• Subklinik mastitis, enfeksiyona neden olan patojenin meme dokusunda olmasına rağmen, memede ve sütte gözle görülebilir değişikliklerin bulunmadığı mastitis formudur.

Subklinik Mastitisler

• Subklinik mastitis, enfeksiyona neden olan patojenin meme dokusunda olmasına rağmen, memede ve sütte gözle

görülebilir değişikliklerin bulunmadığı

mastitis formudur.

• Bir sürüde subklinik mastitis, mastitisin buz dağının altındaki kısmına benzetilir.

• Buz dağının altındaki kısım, üstünde

gözüken kısımdan çok daha büyüktür.

• Subklinik mastitislerin tanısı , süt içinde SHS’ındaki artışının ortaya konulması ve

bakteriyolojik izolasyon ile yapılmaktadır.

Subklinik Mastitislerin Tanısı

• Pratikte mastitislerin tanısında genellikle bazı yangı indikatörleri kriter alınmaktadır.

• Mastitis tedavisinde en geçerli yol, hastalığa neden olan patojenin ortaya

konması ve o patojen hakkındaki bilgilerdir.

• O nedenle mastitis tedavisinde ilk yapılması

gerekli işlemlerin başında, mastitise yol açan

etkenin belirlenmesi gelmektedir.

• Mastitiste enfeksiyona yanıt olarak sütte ve meme dokusunda belirgin değişiklikler

olmaktadır.

• Yangıya bağlı meme dokusu ve sütteki değişiklikler, lökosit sayısında ve damar

geçirgenliğindeki artıştan kaynaklanmaktadır.

• Damar geçirgenliğindeki artış sonucunda

sütün yapısı, pH’sı, iyon bileşiminde belirgin

değişiklikler olmaktadır.

• İneklerde subklinik mastitislerin tanısında süt içindeki somatik hücre sayısının

değerlendirilmesi günümüzde en sık başvurulan yöntemdir.

• Sütteki somatik hücre sayısı, indirekt (CMT gibi)ve direkt (elekronik veya mikroskopik

sayım) yöntemler ile ölçülmektedir.

• Meme dokusuna giren ve orada çoğalmaya

başlayan patojeni uzaklaştırmak ve yangı sonucu ortaya çıkan atık ürünleri temizlemek amacıyla

bölgeye çok sayıda lökosit göç etmektedir.

• Süt somatik hücre sayısı, yangının derecesine bağlı olarak, artış

göstermektedir.

• Normal sütün içindeki somatik hücre sayısı, 200.000 hücre/ml’den azdır.

• Bir meme lobu özellikle de karma süt örneğinde SHS’nın 200.000

hücre/ml’nin üzerinde olması, o

memede enfeksiyon olduğuna

işarettir.

• California Mastitis Test (CMT), karma veya bireysel süt örneklerinde somatik hücre sayısını yüksek doğrulukla ortaya koyan hızlı, basit ve oldukça ucuz bir yöntemdir.

• Bu bir test test kabı ve solüsyonundan oluşmaktadır.

California Mastitis Test, şu prensibe göre

çalışmaktadır.

• Süt içerisinde lökosit sayısı ne kadar

yüksek ise, oluşan jel yapısı o derece

artmaktadır.

Oluşan jel yapısına göre sonuçlar derecelendirilmektedir;

• N- (negatif) Somatik hücre sayısı 100.000

• T- (şüpheli) Somatik hücre sayısı 300.000

• 1- Somatik hücre sayısı 900.000

• 2- Somatik hücre sayısı 2.7 000.000

• 3- Somatik hücre sayısı 8.1 000.000

• Bu derecelendirme sistemine göre 1, 2 ve 3 pozitif reaksiyon görülmesi ilgili meme lobunun enfekte

olduğuna işarettir.

• Şüpheli (T) ise ilgili meme veya meme loblarında

enfeksiyon olabileceğini düşündürür ve ancak 4 meme lobunun şüpheli reaksiyon vermesi, enfeksiyon olmadığı,

• Bir veya 2 meme lobu şüpheli reaksiyon veriyorsa, bu durum enfeksiyon var şeklinde değerlendirilir.

• Negatif (N) sonuçlar ise enfeksiyon olmadığı şeklinde yorumlanır.

Testin Uygulanışı

• SHS’ı elektronik gereçlerle de yapılmaktadır.

• Bu yöntemler hızlı ve daha güvenlidir.

• Fakat pahalıdır.

• Süt P^H’sındaki değişiklikleri meme bazında saptamak için her meme için ayrı bölümlerin olduğu P^H metreler bulunmaktadır.

• P^H metrelerde P^H indikatörü olarak bromthymol blue ve bromcresol purple kullanılmaktadır.

• Normal sütün P^H’sı ise 6.5-6.7 (kolostrumunki 6.0- 6.4)’dir. Mastitis sırasında süt P^H’sı, kan P^H’sına (P^H 7.4) yaklaşmaktadır.

• P^H ile süt değerlendirme şu şekilde yapılmaktadır.

• Önce bir damla süt kağıt üzerine damlatılır ve renk değişikliğine bakarak sütün P^H’sı belirlenir.

