Gd-DTPA DÝMEGLUMÝNE ve ÝOPROMÝD' in TAVÞAN KIKIRDAK ve SÝNOVÝYAL MEMBRANI ÜZERÝNDEKÝ ETKÝLERÝNÝN IÞIK MÝKROSKOP DÜZEYÝNDE
DEÐERLENDÝRÝLMESÝ
Ulukan ÝNAN , Nusret KÖSE , Cengiz BAYÇU , Hakan ÖMEROÐLU , Sinan SEBER1 1 2 1 1
ÖZET Amaç:
Yöntem:
Bulgular:
Sonuç:
Anahtar Sözcükler:
Light Microscopic Analysis of the Effects of Gd-DTPA Dimeglumine and Iopromide on Rabbit Hyaline Cartilage and Synovial Membrane
SUMMARY Objective:
Material and Method:
Results:
Conclusion:
Key Words:
Bu çalýþmanýn amacý kontrastlý maddelerin eklem kýkýrdaðý ve sinoviyal membran üzerine olan etkilerini tavþan modelinde araþtýrmaktýr.
Çalýþmada 60 tavþan dizi kullanýldý. Kontrastlý ajan olarak Ýopromid ve Gd-DTPA diz eklemlerine intraartiküler uygulanarak 1. saat, 1.gün, 1.hafta ve 2.hafta sonra sinoviyal membran ve hiyalin kýkýrdak üzerine olan histolojik etkileri ýþýk mikroskobisi yardýmý ile incelendi. Kontrol grubu olarak serum fizyolojik kullanýldý.
Ýopromid ve Gd-DTPA uygulanmasýndan sonra sinoviyal membranda hiperemi, hemoraji ve yüzeyel stromada vakuollü hücre artýþýna rastlandý. Hiyalin kýkýrdakta ise proliferasyon, hipertrofi ve yoðun glikojen birikimi, piknoz ve Glikoz Amino Glikan boyanma azlýðýna neden olduðu görüldü. Bu etkilerin 2. hafta sonunda azalarak devam ettiði saptandý.
Çalýþmamýzda kullanýlan maddelerin uygulama süreleri boyunca eklem kýkýrdaðýna ve sinoviyal membran üzerine olan etkilerinin istatistiksel olarak anlamlý olduðu gösterilememiþtir (p>0.05).
Kontrast madde, artrografi
The aim of this study is to assess the effects of contrast agents on hyaline cartilage and synovial membrane in a rabbit model.
Light microscopic analysis of the effects of intraarticular Iopromide and Gd-DTPA on synovial membrane and hyaline cartilage at 1st hour, 1st day, 1st week and 2nd week was performed. NaCl%0.9 was used as control.
Hyperemia, hemorhage and increase in the vacuolised cell number in the superficial stroma were observed in the synovial membrane. Proliferation, hypertrophy, dense glycogen storage, pycnosis and decrease in glycosaminoglycan (GAG) staining were observed in the hyaline cartilage. These effects lessened in two weeks.
We were not able to demonstrate that contrast agents have any significant effect on hyaline cartilage and synovial membrane (p>0.05).
X-ray contrast media, arthrography
1
2Osmangazi Üniversitesi Týp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji Anabilim Dalý, ESKÝÞEHÝR Osmangazi Üniversitesi Týp Fakültesi Histoloji ve Embriyoloji Anabilim Dalý, ESKÝÞEHÝR
B i r e k l e m i n a r t r o g r a f i k o l a r a k görüntülenebilmesi için farklý yoðunlukta bir madde ile çevrelenmiþ olmasý gerekir. Bu amaçla kontrastlý ajanlar kullanýlmaktadýr. Radyolojide kullanýlan tüm kontrast ilaçlarýn yaklaþýk % 90'ýný iyodlu bileþikler oluþturmaktadýr. Radyoopak kontrast maddelerin kullanýlmasý ile vücutta aðrý, bulantý, kusma, sýcaklýk hissi, terleme, eritem ve ürtiker gibi minör ya da larinks ödemi, bronkospazm, konvülsiyon ve hatta kardiyovasküler kollaps gibi majör reaksiyonlar görülebildiði bilinmektedir. Bu sistemik yan etkileri yaný sýra radyoopak kontrast maddelerin uygulandýklarý doku üzerinde bölgesel etkileri de vardýr. Literatürde artrografinin genelde güvenli bir uygulama olduðu bildirilmekte ve araþtýrmalarýn uygulanan kontrast maddelerin daha çok sistemik yan etkileri üzerinde yoðunlaþtýðý görülmektedir. Özellikle günümüzde daha sýk kullanýlan kontrast maddelerin eklem kýkýrdak ve sinoviyal membranlar üzerindeki lokal etkilerini araþtýran çalýþmalar azdýr.
