Süs Bitkileri Yetiştiriciliği Ön Fizibilite Raporu

KESME ÇİÇEK VE DIŞ MEKAN SÜS BİTKİLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİ ÖN FİZİBİLİTE RAPORU

KESME ÇİÇEK VE

DIŞ MEKAN SÜS BİTKİLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİ

ÖN FİZİBİLİTE RAPORU

Proje Koordinatörü Prof.Dr. Soner KAZAZ

Hazırlayan

Prof.Dr. Soner KAZAZ

i

İÇİNDEKİLER S. No

İçindekiler ………. i

Şekiller Dizini ………... iv

Çizelgeler Dizini ………... vi

Tanım ……… 1

Kapsam ………. 1

Amaç ………. 3

1. Araştırma ………... 4

1.1. Lokasyon ………. 4

1.2. İklim Özellikleri ………... 5

1.2.1. Sıcaklık ………... 6

1.2.2. Güneşlenme süresi ………... 10

1.2.3. Radyasyon ………... 11

1.2.4. Bağıl nem ………... 13

1.2.5. Yağış ………... 14

1.2.6. Rüzgar ………... 16

1.3. Toprak Özellikleri ………... 17

1.4. Sulama Suyu Özellikleri ……….. 21

2. Dünyada Kesme Çiçek ve Dış Mekan Süs Bitkileri Sektörünün Durumu ………... 25

2.1. Üretim Alanları ………... 25

2.2. Üretim Değeri ………... 26

2.3. İhracat ………... 26

2.4. İthalat ………... 29

2.5. Hollanda mezatlarında en fazla satışı yapılan kesme çiçek türleri ……….. 32

2.6. Kesme çiçek ve dış mekan süs bitkileri sektöründe ürün deseni ve teknoloji alanında yaşanan gelişmeler ve değişimler ……….. 36

3. Türkiye’de Kesme Çiçek ve Dış Mekan Süs Bitkileri Sektörünün Durumu ……… 38

3.1. Üretim alanları ………. 38

3.2. İhracat ……….. 41

3.3. İthalat ………... 42

4. Ürün Planlama ……….. 43

4.1. Kesme Çiçekler ………... 43

4.1.1. Zonguldak ilinin kesme çiçek yetiştiriciliği bakımından değerlendirilmesi 43 4.1.2. Zonguldak ilinde yaz aylarında açıkta tarla koşullarında yetiştirilebilecek kesme çiçek türleri ………... 44

4.1.3. Zonguldak ilinde serada toprakta yıl boyu yetiştirilebilecek kesme çiçek türleri ……….. 44

4.1.4. Zonguldak ilinde serada topraksız tarımda yıl boyu yetiştirilebilecek katma değeri yüksek kesme çiçek türleri ………. 45

4.1.5. Zonguldak ilinde yetiştirilebilecek kesme yeşillik türleri ………... 46

4.2. Dış Mekan Süs Bitkileri ……….. 46

4.2.1. Zonguldak ilinin dış mekan süs bitkileri yetiştiriciliği bakımından

değerlendirilmesi ………. 46

ii

42.2. Zonguldak ilinde dış mekan süs bitkisi olarak yetiştirilebilecek ağaç türleri 46 4.2.3. Zonguldak ilinde dış mekan süs bitkisi olarak yetiştirilebilecek çalı türleri 47 4.2.4. Zonguldak ilinde dış mekan süs bitkisi olarak yetiştirilebilecek soğanlı

çiçekler ………. 47

4.2.5. Zonguldak ilinde dış mekan süs bitkisi olarak yetiştirilebilecek mevsimlik çiçekler ve yer örtücü bitkiler ……….. 47

5. Ölçek Belirleme ……… 47

5.1. Kesme çiçek türleri için en ideal ölçeğin belirlenmesi ………... 47

5.2. Dış mekan süs bitkileri için en ideal ölçeğin belirlenmesi ………... 48

6. Hijyen Protokolü ………... 48

6.1. İşletme girişi ……….. 48

6.2. Yetiştirme serası ……… 48

6.2.1. Sera girişleri ……….. 48

62.2. Sera zemini ………. 48

6.2.3. Sera içi ………... 48

6.3. Köklendirme serası ………... 49

6.4. Üretim materyali (fide, fidan, tohum, soğan vb.) ……….. 49

6.5. Hastalık ve zararlılar ………. 49

6.6. Yetiştirme ortamı ……….. 49

6.7. Yetiştirme kabı ……….. 49

6.8. Sulama ve gübreleme sistemi ……… 49

6.9. Su çektirmede kullanılan kaplar ……… 50

6.10. Bitkisel atıklar ………. 50

6.11. Paketleme ve soğuk hava deposu ……… 50

6.12. Hasat araç ve gereçleri ……… 50

6.13. Döküm araç ve gereçleri ………. 50

6.14. Personel ve ziyaretçiler ………... 50

6.15. Yemekhane ………. 51

6.16. Soyunma odaları, tuvalet ve lavabolar ……… 51

7. Yatırımın Katkıları ……… 51

7.1. İstihdam ve pazar payı ………... 51

8. İşletme ve Pazarlama Modeli ……… 52

9. Finansal Analiz ………... 54

9.1. Kesme çiçeklere yönelik ön fizibilite gelir/gider tabloları ve geri dönüş süreleri ………... 54

9.1.1. Serada (20 dekar) topraksız tarımda kesme gül üretimi için finansal analiz ve geri dönüş süresi ……….. 54

9.1.2. Serada (20 dekar) toprakta kesme gül üretimi için finansal analiz ve geri dönüş süresi ………. 55

9.1.3. Serada (20 dekar) toprakta kasımpatı (krizantem) üretimi için finansal analiz ve geri dönüş süresi ………... 56

9.1.4. Serada (5 dekar) toprakta lilium (zambak) üretimi için finansal analiz ve geri dönüş süresi ……….. 52

9.1.5. Serada (5 dekar) topraksız tarımda kesme çiçek ortanca üretimi için

finansal analiz ve geri dönüş süresi ………. 53

iii

9.2. Dış mekan süs bitkilerine yönelik ön fizibilite gelir/gider tabloları ve geri

dönüş süreleri ………... 60

9.2.1. Mavi Ladin fidanı yetiştiriciliğinde gelir/gider tabloları ………. 62

9.2.2. Mavi Servi, Limoni Servi ve Leylandi fidanı yetiştiriciliğinde gelir/gider tabloları ……… 62

9.2.3. Toros Sediri fidanı yetiştiriciliğinde gelir/gider tabloları ………. 63

9.2.4. Ihlamur Fidanı yetiştiriciliğinde gelir/gider tabloları ……… 63

9.2.5. Akçaağaç fidanı yetiştiriciliğinde gelir/gider tabloları ………. 64

9.2.6. At Kestanesi fidanı yetiştiriciliğinde gelir/gider tabloları ………... 64

9.2.7. Çınar fidanı yetiştiriciliğinde gelir/gider tabloları ………... 65

9.2.8. Meşe fidanı yetiştiriciliğinde gelir/gider tabloları ………... 65

10. Ürün Seçimi ve Hedef Pazarlar ………... 67

11. Potansiyel Riskler ve Öneriler ……… 67

iv

ŞEKİLLER DİZİNİ S. No

Şekil 1. Zonguldak ili sınırları (solda), Çaycuma ilçesi Ayvazlar-Burunkaya köyleri sınırları içesi içerisinde yapılması planlanan Seracılık İhtisas Organize Sanayi Bölgesi alanı (sağda) ………...

4 Şekil 2. Çaycuma ilçesi Ayvazlar-Burunkaya köyleri sınırları içinde yapılması

planlanan Seracılık İhtisas Seracılık İhtisas Organize Sanayi Bölgesi alanı .. 4

Şekil 3. Çaycuma ilçesi Akyamaç köyü sınırları içerisinde Filyos nehir kenarına seddeleme çalışması sonrasında açığa çıkan araziler ……….. 5

Şekil 4. Zonguldak ili ve Çaycuma ilçesinin aylık ortalama sıcaklık değerleri ……... 6

Şekil 5. Türkiye’de süs bitkisi yetiştirilen bazı illerin aylık ortalama sıcaklık değerleri ……….. 7

Şekil 6. Zonguldak ilinin aylara göre sıcaklık değerleri ……….. 8

Şekil 7. Türkiye’de süs bitkisi yetiştirilen bazı illerin aylara göre ortalama en düşük sıcaklıklar ……… 9

Şekil 8. Zonguldak ili ve Çaycuma ilçesinin aylara göre ortalama güneşlenme süreleri ………. 10

Şekil 9. Türkiye’de süs bitkisi yetiştirilen bazı illerin aylara göre ortalama güneşlenme süreleri ……… 11

Şekil 10. Zonguldak ilinin aylara göre ortalama radyasyon değerleri ………... 11

Şekil 11. Zonguldak ilinin radyasyon ve gün uzunluğu saatleri (J/cm ² /gün) …………. 12

Şekil 12. Zonguldak ilinin haftalık global radyasyon değerleri (J/cm ² /gün) …………. 12

