DANl AY BAŞKANLİĞİ,NA
DAVACı :1 ) ANKARA BAROSU BAŞKANL|Ğİ
,EKıLLERı : İİ'r".'.TH,],l;5illTİXt",{}İlHge röxsıı_
Üsküp Cad. Çevre Sok. 2217 Çankaya/ANKARA DAVACı 2) EKoLoıi xoı_rrriri oınNeĞi
İnkıtap Sok. 26 l 4 Kızıtay/ANKARA vrriı_i : Av. Gözde rİııunoĞı_u
DAVACİLAR
Bayındır 1 Sok. 5l9 Kızılay/ANKARA 3) TMMoB pEyzAJ MiMARLARı oDAsı Konur 2. Sok. 34l8Kızılay/ANKARA 4) TMMoB çEVRE ıuUrıeNoisLERİ oDAsı Setanik Cad. 1 9 / 1 1 Kızıl,aylANKARA 5) MAĞARA ARAŞTİRMA DERNEĞİ
GMK Butvarı Kubilay Sok. 1711 Anıttepe/ANKARA Av. Emre Baturay ALTINOK
Usküp Cad. Çevre Sok. 22/7 Çankaya/ANKARA VEKıLı
DAVALı : rUı_rUn VE TuRlzM BAKANLıĞı - ANKARA
KoNU 07.04.2009 gün 27193 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Küttür
ve Tabiat Var[ıklarını Koruma Yüksek KuruIunun 749 sayı[ı İtke Kararının Yürütmesinin durdurulması ve iptali istemi hk.
KARARıN Hl : 07.04.2009
DAVA AÇMA EHLİYETİ YONUNDEN
'l136 sayıtı Avukatlık Kanununun "Boroların Kuruluş ve Nitelikleri" Baş[ık[ı 76 ncı maddesinin 4667 sayı[ı Kanun[a değişik 1 inci fıkrasında; "Barolar; avukat|ık mesleğini geliştirmek, meslek mensuplarının birbirleri ve iş sahipleri ile olon
ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni sağlamok; meslek düzenini, ahlokını, saygınIığını, hukukun üstünlüğünü, insan haklarını savunmak ve korumak,
avukatlorın ortak ihtiyaçlorını karşılamak amocıylo tüm çalışmaları yürüten, tüzel kişiliği bulunon, çolışmalarını demokratik ilkelere göre sürdüren komu kurumu
ni te Ii ği nde mesle k ku ru luşIarı dı r " hü km ü düzen ten mişti r.
Aynı Kanun'un "Yönetim Kurulunun Görevleri" Baş[ık[ı 95 inci maddesine 4667 say/tı Kanunla eklenen anılan maddenin 2'l inci bendi ite de ; "Yönetim kuru[u, kendisine kanunen veri[en görev[eri yerine getirmekle, yükümtü o[up, baronun iş[erini kovuşturur ve menfaatlerini korur. Yönetim kuru[unun başlıca görevleri şunlardır:
21. Hukukun üstünlüğünü ve inson haklarını savunmak, korumak ve bu kavramlara işlerlik kazondırmak,
... " hükmünü düzen[enmiştir.
MEN N DURDURULMASİ VE DU TALEPL R.
1l11
Anılan hükümterin birlikte tetkikinden de görüteceği üzere; Barolar da, iş bu dava
özelinde ANKARA BAROSU, hukukun üstüntüğünü sağ[amakla görevti mes[ek kuruluşları o[up; bu bağtamda bulundukları yerlerde hukuka açıkça aykırı bulunan ve kamu yararını ihlal eder mahiyetteki iştemlerin iptaline itişkin davalarda taraf ehtiyetini haizdir.
Konuya itişkin emsal mahiyetteki Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 07.04.2OO5
tarih ve E.2003l417, K.Z005/234 sayıtı Kararında "ldori işlemlerin iptoli davosının subjektif ehliyet koşulu "menfaat ihlali"dir. Yasal düzenleme, içtihot ve doktrine göre, tek toroflı irode oçıklamasıylo kesin ve yürütülmesi zorunlu nitelikte tesis edilen idori işlemler hakkında, oncak bu idari işIemle meşru, kişisel ve güncel bir menfaat ilgisi kurulabilenler iptol dovası açabilir.