Bu çalýþmada geleneksel pozitif artrografi yönteminde ve tomografide sýklýkla kullanýlan noniyonik, suda çözünen, karboksil grubu içermeyen, yapýsýnda hidroksil grubu taþýyan kontrastlý madde iopromid'in (Ultravist 300 ®, Schering) ve MRG artrografi yönteminde sýklýkla kullanýlan kontrast madde Gadolinium-dietilentriamin penta asetik asit ( G d - D T PA ) d i m e g l u m i n e ( M a g n e v i s t ® , Schering)'nin, eklem kýkýrdaðýna ve sinoviyal membrana deðiþik sürelerde olan etkileri histopatololojik olarak incelendi.
Bu çalýþma Osmangazi Üniversitesi Týp Fakültesi Týbbi ve Cerrahi Deneysel Araþtýrma Merkezinde (TÝCAM), Histoloji ve Embriyoloji Anabilim Dalý ile birlikte Etik Kurul izni alýnarak yapýldý. Çalýþmada 2500-3000g aðýrlýðýnda 60 adet Yeni Zelanda tipi albino 6 aylýk erkek tavþan kullanýldý. Hayvanlar randomize yöntem (kura
1-4
3,5-7
6,7
8
3,6,9
GEREÇ VE YÖNTEM
çekme) ile 3 gruba ayrýlarak; dizlerine iopromid, Gd- DTPA ve serum fizyolojik (kontrol grubu) uygulandý.
Tüm hayvanlarda 50mg/kg intramüsküler ketamin hidroklorid anestezisi verildi. Diz eklemleri betadine ile temizlendikten sonra PPD enjektörü ile bir dizlerine intraartiküler olarak maddeler verildi. Daha sonra hayvanlar normal günlük aktivitelerine býrakýldý.
Her 3 gruptaki hayvanlarýn toplam 15 tanesi 1.saatte, 15 tanesi 1. günde, 15 tanesi 1.haftada ve 15 tanesi 2.haftada olacak þekilde yüksek doz tiopental verilerek öldürüldü. Öldürülen hayvanlarýn enjeksiyon yapýlan dizlerine artrotomi uygulanarak femoral kondillerin ön yüzleri ortaya kondu. Bistüri yardýmýyla alýnan kýkýrdak doku ve sinoviyal doku örnekleri fosfat tamponla % 5 lik gluteraldehit solusyonuna alýnarak 1 gece 5 C de tespit edildi. Daha sonra 1 saat osmium tetraoksit (OsO4) tespit solusyonundan geçirildikten sonra araldite'e gömülerek bloklandý. Yarý ince (800nm) alýnan kesitler toluidin mavisi ile boyandýlar. Iþýk mikroskopta incelenerek Olympus PM10-ADS fotomikroskopta fotoðraflandýlar. Tüm kesitler normal eklem kýkýrdaðý ve sinoviyal membran temel alýnarak deðerlendirildi. Histopatolojik incelemeler ayný histolog tarafýndan ancak çalýþma gruplarý ve kullanýlan maddeler bilinmeden yapýldý.
K ý k ý r d a k d o k u s u n d a k i d e ð i þ i k l i k l e r i deðerlendirmek için; hücre hipertrofisi ve yoðun g l i k o j e n b i r i k i m i , p i k n o z o l u þ u m u , glikozaminoglikan (GAG) boyanma azlýðý, pannus oluþumu, yüzey erozyonu varlýðý ve kondrositlerde kümeleþme parametreleri kullanýldý.
Sinoviyal membranda görülen deðiþiklikleri deðerlendirmek için yüzey hücre hipertrofisi, ödem, hücre infiltrasyonu, yüzey ve stromada vakuollü hücre
artýþý, hiperemi ve hemoraji parametreleri seçildi.