Şekil 13. Zonguldak ilinin aylık ortalama gün uzunlukları (saat) ……….. 13

Şekil 14. Zonguldak ilinin ortalama gün doğumu ve gün batımı saatleri ……….. 13

Şekil 15. Zonguldak ilinin yıllık ortalama, en düşük ve en yüksek bağıl nem oranları . 14 Şekil 16. Zonguldak ilinin aylara göre ortalama yağışlı gün sayıları ……… 15

Şekil 17. Türkiye’de süs bitkisi yetiştirilen bazı illerin aylara göre ortalama yağışlı gün sayıları ……….. 16

Şekil 18. Zonguldak ilinde aylık rüzgar hızları ……….. 16

Şekil 19. Çaycuma ilçesi Ayvazlar-Burunkaya köylerinin sınırları içerisinde yapılması planlanan Seracılık İhtisas OSB alanının toprak analiz sonucu … 18 Şekil 20. Çaycuma ilçesi Akyamaç köyü Filyos nehir kenarına seddeleme çalışması sonrasında açığa çıkan arazilerin toprak analiz sonucu ……….. 19

Şekil 21. Ereğli ilçesi Soğanlı köyü toprak analiz sonucu ………. 20

Şekil 22 Çaycuma ilçesi Geriş Köyü kuyu suyu analiz sonucu ……… 22

Şekil 23 Saha ziyaretleri ve bilgi alışverişi amacıyla yapılan toplantıdan görünüm … 24 Şekil 24 Dünyada yıllara göre süs bitkileri üretim alanları ………... 25

Şekil 25 Dünya süs bitkileri ihracat oranlarının ülkelere göre dağılımı ………... 27

Şekil 26 Dünya kesme çiçek ihracat oranlarının ülkelere göre dağılımı ………... 28

Şekil 27 Dünya süs bitkileri ithalat oranlarının ülkelere göre dağılımı ……… 30

Şekil 28 Dünya kesme çiçek ithalat oranlarının ülkelere göre dağılımı ………... 31

Şekil 29 Dünya canlı bitkiler (dış ve iç mekan süs bitkileri) ithalat oranlarının ülkelere göre dağılımı ………. 32

Şekil 30 Hollanda çiçek mezatı (Royal FloraHolland) ………. 33

v

Şekil 31. Kesme gül üretim seralarından görünüm ……… 34

Şekil 32. Kasımpatı üretim seralarından görünüm ………. 35

Şekil 33. Kesme çiçek ortanca ürerim seralarından görünüm ……… 35

Şekil 34 Türkiye’nin yıllara göre süs bitkileri üretim alanları ……….. 38

Şekil 35. Türkiye’nin yıllara göre süs bitkileri ihracatı ………. 41

Şekil 36. Türkiye’nin yıllara göre süs bitkileri ithalatı ……….. 42

Şekil 37. Kesme çiçek üretim tesislerinden görünüm ……… 59

Şekil 38. Dış mekan süs bitkileri fidan işletmelerinden görünüm ………. 66

vi

ÇİZELGELER DİZİNİ S.No.

Çizelge 1. Zonguldak ilinin iklim özellikleri ………. 6

Çizelge 2. Türkiye’de süs bitkisi yetiştirilen bazı illerin aylık ortalama sıcaklık değerleri ……… 7

Çizelge 3. Türkiye’de süs bitkisi yetiştirilen bazı illerin aylara göre en düşük sıcaklık değerleri ………. 8

Çizelge 4. Türkiye’de süs bitkisi yetiştirilen bazı illerin aylara göre ortalama en düşük sıcaklıkları ………. 9

Çizelge 5. Türkiye’de süs bitkisi yetiştirilen bazı illerin aylara göre ortalama güneşlenme süreleri ………... 10

Çizelge 6. Zonguldak ilinin yıllık ortalama, en düşük ve en yüksek bağıl nem oranları 14 Çizelge 7. Türkiye’de süs bitkisi yetiştirilen bazı illerin aylara göre ortalama yağışlı gün sayıları ……… 15

Çizelge 8. Çaycuma ilçesi Ayvazlar Köyü dere suyu analiz sonucu ………. 23

Çizelge 9. Çaycuma ilçesi Ayvazlar Köyü kuyu suyu analiz sonucu ………... 23

Çizelge 10. Dünyada ürün grupları ve yıllara göre süs bitkileri üretim alanları ………. 25

Çizelge 11. Dünyada ürün grupları ve yıllara göre süs bitkileri üretim değeri ………... 26

Çizelge 12. Dünya süs bitkileri ihracatının yıllara ve ülkelere göre değişimi …………. 26

Çizelge 13. Dünya kesme çiçek ihracatının yıllara ve ülkelere göre değişimi ………… 27

Çizelge 14. Dünya canlı bitkiler (dış mekan ve iç mekan süs bitkileri) ihracatının yıllara ve ülkelere göre değişimi ……….. 28

Çizelge 15. Dünya süs bitkileri ithalatının yıllara ve ülkelere göre değişimi …………. 29

Çizelge 16. Dünya kesme çiçek ithalatının yıllara ve ülkelere göre değişimi …………. 30

Çizelge 17. Dünya canlı bitkiler (dış mekan ve iç mekan süs bitkileri) ithalatının yıllara ve ülkelere göre değişimi ……….. 31

Çizelge 18. Çizelge 18. Hollanda mezatında en fazla satılan (saatler+doğrudan satış) kesme çiçek türleri ve adetleri ……….. 33

Çizelge 19. Çizelge 18. Hollanda mezatında en fazla satılan (saatler) kesme çiçek türleri ve ciroları ………... 33

Çizelge 20. Hollanda mezatında en fazla satılan (saatler+doğrudan satış) kesme çiçek türlerinin ortalama satış fiyatları ……….. 34

Çizelge 21. Türkiye’de yıllara ve ürün gruplarına göre süs bitkileri üretim alanları ….. 39

Çizelge 22. Türkiye’de yıllara ve illere göre süs bitkileri üretim alanları ………... 39

Çizelge 23. Türkiye’de yıllara ve türlere göre kesme çiçek üretim alanları ……… 40

Çizelge 24. Türkiye’de dış mekan süs bitkileri üretim alan ve adetleri ……….. 40

Çizelge 25. Türkiye’nin yıllara ve ürün gruplarına süs bitkileri ihracatı ……… 41

Çizelge 26. Türkiye’nin yıllara ve ürün gruplarına süs bitkileri ithalatı ………. 42

Çizelge 27. 20 dekar modern serada topraksız kesme gül üretiminin finansal analizi …. 54 Çizelge 28. 20 dekar modern serada toprakta kesme gül üretiminin finansal analizi ….. 55

Çizelge 29. 20 dekar serada toprakta kasımpatı üretiminin finansal analizi ……… 56

Çizelge 30. 5 dekar serada toprakta lilium (zambak) üretiminin finansal analizi …….... 57

Çizelge 31. 5 dekar serada topraksız kesme çiçek ortanca üretiminin finansal analizi … 58

Çizelge 32. Dış mekan süs bitkileri fidan yetiştiriciliğinde yatırım maliyeti ………….. 61

vii

Çizelge 33. Mavi ladin fidanı yetiştiriciliğinde finansal analiz ………... 62

Çizelge 34. Mavi servi, limoni servi ve leylandi fidanı yetiştiriciliğinde finansal analiz 62 Çizelge 35. Toros sediri fidanı yetiştiriciliğinde finansal analiz ………. 63

Çizelge 36. Ihlamur fidanı yetiştiriciliğinde finansal analiz ……… 63

Çizelge 37. Akçaağaç fidanı yetiştiriciliğinde finansal analiz ……… 64

Çizelge 38. At kestanesi fidanı yetiştiriciliğinde finansal analiz ………. 64

Çizelge 39. Çınar fidanı yetiştiriciliğinde finansal analiz ……….... 65

Çizelge 40. Meşe fidanı yetiştiriciliğinde finansal analiz ………. 65

1

Zonguldak ilinde yapılması planlanan kesme çiçek ve dış mekan süs bitkileri yetiştiriciliği için “yatırımlarının doğru yönlendirilmesi, kesme çiçek üretim, çoğaltma, paketleme ve depolama tesisleri ile dış mekan süs bitkileri fide/fidan üretim tesislerinin amaç ve tekniğine uygun, etkin ve verimli şekilde kurulabilmesi, katma değeri yüksek kesme çiçek türleri ile dış mekan süs bitkisi fide/fidanlarının üretilebilmesi, teknoloji seçimi” gibi hususlarda teknik yardıma ve ön fizibilite hazırlanmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Bu bağlamda, aşağıda belirtilen kapsam ve şartlar dâhilinde kesme çiçek ve dış mekan süs bitkileri yetiştiriciliği hizmeti dâhilinde bir ön fizibilite raporu düzenlenmiştir.

KAPSAM

Zonguldak ilinde gerçekleştirilmesi planlanan kesme çiçek ve dış mekan süs bitkilerinin yetiştirilmesine yönelik fonksiyonel tasarım ve hizmet alımı raporu aşağıdaki işleri kapsamaktadır:

 Projenin coğrafi konuma ve mevcut iklim şartlarına göre planlanmış ve projelendirilmiştir.

 Tüm teknik ekipmanların kapasite hesapları yapılmıştır.

