ANIT
İNSAN
A W X.‘J F jj
O K T A Y
A K B A L
H
e rk e s te n m e k tu p la r k a lır , re s im le r k a lır . Ö lü m c ü ld ü r k işi. Şöyle y a d a b ö y le k a p a tır y a ş a m ın ın k a p ıs ın ı b ir g ü n . A rd ın d a re s im le r, m e k tu p la r, a n ıla r b ır a k a r a k ... S o la r g id e r k â ğ ıtla r, re s im le r e s k ir, a n ıla r d a ö lü r y a k ın la rın y itip g itm esiy le. B ir in sa n n e d ir k i z a te n ! B e lirli b ir z am an p a r ç a sın a sık ışm ış b ir y e ry ü z ü y a ra tığ ı, e lli y ıl, k ı r k y ıl, o tu z y ıl için d e t ü k e t i r d ü n y a ö y k ü sü n ü . H iç b i r e y le m y a p m a zs a, h iç b ir y a p ıt b ıra k m a z s a a rd ın d a a d ın ı y a ş a ta c a k , k im h a tır la s ın onu, n iy e, niçin?B ir a la n d a , b i r e y le m d e, b ir u ğ r a ş ta ilk o lm a k ö n e m lid ir. H ele b ir u lu su n b a ğ ım sız lık s a v a şın ın ilk k u r ş u n u n u a ta n in s a n o lm ak , b ir s a v a şta ilk ş e h it o lm a k ... O sm an N e v res , b i lin e n a d ıy la H a şa n T a h s in iş te b ö y le b i r «ilk» tir . B ir sim ge d ir, b i r a h ttf it, b i r a n ıt a d a m d ır. İ z m ir ’e ç ık a n Y u n a n o rd u su n u n k a rş ıs ın a te k b a şın a d ik ilip b a y r a k t a r ı v u r a r a k d ü ş m an sa n c ağ ın ı to za b u la y a n a d am ... Ö leceğ in i b ile r e k y a p tı b u n u o. B azen b i r te k k işin in b ir o lay ın , b ir ey le m in sim g esi o lac ağ ın ı b ild iğ in d e n ... G ü c ü n ü n b ö y le b ir şa h la n ışı sağ lam a y a y e te ce ğ in e in a n d ığ ın d a n ...
İz m ir G a ze tec ile r C em iy eti, « A nıt A dam » a d lı b i r k ita p y ay ım lam ış. Z ey n el K o z an o ğ lu ’n u n h a z ırla d ığ ı b u k ita p ta b a ğ ım sızlık sa v a ş ın ın ilk şe h id i O sm an N e v re s ’le ilg ili h e m e n b ü tü n b e lg e le ri b ir a ra d a b u lu y o ru z . « H u k u k -u B eşer» g aze te s in d e k i y a z ıla rın d a n b ö lü m le r, re s im le ri, m e k tu p la rı, o lay ı çeşitli b içim le rd e y a n s ıta n ro m a n la rd a n , a n ıla rd a n p a r ç a la r ... O sm an N e v re s ü z e rin e y a zılm ış y a z ıla r, f ık r a la r , m a k a le le r...
19 Ş u b a t 1919’d a O sm an N e v re s « H u k u k -u B eşer» g a z e te sin d e k i b a şy a zısın ı şöyle b itir iy o r : «Ve illa A v ru p a , N e ro n gibi b ir ş a ir o lm a k is tiy o rs a , b iz le r d e k e n d i e lle rim iz , k e n d i v a rlık la rım ız la b in a la rım ız ı, to p r a k la r ım ız ı c a y ır c a y ır y a k a r, k ızıl a le v lerle h a le le n d ir ir v e b e ş e riy e tin v ic d a n ın a R o m a ’n ın ih tir a k m d a n feci b ir sahne-i ş iir v e h a y a l ib d a e tm e k te g e cik m ey iz. Ç ü n k ü ta rih im iz v a r. Ç ü n k ü b izi t e l ’in e d ecek e c d a d ın .ru h u , a h fa d ın fe ry a d ı v a r. Ç ü n k ü h e r şe y d e n ü s tü n n a m u s u m u z var.»