Kýkýrdak ve sinoviyal membrandaki deðiþiklikler için semikantitatif olarak belirlenmiþ bir deðerlendirme skalasý, (minimum 0 puan, maksimum 3 puan) uygulandý. Parametreler kýkýrdak ve sinoviyal dokularda yer alan deðiþikliklere göre; görülmedi (0 puan), minimal (1 puan), orta (2 puan) ve yüksek (3 puan) olarak skorlandý. Her hayvan için yapýlan bu skorlamadan sonra elde edilen puanlarýn aritmetik ortalamasý, deney ve kontrol gruplarýnýn ortalama puaný olarak belirlendi. Bu ortalamalar standart sapma ile tanýmlayýcý istatistik olarak verildi. Deney gruplarýnýn kontrol gruplarý ile ve kendi aralarýnda karþýlaþtýrýlmalarý yapýldý. Kullanýlan bütün maddeler 1.saat, 1.gün, 1.hafta ve 2.hafta olarak aldýklarý o r t a l a m a p u a n a g ö r e i s t a t i s t i k s e l o l a r a k deðerlendirildi. Deðerlendirme bir kiþisel bigisayar programý (SPSS 9,0 for Windows, SPSS Inc. Chicago, A.B.D.) yardýmýyla yapýldý. Kruskal Wallis varyans analizi ile 3 grup arasýnda fark olup olmadýðý araþtýrýldý.
Deney sýrasýnda kullanýlan kontrast maddelerin;
tavþan kýkýrdak dokusuna ve sinoviyal membranýna olan etkilerini, deðiþik zaman dilimlerinde gösteren parametrelerin hayvan sayýsýna göre daðýlýmý tablo 1 ve tablo 2'de verilmiþtir. Iopromid uygulanan tavþanlarda 1. saatte kýkýrdak dokusunda piknoz, GAG boyanma azlýðý, hipertrofi ve yoðun glikojen birikimi izlenmiþtir. Birinci günde bu görülen etkilere hücre proliferasyonu eklendiði görüldü. Birinci ve haftalarda bu bulgularýn giderek azaldýðý saptandý.
Gd-DTPA uygulanan tavþanlarda 1. saatte kýkýrdak dokusunda piknoz, GAG boyanma azlýðý, hipertrofi ve
0
9-12
9,11
10,11
BULGULAR
2.
Proliferasyon Hipertrofi yoðun Piknoz GAG boyanma azlýðý
l G SF l G SF l G SF l G SF
0 5 5 5 2 4 4 2 4 5 2 4 5
+ 1 0 0 0 2 1 1 3 1 0 2 1 0
++ 2 0 0 0 1 0 0 0 0 0 1 0 0
+++ 3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
- 0 3 5 5 4 4 3 5 3 5 4 4 3
+ 1 2 1 0 2 2 2 1 3 0 2 2 2
++ 2 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
+++ 3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
- 0 5 4 5 3 2 4 3 4 4 3 4 4
+ 1 0 1 0 2 2 1 1 1 1 2 1 1
++ 2 0 0 0 0 1 0 1 0 0 0 0 0
+++ 3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
- 0 5 4 5 3 3 3 4 4 4 3 3 4
+ 1 0 1 0 1 1 2 1 1 1 1 2 1
++ 2 0 0 0 1 1 0 0 0 0 1 0 0
+++ 3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
glikojen birikimi -
SKOR PUAN
1.Saat1.Gün1.Hafta2.Hafta
Tablo 1 Çalýþmada kullanýlan maddelerin deðiþik zaman dilimlerinde kýkýrdakta oluþturduklarý etkilerin hayvan sayýsýna göre daðýlýmý, (l: lopromide, G:Gd-DTPA, SF: serum fizyolojik)
yoðun glikojen birikimi izlendi .Birinci günde bu görülen etkilere hücre proliferasyonu eklendiði görüldü. Birinci ve 2. haftalarda bu bulgularýn giderek azaldýðý gözlendi. Serum fizyolojik verilen kontrol grubunda 1. saatte kýkýrdak dokusunda yanlýzca hipertrofi ve yoðun glikojen birikimi izlendi. Birinci günde, 1. ve 2. haftalarda piknoz, GAG boyanma azlýðý, hipertrofi ve yoðun glikojen birikimi gözlendi.