 Proje yapılacak muhtemel yerler ziyaret edilmiştir (iş kapsamında yüklenici tarafından 2 kez saha ziyareti yapılmıştır. Bu ziyaretler; sahanın görülmesi, ilgili paydaşlarla görüşülmesi ve nihai raporun ilgili paydaşlara sunulması kapsamında İdare’nin istek ve talepleri çerçevesinde yüklenici tarafından planlanmıştır).

Fonksiyonel Tasarım ve ön fizibilite raporu aşağıdaki analiz ve hesapları kapsamaktadır;

1. Araştırma 1.1. Lokasyon 1.2. İklim özellikleri

1.2.1. Sıcaklık

1.2.2. Güneşlenme süresi 1.2.3. Radyasyon

1.2.4. Yağış 1.2.5. Bağıl nem 1.2.6. Rüzgar 1.3. Toprak Özellikleri

1.3.1. Tekstür 1.3.2. pH 1.3.3. EC 1.3.4. Kireç

1.3.5. Organik madde

1.3.6. Makro ve mikro elementler

1.4. Sulama Suyu Özellikleri

2

2. Dünyada Kesme Çiçek ve Dış Mekan Süs Bitkileri Sektörünün Durumu 2.1. Üretim Alanları

2.2. Üretim Değeri 2.3. İhracat

2.4. İthalat

2.5. Hollanda mezatlarında en fazla satışı yapılan kesme çiçek türleri

2.6. Kesme çiçek ve dış mekan süs bitkileri sektöründe ürün deseni ve teknoloji alanında yaşanan gelişmeler ve değişimler

3. Türkiye’de Kesme Çiçek ve Dış Mekan Süs Bitkileri Sektörünün Durumu 3.1. Üretim alanları

3.2. İhracat 3.3. İthalat 4. Ürün Planlama

4.1. Kesme Çiçekler

4.1.1. Zonguldak ilinin kesme çiçek yetiştiriciliği bakımından değerlendirilmesi

4.1.2. Zonguldak ilinde yaz aylarında açıkta tarla koşullarında yetiştirilebilecek kesme çiçek türleri

4.1.3. Zonguldak ilinde serada toprakta yıl boyu yetiştirilebilecek kesme çiçek türleri 4.1.4. Zonguldak ilinde serada topraksız tarımda yıl boyu yetiştirilebilecek katma değeri yüksek kesme çiçek türleri

4.1.5. Zonguldak ilinde yetiştirilebilecek kesme yeşillik türleri 5.2. Dış Mekan Süs Bitkileri

5.2.1. Zonguldak ilinin dış mekan süs bitkileri yetiştiriciliği bakımından değerlendirilmesi

5.2.2. Zonguldak ilinde dış mekan süs bitkisi olarak yetiştirilebilecek ağaç türleri 5.2.3. Zonguldak ilinde dış mekan süs bitkisi olarak yetiştirilebilecek çalı türleri 5.2.4. Zonguldak ilinde dış mekan süs bitkisi olarak yetiştirilebilecek soğanlı çiçekler 5.2.5. Zonguldak ilinde dış mekan süs bitkisi olarak yetiştirilebilecek mevsimlik çiçekler ve yer örtücü bitkiler

5. Ölçek Belirleme

5.1. Kesme çiçek türler için en ideal ölçeğin belirlenmesi 5.2. Dış mekan süs bitkileri için en ideal ölçeğin belirlenmesi 6. Hijyen Protokolü

7. Yatırımın Katkıları

7.1. İstihdam ve pazar payı 8. İşletme ve Pazarlama Modeli 9. Finansal Analiz

9.1. Kesme çiçeklere yönelik ön fizibilite gelir/gider tabloları

9.2. Dış mekan süs bitkilerine yönelik ön fizibilite gelir/gider tabloları

9.3. Kesme çiçek ve dış mekan süs bitkilerine yönelik yatırımların geri dönüş süreleri 10. Ürün Seçimi ve Hedef Pazarlar

11. Potansiyel Riskler ve Öneriler

3 AMAÇ

 Zonguldak ilinde kesme çiçek ve dış mekan süs bitkileri yetiştiriciliğinin etkin ve verimli bir şekilde yapılabilmesi için gerekli ön çalışmaların ortaya koyulması

 Yatırımcıların ve yatırımın doğru şekilde yönlendirilmesi

 Bölge için katma değeri yüksek kesme çiçek türleri ve dış mekan süs bitkilerinin belirlenerek bunların üretimi için uygun alt yapının tespit edilmesi

 Serada (örtüaltı) toprakta ve topraksız tarımda kesme çiçek yetiştiriciliği için en uygun sera modeli ve teknoloji seçiminin yapılması ve kullanılması için gerekli araştırmaların yapılması

 Proje kapsamında üretilecek kesme çiçek ve dış mekan süs bitkilerinin hasat ve hasat sonrası işlemleri, paketleme, depolama ve pazarlama faaliyetleri kapsamında gerekli araştırmaların yapılması ve rapor içinde bu husustaki tavsiyelere yer verilmesi

 Ulusal ve uluslararası pazarda iyi uygulama örneklerinin araştırılarak raporlanması

 Serada toprakta ve topraksız tarımda yetiştirilecek kesme çiçek türleri için uygun sera ölçeklerinin doğru bir şekilde planlanması ve belirlenmesi

 Dış mekan süs bitkilerinde fidan üretimi için türlere göre uygun ölçeğin doğru bir şekilde planlanması ve belirlenmesi

 Bölgenin lojistik imkanları, coğrafi konumu ve iklimsel özellikleri de göz önünde

bulundurularak katma değeri yüksek kesme çiçek türleri ile dış mekan süs

bitkilerinin belirlenmesi ve buna yönelik hedef pazarların raporlanması

4 1. ARAŞTIRMA

1.1. Lokasyon

Zonguldak ili sınırları içerisinde coğrafi konum, iklim özellikleri, toprak yapısı ve sulama suyu bakımından uygun olan bölgelerde kesme çiçek ve/veya dış mekan süs bitkileri sektörünün geliştirilmesi planlanmaktadır.

Şekil 1. Zonguldak ili sınırları (solda), Çaycuma ilçesi Ayvazlar-Burunkaya köyleri sınırları içerisinde yapılması planlanan Seracılık İhtisas Organize Sanayi Bölgesi alanı (sağda)

Şekil 2. Çaycuma ilçesi Ayvazlar-Burunkaya köylerinin sınırları içinde yapılması planlanan

Seracılık İhtisas Seracılık İhtisas Organize Sanayi Bölgesi alanı

5

Şekil 3. Çaycuma ilçesi Akyamaç köyü sınırları içerisinde Filyos nehir kenarına seddeleme çalışması sonrasında açığa çıkan araziler

Çok engebeli bir arazi yapısına sahip olan Zonguldak ilinin %56’sı dağlarla, %31’i platolarla ve %13’ü ovalarla kaplıdır. Akarsu vadileriyle yer yer derin bir biçimde parçalanmış olan Zonguldak ili toprakları orta yükseklikteki dağlık alanlardan oluşmaktadır.

1.2. İklim Özellikleri

Zonguldak ili; ılıman Karadeniz ikliminin etkisi altında olup, her mevsimi yağışlı,

yıllık ortalama sıcaklığı 13.6 ^o C, yıllık ortalama yağış miktarı 1113 mm olup ilde mevsimler

ve gece-gündüz arasında önemli bir sıcaklık farkı bulunmamakta, denizden iç kesimlere doğru

gidildikçe iklim biraz daha sertleşmektedir. Zonguldak ilinde son 79 yılda (1938-2017)

gerçekleşen iklim verileri Çizelge 1’de verilmiştir.

6

Çizelge 1. Zonguldak ilinin iklim özellikleri (1938-2017)

İklim Özellikleri Ocak Şub. Mart Nisan May. Haz. Tem. Ağus. Eylül Ekim Kas. Aral. Yıllık Ortalama Sıcaklık

( ^o C) 6,1 6,1 7,4 11,2 15,4 19,6 21,9 21,9 18,6 15 11,6 8,3 13,6

Ortalama

Güneşlenme Süresi (Saat)

2,2 2,7 3,8 5,3 6,8 9,4 10,1 9,4 7,4 5,0 3,3 2,3 67,7 Ortalama Yağışlı

Gün Sayısı (gün) 17,9 15,6 15 12,1 10,7 8,6 6,6 6,9 8,4 12,3 13,7 17,4 145,2 Ortalama En

Yüksek Sıcaklık (°C)

9,1 9,4 10,8 14,8 18,8 22,9 25,0 25,3 22,3 18,6 15,1 11,5 17,0 Ortalama En

Düşük Sıcaklık (°C)

3,4 3,4 4,5 7,9 12,0 15,8 17,9 18,1 15,3 12,1 8,8 5,6 10,4 En Yüksek

Sıcaklık (°C) 24,1 26,7 31,7 33,6 36,7 40,5 39,5 39,8 36,2 35,9 29,9 28 40,5 En Düşük Sıcaklık

(°C) -7,7 -8,0 -6,4 -2,1 3,0 8,8 11,2 10,0 5,9 1,8 -3,2 -7,4 -8.0

Aylık Toplam Yağış Miktarı Ort. (mm)

138.2 97.4 97.1 64.5 53.4 71.7 67.7 84.6 103.5 146.5 142.3 151.2 1218.1

Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü (https://mgm.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceler) 1.2.1. Sıcaklık

Zonguldak ili ve Çaycuma ilçesinin aylık ortalama sıcaklık değerleri Şekil 4’te verilmiştir. Haziran, temmuz ve ağustos ayları yıllık ortalama sıcaklığın en yüksek olduğu, ocak ve şubat ayları ise ortalama sıcaklığın en düşük olduğu aylardır.

