ÇALIŞMA EKONOMİSİ
9. HAFTA
sendikaların ücret ve işgücü piyasası üzerindeki etkileri
SENDİKALAR VE ÜCRET
• İşçi sendikaları her ne kadar yüksek iş güvencesi temin etmek, mesleki eğitim olanakları vermek ve çalışma koşullarını iyileştirilmek gibi birçok alanda işlevsel olabilseler de hem Türkiye’de hem de dünyada ücretleri iyileştirmek konusundaki rolleri ön plana çıkmaktadır. İlgili literatürde emekçilerin ve çalıştıkları firmaların özellikleri göz önünde
bulundurulduktan sonra dahi sendika üyeliğinin ücretler bazında önemli bir fark yarattığını iddia eden bir çok araştırma mevcuttur (Booth ve
Bryan, 2004; Freeman ve Medoff, 1984; Linneman, ve diğerleri, 1990;
Hirsch ve Schumacher, 2001; Blanchflower ve Bryson, 2004).
• Bu çalışmaların çoğu gelişmiş ülkeleri incelemekte olup Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde sendikaların ve toplu iş sözleşmelerinin
ücretleri belirleme noktasındaki etkilerine pek bakılmamıştır(DUMAN ve DUMAN, 2016).
SENDİKALAR VE ÜCRET
• Ülkelerdeki sendikalaşma oranları ve toplu iş sözleşmelerinin kapsamı emek piyasalarının işleyişinde oldukça önemli etkilere sahiptir.
Sendikalar ilk olarak üyelerine rekabetçi piyasalardan daha yüksek ücretler
sağlayabilirler. Bu tip bir etkinin piyasayı
bozucu ve istihdamı azaltıcı sonuçları olduğu iddia edilmektedir (Calderon vd., 2007’dan aktaran DUMAN ve DUMAN, 2016).
SENDİKALAR VE ÜCRET
• Fakat, sendikaların sağladığı ücretlerin çalışanların üretkenliği doğrultusunda olduğu ve dolayısıyla üretimi ve istihdamı olumsuz etkilemediği de literatürde sıkça bahsedilen bir noktadır. Ayrıca, sendikalar ve diğer işçi örgütlenmeleri piyasalarda yaygın bir biçimde bulunan bilgi problemlerini
çözmekte yardımcı oldukları için üretkenliği
artırabilmekte ve ücret eşitsizliğini azaltmaktadır (Freeman ve Lazear, 1995’dan aktaran DUMAN ve DUMAN, 2016)
SENDİKALAR VE ÜCRET
• Sendikaların ekonomik amaçları konusunda zaman içinde bir çok model ortaya çıkmıştır. Bu modellerin en önemlisi, 1944 yılında Dunlop tarafından
geliştirilen “Ekonomik Model”dir. Dunlop, sendikaları ekonomi içinde faaliyet gösteren firmalar gibi
düşünmektedir. Nasıl ki bir firma kar maksimizasyonu amacıyla hareket ediyorsa, sendikalar da ücret
ödemeleri veya üyelerinin ekonomik rantlarını
maksimize etmek için uğraşmaktadırlar(KAUFMAN ve VAZQUEZ, 1987den aktaran YAMAK vd, 2007)
SENDİKALAR VE ÜCRET
• Modelde, sendikaların bunu yaparken
firmaların emek talebi hakkında bilgi sahibi olduğu varsayılmaktadır. Dunlop, emek talep eğrisi esnek olması halinde istihdamın ücret oranıyla değişeceğini varsayar(YAMAK vd, 2007).
SENDİKALAR VE ÜCRET
• Sendikaların ücret ödemelerini maksimizasyonu
yönündeki faaliyetleri, sendika üyelerinin işsizliğini de beraberinde getirecektir. Bu durumda ücret artışlarının beraberinde getirdiği işsizlik nedeniyle, ücret
ödemelerinin maksimizasyonu amacının rasyonel olup olmadığı sorusunu akla getirmektedir. Muhtemelen ücret ödemelerinin maksimizasyonu pahasına
üyelerinin işsizliğini göze alamayacak olan sendika, öncelikle ücret kesintilerini azaltmak için mücadele edecektir (MITCHELL, 1992 den YAMAK vd, 2007).
SENDİKALAR VE ÜCRET
• Sendikaların amaçları ile ilgili alternatif bir modelde, 1948 yılında Ross tarafından
geliştirilen “Politik Model”dir. Ross’a göre, Dunlop’un iddia ettiği gibi emek talep eğrisi esnek olsa bile istihdam ile ücret arasında bir değiş tokuş (tradeoff) söz konusu değildir.
SENDİKALAR VE ÜCRET
• Ross, sendikaların emek talebi esnek olsa bile, sendikaların sıfır esnekliğe sahip emek talebini garanti ederek farklı ücret seviyelerinde
istihdamın değişmeyeceğini iddia etmektedir.
SENDİKALAR VE ÜCRET
• Dunlop’un sendikaları ekonomik bir birim olarak görmesi ve amaçlarını da tıpkı firma teorisinde olduğu gibi maksimizasyon ilkesine dayanarak açıklamasına karşılık Ross sendikaların grup
olmalarının yanı sıra, üyelerinden ayrı olarak kendi özel hayatı olan kurumlar olduğunu savunmuştur.
Buna göre Ross, sendikaları ekonomik ortamda
faaliyet gösteren politik kurumlar olarak nitelemiştir (KAUFMAN ve VAZQUEZ, 1987 dan aktaran Yamak vd, 2007).
