ÖZEL EĞİTİMDE ÖZEL EĞİTİMDE DEĞERLENDİRME DEĞERLENDİRME Tarihsel, Felsefi ve Yasal Tarihsel, Felsefi ve Yasal Boyutları Boyutları

(1)

ÖZEL EĞİTİMDE ÖZEL EĞİTİMDE

DEĞERLENDİRME DEĞERLENDİRME

Tarihsel, Felsefi ve Yasal Tarihsel, Felsefi ve Yasal

Boyutları

(2)

Felsefi,Tarihsel ve Yasal Boyutları Felsefi,Tarihsel ve Yasal Boyutları

Tanım: Kabaca değerlendirme bir birey Tanım: Kabaca değerlendirme bir birey hakkında karar vermek için yapılan bilgi hakkında karar vermek için yapılan bilgi

toplama sürecidir.

Değerlendirme süreci bazı kararların Değerlendirme süreci bazı kararların verilebilmesi için gerçekleştirilen bir verilebilmesi için gerçekleştirilen bir

süreçtir. Bu kararlar, süreçtir. Bu kararlar,

(3)

Değerlendirme Kararları Değerlendirme Kararları

Yetersizliği ya da risk grubunda Yetersizliği ya da risk grubunda olduğu düşünülen öğrencileri olduğu düşünülen öğrencileri

belirleme, belirleme,

Sınıflama ve programa yerleştirme,Sınıflama ve programa yerleştirme,

Bireyselleştirilmiş eğitim programı Bireyselleştirilmiş eğitim programı hazırlama,

hazırlama,

Uygun hedef ve amaçları seçme, Uygun hedef ve amaçları seçme,

Öğrenme stratejilerini belirleme ve Öğrenme stratejilerini belirleme ve

İlerleme hakkında bilgi sahibi olmak İlerleme hakkında bilgi sahibi olmak için uygun veri toplamayı içerir.

için uygun veri toplamayı içerir.

(4)

Değerlendirmenin İlkeleri Değerlendirmenin İlkeleri

Değerlendirme süreci ekip işidir veDeğerlendirme süreci ekip işidir ve

özel eğitim öğretmenini, özel eğitim öğretmenini,

genel eğitim öğretmeni, genel eğitim öğretmeni,

okul rehber öğretmeni (psikoloğu),okul rehber öğretmeni (psikoloğu),

uzmanı, uzmanı,

terapisti ve terapisti ve

öğrencinin eğitim programına öğrencinin eğitim programına katılan diğer uzmanları içerir.

katılan diğer uzmanları içerir.

Değerlendirme, belirli bir amaç için Değerlendirme, belirli bir amaç için aktif, devam eden bir süreç olmalıdır.

aktif, devam eden bir süreç olmalıdır.

(5)

Değerlendirmenin İlkeleri Değerlendirmenin İlkeleri

 Değerlendirme, bireyselleştirilmiş bir süreç Değerlendirme, bireyselleştirilmiş bir süreç olmalı ve eğitimsel stratejiler olabildiğince olmalı ve eğitimsel stratejiler olabildiğince

bireyselleştirilmelidir.

Örneğin aynı grup testin tüm engelli Örneğin aynı grup testin tüm engelli öğrencilere kullanılması yalnızca

öğrencilere kullanılması yalnızca

uygunsuz değil, aynı zamanda pratik uygunsuz değil, aynı zamanda pratik olarak da imkansızdır. Çünkü bu

olarak da imkansızdır. Çünkü bu bireyler bireyselleştirilmiş bir

bireyler bireyselleştirilmiş bir yaklaşımı gerektirecek bireysel yaklaşımı gerektirecek bireysel özelliklere sahiptirler.

özelliklere sahiptirler.

(6)

Değerlendirmenin İlkeleri Değerlendirmenin İlkeleri

Değerlendirme sonuçları puanlamak ve Değerlendirme sonuçları puanlamak ve kayıt etmekten daha fazlasını

kayıt etmekten daha fazlasını içermelidir.

içermelidir.

Hangi aracın ve tekniğin uygun Hangi aracın ve tekniğin uygun olduğuna karar vermek

olduğuna karar vermek

değerlendirmenin amacına bağlı olarak değerlendirmenin amacına bağlı olarak

değişiklik gösterir.

(7)

Değerlendirmenin İlkeleri Değerlendirmenin İlkeleri

Eğitsel değerlendirme test verme sürecini de Eğitsel değerlendirme test verme sürecini de içeren kapsamlı bir süreçtir.

içeren kapsamlı bir süreçtir.