Şekil 4. Zonguldak ili ve Çaycuma ilçesinin aylık ortalama sıcaklık değerleri

6,1 6,1 7,4

11,2 15,4

19,6

21,9 21,9

18,6

15

11,6

8,3

5,4 6,3

8,3

12,3 16,3

19,9

22 21,9

18,9

14,9

11,2

7,6

0 2,5 5 7,5 10 12,5 15 17,5 20 22,5 25

Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Tem. Ağus. Eylül Ekim Kasım Aralık O rt ala m a Sıc ak lık ( o C)

Aylar

Zonguldak Çaycuma

7

Şekil 4 incelendiğinde, Zonguldak ili ile Çaycuma ilçesinin ortalama sıcaklık değerlerinin birbirine oldukça yakın olduğu, Zonguldak ilinin Ekim, Kasım, Aralık ve Ocak aylarındaki ortalama sıcaklık değerlerinin Çaycuma ilçesinden yüksek, diğer aylarda ise Çaycuma ilçesinden daha düşük olduğu görülmektedir. Zonguldak ili yıllık ortalama sıcaklığın 13.6 ^o C olduğu, ortalama sıcaklıkların en yüksek olduğu ayların 21.9 ^o C’ar ile Temmuz ve Ağustos, ortalama sıcaklıkların en düşük olduğu ayların ise 6.1 ^o C’er derece ile Ocak ve Şubat olduğu görülmektedir (Şekil 4). Zonguldak ili aylık ortalama sıcaklık değerleri bakımından ülkemizde süs bitkileri yetiştiriciliğinin yapıldığı diğer iller ile karşılaştırıldığında, Zonguldak ilinin ekim-mart ayları arasında Antalya, Mersin, İzmir, Yalova ve Samsun illerinden daha düşük, Afyon ve Sakarya illerinden ise daha yüksek değerlere sahiptir. Nisan-Eylül ayları arasında ise, Zonguldak ili Afyon hariç diğer bütün illerden daha düşük aylık ortalama sıcaklık değerlerine sahiptir (Çizelge 2, Şekil 5).

Çizelge 2. Türkiye’de süs bitkisi yetiştirilen bazı illerin aylık ortalama sıcaklık değerleri

İLLER Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haz. Tem. Ağus. Eylül Ekim Kas. Aral.

Zonguldak 6,1 6,1 7,4 11,2 15,4 19,6 21,9 21,9 18,6 15 11,6 8,3 Antalya 10 10,7 12,8 16,3 20,5 25,3 28,4 28,3 25,1 20,4 15,4 11,6 Mersin 10,2 11 13,7 17,5 21,2 25 27,8 28,3 25,8 21,4 16,1 11,8 İzmir 8,7 9,5 11,6 15,8 20,7 25,5 28 27,6 23,6 18,7 14 10,4 Sakarya 6 6,7 8,6 12,9 17,4 21,5 23,4 23,2 19,6 15 11,5 8,2 Yalova 6,5 6,8 8,4 12,4 17 21,5 23,7 23,6 20 15,7 11,8 8,7

Samsun 7 7 7,9 11,2 15,6 20,3 23,3 23,5 20 16,2 12,5 9,2

Afyon 0,3 1,7 5,2 10,3 15 18,9 22,1 22 17,8 12,4 6,9 2,3

Şekil 5. Türkiye’de süs bitkisi yetiştirilen bazı illerin aylık ortalama sıcaklık değerleri

0 2,5 5 7,5 10 12,5 15 17,5 20 22,5 25 27,5 30

Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık O rt . Sıca klık ( o C)

Zonguldak Antalya Mersin İzmir

Sakarya Yalova Samsun Afyon

8

Zonguldak ilinde son 79 yılda en yüksek sıcaklıklar haziran-temmuz-ağustos aylarında 39.5-40.5 ^o C, en düşük sıcaklıklar ise aralık, ocak, şubat ve mart ayları arasında sırasıyla -7.4, -7.7, -8.0 ve -6.4 olarak gerçekleşmiştir (Şekil 6). Aylara göre en düşük sıcaklık değerleri incelendiğinde, Zonguldak ilinin ocak, şubat ve mart aylarında en düşük sıcaklık değerlerinin sırasıyla -7.7 ^o C, -8 ^o C ve -6.4 ^o C, kasım ve aralık aylarında ise sırasıyla -3.2 ^o C ve -7.4 ^o C olduğu görülmektedir (Çizelge 3, Şekil 6).

Şekil 6. Zonguldak ilinin aylara göre sıcaklık değerleri

Çizelge 3. Türkiye’de süs bitkisi yetiştirilen bazı illerin aylara göre en düşük sıcaklık değerleri

İller Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haz. Tem. Ağus. Eylül Ekim Kasım Aralık

Zonguldak -7,7 -8 -6,4 -2,1 3 8,8 11,2 10 5,9 1,8 -3,2 -7,4

Antalya -4,3 -4,6 -1,6 1,3 6,7 11,1 14,8 13,6 10,3 0,9 0 -1,9 Adana -8,1 -6,6 -4,9 -1,3 5,6 9,2 11,5 14,8 9,3 3,5 -4,3 -4,4

Mersin -6,3 -6,6 -2,2 0,6 7 5,3 16,1 15 11 2,7 -3,3 -3

İzmir -8,2 -5,2 -3,8 0,6 4,3 9,5 15,4 11,5 10 3,6 -2,9 -4,7

Sakarya -14,5 -13,5 -7,3 -2,4 2 6,1 8,7 7,8 5,4 -0,2 -6,6 -9,1

Yalova -9,6 -11 -7,4 -1,6 1,2 7,1 10 9,9 6 1,3 -3,2 -9,2

Bursa -20,5 -25,7 -10,5 -4,2 0,8 4 8,3 7,6 3,3 -1 -8,4 -17,9

Samsun -8,1 -9,8 -7 -2,4 2,7 1,9 13,4 12,4 6,8 1,5 -2,8 -5

Afyon -27 -25,3 -17 -7,6 -3,1 1 4 2,4 -3,2 -7,9 -23,1 -27,2

6,1 6,1 7,4

11,2

15,4

19,6

21,9 21,9

18,6 15

11,6

8,3

9,1 9,4 10,8

14,8

18,8

22,9

25 25,3

22,3

18,6

15,1

11,5

3,4 3,4 4,5

7,9 12

15,8

17,9 18,1 15,3

12,1 8,8

5,6 24,1

26,7

31,7

33,6

36,7

40,5 39,5 39,8

36,2 35,9

29,9 28

-7,7 -8 -6,4

-2,1

3

8,8 11,2

10 5,9

1,8 -3,2

-7,4 -10

-5 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45

Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haz. Tem. Ağus. Eylül Ekim Kasım Aralık Sı cakl ık ( o C)

Ort. Sıcak. Ort. En Yüksek Sıcak. Ort. En Düşük Sıcak.

En Yüksek Sıcak. En Düşük Sıcak.

9

Türkiye’de süs bitkisi yetiştirilen bazı illerin aylara göre ortalama en düşük sıcaklık değerleri Çizelge 4 ve Şekil 7’de verilmiştir.

Çizelge 4. Türkiye’de süs bitkisi yetiştirilen bazı illerin aylara göre ortalama en düşük sıcaklıkları

İller Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haz. Tem. Ağus. Eylül Ekim Kasım Aralık

Zonguldak 3,4 3,4 4,5 7,9 12 15,8 17,9 18,1 15,3 12,1 8,8 5,6

Antalya 5,9 6,3 8 11,1 15,1 19,5 22,6 22,6 19,3 15,1 10,7 7,5

Mersin 6,2 6,7 9,1 12,8 16,7 20,7 23,8 24,2 20,8 16,1 11,4 7,8 İzmir 5,7 6,1 7,5 11 15,3 19,7 22,3 22,2 18,5 14,5 10,6 7,5

Sakarya 2,8 3,2 4,5 8,1 12,2 15,7 17,8 17,9 14,3 10,9 7,4 4,9

Yalova 3,1 3,4 4,5 7,9 12 15,8 18 18,1 15 11,8 8,2 5,3

Samsun 4 3,8 4,5 7,7 12 16,1 19 19,6 16,4 12,8 9,2 6,2

Afyon -3,5 -2,5 0 4,1 8,1 11,1 13,6 13,5 9,7 5,7 1,6 -1,4

Şekil 7. Türkiye’de süs bitkisi yetiştirilen bazı illerin aylara göre ortalama en düşük sıcaklıkları

-4 -1,5 1 3,5 6 8,5 11 13,5 16 18,5 21 23,5

S ıca klık ( o C)

Zonguldak Antalya Mersin İzmir

Sakarya Yalova Samsun Afyon

10 1.2.2. Güneşlenme Süresi

Zonguldak ili ve Çaycuma ilçesinin aylık ortalama güneşlenme süreleri Şekil 8’de verilmiştir. Haziran, temmuz ve ağustos ayları ilde en fazla güneşlenme süresinin olduğu aylar iken, kasım, aralık, ocak ve şubat ayları ise en az güneşlenme süresinin gerçekleştiği aylardır. Çaycuma ilçesinin yıl boyunca aylık güneşlenme süresi Zonguldak il genelinden aylar bazında 0.41-1.73 saat arasında daha yüksektir. Zonguldak ilinde ocak, şubat, mart, kasım ve aralık aylarında ortalama güneşlenme süreleri sırasıyla 2.2, 2.7, 3.8, 3.3 ve 2.3 saat iken, aynı aylarda Çaycuma ilçesinde ise sırasıyla 3.29, 4.28, 5.53, 4.03 ve 3.12 saattir (Şekil 8).

