Turk Tekstil ihracat~n~n

9 0 TEKSTIL V E M A K I N A CILT: 1 SAYI: 2 M A R T 1987 TEKSTIL V E M A K ~ N A C ~ L T : ~ SAYI:Z ~ ~ ~ ~ 1 9 . 3 7 9 1 Turk tekstil ihracat~yla ilgili olarak ulkemiz bir yandan

ikinci Dunya Savaghdan soma imzalanan GATT (Gene-

ral Agreement on Tariffs and Trade) an lag mas^ Cerceve- IlkIan genig olarak giderilmig ve subvansiyonlar ve telafi Bu anlemlerden en gok uyulanan anti-damping ala-

Turk Tekstil ihracat~n~n

sinde haksu rekabet ve anti damping tlte yandan da ilgill GA'IT'm VI., XVI, ve

XXII.

madde- nmda olan~da.

1973'te imzalanan ve en son 1986'da 1991'e uzat~lan ve uygulanmas~ "Subvanslyon

ve

Telafl

U I u sIa ra ras Ticarette

Cok Elyafl~lar an lag mas^ (MFA

-

Multifibre Arrangement) Edici Vergller Kodu" alt~nda anlagmaya vanlm~gttr. And 1.2.1.2 L)nlemlerin Y ~ r ~ t t i l m e s i

~erqevesinde gU&klerle kargdagmaktada. -damping ve telafi edici vergller arasmdakl benzerlikler

Karp~lapt~

Bu rnakaledeki amac~mu tekstil sektarunde etkinlik gaztlnune al~narak 1967 Anti-Damping Kodu yeniden Anti-darnping ve telafi edid vergi mevzuatma iligkin gasteren kigi ve kumluglan, bahh endusrilegmig ~lkelerin duzenlenmig ve bu d~zenlemede Subvansiyon ve Telafi tuzukte komisyod, Bakanlar Konseyi ve Uye Ulkeler ara- uluslararas~ ticaretin hangi ytinde geligmesini istediklerini Edici Vergiler Koduyla uyum saglanm~gtu. smda g&rev balumu yapllmlghr. AET'de temel yasama ve

Anti-Dam ping ve Kota

ve bu suada da m gibi sorunlar~n~n oldu@mu ve bunun Ulkemiz kargdaghg~ damping y a p t ~ g ~ iddialan kargls~n- karar verme organ1 olan Bakanlar Konseyi son kmar or- icin ne anlemler ald~klar~nl ortaya koyarak, Ulkemizle ilgili 1 da ABD ile aramuda gasteren anlagmazhk sonucu, gan~da.Bir de somgturmada e g g u d ~ m gtlrevi yapan Da-

Uygularnalarmn

konularm qiizumlenmesinde garden bilgi eksikligi ve yan- GATT'm "Subvansiyonlar KoduVna yani Gumruk Tarife- nlgma Komitesi vardu.

Ilg anlamalarm ortadan kald~nlmasma y a r d ~ m c ~ olabilmek- leri ve Ticaret Genel Anlagrnashn VI., XVI. ve XXII. GATT anlagmas~n~ imzalayan veya imzalamayan

Genel Cevresi

^tedir. maddelerinin yorumu ve uygulanmas~ ile ilgili an lag may^ tum ulkelere aynl gekilde uygulanan AET mevzuatma ga-

! 27.2.1985 tarih ve 85/9155 say111 kararla onaylam~gts ve ^le anti-damping sOmgturmaslnm

1.

DONYAT~CARET~NI --

1.3.1985 tarih ve 18681 say111 Resmi Gazete'yle anlagma

-

Topluluga ithal edilen malm fiyat~nm benzerleri-

SERBESTLESTiRME CABALARI: yaymlanm~gtu. nin normal degerlerinden duguk olmas~.

ilker PARASIZ

-

ithal edilen urunun. AET'de kumlmug bir endust-

Prof. Dr.

ikinci DUnya Savaghdan soma dunya ticaretini ser- riye maddi zarar vermesi veya benzer bir endustrinin ku-

'Iudag

On'

i'l'B'F' BURSA bestlegtirmek amac~yla dwenlemelere gidilmigtir. Bu 1.2. Damplng ve GATT Sisteminde mlugunu geciktirmesi,

amacla 1947-1948 y~llarmda Havana'da top!anan elli ka- HaksuTicari Rekabete K a r g ~ Unlemler

-

Toplulugun qkarlar~nm m~dahaleyi gsrektirmesi Son yrllarda geligmip ulkelerin uyguladlklan himaye* dar ulkenin ternsilcileri -"luslararasl Ticaret O r g ~ t u " "IT0 gerekli k~lrnas~, gerekmektedir.