Testler engelli çocuk hakkında bilgi Testler engelli çocuk hakkında bilgi toplamak için kullanılan eğitsel

toplamak için kullanılan eğitsel

değerlendirmedeki birçok stratejiden değerlendirmedeki birçok stratejiden yalnızca birisidir.

yalnızca birisidir.

(8)

Değerlendirmenin

Değerlendirmenin İlkeleri İlkeleri

Değerlendirme olabildiğince çocuğun yaşadığı Değerlendirme olabildiğince çocuğun yaşadığı tüm çevrede gerçekleştirilmelidir. Bazı

tüm çevrede gerçekleştirilmelidir. Bazı

becerileri doğal ortamlarda gözleyebiliriz.

Değerlendirme çocuğun tüm gelişim Değerlendirme çocuğun tüm gelişim alanlarında gerçekleştirilmelidir.

alanlarında gerçekleştirilmelidir.

Akademik, dil, motor ve sosyal beceriler test edilir. Akademik, dil, motor ve sosyal beceriler test edilir.

Öğrencinin gözlenebilen ölçülebilen öğrenme Öğrencinin gözlenebilen ölçülebilen öğrenme

davranışlarının analizi ile birlikte aynı zamanda davranışlarının analizi ile birlikte aynı zamanda çevresel faktörler de göz önünde bulundurulur.

çevresel faktörler de göz önünde bulundurulur.

(9)

Değerlendirmenin İlkeleri Değerlendirmenin İlkeleri

Eğitsel değerlendirme erken Eğitsel değerlendirme erken

çocukluktan başlayarak yetişkinliğe çocukluktan başlayarak yetişkinliğe

kadar geçen süreler içinde yapılır.

Yetişkinliğe geçişte, okul Yetişkinliğe geçişte, okul

dünyasından iş dünyasına geçişte dünyasından iş dünyasına geçişte

meslekler, yüksek öğrenim ve diğer meslekler, yüksek öğrenim ve diğer yetişkin konuları dikkatlice incelenir.

yetişkin konuları dikkatlice incelenir.

(10)

Tanılama/Teşhis ve Değerlendirme

Teşhis, tıp alanından alınan bir kelimedir ve bu Teşhis, tıp alanından alınan bir kelimedir ve bu kapsam içinde kullanılır.

kapsam içinde kullanılır.

Hastalığın nedenleri ile tedavisine ilişkin sorulara Hastalığın nedenleri ile tedavisine ilişkin sorulara yanıt bulmaya çalışır.

yanıt bulmaya çalışır.

Durum genellikle bir etiketleme ile Durum genellikle bir etiketleme ile ‘‘ otizmotizm’’ gibi gibi gruplandırılır ve bu etiketleme tedaviye işaret eder.

gruplandırılır ve bu etiketleme tedaviye işaret eder.

Etiket yalnızca öğrencinin özel eğitim hizmetleri Etiket yalnızca öğrencinin özel eğitim hizmetleri için uygunluğunu belirlemede önemlidir ve

için uygunluğunu belirlemede önemlidir ve

öğrenme probleminin kesin bir nedenine işaret öğrenme probleminin kesin bir nedenine işaret

etmez.

(11)

Tarihsel Olaylar ve Felsefi Bakış Tarihsel Olaylar ve Felsefi Bakış

Açısı Açısı

18.Yüzyıl18.Yüzyıl

Özel eğitim ayrı formal bir alan haline Özel eğitim ayrı formal bir alan haline gelmeden önce birçok değerlendirme gelmeden önce birçok değerlendirme

konusu yalnızca kişilik ve zeka konusu yalnızca kişilik ve zeka

alanlarındaki ölçüm olarak görülüyordu.

Bu görüş aynı zamanda özel eğitim Bu görüş aynı zamanda özel eğitim

alanının önceleri tıp ve psikoloji ile ilişkili alanının önceleri tıp ve psikoloji ile ilişkili

görülmesinin bir yansımasıydı.

(12)

Alfred Binet engelli bireylere yönelik ilk Alfred Binet engelli bireylere yönelik ilk değerlendirme aracını kullanan kişidir.

değerlendirme aracını kullanan kişidir.

Fransa Milli Eğitim Bakanlığı Binet ve SimonFransa Milli Eğitim Bakanlığı Binet ve Simon’’ dan dan Zihinsel engelli ve engelsiz bireylere

Zihinsel engelli ve engelsiz bireylere

uygulanabilecek zeka testi geliştirmelerini istemiştir.