Şekil 8. Zonguldak ili ve Çaycuma ilçesinin aylara göre ortalama güneşlenme süreleri

Zonguldak ili ile Türkiye’de süs bitkileri yetiştirilen bazı illerin aylara göre ortalama güneşlenme süreleri Çizelge 5’te ve Şekil 9’da verilmiştir. Zonguldak ilinin ocak ve şubat ayları ile kasım ve aralık aylarında ortalama güneşlenme süreleri Antalya, Mersin, İzmir, Şanlıurfa, Sakarya, Samsun ve Afyon illerinden düşük, Yalova ilinden ise yüksektir (Şekil 9).

Çizelge 5. Türkiye’de süs bitkisi yetiştirilen bazı illerin aylara göre ortalama güneşlenme süreleri

İLLER Ocak Şub. Mart Nisan May. Haz. Tem. Ağus. Eylül Ekim Kas. Aral.

Zonguldak 2,2 2,7 3,8 5,3 6,8 9,4 10,1 9,4 7,4 5 3,3 2,3

Antalya 5 5,7 6,7 7,9 9,6 11,3 11,7 11,2 9,7 7,7 6,3 4,8

Mersin 4,8 5,6 6,8 7,6 8,4 9,8 9,9 9,8 9 7,5 5,8 4,7

İzmir 4,2 5,1 6,4 7,9 9,8 11,5 12,2 11,9 10,1 7,5 5,5 4,1

Sakarya 2,4 3,1 3,9 5,2 6,5 8,2 8,9 8,3 6,9 4,5 3,3 2,5

Yalova 1,7 2,7 3,7 4,8 6,5 7,7 8,1 7,6 6,3 4,2 2,2 1,2

Samsun 2,7 3,2 3,5 4,5 6,2 8,2 8,7 8,1 6,3 4,6 3,7 2,7

Afyon 2,9 4,1 5,2 6,4 8,2 10 11,2 10,7 8,8 6,5 4,8 2,8

Şanlıurfa 4,1 5,1 6,3 7,8 9,9 12,1 12,3 11,4 9,9 7,8 5,8 4

2,2 2,7

3,8

5,3 6,8

9,4 10,1

9,4

7,4

5

3,3 2,3 3,29

4,28 5,53

6,69

8,06 9,91

10,54 9,82

7,81

5,62

4,03

3,12

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık

G ün eşlenm e Sü re si (Sa at )

Aylar

Zonguldak Çaycuma

11

Şekil 9. Türkiye’de süs bitkisi yetiştirilen bazı illerin aylara göre ortalama güneşlenme süreleri

1.2.3. Radyasyon

Zonguldak ilinin aylara göre radyasyon değerleri Şekil 10’da verilmiştir. İlde radyasyonun en yüksek olduğu aylar haziran ve temmuz ayları iken, en düşük radyasyonun gerçekleştiği aylar ise, aralık ve ocak aylarıdır.

Şekil 10. Zonguldak ilinin aylara göre ortalama radyasyon değerleri

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

G ün eşlenm e Sü re si (Sa at )

Zonguldak Antalya Mersin İzmir

Sakarya Yalova Samsun Afyon

1,799 2,477

3,417 4,704

5,945 6,255 6,472 5,763

4,291

2,928 2,088

1,676

0 1 2 3 4 5 6 7

Ra dy a sy o n ( k Wh/ m 2 /gün )

12

Zonguldak ilinde ışık miktarının maksimum geldiği aylarda bile solar radyasyon değeri 2500 J/cm ² ’yi geçmemektedir. Bu durum özellikle yaz aylarında kaliteli yetiştiricilik açısından önem taşımaktadır. Zonguldak ilinde yaz aylarındaki solar radyasyon değerinin ülkemizde en fazla süs bitkileri yetiştirilen Antalya, Mersin, Adana, İzmir gibi illere göre daha düşük olması yazlık üretimde kalite bakımından önemli avantaj sağlamaktadır. İlin yıllık minimum radyasyon değeri 400-500 J/m ² , radyasyon şiddeti ise 200-300 W/m ² ’dir. İlde gerçekleşen radyasyon ve gün uzunluğu saatleri Şekil 11, haftalık global radyasyon değerleri ise şekil 12’de verilmiştir.

Şekil 11. Zonguldak ilinin radyasyon ve gün uzunluğu saatleri (J/cm ² /gün)

Şekil 12. Zonguldak ilinin haftalık global radyasyon değerleri (J/cm ² /gün)

13

Zonguldak ilinin aylık ortalama gün uzunlukları Şekil 13, ortalama gün doğumu ve gün batımı saatleri ise Şekil 14’te verilmiştir.

Şekil 13. Zonguldak ilinin aylık ortalama gün uzunlukları (saat)

Şekil 14. Zonguldak ilinin ortalama gün doğumu ve gün batımı saatleri

1.2.4. Bağıl Nem

Zonguldak ilinde yıllık ortalama bağıl nem oranı %68.30 olup, aylık en yüksek nem oranı %92.6 ile Ekim ayında, aylık en düşük nem oranı ise %39 ile nisan ayında gerçekleşmektedir. Aylara göre ortalama nem oranları ise %52.9 (nisan) ile %74.2 (ekim) arasında değişmektedir (Çizelge 6, Şekil 15).

0 4 8 12

12.08 saat

14.27 saat

12.08 saat

9.50 saat

14

Çizelge 6. Zonguldak ilinin yıllık ortalama, en düşük ve en yüksek bağıl nem oranları (1938-2017)

Bağıl Nem

(%) Ocak Şub. Mart Nisan May. Haz. Tem. Ağus. Eylül Ekim Kas. Aral.

En Yüksek 89,8 89,7 85,6 83,4 89,5 89,6 90 89,5 89,5 92,6 90,3 89,7

Ortalama 70,9 70,9 64,5 59,2 68,9 68,8 67,7 67,1 67,4 74,2 69,2 70,9

En Düşük 52,1 52,5 45,8 39 49,9 49,6 48,5 47,1 47,5 54,3 47,4 49,3

Şekil 15. Zonguldak ilinin yıllık ortalama, en düşük ve en yüksek bağıl nem oranları

1.2.4. Yağış

Bol yağışlı bir iklime sahip olan Zonguldak ilinde en fazla yağış sonbahar ve kış aylarında, en düşük yağış ise haziran-eylül ayları arasında görülmektedir. İlde aylara göre ortalama en az ortalama yağışlı gün sayısı 6.6 gün ile temmuz ayında, en fazla yağışlı gün sayısı ise 17.9 gün ile ocak ayında gerçekleşmektedir (Şekil 16).

89,8 89,7 85,6

83,4

89,5 89,6 90 89,5 89,5 92,6

90,3 89,7

70,9 70,9 64,5

59,2

68,9 68,8 67,7 67,1 67,4 74,2

69,2 70,9

52,1 52,5 45,8

39

49,9 49,6 48,5 47,1 47,5 54,3

47,4 49,3

30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80 85 90 95 100

Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık

Nem O ra nı ( %)

En Yüksek (%) Ortalama (%) En Düşük (%)

15

Şekil 16. Zonguldak ilinin aylara göre ortalama yağışlı gün sayıları (1938-2017)

Zonguldak ili süs bitkileri yetiştiriciliği yapılan diğer illerle ortalama yağışlı gün sayısı bakımından karşılaştırıldığında, ilde aylara göre ortalama yağışlı gün sayısının ocak, şubat ve mart, ekim, kasım ve aralık aylarında Antalya, Mersin, İzmir, Sakarya, Yalova, Samsun ve Yalova illerinden fazla olduğu görülmektedir (Çizelge 7, Şekil 17).

Çizelge 7. Türkiye’de süs bitkisi yetiştirilen bazı illerin aylara göre ortalama yağışlı gün sayıları

İLLER Ocak Şub. Mart Nisan Mayıs Haz. Tem. Ağus. Eylül Ekim Kasım Aral.