Anılan nedenle hukukun üstünlüğünü ve insan haklarını sovunmok, korumok ve bu kavramlara işIerlik kozandırmakla görevli olan Ankora Borosıı'nıın, bu konuya ilişkin açmış olduğu davoda, dava açma ehliyeti bulunmaktodır"
Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birtiği (TMMOB) pEyzAJ MİMARLAR| oDASI ve
ÇEVRE ıVlÜllrNOİSLERİ ODASI 6235 ve 3458 sayı[ı yasalara göre kurulan TMMoB'ye bağlı, kamu kurumu nitetiğinde bir mestek örgütleri o[up, alanlarına itişkin çalışma yürüten tek yetkiti meslek odalarıdır.
Kanun, Oda Tüzükleri ve itgiti yönetmeliklerde belirti[diği gibi Peyzaj Mimarları Odası, Çevre Mühendisleri Odası, mesleğin ve meslektaşların hak ve çıkarlarını korumak, şehir plantarı ve uygutamalarının planlama esaslarına, şehircilik ilkelerine
ve kamu yararına uygun yapı[masını denet[emek; doğa, p[anlama ve tasarım kavramlarını sistematik bir yapı içinde inceleyerek sanat, bi[im, mühendislik ve teknolojiyi bir araya getirerek alan tasarımı, planlaması ve yönetimi ite uğraşan, bu
konudaki eksiklikleri, yan[ış[ıkları ortadan kaldırmak için gerekli ça[ışma[arı yapmakla yükümtü kamu kurumu nitetiğinde meslek odalarıdır.
TMMOB Peyzaj Mimarları Odası, Çevre Mühendisteri Odası, ilgili bakanlık, kamu kurumları, betediyeter ite diğer kurutuş ve makamtarta itişki içerisinde ülkemizin sağtıktı ve düzenli kentleşmesi, kent p[anlarının, doğa, planlama ve tasarımlannın şehircitik esaslarına ve meslek ilkelerine uygun yapılması için yazışma ve görüşme girişimleriyte düzettilmesini başaramadığı hatalı plan, karar ve uygulamaları yargıya götürmekte, yargı yotuyla çaba[arını sürdürmektedir.
TMMOB Peyzaj Mimarları Odası, Çevre Mühendisleri Odası, İnşaat Mühendisleri
Odası, kuru[duğu günden bu yana kanun[ara, şehircilik bilimine ve çevre
düzenleme, çevre, tarihi ve küttüret değerlerini koruma, tasarım ve peyzaj
uygulamaları ile kamu yararına aykırı olan plan ve uygulamalara karşı mücadelesi çerçevesinde gerektiğinde yasal süreçleri de izleyerek görevini yerine getirmekle yükümtüdür
2 Aratık 2002 tarih ve 24954 sayıtı Resmi Gazete'de yayınlanan TMMOB Ana Yönetmeliği'nin "Birliğin ve Bağ[ı Odaların Amaçları" baştıktı 3. Maddesinin (b)
bendine göre; ...lvlühendislik ve mimarlık mesleği mensuplarının ortak gereksinmelerini karşıIamak, mesleki etkinlikleri kolaylaştırmak, mesleğin genel yararloro uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleriyle ve
z/11
halkla olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni h6kim kılmok üzere meslek disiptinini ve ahlakını korumak; kamunun ve ülkenin çıkorlarının korunmosındo, yurdun doğot kaynaklarının bulunmosındo, korunmasında ve işIetilmesinde, çevre ve tarihi
değerlerin ve küItürel mirasın korunmasında, tarımsol ve sınoi üretimin artırılmasındo, üIkenin sanatsal ve teknik kolkınmasındo gerekli gördüğü tüm girişim ve etkinliklerde bulunmak" Kamu kurumu nitetiğinde meslek kuruluşu olan Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birtiği (TMMOB) ve bağlı Odaların amaçları arasında sayı[mıştır.
Ana Yönetmeliklerinde betirtenen kuru[uş amaçları ve görevteri dikkate a[ındığında, bu davanın konusunun, anılan meslek odalarının amaç ve görevlerini itgitendirdiği açıktır. Anılan davanın iş bu sebeple açılmasında hukuki yararları mevcuttur.