Geliştirdikleri zeka testi 1908Geliştirdikleri zeka testi 1908’’ de İngilizcede İngilizce’’ ye ye

çevrilmiş ve Terman tarafından 1916 yılında revize çevrilmiş ve Terman tarafından 1916 yılında revize

edilerek Stanford-Binet adını almıştır. Bu zekanın edilerek Stanford-Binet adını almıştır. Bu zekanın

objektif ölçümü için yapılan ilk formal girişimdir.

(13)

(14)

1920-1950 Yılları 1920-1950 Yılları

 Kişilik özellikleri ile bireylerin duygusal durumlarını ölçmek 1920 ile 1950 Kişilik özellikleri ile bireylerin duygusal durumlarını ölçmek 1920 ile 1950 yılları arasında popüler hale gelmiştir ve farklı araçları kullanmak psikoloji yılları arasında popüler hale gelmiştir ve farklı araçları kullanmak psikoloji ve psikiyatri alanının temel hedefi olmuştur.

ve psikiyatri alanının temel hedefi olmuştur.

 Rorschach Mürekkep Lekesi Testi gibi Projektif testler, Tematik Algılama Rorschach Mürekkep Lekesi Testi gibi Projektif testler, Tematik Algılama Testi gibi tematik resim testleri, Minnesota Çok Yönlü Kişilik Envanteri gibi Testi gibi tematik resim testleri, Minnesota Çok Yönlü Kişilik Envanteri gibi kişilik envanterleri bu dönemde geliştirilen araçlardır.

kişilik envanterleri bu dönemde geliştirilen araçlardır.

 Bu araçlar bugün halen kullanılmakta olup, eğitimdeki ağırlığı Bu araçlar bugün halen kullanılmakta olup, eğitimdeki ağırlığı

sorgulanmaktadır. Aynı zamanda bu dönemde başarının ölçülmesine de ilgi sorgulanmaktadır. Aynı zamanda bu dönemde başarının ölçülmesine de ilgi artmıştır.

artmıştır.

 Metropolitan Başarı Testi gibi birçok grup başarı testleri 70 yıldan daha fazla Metropolitan Başarı Testi gibi birçok grup başarı testleri 70 yıldan daha fazla bir süre önce geliştirilmiş olup okullardaki program değişikliğine ve

bir süre önce geliştirilmiş olup okullardaki program değişikliğine ve eğitimsel gereksinimlere göre revize edilmeye devam etmektedir.

eğitimsel gereksinimlere göre revize edilmeye devam etmektedir.

(15)

(16)

(17)

(18)

(19)

1960’lar 1960’lar

 1960’larda değerlendirmenin rolü kısmen standart testlerden 1960’larda değerlendirmenin rolü kısmen standart testlerden başlayarak giderek daha popüler hale gelmiştir.

başlayarak giderek daha popüler hale gelmiştir.

 Bu aynı zamanda özel eğitim alanının kendi başına bir alan olarak Bu aynı zamanda özel eğitim alanının kendi başına bir alan olarak gelişmesinin de bir yansımasıdır. 1963’lerde

gelişmesinin de bir yansımasıdır. 1963’lerde ““ öğrenme güçlükleriöğrenme güçlükleri””

terimi ortaya çıktığında testlerin gelişiminde de bir artma gözlenmiştir.

 Bu testler zeka testlerinden kişilik ve başarının ölçümüne doğru Bu testler zeka testlerinden kişilik ve başarının ölçümüne doğru

uzanmakta idi. Bu dönemde tıbbi / nörolojik modelin uygulanmasının uzanmakta idi. Bu dönemde tıbbi / nörolojik modelin uygulanmasının

bir sonucu olarak

bir sonucu olarak ““ test verme süreci” popüler hale geldi. test verme süreci” popüler hale geldi.

 Bu dönemde öğrenci başarısını değerlendirme ve öğrencinin bilgiyi Bu dönemde öğrenci başarısını değerlendirme ve öğrencinin bilgiyi nasıl kazandığını belirleme önem kazandı. Bu dönemdeki testler nasıl kazandığını belirleme önem kazandı. Bu dönemdeki testler

““ algısal- motor testleralgısal- motor testler”” ile diğer araçlardır. ile diğer araçlardır.

(20)

1960’lar

 Tarihsel olarak bu dönemdeki gelişim.Tarihsel olarak bu dönemdeki gelişim.