Zonguldak 17,9 15,6 15 12,1 10,7 8,6 6,6 6,9 8,4 12,3 13,7 17,4

Antalya 12,4 10,6 8,7 6,7 5,3 2,5 0,5 0,5 1,6 5,6 7,5 12

Mersin 10,2 9,1 7,6 6,5 4,9 2,1 0,8 0,7 1,6 4,8 6,5 10,1

İzmir 12,5 10,6 9,2 7,9 5,3 2,1 0,4 0,5 1,9 5,4 8,7 12,7

Sakarya 15,5 14,2 13,8 11,6 10,1 8,4 5,8 5,9 7,5 11,1 11,9 15,6

Yalova 15,3 13,2 12,5 11 7,9 5,8 3,8 3,9 6 10,1 11,7 14,7

Samsun 13,5 13,5 15,2 13,6 12,6 9,1 5,8 6,3 9,5 11,9 11,9 12,9

Afyon 12,4 11,9 11,9 11,5 12,1 7,6 3,7 3,1 4,3 7,3 8,4 12,3

17,9

15,6 15

12,1 10,7

8,6

6,6 6,9 8,4

12,3 13,7

17,4

4 6 8 10 12 14 16 18 20

Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık

Ya ğış lı G ün Sa yıs ı ( G ün )

16

Şekil 17. Türkiye’de süs bitkisi yetiştirilen bazı illerin aylara göre ortalama yağışlı gün sayıları

1.2.6. Rüzgar

Zonguldak ilinin aylık rüzgar hızları Şekil 18’de verilmiştir. Şiddetli rüzgarlar kasım- mart ayları arasında ve genel olarak kuzey-kuzey doğu ve güneydoğu yönlerinden esmektedir.

Şekil 18. Zonguldak ilinde aylık rüzgar hızları

0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20

Ya ğış lı G ün Sa yıs ı ( G ün )

Zonguldak Antalya Mersin İzmir

Sakarya Yalova Samsun Afyon

17 1.3. Toprak Özellikleri

Proje kapsamında Zonguldak ili Çaycuma ilçesi Ayvazlar-Burunkaya köyleri sınırları içerisinde yapılması planlanan Seracılık İhtisas OSB alanının toprak analizi, Çaycuma ilçesi Akyamaç köyü Filyos nehir kenarına seddeleme çalışması sonrasında açığa çıkan arazilerin toprak analizi ve Ereğli ilçesi Soğanlı köyüne ait toprak analizi yaptırılmıştır.

Çaycuma ilçesi Ayvazlar-Burunkaya köyleri sınırları içerisinde yapılması planlanan Seracılık İhtisas OSB alanının toprak analiz sonucu Şekil 19’da verilmiştir. OSB alanına ait toprak tınlı yapıda olup hafif alkali (pH=7.8), kireçli (%14.6), tuzsuz (%0.004) ve organik madde içeriği (%0.31) çok düşüktür. Toprak örneği azot, fosfor, potasyum, magnezyum ve çinko içeriği bakımından yeterlilik seviyelerinin altındadır. Toprağın fiziksel ve kimyasal özelliklerinde süs bitkileri yetiştiriciliği yönünden önemli bir sorun bulunmamakla birlikte uygun bir bitki besleme/gübreleme stratejisi ile verimliliği artırılabilir. Organik madde eksikliği toprağa yanmış çiftlik gübresi vb. organik madde ilavesiyle giderilmelidir. Ayrıca hazırlanacak gübre programları ile eksikliği görülen besin elementlerinin eksikliğinin de giderilmesi gerekmektedir.

Çaycuma ilçesi Akyamaç köyü Filyos nehir kenarına seddeleme çalışması sonrasında açığa çıkan arazilerin toprak analiz sonucu Şekil 20’de verilmiştir. Akyamaç köyü Filyos nehir kenarına ait toprak killi-tınlı yapıda olup hafif alkali (pH=7.6), kireçli (%14.5), tuzsuz (%0.011) ve organik madde içeriği (%0.94) çok düşüktür. Toprak örneği azot, fosfor, potasyum, magnezyum ve çinko içeriği bakımından yeterlilik seviyelerinin altında, diğer besin elementleri ise yeterlilik seviyelerinin üzerindedir. Toprağın fiziksel ve kimyasal özelliklerinde süs bitkileri yetiştiriciliği yönünden önemli bir sorun bulunmamakla birlikte uygun bir bitki besleme/gübreleme stratejisi ile toprağın verimliliği artırılabilir. Organik madde eksikliği toprağa yanmış çiftlik gübresi vb. organik madde ilavesiyle, diğer besin elementlerinin eksikliği ise, hazırlanacak gübre programları ile giderilmelidir.

Ereğli ilçesi Soğanlı köyüne ait toprak analiz sonucu Şekil 21’de verilmiştir. Soğanlı köyüne ait toprak killi-tınlı tekstüre sahip olup, hafif asidik (pH=6.4), çok az kireçli (%1.4), tuzsuz (%0.014) ve organik madde içeriği (%1.77) düşüktür. Toprak örneği fosfor, potasyum ve magnezyum içeriği bakımından yeterlilik seviyelerinin altında, diğer besin elementleri ise yeterlilik seviyelerinin üzerindedir. Toprağın fiziksel ve kimyasal özelliklerinde süs bitkileri yetiştiriciliği yönünden önemli bir sorun bulunmamakla birlikte uygun bir toprak düzenleme ve bitki besleme/gübreleme stratejisi ile toprağın verimliliği artırılabilir. Organik madde eksikliği toprağa yanmış çiftlik gübresi vb. organik madde ilavesiyle, diğer besin elementlerinin eksikliği ise, hazırlanacak gübre programları ile giderilmelidir.

Toprak örneği alınan üç farklı bölgede toprakların süs bitkileri yetiştiriciliği açısından

önemli bir sorun taşımadığı, organik madde seviyelerinin düşük/çok düşük olması nedeniyle

toprağa organik madde ilave edilerek, eksikliği görülen besin elementlerinin eksikliği ise

hazırlanacak bitki besleme/gübreleme programları ile giderilebilecektir.

18

Şekil 19. Çaycuma ilçesi Ayvazlar-Burunkaya köylerinin sınırları içerisinde yapılması

planlanan Seracılık İhtisas OSB alanının toprak analiz sonucu

19

Şekil 20. Çaycuma ilçesi Akyamaç köyü Filyos nehir kenarına seddeleme çalışması

sonrasında açığa çıkan arazilerin toprak analiz sonucu

20

Şekil 21. Ereğli ilçesi Soğanlı köyü toprak analiz sonucu

21 1.4. Sulama Suyu Özellikleri

Proje kapsamında Çaycuma ilçesi Geriş Köyünde seracılık yapılan bir işletmenin sulama suyu olarak kullandıkları kuyu suyu analiz edilmiş ve analiz sonucu Şekil 22’de verilmiştir. Kuyu suyunun pH değerinin (7.1) sulama suyu bakımından uygun olduğu, iletkenlik değeri bakımından fazla miktarda tuz içerdiği (854 µS/cm), değişebilir Na oranı (%12.65) bakımından birinci sınıf sulama suyu, sodyum adsorpsiyon oranı (SAR) oranı (0.55 me/L) bakımından az sodyumlu su, kalıcı sodyum karbonat (RSC) bakımından (0.27 me/L) iyi ve potansiyel tuzluluk (PS) değeri bakımından 1. sınıf olması nedeniyle kuyu suyunun süs bitkileri yetiştiriciliğinde kullanılmaya uygun olduğu belirlenmiştir. Karbonat (CO 3 ), klor (Cl) ve sülfat (SO ₄ ) değerleri bakımından bir sorun olmadığı, bikarbonat (HCO ₃ ) içeriği bakımından sorun başlaması nedeniyle ihtiyatla kullanılması gerekmektedir. Kuyu suyunun genel sulama suyu kalitesi bakımından yukarıda belirtilen önlemler dikkate alınmak koşuluyla, süs bitkileri yetiştiriciliğinde sulama suyu olarak kullanımı uygun olduğu saptanmıştır.

Çaycuma ilçesi Ayvazlar köyüne ait dere suyunda 2017 yılında yapılan analiz sonucu Çizelge 8’de verilmiştir. Dere suyunun orta derecede tuzlu (355 µS/cm), pH değerinin normal (8.25), toplam sertlik (fr) bakımından yumuşak su, sodyum adsorpsiyon oranı (SAR) değeri (0.55 me/L) bakımından az sodyumlu su olduğu belirlenmiştir.

Çaycuma ilçesi Ayvazlar köyüne ait kuyu suyunda 2017 yılında yapılan analiz sonucu Çizelge 9’da verilmiştir. Kuyu suyunun yüksek derecede tuzlu (753 µS/cm), pH değerinin normal (7.53), toplam sertlik (fr) bakımından hafif sert, sodyum adsorpsiyon oranı (SAR) değeri (0.55 me/L) bakımından az sodyumlu su olduğu belirlenmiştir.

Sulama suyunda başlıca dikkat edilmesi gereken özellikler; klor (Cl), karbonat (CO 3 ), sodyum (Na), tuzluluk sınıfı, toplam sertlik ve potansiyel tuzluluk değerleridir. Çaycuma ilçesi Ayvazlar köyünde dere suyu ve kuyu suyu analiz sonuçları karşılaştırıldığında, dere suyunun kuyu suyundan daha iyi kalitede olduğu belirlenmiştir. Dere suyunun dezavantajı;

içerdiği elementlerin mevsimsel olarak değişmesidir. Kuyu suyunda risk oluşturabilecek klor,

bikarbonat ve potansiyel tuzluluk gibi değerler filtre/osmoz yöntemiyle arıtıldıktan sonra

serada sulama suyu olarak kullanılabilir.