ticaret politikalarr yeni bir rnerkantilist daneme girildigl -International Tmde Organisationu adll bir orgut,,,, kum. GATT sbdegrnesine gore damping normal degerin GATT rnevzuatlna paralel bir gekilde AET mevzuatl- ialenirninl vermektedir. lug yasasm hazuladdar. ITO'nun garevi dunya ticaretini alhndaki fiyatlar ile yap~lan ithalatm gerek rniktar gerekse na gore normal deger, ihracat~ yap~lan bir urun ipn nor- serbestlegtirmek konusunda cal~gmalar yapmakt~. P O ^I s a b kogullan aqsmdan

it ha la$^

ulkedeki Ureticiler aleyhi- ma1 ticari iglemler cergevesinde reel olarak adenmig veya ClEellikle 1970% ylllarda gelimekte ofan ulkelerin tekstil

resmen kumlarak faaliyete gecmemekle birlikte, iki yanll ihracatrnda garulen anemli aiiqlar Arnerikan tekstil tarife indirimlerini saglamak uzere Gumruk Tarifeleri ve k d a m a Programlnl ve dislokas~on Sonmmu gunderne T~~~~~~ ~~~~l ~~l~~~~~~ -GATT, ~~~~~~l Agreement on getirrnigtir. Bunun sonucu olarak 1973'te ~ o k elyafldar Tariffs and Trade" ad11 bir andlagma imzalanm~g ve bu an- anla~masl imzalanrnlgtlr. Bu a n l a ~ a l a r 1977, 1981 ve lagma 194gde yururluge girmiflr, GAT temelde bir $62-

1986 yrllannda yenilenerek 1991 yrlrna kadar legme olmakla birlikte, dunya ticaretinin serbestleflrilmesi

uzat~lmrgt~r. dogrultusunda qahgmalar yapmakla garevli surekli bir

uluslararas~ kurulug dummuna gelmigtir.

I MFA anlagmas~nm Ill. rnaddesinde yeralan "piyasa

Dunya Ucaretinde tlzelllkle Birinci Dunya S a v a g h iz-

1

^bozulmasl sorunu" u'kemis de dah'l O1mok OZere pek leyen y~llarda damping sorununun gundemde kaly iklncl cok aa geligmi5 ulkenin tekstil ihmcatlannda Dunya Savagl'nm hemen sonras~nda GATT ~ergevesinde karg~lagt~klarr temel engeldir. uluslararas~ kurallar konulmas~n~ gerektirmigtir. 1 Ocak

1948 tarihinde yururluge giren GATT anlagmas~ntn 1.

THE GENERAL PRAMEWORK O F maddesi tarifelerinin yavag yavag, kotalannsa hernen kal- ANTI-DAMPING AND QUOTA RESTRICTIONS dudarak dunya ticaret sisteminin serbestle$tirilmesini Bn- ENCOUNTERED BY TURKISH TEXTILES giirmektedir. Ayn~ y~llarda kumlan IMF, "international EXPORTS I N INTERNATIONAL TRADE Monetory Fund" Dunya Bankas1 ve GATT ulkelerde tam istihdam, dwenli daviz kurlan ve serbest ve genigleyen ti-

ne art5 glistermesidir. Bunun ekonomik anlam~ ise fiyat iidenecek mukayese edilebilir flyattr. Yani normal dege- farkl~lagt~rmas~ geklinde tan~rnlanabilir. Sayleki; rin saptanmas~nda temel almacak fiyat ihracatq veya ure-

-

ihracaf darm dl$ pazarlara, kendi yerel pazannda- timin gersekleflrildigi ulkede benzer urun idn fiilen ade- ki fiyatmdan qok daha dUgUk fiyatla satq yapmas1 veya, nen veya adenebilir verel fiyattu.

-

Degigik ulkelerde degigik fiyatlarla sat15 yapmas1 thraF fiyahnm belirienmesi genel olarak normal dege-

"dampingWdir. rin hesaplanmas~ndan daha kolaydu. Ihrag fiyah AET'ye

GATT kurallar~na gtlre Uye ulkelerden birisi kendl ih- ihrag amac~yla sat~lan urun i ~ i n adenen veya 6denebilir racatgama ihrag efflgi mala s a l a d ~ g ~ dolay11 veya dolaysu fiyat olarak Kabul edilmektedir.

tegvlklerle dunya flyatlar~ alt~da ihrag yapmasln~ subvansi- Ddmping dummunim saptanhahnda AET'ye lthal yonla saglayara! bagka ihracatg~ veya ithalatq ulkelerin olunan urunun normal degeriyle i h r a ~ flyat1 aras~nda bir endusrllerlni zarara sokarsa haksu ticari faaliyette bulun- karg~lagtuma yapdu. Damping marj~ normal degerle i h r a ~ mug say~la. fthalatq ulke de kendl endustrisini ve bozuhn fiyat~ arasmdaki marjdan olugui.