EKOLOJİ KOLEKTİFİ OEnNeĞİ; eşittikçi, özgürtükçü, adi[, paylaşımcı; dayanışmayı esas alan bir top[um için mücadele eden bir dernektir. Bu doğruttuda, ekolojik bir toplumsal yaşamın oluşturulmasını, toplumunun ve doğanın birlikte yaşamasının
sürdürülebilir koşullara kavuşturulmasını amaçlayan dernek, çalışmalarında top[umsal eşitsiztik ve adatetsiztiğin sonucu o[an kırsaI ve kentseI sorun[ara;
toplumsal yoksunluk, yoksu[[uk, şiddet, doğanın ve doğal hayatın yok edilişi sorunlarına odaklanmıştır. Bu neden[e topIumsaI eşitsiztiğin ve adatetsiz[iğin yaşandığı enerji, tarım, hayvancı[ık, su, orman, hava, toprak, iktim değişiktiği gibi sorun alanlarında çözümler üretir. Barınma, ulaşım, sağ[ık, eğitim, kentleşme, bilim
ve teknoloji, biyotojik türlerin, yereI küttürterin, doğanın korunması ve sürdürütebitir kıtınması konu[arı başta o[mak üzere yaşamtn tüm a[an[arında
alternatif politikalar geliştirmeyi ve uygulamayı amaçlar. Bu sorunların toplumsal bilince taşınmasına, çözümlenmesine, aşılmasına yönetik emeğin örgütlenmesini amaç edinir. Emeğin ve doğanın var otuş koşullarının korunması ve geliştirilmesini gözeterek, yönetim ve üretim itişkiterinin, özyönetime dayalı olarak örgütlenmesi için yeret ve merkezi yönetim politikaları oluşturmayı amaçlar.
Bunun için de hukuka, kamu düzeni ve kamu yararına aykırı iş[em, eylem ve düzenlemeleri yargı yotuna taşımak, ihtilafların çözülmesini için başta dava ve şikAyet yolu olmak üzere tüm hukuki yolları yetkiti organları etiyte kullanmak hak ve menfaatine sahiptir.
MAĞARA ARAŞT!RMA DERNEĞİ'nin amacı yurdumuzda bu[unan mağaraların araştırılması; jeotojik, hidrojeolojik, biyolojik, prehistorik, arkeolojik, coğrafi, tıbbi olarak değertendirerek kamu yararına hizmet etmek; doğat ve kültürel zenginlikter olarak mağaraların ve mağaraları doğrudan veya dolaylı olarak etkileyen çevrenin korunması bi[incinin getiştiritmesini ve yaygıntaştırılmasını sağlamaktır.
Kuru[uş tarihi olan 1964 tarihinden bugüne mağara[arda bi[imsel çalışmatarın yapılması, ekotojik ve biyotojik öze[[iklerinin kayıt a[tına alınması ve yerinde
korunması, mağara doğal ortamlarının zarar görmesinin engellenmesi, ütkemizdeki mağara[ar ite itgiti ekotojik prob[emlerin tespit ediImesi gibi görevler edinen derneğin de özettikte llısu Baraj sahası içerisinde kalacak olan Hasankeyf mağaraları ve Balıkesir'in Havran İtçesinde Devlet Su İşteri (DSİ) 25. Bötge Müdürlüğü Tarafından Yaptırılan Havran Barajı lnşaatının yok edeceği Havran mağaraları ve bu alanda bulunan özellikle mağaralar ve yerleşimlerinde bulunan
3l11
kültür ve tabiat varlıkları IUCN kriterlerine göre kırmızı kod ile korunan
endemik yarasa türlerinin korunmasında hukuki menfaati vardır.
SURE YONUNDEN
?577 sayıh İdari Yargılama Usutü Kanunu'nun7l1. maddesinde, dava açma süresinin
öze[ kanun[arında ayrı süre gösterilmeyen hallerde Danıştay'da ve idare
mahkemelerinde 60 ve vergi mahkemelerinde 30 gün olduğu, aynı Kanun'un 8.
maddesinin 1. fıkrası uyarınca sürelerin, tebliğ, yayın veya ilan tarihini izleyen günden itibaren işlemeye başlayacağı, 2. fıkrasında ise tatit günterinin sürelere dahit olduğu, sürenin son günü tatit gününe rastlarsa, süre tatit gününü izleyen çatışma gününün bitimine kadar uzayacağı betirtitmiştir.
Kararın Resmi Gazete'de yayınlandığı 07.0a.2009 gününden itibaren 60. gün olan 06.06.2009 cumartesi tarihi, hafta tatiline denk geldiğinden iş bu dava süresinde olacak şekitde 08.06.2009 pazartesi günü açılmıştır.