O sm an N ev res «nam us» u h e r şe y in ü s tü n d e t u tu y o r d u . G erçek b ir a y d ın d ı, B a tılı k ü ltü r le y e tişm iş b ir g azeteci, b ir y a z a r. Y ıllarca F r a n s a ’d a y a şa m ış, T ü rk lü k g u r u r u n u h e r za m a n ö n p la n d a tu tm u ş b ir y u r ts e v e r . İz m ir’e d ü ş m a n a s k e r le rin in a y a k b a s tık la r ı ilk g ü n ü y a k ın b ir a rk a d a ş ı şö y le a n la tıy o r : « P u n ta ’d a n k a ra y a çık a n a s k e rin b ir k ısm ı b ir m ü f reze h a lin d e H ü k ü m e t P a r k ın ın K o rd o n la b irle ştiğ i n o k ta d a n V ilây e te d o ğ ru ile rle m e y e k o y u ld u . B u n d a n b irk a ç d a k ik a önce y a n ım a gelen S aim b ey le k o n u ş u rk e n b ira z ö te d e n H a şan T ah sin b ey de b izi g ö rm ü ş v e y a n ım ız a g e lm işti. Ç ok h e y ecan lı v e s in irli idi. B ü y ü k b ir m e ra k la e tr a f ı gözden geçi riy o rd u . Y u n a n m ü fre z e s i p a rk ın için d e ile rliy o rd u . Ö n le rin de k ır b ir a ta b in m iş, lâ c iv e rt k o s tü m lü , f ö tr şa p k a lı b ir Y u n a n p a lik a ry a s ı v e y a n ın d a o ld u k ç a b ü y ü k b ir Y u n a n b a y r a ğı ta ş ıy a n b ir a d am v a rd ı. M ü fre ze silâh lı o la ra k b a y r a k ta şıy a n ın v e sü v a rin in a rk a s ın d a n y ü rü y o rd u . H a şa n T a h s in R ecep b ey b u m a n z a ra y ı g ö rü n c e b izd en a y r ıla r a k on - o n b e ş ad ım k a d a r ile rle y ip ö n d e k i k a la b a lığ a k a rış tı. A rk a s ın d a n bi-z de y ü rü d ü k . F a k a t o d a h a a tik b ir h a r e k e tle ...». O sm an N e v re s a ta r k u r ş u n u y a d a b o m b ay ı o a n d a . B u ra s ı k e sin d e ğil, ta n ık la r b e lle k le rin in k a rış ık lığ ın d a sık ıla n k u rş u n m u y d u , yo k sa a tıla n b o m b a m ıy d ı b ile m iy o rla r. N e o lu rs a olsu n d ü şm a n a b a ş k a ld ırm a b ir ey lem o lm u ş tu r a r tık ... K u rş u n da olsa, b o m b a d a olsa sonuç ay n ı. B ir p a tla y ış tır , y e n ilg id e n k u r tu lu ş ö zlem in in h a b e rc is id ir, d ü şm a n s a fla rın d a ilk şa şk ın lığı, ilk k o rk u y u y a r a ta n b ir d a v ra n ış tır...
O sm an N e v res yaln ız b ir ey lem a d am ı d e ğ ild i, T ü r k h a l k ın ın , ö zellik le « alt ta b a k a » d ed iğ i em ek çi y ığ ın la rın ın d a h a iyi, d ah a güzel b ir y a şa m a d ü z en in e k a v u ş m a s ın ı, k a v u ş tu r u l m asın ı is te y e n le rd e n b iriy d i. K u r tu lu ş sav a şım ız ın ö n cü sü , ilk silâ h k u lla n a n , b u u ğ u rd a ilk şe h it d ü şe n k işin in b ir a y d ın o lu şu , b ir y a z a r o lu şu , ü s te lik de g e rçe k m illiy e tçi, g e r çek h alk çı, to p lu m c u b ir d ü şü n c e ad am ı o lu şu ü z e rin d e du ru lm a sı g e rek e n b ir n o k ta d ır. D em ek can ın ı b ir d a v a , b ir in a n ç u ğ ru n a a n c a k b ö y lele ri v e riy o r! G e rçe k a y d ın la r, g e r çek m illiy e tçiler, g erçek n a m u s lu la r...
İş te 12 M a rt 1919’d a y a y ım la n m ış «A lt T ab a k a» ad lı b aş y a zısın ın b a şlan g ıç ve b itiş p a r ç a la r ı: «B izde en z iy a d e d ü ş ü n ü lec ek b ir sın ıf v a rs a , o d a şü p h esiz a lt ta b a k a d ır . Ç iftçi, m ak in acı, d ü k k â n c ı, hasılı erb ab -ı say ü am elin te ş k il e ttiğ i b u sın ıf a h a li a ln ın ın te riy le e k m e ğ in i k a z a n ır, d e v le tin h â zin e sin i hissei m esaisiy le d o ld u ru r. A s k e r o lu r k an v e rg is in i d e ö d er... A lt ta b a k a , d e v le t d e n ile n b in a n ın te m e l v e esası d ır. O n ları d ü şü n e n b ir h ü k ü m e t k e n d is in i de d ü şü n m ü ş olur.»
is te size gerçek b ir m illiy e tç i, g erçek b ir h ü m a n is t, g er çek b ir eylem ad am ı, k ısa ca sı g e rçe k b i r a y d ın ... E v et, tam d ey im iy le b ir « an ıt insan»...
İstanbul Şehir Üniversitesi Kütüphanesi Ta ha To ros Arşivi