22

Şekil 22. Çaycuma ilçesi Geriş Köyü kuyu suyu analiz sonucu

23

Çizelge 8. Çaycuma ilçesi Ayvazlar Köyü dere suyu analiz sonucu

Yer Çaycuma-Ayvazlar (OSB Alanı)

Cinsi DERE SUYU

ANALİZ SONUCU

Koku Yok

Tat Normal

Görünüş ve Renk Normal

Tortu Yok

Total Tuz (mS) 355 (Orta Tuzlu)

pH 8.25 (Normal)

CO 3 (Karbonat) (meq/l) 0.0

HCO 3 (Bikarbonat) (meq/l) 0.96

Cl (Klorür) 5.0 (Normal)

SO 4 (Sülfat) 0.19

K (Potasyum) 0.09

Ca (Kalsiyum) 0.54

Mg (Magnezyum) 0.90

Na (Sodyum) 0.65

Toplam Sertlik (Fr) 7.20 (Yumuşak)

SAR 0.77 (A1-Az Sodyumlu Su)

RSC (Kalıcı Sodyum Karbonat) -0.48 Potansiyel Tuzluluk (meq/l) 5.09

Sınıfı T2-A1 (2. Sınıf Siltli Topraklar)

A1-Az Sodyumlu Su Orta Tuzlu

Çizelge 9. Çaycuma ilçesi Ayvazlar Köyü kuyu suyu analiz sonucu

Yer Çaycuma-Ayvazlar (OSB Alanı)

Cinsi KUYU SUYU

ANALİZ SONUCU

Koku Yok

Tat Normal

Görünüş ve Renk Normal

Tortu Yok

Total Tuz (mS) 753 (Yüksek Tuzlu)

pH 7.30 (Normal)

CO 3 (Karbonat) (meq/l) 0.0

HCO 3 (Bikarbonat) (meq/l) 2.17

Cl (Klorür) 14.0 (Normal)

SO 4 (Sülfat) 0.55

K (Potasyum) 0.06

Ca (Kalsiyum) 1.69

Mg (Magnezyum) 1.80

Na (Sodyum) 0.57

Toplam Sertlik (Fr) 17.45 (Hafif Sert)

SAR 0.0 (A1-Az Sodyumlu Su)

RSC (Kalıcı Sodyum Karbonat) -1.32 Potansiyel Tuzluluk (meq/l) 14.29

Sınıfı T3-A1 (2. Sınıf Kumlu Topraklar)

A1-Az Sodyumlu Su Yüksek Tuzlu

24

Şekil 23. Saha ziyaretleri ve bilgi alışverişi amacıyla yapılan toplantıdan görünüm

25

2. DÜNYADA KESME ÇİÇEK VE DIŞ MEKAN SÜS BİTKİLERİ SEKTÖRÜNÜN DURUMU

2.1. Üretim Alanları

Dünyada 1997 yılında 218.105 ha olan süs bitkileri üretim alanları son 18 yılda

%715.33 oranında artış göstererek 2016 yılında 1 milyon 778 bin 284 ha’a ulaşmıştır (Şekil 24).

Şekil 24. Dünyada yıllara göre süs bitkileri üretim alanları

Süs bitkileri içerisinde en fazla üretim alanına sahip olan ürün grubu dış mekan süs bitkileri (1.096.833 ha) olup, bunu kesme çiçek+iç mekan süs bitkileri (654.861 ha) izlemektedir (Çizelge 10). Dış mekan süs bitkilerinin süs bitkileri üretim alanları içindeki payı

%61.67 iken, kesme çiçek ve iç mekan süs bitkilerinin toplam süs bitkileri üretim alanları içindeki payı %37’dir.

Çizelge 10. Dünyada ürün grupları ve yıllara göre süs bitkileri üretim alanları

2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

702.383 560.000 572.000 652.000 620.000 620.000 650.000 654.861 Dış Mekan Süs Bitkileri 778.391 839.710 888.727 892.939 1.040.000 1.069.000 1.070.000 1.096.833

Çiçek Soğanları 38.217 32.924 28.404 28.428 28.828 29.734 30.066 26.590

1.518.991 1.432.634 1.489.131 1.573.367 1.688.828 1.718.734 1.750.066 1.778.284 Toplam

Ürün Grubu

Kesme Çiçek ve İç Mekan Süs Bitkileri

Yıllar (Ha)

26 2.2. Üretim Değeri

Dünyada süs bitkileri üretim değeri son 8 yılda %46.44 oranında artış göstererek 2016 yılında 65 milyar 208 milyon 500 bin Euro’ya ulaşmıştır (Çizelge 11). 2009-2016 yılları arasında ürün grupları arasında en fazla artış oranı %64.31 ile dış mekan süs bitkilerinde gerçekleşmiş, bunu %35.52 ile kesme çiçek+iç mekan süs bitkileri izlemiştir.

Çizelge 11. Dünyada ürün grupları ve yıllara göre süs bitkileri üretim değeri

2.3. İhracat

Dünyada 2017 yılı verilerine göre, 20 milyar 894 milyon 721 bin dolar değerinde süs bitkileri ihracatı gerçekleştirilmiştir (Çizelge 12).

Çizelge 12. Dünya süs bitkileri ihracatının yıllara ve ülkelere göre değişimi

Dünya süs bitkilerinin ihracatının %48.51’ini (10 milyar 137 milyon 50 bin dolar) tek başına Hollanda gerçekleştirirken, bu ülkeyi %6.78’lik (1 milyar 417 milyon 127 bin dolar) oranla Kolombiya izlemiştir (Çizelge 12, Şekil 25). Türkiye 85 milyon 512 bin dolar ihracat değeriyle dünya süs bitkileri ihracatında 26. sırada yer almıştır.

2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Kesme Çiçek ve İç Mekan Süs

Bitkileri 26.196 26.500 26.500 28.000 32.000 30.000 35.000 35.500,00

Çiçek Soğanları 683,77 681,77 723,77 676,7 708,5 735,5 708,5 708,50

Dış Mekan Süs Bitkileri 17.650 20.352 21.057 21.407 21.000 23.000 29.000 29.000,00

Toplam 44.529,77 47533,77 48.280,77 50.083,70 53.708,50 53.735,50 64.708,50 65.208,50 Ürün Grubu

Yıllar (milyon Euro)

2013 2014 2015 2016 2017

Hollanda 10.715.208 10.966.397 9.186.913 9.732.874 10.137.050 48,51 -5,40 Kolombiya 1.344.652 1.386.108 1.308.583 1.328.138 1.417.127 6,78 5,39 Almanya 1.111.287 1.113.281 941.209 1.012.532 1.057.083 5,06 -4,88

İtalya 895.900 882.001 772.899 833.914 939.416 4,50 4,86

Ekvator 841.159 922.210 824.453 806.932 890.537 4,26 5,87

Belçika 1.003.866 901.961 592.923 603.055 605.973 2,90 -39,64

Kenya 537.952 621.599 527.756 555.814 595.627 2,85 10,72

Danimarka 651.536 58.515 464.315 476.830 491.731 2,35 -24,53

ABD 417.632 421.387 411.245 427.109 447.246 2,14 7,09

İspanya 347.832 396.544 316.596 360.082 409.098 1,96 17,61

Kanada 305.553 333.455 346.062 366.272 392.366 1,88 28,41

Çin 275.439 409.950 299.686 330.000 338.468 1,62 22,88

Etiyopya 187.591 198.701 217.502 216.156 221.928 1,06 18,30

Tayvan 190.583 206.076 195.574 194.317 20.384 0,10 -89,30

Fransa 175.583 179.799 148.366 154.174 165.214 0,79 -5,91

Diğerleri 2.721.302 3.029.209 2.295.486 2.414.857 2.765.473 13,24 1,62 Toplam 21.723.075 22.027.193 18.849.568 19.813.056 20.894.721 100,00 -3,81

Ülkeler Değişim (%)

(2013-2017) Pay (2017)

(%)

Yıllar (x 1000 Dolar)

27

Şekil 25. Dünya süs bitkileri ihracat oranlarının ülkelere göre dağılımı (2017)

Dünya kesme çiçek ihracatı 2013-2017 yılları arasında %6.44 oranında azalarak 8 milyar 626 milyon 277 bin dolar olarak gerçekleşmiştir (Çizelge 13).

Çizelge 13. Dünya kesme çiçek ihracatının yıllara ve ülkelere göre değişimi

Hollanda 4 milyar 206 milyon 998 bin dolar değer ve %48.77’lik payla ilk sırada yer alırken, bunu 1 milyar 399 milyon 600 bin dolar değer ve %16.22’lik oranla Kolombiya izlemiştir (Çizelge 13, Şekil 26).