HUKUKİ GEREKÇELERİMİZ :
[ İptatini istediğimiz749 sayılı İtke Kararı (EK 1), metninden de anlaşılacağı üzere, 27.10.2006 tarihinde Resmi Gazete'de yayınlanan Baraj alanlarından Etkilenen Taşınmaz Küttür Vartıklarının Korunması ile itgiti 717 sayı[ı İtke Kararının (fK':2},2 ve 3. maddelerinin Danıştay 6. Dairenin 26.11.2008 tarih 200618266 E. 2008/8268 K. sayılı ve 25.02.2009 tarih 2007t1561 E. 2009/1804 K. sayılı ilamları (ŞK gi lte
iptat editmesi üzerine a[ınmış değiştirilmiş, yeniden düzenlenmiş İtke Kararıdır.
Ancak dava konusu ilke kararında, 717 Sayı[ı Kararın 2. ve 3. maddesini iptal eden Danıştay 6. Dairesi'nin iptal gerekçeleri dikkate alınmamıştır. Danıştay'ın iptal kararının gerekçesi özetle, DSI'nin küttüret varlıklar üzerinde karar verme yetkisinin bu[unmadığı temeline dayanmaktadır.
Küttür ve Turizm Bakanlığı, Danıştay iptal kararları doğrultusunda yeni iştem tesis
etmiş gibi görünse de, tesis ettiği dava konusu işlem IYUK. 28.maddesinin öngördüğü mahkeme kararlarının gereklerinin gecikmesizin yerine getirilmesi
koşu luna uymamaktadı r.
Zira tesis edilen yeni işlem ile Danıştay 6. Dairesi'nin 26.11.2008 ve 25.02.2009 tarihti iptal karanna konu eski iştem arasındaki tek fark, DSİ'nin adının geçtiği kısımların "üniversitelerin ilgili bilim dallorındaki öğretim üyeleri ve yatırımcı
kuruluş temsilcilerinden oluşan en az beş kişilik bir komisyon"u
İl<i ltl<e kararı arasında başkaca hiçbir fark bulunmamaktadır. n alm otmasıdır.
Danıştay kararının bu şekitde aşılmaya çatışıtması İ.Y.U.r. 28'e, "idorenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolu açıktır. " düzenlemesini içeren Anayasa'nın
125.maddesine ye "BLı sözleşmede tanınmış olan hak ve özgürlükleri ihlal edilen herkes, ihtal fiili resmi görev yopon kimseler tarafından bu sıfatlarıno dayanarak yapıImış do olsa, ulusal bir makamo etkili bir başvuru yapabilme hakkına sahiptir."
4l11
(KARŞİLASTİRMA
diyen Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin Etkili Başvuru Hakkı başlığını taşıyan
1 3. maddesine aykırıdır.
Amacı kamu yararı olmayan bir işlem tesis edilmiştir, iptali gerekmektedir
ffi Danıştay 6. Dairenin iptal gerekçeterine baktığımızda "...bıJ durumdo, 717 sayıIı llke Karorının dova konusu 2. ve 3.maddelerinde yer olan düzenlemeterle 2863 sayılı konunun ilgili hükümleriyle koruma böIge kuruluna verilen görev ve yetkinin, Enerji ve Tabi Kaynoklar Bakanlığına (D.S.l.) ine verilmesi suretiyle (DSİ)'nin toşınmaz kültür ve tobiot vorlığını su oltında bırokmo kararı vermesi, bu
korarını koruma bölge kuruluna bildirmesi ve korumo bölge kurulunun bu konuda bir proje seçmesinin istenmesine yol açmosı nedeniyle anılon 2. ve
3.moddeler, Yasonın yukarıda içeriği yazıIı hükümlerine oykırı bulunmoktadır...." saptamaları ile 717 sayılı İtke Kararının 2. ve 3.maddelerinin iptat editdiğini görmekteyiz.
Yine, küttüret varlığın korunması görevinin ve yetkisinin 2863 sayıtı Yasanın 3 ve 9.maddeleri uyarınca Küttür ve Turizm Bakanlığına ve uygulamaya yönetik kararlar alma yetkisinin ise 57.maddeye göre Koruma Bö[ge Kurullarına ait olduğu hususları da gerekçede yer almaktadır.