 1) Başarı kestirmek için algısal- motor testlerin kullanımı. 1) Başarı kestirmek için algısal- motor testlerin kullanımı.

 2) Öğretim amacı için öğrencinin güçlü ve zayıf yönlerini belirlemede algısal motor 2) Öğretim amacı için öğrencinin güçlü ve zayıf yönlerini belirlemede algısal motor testlerin kullanımı.

testlerin kullanımı.

 3) Algısal- motor beceriler için özel olarak geliştirilen sağaltım programlarının 3) Algısal- motor beceriler için özel olarak geliştirilen sağaltım programlarının hazırlanması.

hazırlanması.

(21)

1970’lerin başları 1970’lerin başları

1970’lerde özel eğitimde standart testlerin 1970’lerde özel eğitimde standart testlerin

kullanılmasına olumsuz görüşler bulunmaktaydı.

Bu olumsuzluk birçok testin ayırımcılığa neden Bu olumsuzluk birçok testin ayırımcılığa neden

olması ve okullara yerleştirmede bu testlere olan olması ve okullara yerleştirmede bu testlere olan

güven sonucunda yapılan hatalarla ateşlendi.

Aynı zamanda bu dönemde davranışçı model Aynı zamanda bu dönemde davranışçı model baskın hale geldi. Davranışçı model gözlemi baskın hale geldi. Davranışçı model gözlemi

savunurken gözlem yoluyla elde ettiği bilgileri savunurken gözlem yoluyla elde ettiği bilgileri

kullanır.

(22)

1970’lerin sonları ve 1980’ler 1970’lerin sonları ve 1980’ler

 94-142’nin etkisi bu dönemde görülür. (Tüm Engelli Çocuklar Yasası)94-142’nin etkisi bu dönemde görülür. (Tüm Engelli Çocuklar Yasası)

 Bu yasa ile değerlendirme süreci açıklanmış ve gereksinim duyulan değerlendirme Bu yasa ile değerlendirme süreci açıklanmış ve gereksinim duyulan değerlendirme verileri belirtilmiştir.

verileri belirtilmiştir.

(23)

1970’lerin sonları ve 1980’le

 Buna göre;Buna göre;

 PL. 94-142PL. 94-142

 1) Her öğrencinin tanılanmasını gerekli görür1) Her öğrencinin tanılanmasını gerekli görür

 2) Değerlendirmede standart norm-referanslı testlerle birlikte çeşitli 2) Değerlendirmede standart norm-referanslı testlerle birlikte çeşitli tipteki araçları gerekli görür.

tipteki araçları gerekli görür.

 3) BEP’3) BEP’ i oluşturmak için informal süreçleri gerekli görür.i oluşturmak için informal süreçleri gerekli görür.

 Değerlendirmede tüm verilere gereksinim vardır. Önemli olan doğru araç Değerlendirmede tüm verilere gereksinim vardır. Önemli olan doğru araç seçmektir. (Formal-İnformal).

seçmektir. (Formal-İnformal).

(24)

1980’lerin Ortaları ve 1990’ların 1980’lerin Ortaları ve 1990’ların

Başları Başları

1980’lerin ortalarındaki felsefi hareketlilik 1980’lerin ortalarındaki felsefi hareketlilik

değerlendirme sürecini etkiledi. Bu hareketlilik değerlendirme sürecini etkiledi. Bu hareketlilik

ayrımcılığa karşı bütünleştirmeden yanaydı.

Bu dönemde özel eğitimin eğitimi özel ve Bu dönemde özel eğitimin eğitimi özel ve genel diye ayırdığını, böylesi bir yaklaşımın genel diye ayırdığını, böylesi bir yaklaşımın

önlemeden daha çok bireyleri özürlü diye önlemeden daha çok bireyleri özürlü diye

adlandırdığı belirtilmiştir.

Özel ve genel eğitimin birlikte ele alınması Özel ve genel eğitimin birlikte ele alınması gerektiği düşünülmüştür.

gerektiği düşünülmüştür.

(25)

1990’ların Başları ve Günümüz

Bu dönemde en çarpıcı kavram Bu dönemde en çarpıcı kavram ““ Tam Tam Bütünleştirmedir”.

Bütünleştirmedir”.

Tam Bütünleştirme ye göre, öğrenciler Tam Bütünleştirme ye göre, öğrenciler

engelinin türüne ve derecesine bakılmaksızın engelinin türüne ve derecesine bakılmaksızın

kendi evlerinin bulunduğu yerlerdeki okullarda kendi evlerinin bulunduğu yerlerdeki okullarda

genel eğitim sınıflarında eğitim görmelidirler.