Proliferasyon görülmedi. Her üç maddenin kullanýmýndan sonra 1. saat, 1. günde ve 2. haftalarda kýkýrdak dokusunda pannus oluþumu, yüzey erozyonu ve kondrositlerde kümeleþme görülmedi.
Iopromid uygulanan tavþanlarda 1. saatte sinoviyal membranda ödem, hücre infiltrasyonu, yüzey stromada vakuollü hücre artýþý, hiperemi ve hemoraji görüldü. Birinci günde hücre infilirasyonu, hiperemi ve hemoraji izlendi. Birinci ve 2. haftalarda ise hiperemi ve hemoraji bulgularý saptandý. Gd- DTPA uygulanan tavþanlarda 1. saatte sinoviyal membranda ödem, hücre infiltrasyonu, hiperemi ve hemoraji görüldü. Birinci günde yüzey hücre hipertrofisi, hiperemi ve hemoraji izlendi. Birinci ve 2.
haftalarda ise hiperemi ve hemoraji bulgularý saptandý.
Serum fizyolojik uygulanan tavþanlarda 1. saatte sinoviyal membranda ödem, hücre infitrasyonu ve hiperemi görüldü. 1.günde, 1. ve haftalarda ise sadece hiperemi izlendi.
Kullanýlan iki kontrast ajan ve kontrol grubunun zamana baðlý aldýklarý skorlara göre elde ettikleri puanlarýnýn aritmetik ortalamalarý kullanýlarak zamana baðlý ortalama puan grafikleri oluþturulmuþtur. (Grafik 1 ve 2)
Çalýþmada kullanýlan her üç maddeninde eklem kýkýrdaðý ve sinoviyal membran üzerinde bir takým deðiþiklikler oluþturduðu gözlenmekle birlikte kontrast maddelerin tavþan eklem kýkýrdaðý ve
sinoviyal membran üzerine istatistiksel olarak anlamlý bir etkisinin olduðu gösterilemedi (p>0.05).
2.
Tablo 2 Çalýþmada kullanýlan maddelerin deðiþik zaman dilimlerinde sinoviyal membranda oluþturduklarý etkilerin hayvan sayýsýna göre daðýlýmý, (l: lopromide, G:Gd-DTPA, SF: serum fizyolojik)
Yüzey hücre Ödem Hücre Stromada vakuol Hiperemi Hemoraji
Hipertrofisi Infiltrasyonu hücre sayýsý
I G SF I G SF I G SF I G SF I G SF I G SF
- 0 5 5 5 4 4 4 3 4 4 4 5 5 0 0 0 4 4 5
+ 1 0 0 0 1 1 1 2 1 1 1 0 0 4 4 3 1 1 0
++ 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 2 0 0 0
+++ 3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
- 0 6 4 5 6 6 5 4 6 5 6 5 5 2 2 1 5 6 5
+ 1 0 2 0 0 0 0 2 0 0 0 1 0 4 3 4 1 0 0
++ 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0
+++ 3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
- 0 4 5 5 5 5 5 5 5 4 5 5 5 2 3 4 5 5 5
+ 1 1 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 3 2 1 0 0 0
++ 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
+++ 3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
- 0 5 5 5 5 5 5 5 4 4 5 5 5 4 2 3 4 5 5
+ 1 0 0 0 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0 3 2 0 0 0
++ 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 1 0 0
+++ 3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
1.Saat1.Gün1.Hafta2.Hafta SKOR PUAN
Grafik 1 Çalýþmada kullanýlan maddelerin kýkýrdak dokusunda oluþturduðu deðiþikliklerin zamana göre ortalama puan grafiði
3 2,5 2 1,5
1 0,5
0
0 1 7 14
Puan
Gün
lopromid Gd-DTPA Sf
Grafik 2: Çalýþmada kullanýlan maddelerin sinoviyal membranda oluþturduðu deðiþikliklerin zamana göre ortalama puan grafiði
3 2,5 2 1,5
1 0,5
0
0 1 7 14
Puan
Gün
lopromid Gd-DTPA Sf
TARTIÞMA
Klinik olarak intraartiküler kontrastlý madde enjeksiyonu eklem hastalýklarýnýn tanýsýnda önemli bir yer tutar. Kontrast maddelere karþý geliþebilecek reaksiyonlar anaflaktoid reaksiyonlar ve kemotoksik reaksiyonlar olmak üzere 2 gruptur. Kemotoksik reaksiyonlar, kontrast maddenin daðýldýðý dokular içinde geliþtirdiði spesifik fizikokimyasal etkilere baðlý olarak ortaya çýkmaktadýr. Anafilaktoid reaksiyonlarýn tersine, kemotoksik reaksiyonlar, kullanýlan ilacýn osmolaritesi, suda çözünürlüðü, dozu, konsantrasyonu, enjeksiyon yeri ve hýzý gibi özellikleri ile direkt olarak ilgilidir. Kontrast madde toksitesinde yüksek osmolarite ve kemotoksisite en önemli 2 faktördür. Kemotoksik yan etkiler intraartiküler uygulamalarda daha sýk görülür.