Bu durumda, bir küttüret vartığı mil[e kaplama, suya gömme veya taşıma konularında karar verecek kuruluşun sadece DSİ değit de, yatırımcı kuruluşun da içinde yer aldığı bir komisyonun olması, Danıştay iptat kararlarında sözü edilen ve özettikte Anayasa Mahkemesi'nin yetki devrinin hukuka aykırı otduğu gerekçesi ile iptat ettiği 5491SAY|Ll çEVRE KANUNUNDA DEĞlşlKLıK YAP|LMASıNA DAlR KANUN,UN 12. maddesinin birinci fıkrasının ikinci tümcesinde yer alan "... veya Bakanlıkça uygun görülen diğer kurum ve kuruluşlara ..." ibaresi ile getirilen yetki devrine benzer bir şekitde bizatihi Kültür Bakanlığı'nda otan yetkinin açıkça devri anlamını taşımaktadır.
Böyte bir yetki devri Anayasa'nın ilke ve kurallarına, Danıştay İptat Kararlarına ve 2863 sayıtı Yasaya açıkça aykırıdır.
ğ Xalaı ki, karar verecek komisyonda " yotırımcı kuruluş" temsilcilerinin yer atması, ütkemizde baraj yatırımlarının zaten D5İ tarafından yapıtıyorolmasından da
öte antamlar taşımaktadır. Bu İll<e Kararı uyarınca artık DSİ' den başka
kuruluşların da baraj yapımında karar verici görev, yetki ve haklar
üstlenebilmesi mümkün olacaktır.
Anayasanın 63. maddesi uyarlnca, Küttür ve Tabiat varlıklarının korunması devlete
bir görev o[arak veriImiştir. Kamuya ait, U[us[ararası Söz[eşme[erle gelecek kuşaklara aktarma yükümtütüğü butunan küttüret varlıkların, Ticaret Kanunlarına göre kurutmuş, amacı kar sağlamak olarak tanımlanan " yatırımcl kuru[uş[ara"
bırakılması Anayasaya, yasalara ve Uluslar arası sözleşmetere aykırıdır.
ffi Oava konusu iştemin aykırı otduğu sözleşmeler ve yasaların itgiti maddelerine kısaca bakmakta yarar görmekteyiz:
5l11
Malta / Valetta Söz1 esi 1992 ürk imzaladı
Sözleşmeye göre Taraf Devletler ".... arkeolojik mirasını koruması için gerekli önlemleri almak, orkeolojik araştırmo faaliyetlerini bilimsel güvence oltına almak, arkeolojik mirasın
tercihen bulunduğu yerde korunması ve bakımını
soğlamayı... " taahhüt etmişlerdir. (16.01 ,1992 tarihinde imzalanan ve 05.08.1999 tarihli 4434 sayılı yasa ile onaylanması uygun bulunmuş, 13.1.1999 tarihli R.G. ile imza açıklanmıştır).
Sözteşmeye göre, Taraf devlet er "...bu torihsel vorlıklorın
envonterIerini oluşturmayı, bu torihsel varlıklara zarar verebilecek tehlikeli durum doğduğunda, en kıso zamonda gerekli dokümonları hazırlamayı, mimori mirasın korunması için gerekli denetlemeleri yapmayı, korunan varlıkların bozulmasını,
hasar görmesini veya yıkıImasını, önlemeyi... " taahhüt
ederler. (03.10.1985 tarihinde imzalanan ve 13.04.1989
tarihli 3534 sayılı yasa ile onaylanması uygun bulunan sözleşmenin onaylanması, Bakanlar Kurulunca 18.05.1989 tari hinde kararlaştı rı lmıştı r).
