Erzurum anıtı müsabakası

Birinci mUkâfat. Heykeltraş Hadi

E r z u r u m a n ı t ı

m ü s a b a k a s ı

Er-zurumda, Millî Mücadelenin ilk günlerinin heyecanını tarihe tesbit edecek bir amd yapılmasına karar verilmiş ve Türk hey-keltıraşları arasında millî bir müsabaka açılmıştı.

Bu müsabakanın şartlarında heykel kompozisyonlarını taşıyacak olan âbide kaidesinin plânının tanzimi için, hey-keltıraşların bir yüksek mimarla teşriki mesai etmeleri mec-buriyeti şartnameye konulmuştu.

Müsabaka nihayetlendi. Burada gördüğünüz projeler tek-lif edildi. Bu müsabakaya hemen hemen bütün genç Türk hey-keltıraşlarının hepsi iştirak ettiler. Neticede Hadinin kom-pozisyonu jüri tarafından birinci olarak seçildi. Burada mü-sabakadan bahsederken sırası gelmişken alâkadar makamla-rın, ve jürilerin daha esaslı nazarı dikkate almaları lâzımge-len bir noktayı kaydetmeden geçemiyeceğiz.

Belediyeler İmar heyetinin; güzel bir kararı ile memle-kette yapılacak anıdlarm, kaidelerinin yukarıda yazdığımız gibi yüksek mimarlara tanzim ettirilmesi bütün müsabaların şartnamelerine konulmuştur. HeykeL kompozisyonu ka-dar mühim olan kaidelerin, artık gelişigüzel birer mermer blokdan ibaret olmaması, her binanın mimarî birer kompo-zisyon teşkil etmeleri esas olarak kabul edilmiştir. Vaziyet böyle

iken, maketlerini neşrettiğimiz bu müsabakaya iştirak eden heykeltıraşlarımızın hiç birinin maalesef bir mimarla teşriki mesai etmemiş olduğunu görüyoruz. Bunun için, teklif edilen projelerde, mimarî tesir yoktur. Kaideler, maketlerde o kadar garip şekillerde ve mimarî zevk, bilgiden o kadar mahrumdur-lar ki, bu noksan heykel kompozisyonmahrumdur-ların kıymetine halel vermektedir.

Müsabaka şartlarında; alman bu neticelerden sonra anıd yapılacak yerlerde kaidelerin mimarî plânlarını istemek lâzım geliyor. Heykeltıraşlarımız; maalesef, kendi meslekleri-nin mimarî ve şehircilik ile ne kadar yakından ilgili olduğunu nazarı dikkate almıyorlar. Bir heykel kompozisyonu ne kadar güzel bir eser olursa olsun iyi bir plân ve kaide üzerine otur-tulmazsa, şehir meydanında yeri güzel intihap edilmemiş o-lursa, muhakkak kıymetinden çok kaybeder.

On beş yıldanberi memleketin bir çok yerlerinde anıdlar yapıldı. Bunların hepsi, heykeltıraşların yalnız başlarına vü-cude getirdikleri eserlerdir. Hiç birinde mimarın iştiraki temin edilmemiştir. Yeknasak ve alelâde kompozisyonlardan ibaret olan bu anıdlarm bir çoğu beğemlmemiştir.

"I

â

M J

r - î

( . m

S

kompozisyonunu hazırlarken mimarla da bir çok meseleleri müştereken halletmelidir. Yerine göre, meydanlara gelen yol-ların görünüş noktayol-larına nazaran heykelin vaziyetini, âbide-nin fonunu teşkil edecek peyzajları, âbide irtifalarını kaide üzerindeki barölyefler ve sairelerin, ışık ve ziya vaiyetleri ve bunların kaide konstrüksyonu ile alâkasını, beraberce etüd et-melidirler.