Bunlarýn sonucu olarak eklem içinde sinoviyada irritasyon, aðrý, geniþleme, gerginlik ve fonksiyonel kýsýtlýlýk oluþmaktadýr.
Artrografide kullanýlan çeþitli kontrast maddelerin literatürdeki etkileri araþtýrýldýðýnda bu maddelerin eklem kýkýrdaðý ve sinoviyada bir takým deðiþiklikler oluþturduðu gözlemlenmiþtir. Resnick ve Pastershank yaptýðý bir çalýþmada tavþan diz eklemi içerisine çeþitli suda çözünen kontrast madde enjeksiyonu yapmýþlardýr. Bu maddelerin sinoviyal membran üzerindeki 2. ve 24. saatlerdeki etkilerini histolojik olarak araþtýrmýþlardýr. Kontrol grubu olarak serum fizyolojik kullanmýþlardýr. Geçici olarak fokal hücre hiperplazisi, ödem, eozinofili ve vasküler deðiþiklikler saptamýþlardýr. Corbertti ve Malaeta'nýn araþtýrmasýnda diz artrografisi çekilen 58 hastada i y o n i k v e n o n i y o n i k k o n t r a s t m a d d e l e r karþýlaþtýrýlmýþtýr. Noniyonik grupta inflamatuvar deðiþikliklerin hiç olmadýðý, sodyum içeren iyonik kontrast maddelerin diðerlerine göre daha fazla reaksiyon yaptýðýný saptamýþlardýr . Bree, Bernadette ve Tshamala’nýn yaptýklarý bir çalýþmada köpeklerin scapulohumeral eklemlerinde noniyonik monomerik ve dimerik kontrast maddeleri kullanarak etkilerini karþýlaþtýrmýþlardýr. Yazarlar ikinci hafta eklem kartilajýnda ve sinoviyasýnda histolojik deðerlendirme yaptýklarýnda hafif lokal konjesyon, ödem, stromal dejenerasyon saptamýþlardýr. Bu lezyonlarýn nonspesifik ve injeksiyon travmasýna ikincil olduðu sonucuna varmýþlardýr. Kullanýlan kontrast ajanlar arasýnda etki açýsýndan bir fark bulunamamýþtýr .
Hajek ve arkadaþlarý intraartiküler Gd-DTPA kullanýmý ile sinoviyal membran ve kýkýrdak dokusu üzerinde oluþan etkileri araþtýrmýþlardýr. Kontrol grubu olarak serum fizyolojik kullanmýþlardýr. Bu çalýþmada serum fizyolojik ve Gd-DTPA verilen gruplarda minimal sinoviyal hiperplazi, vasküler konjesyon ve subsinoviyal lökosit infiltrasyonu izlenmiþtir. Eklem kýkýrdaðýnda ve sinoviyal membranda Gd-DTPA birikimine ait herhangi bir bulguya rastlanmamýþtýr .
Engel, Hamilton ve arkadaþlarýnýn tavþan
dizlerinde yaptýklarý bir çalýþmada Gd-DTPA’nýn hiyalin kartilaj içine penetrasyonunu ve canlý kondrositlerle olan iliþkisini araþtýrmýþlardýr. Gd- DTPA’nýn kýkýrdak dokusunun yüzeyel tabakasýna kadar geçiþ gösterdiðini ve derin tabakalarý tarafýndan absorbe edilmediðini bulmuþlardýr .