meye göre, taraf devletlerden her biri
"...topraklarındo bulunon küItürel ve doğal mirasın
soptonması, kortınması, muhafazası, teşhiri ve gelecek
kuşaklara iletilmesinin sağlanması görevinin öncelikle kendisine
ait olduğunu kabul eder." (Madde 4\ "Sözleşmeye tarof olan her devlet topraklarındaki kültürel ve doğal mirasın korunması,
muhafazası ve tehiri omocıyla etkiIi ve faol önlemlerin
alınmosını soğIar" (madde 5) (14.04.1982 tarih ve 2658 sayılı yasa katılmamtz uygu bulunan bu sözleşme, 23.05.1982 tarih
ve 8l4788 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla onaylanarak,
14.02.1983 tarih ve 17959 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır)
Sözleşmeye göre, keler; peyzajı, böIgesel ve şehir planlama politikalorına ve küItürel, çevreseI, tarımsol, sosyal ve ekonomik politikolorına ve aynı zamanda peyzaj üzerinde doğrudan veyo dolaylı etkisi olobilecek diğer politikolarına kotmoyı yükümlenir" (Md.5). (Avrupa Peyzaj Sözleşmesi, 20 Ekim 2000 tarihinde imzaya açılmış ve ljlkemiz sözleşmeyi bu
tarihte imzalamıştır. "Avrupa Peyzaj Sözleşmesi'nin Uygun Olduğuna Dair Kanun Tasarısı", 10 Haziran 2003 tarih ve 4881 nolu Kanunla onaylanarak 27 Temmuz 2003 tarih ve 25181 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanmıştır. )
Granada sözl esi 1985. r imzaladı
Paris 1972 r imzaladı
zaladı Söz 2000
6l11
Avrupa Peyzaj Söz[eşmesi; peyzajın kültüret, ekolojik, çevresel
ve sosyaI a[an[arda kamu yararı taşıdığını; peyzajın yerel küttürterin b,içim[enmesine katkısı sağladığını ve bunun da Avrupa küttüret ve doğat mirasının en önemli parçası olduğunu, insanın refahı ve Avrupalı kimtiğinin pekiştiritmesine katkıda butunduğunu vurgulamaktadır. Bu sözleşmeyi imzatayan her bir
taraf peyzaj[arı, yasayla, insan[arın çevrelerinin önem[i bir bileşeni, onların paylaştıkları küttüret ve doğat mirasın
çeşittitiğinin bir ifadesi ve kimlikterinin bir temeli o[arak tanımayı taahhüt etmektedir.
B) AVRUPA NSAN HAKLARİ NE AYKİRİLİK
İdarenin düzenteme adı a[tında, mahkeme kararlarına aykırı olarak, ısrarta benzer kararlar a[ması AİHS'nin Adit Yargı[anma ve Etkiti Başvuru Haktarına aykırıdır.
(Sözteşmenin 6. ve 13. maddeteri ) C) ANAYASAYA AYKİRİLİK
"Devlet, tarih, küItür ve tabiat varlıklarının ve değerlerinin korunmasını soğIor, bıı amoçlo destekleyici ve teşvik edici tedbirler alır" (63. Madde)
D) 2863 SAYlLl YASAYA AYKIRILIKLAR:
Yasanın tanımlar üst başlığını taşıyan maddesine göre, "KorıJmQ ve Korunma;
Taşınmaz Kültür ve Tabiat Vorlıklorında muhafazQ, onorım, restorasyon, fonksiyon değiştirme işlemleri; taşınır kültür varlıklorında ise muhafaza, bokım, onanm ve
r estorasyon i şIe ri di r.
Korunma alanı; taşınmaz KüItür Tabiat Varlıklarının muhafazaları veya tarihi çevre içinde korunmalarındo etkinlik taşıyan korunmosı zorunlu olan alanlardır. (Madde 3) Korunması gerekli taşınmaz küttür ve tabiat varlıkları üst baştığını taşıyan 6.maddesi
ise "korunması gerekli taşınmaz küttür ve tabiat vartıklarını" tadadi o[arak belirtirken c) bendinde "Sit alanı içinde bulunan taşınmaz kültür varlıkları" diyerek açıkça, sit alanının korunması gerekli taşınmaz varlık olduğunu saymaktadır.
Yine yosonın 9.moddesi bu atanlara inşai ve fiziki müdahalede bulunulamayacağı, 65.maddesinde ise bulunanlar hakkında cezai müeyyideter yer almaktadır.
Go E). 4848 SAYıLı L RVETU BAKANL ı TEş LAT VE REVLERİ HAKKİNDA KANUNUNA AYKİRİLİKLAR
4848 sayılı Kanunun Zlc maddesi uyarınca "tarihi ve kültürel varlıkları korumak"
kültür ve turizm bakanlığının görevleri arasındadır
ğ Oüzenlenen İll<e Kararına göre karar verecek komisyonda, yatırımcı kuruluş
temsilcileri, itgiti bitim dallarındaki öğretim üyeleri bulunmaktadır. Ancak yasa
7l11
gereği görevi küttüret varlığı korumak otan Kültür Bakanlığı bu komisyonda yer almamaktadır.