• Kağıdın rengi solgun yeşil ise pH 6.6-6.7 , orta derecede yeşil ise pH 6.8, yeşil ise pH 7.1 ve koyu mavi-yeşil ise pH 7.4’dir.

Biyokimyasal Yöntemler

• İneklerde akut yangılarda, akut faz proteinlerinden haptoglobulin ve serum amiloid A düzeyi,

önemli ölçüde artar.

• Kronik yangılarda ise 1 asit-glikoprotein düzeyi artmaktadır.

• Haptoglobulin ve serum amiloid A konsantrasyonu, özellikle E. coli’nin neden olduğu mastitislerde

oldukça yükselmektedir.

• Lizozomal enzimler de güvenli bir yangı indikatörü olarak kabul edilmektedir.

• NAGase, intraselüler lizozomal bir enzim olup, yangı hücrelerinin aktive olduğu veya parçalanması sonucu süte geçmektedir.

• Süt içerisinde NAGase

konsantrasyonunun ölçümü, meme içi

enfeksiyonların belirlenmesinde güvenli

bir indikatör olarak kabul edilmektedir.

Sütün Elektriksel İletkenliğin Ölçülmesi

• Mastitis sırasında süt içerisinde sodyum ve klor konsantrasyonu artmakta, potasyum miktarı ise azalmaktadır.

• Bu değişikliklere bağlı sütün elektrik iletkenliği değişmektedir.

• Normal sütün elektrik iletkenliği, 5.4-5.6 mS/cm’dir.

• Bu değerden yüksek rakamlar mastitis şüpheli olarak kabul edilmektedir.

Antibiyotik Duyarlılık Testlerinin Kullanılması

• Antibiyotik duyarlılık testleri, mastitis tedavisi planının ne şekilde yapılacağına karar vermek

açısından önemlidir.

• Antibiyotik duyarlılık testlerinde, bakteri üremesini durdurma esas alınır.

• Değerlendirme yapılır iken ise duyarlı, orta derecede duyarlı ya da dirençli olarak belirtilir.

• Veteriner alanda antibiyotiklerin duyarlılıklarını

araştırmak amaçlı kullanılan bazı testler mevcuttur.

• Bu testlerin uygulaması oldukça kolaydır.

• Testte mastitisli memeden alınan 1 ml kadar süt örneği, reagant ile inkübe edilmekte ve daha sonra pipetle çekilerek antibiyotikler ile kaplanmış

kuyucuklara boşaltılmaktadır.

• Kuyucuklara boşaltılan süt-reagant karışımı 6-24 saat kadar inkübe edildikten sonra, renk değişimi izlenmektedir.

• Süt içerisinde laktoz fermente eden bir bakteri var ise, kuyucuklar içinde laktik asit üreyeceğinden

renk, mordan sarıya doğru değişmektedir.

• Renk değişikliği yok ise, süt içindeki

mikroorganizma antibiyotiğe duyarlıdır şeklinde

yorumlanmaktadır.

Mikrobiyolojik Muayene

• Sağlıklı bir ineğin meme dokusu ve meme başında herhangi bir bakteri yoktur, yani bakteri bakımından sterildir.

• Örnek alma sırasında meme başının ve derisinin

temizliği ve dezenfeksiyonu iyi yapılır ve ön süt atılır ise, normal meme başından alınan süt

örneklerinden, herhangi bir bakteri izolasyonu mümkün değildir.

• İneklerde mastitise neden olan çok sayıda bakteri vardır.

• Bu nedenle mastitise neden olan bakterinin

izolasyonu, tedavi planı ve korunma önlemleri açısından son derece önemlidir

• Bakteriyolojik kültür, standart laboratuarlarda ve çiftlik şartlarında yapılabilmektedir.

• Standart laboratuarlarda yapılan muayenelerde, bireysel inek veya sürü tank sütü örneklerinden

standart besi yerlerine ekim yapılır ve inkübasyondan sonra hangi bakterinin ürediği belirlenir.

• Son yıllarda çiftlik şartlarında uygulanan testler önem kazanmıştır.

• Bu sistemler basit bir sistemdir, bir çiftlikte ucuz bir

inkübatör ve steril swab’ın olması bu testler için yeterlidir.

• Bu amaçla bir inkübatör ve bir kültür medyumu alınmalıdır.

• Bu sistemlerde kültür medyumu olarak Minnesota Tri—

plate sistem ve Bi-plate sistem MacConkey agar kullanılmaktadır.

• Bu iki sistemden birine yapılacak ekimde, mastitisin Gram negatif mi yoksa pozitif bakterilerden mi kaynaklandığı kolaylıkla belirlenebilmektedir.

Önemli Not

• Klinik mastitislerde yangı semptomları

belirgin olduğundan, kronik mastitise oranla çok fazla bakteri üremesi olmaktadır

(üreyen bakteri koloni sayısı, klinik

mastitislerde >10

CFU/ml, kronik mastitislerde 10

-10

CFU/ml).

• E. coli’nin neden olduğu mastitislerde, sütte çok belirgin klinik değişiklikler olmasına

rağmen, bakteri izole edilemeyebilir.