Bu dönemde tam bütünleştirmenin etkisiyle Bu dönemde tam bütünleştirmenin etkisiyle değerlendirmede de ayrımcılığın önlenmesi değerlendirmede de ayrımcılığın önlenmesi

görüşleri benimsenmiştir.

(26)

1990’ların Başları ve Günümüz

 Alternatif Değerlendirme Süreçleri bu dönemde görülen değişikliklerdendir.Alternatif Değerlendirme Süreçleri bu dönemde görülen değişikliklerdendir.

 Performans temelli ve dosya değerlendirme sisteminde öğrencininPerformans temelli ve dosya değerlendirme sisteminde öğrencinin öğrenmesi ve ilerlemesinin doğrudan ölçümü üzerinde durulur.

öğrenmesi ve ilerlemesinin doğrudan ölçümü üzerinde durulur.

 Sonuçtan çok sürece önem verilir. Örn: Okumada ne kadar sözcük okuyabildiğinden Sonuçtan çok sürece önem verilir. Örn: Okumada ne kadar sözcük okuyabildiğinden çok, nasıl okuması gerektiği üzerinde durur.

çok, nasıl okuması gerektiği üzerinde durur.

(27)

1990’ların Başları ve Günümüz

 Değerlendirme küçük çocuklar ve ailelerine hizmet veren uzmanların Değerlendirme küçük çocuklar ve ailelerine hizmet veren uzmanların önemli ve devamlılık gösteren sorumluluğudur. Değerlendirme hangi önemli ve devamlılık gösteren sorumluluğudur. Değerlendirme hangi çocukların özel eğitime ihtiyaç duyduğuna karar verir. Sağlanacak olan çocukların özel eğitime ihtiyaç duyduğuna karar verir. Sağlanacak olan hizmetleri tanımlar ve erken eğitimin başarısını ölçer.

hizmetleri tanımlar ve erken eğitimin başarısını ölçer.

(28)

1990’ların Başları ve Günümüz 1990’ların Başları ve Günümüz

1975 yılında çıkan ve tüm özürlü 1975 yılında çıkan ve tüm özürlü

çocuklar yasası olarak bilinen PL 94-142 çocuklar yasası olarak bilinen PL 94-142

tüm okul yaşındaki engelli çocuklar için tüm okul yaşındaki engelli çocuklar için

servisler sağlanmasını öngörür ve okul servisler sağlanmasını öngörür ve okul

öncesi yaştaki engelli çocuklar için de öncesi yaştaki engelli çocuklar için de

servislerin sağlanması kavramını ortaya servislerin sağlanması kavramını ortaya

koymuştur.

(29)

1986 yılındaki P.L. 99-457 94-142’nin 1986 yılındaki P.L. 99-457 94-142’nin geliştirilmiş şeklidir ve yaşları 3 ile 5 geliştirilmiş şeklidir ve yaşları 3 ile 5

arasında olan engelli çocukların arasında olan engelli çocukların

ücretsiz ve kendi özelliklerine uygun ücretsiz ve kendi özelliklerine uygun

özel eğitimden yararlanmaları görüşü özel eğitimden yararlanmaları görüşü

benimsenmiştir.

(30)

ÖZETLE DEĞERLENDİRME:



Farklı ölçme araçları ve teknikleriyle Farklı ölçme araçları ve teknikleriyle bireyi güçlü ve zayıf yönleriyle

bireyi güçlü ve zayıf yönleriyle birlikte tanıma, gereksinimlerini birlikte tanıma, gereksinimlerini

belirleme ve birey hakkında karar belirleme ve birey hakkında karar

verebilmek için yapılan bilgi verebilmek için yapılan bilgi

toplama sürecidir.

(31)

Değerlendirmenin amaçları

 İlk belirleme ya da tarama için değerlendirme,İlk belirleme ya da tarama için değerlendirme,

 Sınıflama ya da programa yerleştirme hakkında karar vermek için Sınıflama ya da programa yerleştirme hakkında karar vermek için değerlendirme,

değerlendirme,

 Bireyselleştirilmiş eğitim programı geliştirme için değerlendirme,Bireyselleştirilmiş eğitim programı geliştirme için değerlendirme,

 Gelişmenin ve programın izlenmesi için değerlendirme şeklinde Gelişmenin ve programın izlenmesi için değerlendirme şeklinde sıralanabilir.

sıralanabilir.