Yine komisyon en az beş kişi ite sınırlanmış ancak an çok kaç kişitik bir komisyonun
karar verebiteceği İll<e Kararında betirtitmemiştir. Komisyon üyelerinin ne kadarının üniversitelerden ne kadarının yatırımcı kuruluştan oluşacağı da yine ayrı bir belirsizlik ve dava konusu işlemin iptati nedenidir.
@lel sayılı İtke Kararının, 717 sayılı İtke Kararının 3. maddesini değiştiren 2.
maddesinde de Danıştay 6. Dairenin İptal Kararlarının hiç dikkate alınmamış otduğu görütmektedir. Söz konusu madde " ilgi[i kuruluşlar tarafından proje halinde hazırlanarak değertendirilmek üzere koruma bötge kuru[una sunulmasına...."
şektinde düzenlenmiştir. Oysa iptat kararı "...DSİ'nin taşınmaz küttür ve tobiat varlığını su altında bırakmo kararı vermesi, bu kararını koruma böIge kuruluna
bildirmesi ve koruma bölge kurulunun bu konuda bir proje seçmesinin istenmesine yol açması nedeniyle anıIan 2. ve 3.maddeler, Yasanın yukarıda
i çe ri ği y azı Iı hüküml er i ne ay kı rı bulunmaktadı r...."gerekçeteri i te veri Imişti r.
Danıştay DSİ tarafından hazırlanmış bir projenin kurula sunumunu yasaya aykırı bu[urken," yatırımcı kuruluşun " yani barajı yapan kuruluşun; ki mer'i mevzuatımıza göre bu kuruluş DS!'dir, proje sunmast ve bu sunumdan proje seçimini kuruldan istemesi yine Danıştay iptal karar ve gerekçesine aykırıdır.
ts Dava konusu iştem bir itke kararıdır. Bitindiği üzere itke kararları idare hukukunda genel nitelikte düzenleyici iştemlerdir. Herhangi bir kişi, yer veya olaya
özgü olmama[arı gerekmektedir. Aksi hatde objektif olma niteliklerinden uzaklaşmış olurlar.
Ancak İzmir 2. Notu Koruma Kurulunun 10.10.2007 tarihti kararına dayanak alınmış 14.9.2007 tarihti bitim komisyonu raporundan an[aşı[dığı üzere, Allianoi'un korunmasına yönelik çözümler bulunana kadar Yortanlı Barajında su
tutmamasına 13.10.2005 tarihinde kurulca karar verilince, korumaya yönelik yöntemler bulmak ye_rine, barajın en ekonomik olarak tamamlanma yöntemleri araştırılmıştır. Ve DSi'nin isteği üzerine 717 sayılı ilke kararı çıkarılmıştır. llke Kararı Allianoi ve Hasankeyf için çıkarılmıştır. Bir düzenleyici işlemde başlı başına bu durum bite iptati gerekli kıtmaktadır. 10.10.2007 tarihli kurul kararının iptati için açtığımız, İzmir 4. İdare Mahkemesinin2OO8/12 E sayılı ve 2008/945 E. dosyalarında yapılan yazışmalardan, ilke kararının olaya özgü otduğu görütebitmektedir. Geriye dönük ilke kararı çıkartılmaktadır.
§ Astında böyte bir konuda İtl<e Kararı yayımlayabilmek için ülkenin kültür envanterinin çıkarılmış olması gerekmektedir. Türkiye'de böyte bir envanter henüz yoktur. Hangi su havzalarında hangi küttüret varlıktarın bulunduğu böyte bir envanter olmadan bilinemez. Söz konusu envanter de Küttür Bakanlığının görevleri arasındadır. Yasa gereği küttüret vartığın araştırı[ıp koruması görevi Küttür Bakantığında iken, bu itke kararı ite barajı yapan/yapacak olan kuruluşa yani aslında yine DSİ ye devredilmektedir.
8/11
P.Vine İzmir 2. Notu Koruma Kurulunun 27.11.2006 tarihti kararı ile Attianoi için
DSl'nin sunmuş otduğu proje olumlu bulunmuştur. Projenin Allianoi'u korumadığının bilirkişi marifeti ile saptanması üzerine İzmir 4. İdare Mahkemesinin
2007l 79 E. 200812092 K sayılı ilamı ile verilen kısmi iptal kararından, DSİ'nin önceliğinin baraj otduğu son derece açık anlaşılmaktadır. ( Daha sonra D5İ'nin bu
projesi tadit edilerek ancak özünde çok fazla bir değişiktik olmadan kurulca 10.10.2007 tarihti mitte kaplayarak suya gömme kararı a[ınmıştır.)