Çalýþmamýzda kullanýlan iopromid ve Gd- DTPA'nýn uygulama süreleri boyunca eklem kýkýrdaðýna ve sinoviyal membrana istatistiksel olarak anlamlý bir etki oluþturmadýðý sonucuna vardýk. Buna raðmen Iopromid ve Gd-DTPA uygulamasýndan sonra sinoviyal membranda 1. saatte ödem, hiperemi, hemoraji ve yüzeyel stromada vakuollü hücre artýþýna rastladýk. Serum fizyolojik uygulanmasýndan sonra ödem, hiperemi ve hücre infiltrasyonu gözledik.
Serum Fizyolojik’in vücut pH 'sýna göre daha asidik olmasý ve eklem içi basýnç artýþýna neden olmasý minimal reaksiyonlarýn oluþumunu açýklayabilir. Bu deðiþikliklerin kýsa bir sürede oluþmasýnýn nedenini sinoviyal membran fizyolojisine baðlý emilimin kýsa sürede gerçekleþmesinden dolayý ve ayrýca intraartiküler injeksiyonun yarattýðý travmaya baðlý olabileceði görüþünü güçlendirmiþtir. Daha sonraki izlem süreleri olan 1.gün, 1.hafta ve 2.haftada ise bu bulgularýn giderek azaldýðý görülmüþtür. Özellikle her üç maddede hipereminin devam ettiði gözlenmiþtir.
Bunun nedeni de eklem içine uygulanan maddelerin molekül aðýrlýklarýna baðlý sinoviyal membranda meydana gelen reaktif reaksiyonlara baðlanmýþtýr.
Serum fizyolojik ile bu iki kontrast ajanýn uygulanmasý arasýnda sinoviyal membranda oluþan lokal etkiler bakýmýndan istatistiksel bir fark bulunmamýþtýr. Ýopromid ile Gd-DTPA 'nýn sinoviyal membran üzerine olan etkileri karþýlaþtýrýldýðýnda 1.saatte ödemin, hipereminin, hemorajinin, hücre infiltrasyonunun arttýðý belirlenmiþtir. Bu bulgularýn noniyonik monomerik kontraslý ajan iopromidde Gd- DTPA'ya göre daha fazla olduðu görülmüþtür. Bu etkilerin 1. haftaya doðru azaldýðý ve 2. haftada ise biraz artýþ gösterdiði saptanmýþtýr. Bunun nedeni de iopromidin osmotoksitesinin ve kemotoksitesinin yüksek olmasýna baðlanmýþtýr. Ayrýca Gd-DTPA'nýn molekül yapýsýndan dolayý daha az toksik etkide bulunduðu düþünülmüþtür.
Bu çalýþmada kullanýlan maddelerin hiyalin kartilaj üzerine olan etkileri 1. saatte hipertrofi ve yoðun glikojen birikimi, piknoz ve GAG boyanma azlýðý olarak görülmüþtür. Bu bulgularýn 2. haftaya doðru giderek azaldýðý izlenmiþtir. Ýntraartiküler en az yan etkinin kontrol grubunda oluþtuðunu fakat istatistiksel olarak her üç madde arasýnda anlamlý
bir fark olmadýðý bulunmuþtur.
Kontrast maddelerin kýkýrdak ve sinoviyal membran üzerindeki etkilerini araþtýran bu çalýþmanýn zayýf yönleri, týbbi uygulamada çok sayýda kontrast madde olmasýna raðmen az sayýda radyoopak madde incelenmesidir. Bu çalýþmada günümüzde sýk kullanan iki ajan incelenmiþtir. Ayrýca kullanýlan kontrast maddelerin molekül aðýrlýklarý ve
6,8
13
14
15
9
15
16
17
18
osmolaritesi birbirine yakýndýr. Kimyasal yapýsý, molekül aðýrlýklarý ve osmolariteleri birbirinden farklý ajanlarýn etkilerinin de araþtýrýlmasý gereklidir. Eklem içine uygulanan maddelerin etkilerinin ve hücresel düzeyde oluþan bulgularýn daha iyi anlaþýlabilmesi için hayvan gruplarýndaki sayýlarýn arttýrýlmasý ve ince yapý ile ilgili histolojik deðerlendirmelerin yapýlmasý uygun olacaktýr.