Hollanda 48,51%

Kolombiya 6,78%

Almanya 5,06%

İtalya 4,50%

Ekvator 4,26%

Belçika 2,90%

Kenya 2,85%

Diğerleri 25,14%

2013 2015 2017

Hollanda 4.640.301 3.856.457 4.206.998 48,77 -9,34 Kolombiya 1.334.597 1.295.399 1.399.600 16,22 4,87

Ekvator 837.280 819.939 881.462 10,22 5,28

Kenya 480.332 479.141 540.895 6,27 12,61

Etiyopya 165.136 194.738 196.620 2,28 19,07

Malezya 107.961 98.147 107.526 1,25 -0,40

Çin 79.741 87.169 103.913 1,20 30,31

İtalya 93.430 84.291 98.157 1,14 5,06

Belçika 280.181 83.841 89.623 1,04 -68,01

Almanya 92.597 83.216 72.212 0,84 -22,01

Diğerleri 1.108.116 879.849 929.271 10,77 -16,14 Toplam 9.219.672 7.962.187 8.626.277 100,00 -6,44

Pay (%) (2017) Yıllar (x 1000 Dolar)

Ülkeler Değişim (%)

(2013-2017)

28

Şekil 26. Dünya kesme çiçek ihracat oranlarının ülkelere göre dağılımı (2017) Dünya canlı bitkiler (dış mekan ve iç mekan süs bitkileri) ihracatı 2013-2017 yılları arasında %0.61 oranında azalarak 9 milyar 134 milyon 895 bin dolar olarak gerçekleşmiştir (Çizelge 14).

Çizelge 14. Dünya canlı bitkiler (dış mekan ve iç mekan süs bitkileri) ihracatının yıllara ve ülkelere göre değişimi

Hollanda 4 milyar 232 milyon 36 bin dolar değer ve %46.33’lük payla ilk sırada yer alırken, bunu 789 milyon 18 bin dolar değer ve %8.64’lük oranla Almanya izlemiştir (Çizelge 14, Şekil 27).

Hollanda 48,77%

Kolombiya 16,22%

Ekvator 10,22%

Kenya 6,27%

Etiyopya 2,28%

Malezya 1,25%

Çin 1,20%

Diğerleri 13,79%

2013 2015 2017

Hollanda 4.344.299 3.731.234 4.232.036 46,33 -2,58 Almanya 819.276 687.324 789.018 8,64 -3,69

İtalya 674.662 576.596 697.746 7,64 3,42

Belçika 597.288 441.374 437.157 4,79 -26,81 İspanya 296.052 263.243 341.916 3,74 15,49 Danimarka 389.412 306.783 315.578 3,45 -18,96

ABD 248.369 252.400 285.974 3,13 15,14

Kanada 198.149 235.572 261.776 2,87 32,11

Çin 145.857 158.980 175.938 1,93 20,62

Tayvan 157.561 166.463 172.205 1,89 9,29

Fransa 133.866 116.284 131.616 1,44 -1,68

Japonya 99.661 64.836 114.461 1,25 14,85

Polonya 118.260 92.447 97.293 1,07 -17,73

Diğerleri 968.361 918.397 1.082.181 11,85 11,75 Toplam 9.191.073 8.011.933 9.134.895 100,00 -0,61

Ülkeler Yıllar (x 1000 Dolar) Pay (%) (2017)

Değişim (%)

(2013-2017)

29 2.4. İthalat

Dünyada 2017 yılı verilerine göre, 19 milyar 263 milyon 288 bin dolar değerinde süs bitkileri ithalatı gerçekleştirilmiştir (Çizelge 15). Dünya süs bitkilerinin ithalatının %16.68’ini (3 milyar 212 milyon 927 bin dolar) Almanya gerçekleştirirken, bu ülkeyi %12.33’lük (2 milyar 356 milyon 822 bin dolar) oranla Hollanda ve %11.82’lik (2 milyar 277 milyon 851 bin dolar) oranla ABD izlemiştir (Çizelge 15, Şekil 27). Türkiye 83 milyon 190 bin dolar ithalat değeriyle dünya süs bitkileri ithalatında 31. sırada yer almıştır.

Çizelge 15. Dünya süs bitkileri ithalatının yıllara ve ülkelere göre değişimi

Dünya kesme çiçek ithalatı 2013-2017 yılları arasında %1.05 oranında azalarak 8 milyar 138 milyon 767 bin dolar olarak gerçekleşmiştir (Çizelge 16). Kesme çiçek ithalatında ABD %17.86’lık pay ve 1 milyar 453 milyon 785 bin dolar değerle ilk sırada yer alırken, bunu 1 milyar 187 milyon 954 bin dolar değer ve %14.60’lık oranla Almanya izlemiştir (Çizelge 16, Şekil 28).

2013 2015 2017

Almanya 3.466.170 2.951.689 3.212.927 16,68 -7,31

Hollanda 1.993.179 2.153.110 2.356.822 12,23 18,24

ABD 1.912.913 2.011.797 2.277.851 11,82 19,08

İngiltere 1.699.417 1.631.478 1.550.522 8,05 -8,76

Fransa 1.322.119 1.107.016 1.212.337 6,29 -8,30

İtalya 655.861 592.637 619.597 3,22 -5,53

Japonya 643.761 553.32 585.911 3,04 -8,99

Rusya 960.763 718.032 567.911 2,95 -40,89

İsviçre 642.641 547.920 560.400 2,91 -12,80

Belçika 735.926 393.233 446.282 2,32 -39,36

Kanada 406.216 382.658 409.256 2,12 0,75

Avusturya 470.583 399.933 381.643 1,98 -18,90

Danimarka 319.651 314.194 337.245 1,75 5,50

Polonya 299.067 262.805 300.924 1,56 0,62

İsveç 345.908 264.335 288.344 1,50 -16,64

Diğerleri 3.582.210 3.939.508 4.155.316 21,57 16,00 Toplam 19.456.385 17.670.345 19.263.288 100,00 -0,99

Ülkeler Pay (%)

(2017)

Değişim (%)

(2013-2017)

Yıllar (x 1000 Dolar)

30

Şekil 27. Dünya süs bitkileri ithalat oranlarının ülkelere göre dağılımı (2017)

Çizelge 16. Dünya kesme çiçek ithalatının yıllara ve ülkelere göre değişimi

Almanya 16,68%

Hollanda 12,23%

ABD 11,82%

İngiltere 8,05%

Fransa 6,29%

İtalya 3,22%

Japonya 3,04%

Rusya 2,95%

İsviçre 2,91%

Belçika 2,32%

Diğerleri 30,49%

2013 2015 2017

ABD 1.193.355 1.257.738 1.453.785 17,86 21,82 Almanya 1.231.738 1.163.149 1.187.954 14,60 -3,55 Hollanda 834.966 968.082 994.790 12,22 19,14 İngiltere 1.036.715 1.016.532 964.125 11,85 -7,00

Fransa 449.231 375.093 388.471 4,77 -13,53

Rusya 702.037 492.698 350.775 4,31 -50,03

Japonya 386.091 324.093 348.696 4,28 -9,69

Belarus 16.543 18.697 181.438 2,23 996,77

İtalya 199.874 178.959 180.687 2,22 -9,60

İsviçre 195.248 175.395 172.898 2,12 -11,45 Diğerleri 1.979.376 1.700.392 1.915.148 23,53 -3,24 Toplam 8.225.174 7.670.828 8.138.767 100,00 -1,05

Ülkeler Yıllar (x 1000 Dolar) Pay (%) (2017)

Değişim (%)

(2013-2017)

31

Şekil 28. Dünya kesme çiçek ithalat oranlarının ülkelere göre dağılımı (2017)

Dünya canlı bitkiler (dış mekan ve iç mekan süs bitkileri) ithalatı 2013-2017 yılları arasında %0.16 oranında azalarak 7 milyar 809 milyon 145 bin dolar olarak gerçekleşmiştir (Çizelge 17).

Çizelge 17. Dünya canlı bitkiler (dış mekan ve iç mekan süs bitkileri) ithalatının yıllara ve ülkelere göre değişimi

ABD 17,86%

Almanya 14,60%

Hollanda 12,22%

İngiltere 11,85%

Fransa 4,77%

Rusya 4,31%

Japonya 4,28%

Diğerleri 30,10%

2013 2015 2017

Almanya 1.556.594 1.185.028 1.282.071 16,42 -17,64

Hollanda 781.028 805.989 921.656 11,80 18,01

Fransa 700.822 565.028 656.102 8,40 -6,38

ABD 407.065 461.073 512.762 6,57 25,97

İngiltere 472.607 442.786 436.157 5,59 -7,71

İtalya 300.258 267.597 304.826 3,90 1,52

Belçika 312.808 213.377 241.425 3,09 -22,82

İsviçre 280.334 225.753 240.886 3,08 -14,07

Avusturya 287.701 243.234 214.259 2,74 -25,53

Kanada 185.647 181.108 202.205 2,59 8,92

Danimarka 160.603 167.240 192.200 2,46 19,67

Rusya 173.913 163.138 160.754 2,06 -7,57

Polonya 167.243 147.102 155.959 2,00 -6,75

Diğerleri 2.035.376 1.862.617 2.287.883 29,30 12,41 Toplam 7.821.999 6.931.070 7.809.145 100,00 -0,16

Ülkeler Yıllar (x 1000 Dolar) Pay (%) (2017)

Değişim (%)

(2013-2017)