fiyat yaplslnt kommak i ~ i n "telafi edici vergi" koyabilir. Dampingli ve subvansiyonlu ithalat hacmi ve fiyatlar GATT sazlegmesi haksu ticari faaliyetlerle kargl karst- AET'nin ithalat~nda ugrandan zararlann saptanrnasmda ya kalan ulkelere anti-damping ve telafi edici vergi sorug- en ijnemli unsurdur. Bunun yanlsua uretim mikhan, ka- turmas~ yapabileceklerini ~ngiirmektedir (Madde VI). So- pasite kullan~m~, sat~glar, piyasa payl, fiyatlar, k&lar, yab- mgturmada telafi edici vergi yabanc~ htikumederin sagla- r!m has~lat~, nakit girigi, istihdam girigi, istihdam hacmi gibi

I d ~ g ~ subvansiyonlar, anti-damping iglemleri de yabanc~ ih- ekonomik etmenlerde mrar dummunun saptanmas~nda In recent years there has been an increase in caretin baganlmasm amaglayan dwenlemeler igindeydi- racatqlarm faaliyetlerine ytineliktir. Genelde anti-dam- en Unemli SIgUt damping marj~da. Genellikle de ~ ~ i ' n i n protectionist sentiment and many believe that the world ler. Anlagmanln

VI,

rnaddesi anti-damping ve telafi edicl ping somgturrnalan daha yaygmdu. uygulad~g~ anti-damping vergisi, damping rniktann~ ag-

confrontE an era of neornercantillsm. vergilerle ilgili hukurnler ortaya koymaktadu. Ancak sUz- maz.

legmenin yururluge girdigi ilk y~llarda baglay~c~ nitelikler 1.2.1 AETde Antl-Damping ve TelaR Edici AET mevzuatma gore gikayeti AET i~indeki herhangi The American textile resMction program and the tagmamas1 anti-dampingle ilgili hukumlerin uygulanma- -oo; Vergi Uygulamalar~ bir endustri dal~na mensup bir ozel veya tuzel kigi ya da

problem 'Went to 'Ounteries slnda tam bir bagar~ saglanamamasma yolacm~gtu. So- herhangi bir birlik yapabilir.

in the 1970's with extraordinary growth in the nunda 1962-1967 Kennedy-Round garugmeleri sonucu 1.2.1.1 Kommacl t)nlemler

countries expo*. As a MFA anti-damping yasasl tarife dl21 bir engel geklini almtg ve 1.2.2 ABD'de Kommacl C)nlemler ve

(Multifibre Arrangement) were adapted in 1973 and GATT'm VI. rnaddesinin uygulamas~na iligkin Anti-Dam- Kommacl anlemlerin arthg~ AET'de uygulamalar Anti-Damping Mevzuat~

this orre!'gement was renewend In In and ping Kodu dwenlenmigtir. Ad1 gecen kodla ulkeleri bag- dart alanda olmaktada. Bunlar anti-damping, telafi edici

finally in 1986 which will be in force until 1991. l a y ~ c ~ nitelikte hukum ve prosedur getirilrniflr. vergiler, 288/82, 1765/82 ve 1766/82 nolu twuklere 1.2.2.1 Korumacl Unlemler Bu geligmelere kargm bu kez de ABD ve diger g6re ithalatm k ~ s ~ t l a n m a s ~ n ~ igerir kommacl anlemler ve

'The problem of market disruption" is included in the G ~ T T ~ ~ bagll baa ulkelerin yasama meclislerinde bu yeni ABD'nin blilum 3 0 1 Somgturmasm~ model alan 2641/84 ABG dunyada serbest ticaret politikas~nm B ~ C U ~ U ~ U -

MFA's II1. which has been the for durum onaylanmadlgl icin anti-darnping ve anti-subvansi- say111 tuzuk ~ e r ~ e v e s i n d e , yerel ureticilere rakip ~reticile- yapmakla birlikte ABD'de de kommaya iligkin bir~ok exports of textile products from less developed yon uygulamalar~ uluslarams~ bir butunl~k kazanamam~g- rin uguncu ulke pazarlanndaki yasal d51 faaliyetlerini kap- yasalar bulunmaktadu. Bu alandaki iki tur yasadan stk countries including Turkey.

hr. Bu kez de 1973'den 1979 sonuna kadar sUren Tokyo

-

sayan yeni ticari politika aracl ve teknik engeller ve benze- edilebilir. Haksu ticari faaliyetlere iligkin yasalar ve haksu Round garugmeleri sonucu, ulkelerdeki uygulama far!& I ri garunmez engellemelerdir. ticari faaliyetleri kapsarnayan yasalar.