KAYNAKLAR
YAZIÞMAADRESÝ 1. Greenspan A: Introduction to orthopedic radiology.
Greenspan A ed.Orthopedic Radiology. Philadelphia:
Lippincott Williams-Wilkins, 2000;19-42.
2. Resnick D: Arthrography, Tenography and Bursography. in: Resnick D,Nývvayama G eds.
D i a g n o s i s B o n e a n d J o i n t D i s o r d e r s . Philadelphia:.W.B.Saunders Company,1988; 302-440.
3. K a y a T, A d a p m a r B , Ö z k a n R : K o n t r a s t maddeler.Temel radyoloji Tekniði. Bursa Nobel Kitapevi, 1998;261-73.
4. Val M.Runge and K.LNelson: Contrast Agents.ln:
Stark D D.Bradley W G:eds. Magnetic Resonance Imaging. Mosby Boston,Vol 1.1999; 257- 96.
5. Ozan O: Radyolojide kullanýlan kontrast maddeler.
Radyolojik Temel Fizik Kavramlar. Ýzmir Nobel Kitapevi, 1998; 247-73.
6. A . H . N e w b e r g , C : S : M u n n , A . H . R o b b i n s : Complications of Arthrography. Radiolgy 1985;
155:605-6.
7. N e w b e rg A H , N e w m a n J S , We t z n e r S M : Complications of arthrography. Semin Musculoskelet Radiol . 1998;2(4): 345- 48.
8. Torsten A: Releations between chemical structure, animal toxicity and clinical adverse effects of contrast media. ln:Enge l, Engren J eds. Patient safety and adverse events, in contrast medium examination. 1988;
25-45.
9. Resnick D , Nýwayama G, S.H.Pasrershank, L.Danzig, P.Haghighi: The effect of water soluble contrast media on the synovial membrane.Radiolgy 1982; 143:331- 34.
10. Çavuþoðlu Ý.: Kinolon grubu antibiyotiklerin kýkýrdak dokusu üzerine etkileri. Doktora Tezi.Bursa 1995.
11. Bree H, Rijssen B, Peremans J: A comparison of diatrizoate and ioxaglate for positive contrast shoulder artrhography in dogs. Veterinary Radiology. 1991; 32:
291-6.
12. Burkhardt J.E., Hill MA, Carlton W.W.,Kesterson J.W.:
Histologic and histochemical changes in articular cartilages of immature beagle dogs dosed with difloxacin, a fluoroguinolone. Vet Pathol.1990;27:162- 70.
13. Stacul F. Current iodinated contrast media. Eur Radiol 2001; 11: 690-697.
14. Feeris M, Ronald P, Wyshak G, Kilcoyne RF: Shoulder Arthrography; Comparison of morbidity after use of various contrast media. Radiology 1985;154: 339-41 15. Corbetti F, Malatesta V, Punzi L, Vigo M, Todesco
S:Knee arthrography: Effects of various contrast media and epinefhrine on synovial fluid.
Radiology 1986;161:195-8.
16. Bree H, Rijssen B, Tshamala M, Maenhout T:
Comprarison of the nonionic contrast agent, iopromid and iotrolan, for pozitive-contrast arthrography of the
scapulahumeral joint in dogs. Am. J. Vet. Res.1992;
53(9), 1622-6.
17. Hajek PC, Sartoris DJ, Morin VG, Haghighi P, Engel A and Resnick D: The effect of intraartikuler gd-DTPA on synovial membrane and cartilage. Ýnvestigative Radiology 1990;25:179-83.
18. Engel A, Hamilton G, Hajek P, Fleischmarn A : Ýnvitro uptake 153 gadolinium and gadolinium komplexes by hyaline articulercartilage. .E.J.Radiol .1990; 11 (2);
104-6.
Dr.Ulukan ÝNAN
Osmangazi Üniversitesi Týp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji Anabilim Dalý, ESKÝÞEHÝR
E-Posta : uinan@ogu.edu.tr Tel : 0-222-2397691 Geliþ Tarihi : 02.12.2003 Kabul Tarihi : 29.12.2003
