere basit eklem (articulatio simplex), ikiden
fazla kemik arasında oluşan eklemlere ise bileşik
eklem (articulatio composita) denir.
Eklemlerle İlgili Terimler
• Articulation (artikülasyon): Eklem. (“art.” Kısaltması)
• Synovia (sinovya): Eklem sıvısı.
• ArticuIatio synovialis: Sinovyal eklem. Oynar eklem
• Articulatio cartilaginea / amphiartrosis (artikülasyo kartilajinya / amfiartroz): Yarı oynar eklemler. Hareket yeteneği sınırlı eklemler
• Synarthrosis (sinartroz): Oynamaz eklemler.
• Sutura (sütür ): Baş kemiklerini hareket etmeyecek şekilde birbirine tespit eden eklemsel bağlantı, dikiş tarzı eklemleşme.
• İntervertebral disk (intervertebral disk): Omurlar arası disk
• Bursa mucosae (bursa mukoza ): Ekleme etki eden kaslar ya da eklem bağlarının kemiklere tutunma yerlerine yakın, kemikle aralarında bulunan kese biçimindeki yapılar.
• Meniscus articularis (meniskus artikularis): Bazı oynar eklemlerin eklem yüzlerinde bulunan kıkırdak dokudan yapılar.
Kaslar
• Kasları inceleyen bilim dalına myology (miyoloji) denir. Kaslar, Latnce musculus olarak ifade
edilmektedir. Musculus yazılırken (M.) şeklinde
kısaltılarak gösterilir. Kasların çoğul ifadesine musculi denir ve (Mm.) şeklinde kısaltılmış olarak yazılır.
Kaslar hareket sisteminin aktf elemanları olarak
fonksiyon görmektedirler.
KASLAR
KASLARLA İLGİLİ ANATOMİK TERİMLER
• Muskulus: Kas
• Muskuli: Kaslar
• Muskuli faciales: mimik kasları, yüz kasları
• Facia: Kaslar arasında yer alan saydam ve ince zar
• Kladikasyo intermittens: yürüme anında bacaklarda hissedilen şiddetli kas ağrısı
• EMG (Elektromiyelografi): iskelet kaslarının istrahat
halinde elektriksel altvitelerinin kaydedilmesi
Kaslarla İlgili Terimler
• M- musculus / muscle (muskulus / muskili): Kas.
• Myocytus (miyosit): Kas hücresi.
• Fibramuscularis (fibramuskularis): Kas teli, kas lifi.
• Myofibril (miyofibril): Kas hücresi liflerinin her biri.
• Perimysium (perimisyum): Çizgili kas demetni örten kılıf.
• Tendo / tendon (tendo / tendon): Kas kirişi.
• Aponeurosis (aponörozis / aponevroz): Kasları ve kas kirişlerini örten kalın zar örtü. Kas ile kasın tutunduğu kısım arasındaki bağ dokusu.
• Discus intercalatus (diskus interkalatus): Kalp kası hücreleri arasındaki bağlantı yerleri.
• Epimysium (epimisyum): Kasın dış zarı.
• Fascia (fasya): Kas zarı. Ak zar.