Kurulun vermiş otduğu 13.10.2005 tarihti su tutmama kararına karşı yargıya başvuran ve İzmir 1. İdare Mahkemesinin 2005i1758E.2006/1950 K. 23.11.2006 t.li davasının reddi kararına karşı da temyize giden yine DSİ olmuştur. Yani DSİ nin öncetiği hiçbir zaman küttüret varlık olmamaktadır.
10_ YURUTMEYı DURDURMA NEDENLERı
a) İdare tarafından ilke karartarı a[ınıp yeniden düzenlenirken, biryandan da bu
kararlardan etkilenen baraj alan[arındaki sözde koruma proje[eri hızla devam
etmekte ve küttüret varlıktarın mi[[e kapatıtıp suya gömme kararları uygulanmaktadır.
Örneğin, İzmir ll Notu Koruma Kurulunun 10.10.2007 t. 3318 sayılı kararı bu tür uygu[ama[ardan biridir. A[[ianoi Antik Sağtık Yurdunun kap[ıca oda[arı milte kaplanmak üzere kent tahrip edilmekte, sıcak su akışındaki .hassas d.enge bozulmaktadır. Tahribata itişkin delil tesbiti mahiyetinde verilen lzmir 4. ldare Mahkemesinin 18.09.2008 t.2008112 E. sayılı bitirkişi raporu itişiktir. Rapor 2000 yıllık ve dünyada biricik olan Roma Dönemi hamamının ve halen sıcak ve şifalı sutarı mevcut bir antik sağtık yurdunun nası[ hoyratça yok edilmekte olduğunun kanıtıdır.
b) DSİ Projesinin uygulanmakta olduğu alan, 16.12.2006 tarihli RG.de yayımlanarak yürürlüğe giren Bakanlar Kurulu Kararına göre "İzmir- Bergama- Allianoi - Manisa, Soma, Menteş, Termal ve Kültürel Turizm ve Gelişim bölgesi ilan edilen alanlar arasında yer almaktadır.
2624 sayiı yasanın 3/b maddesine göre; "...Kültijr ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgeler, Tarihi ve Kijltürel değerlerin yoğun olorak yer aldığı ve l veya turizm potansiyelinin yüksek olduğu yöreleri korumak, kullanmak, sektörel kalkınmayı ve
plonlı gelişimi sağIamak amacıyla değerlendirmek üzere sınırlorı tespit ve ilon edilen bölgeleri... " ifade eder.
Aynı yasanın 4.maddesi ise "...Kültür ve Turizm ve gelişim bölgeleri ve turizm merkezlerinin tespitinde; ülkenin doğol, torihi, arkeolojik ve sosyo,kültürel turizm değerleri, kış, av ve su sporları ve sağlıkturizmi ile mevcut diğer turizm potansiyeli
dikkote alınır..." hükmünü içermektedir
Allianoi'un bir antik kaplıca merkezi olması nedeniyle Bakanlar Kurulunca Koruma ve
Getişim Bötgesi itan edilmiştir. Oysa 10.10.2007 tarjhli Koruma Kurulu
Kararı,kaplıca odalarını topraklo doldurup yok etmeyi uygun bulmaktadır. Bu işIem Bokonlar Kurulu Kororıno ve 2634 soyıIı yosaya aykırılık teşkil eder.
9l11
c|717 sayılı ilke kararının Danıştayca iptat editen maddeleri üzerine düzenlenen749 sayılı İtke Kararının da 717 sayıtı ilke kararından bir farkı butunmamaktadır. Mille kapatıp suya gömen 10.10.2007 tarihli koruma kurulu kararı 717 sayılı İlke kararına atıf yapılarak verilmiştir.
d) Bu aşamada yürütmenin durdurulması kararı veritmediği takdirde, 10.10.2007
tarihli koruma kuru[u kararı uyarınca Al[ianoi mi[[e kap[anıp suya gömülecek,
dünyada biricik olan bir antik şifalı su merkezi yok olacak, Hasankeyf yok olacak ve bu itke kararının kültür, çevre ve doğaya verdiği zarar giderek katlanarak artacaktır.
İtke Kararı uyan uyarınca alınmış uygulama iştemteri butunduğundan, daha sonra hukuka uygunluk denetimi yapılarak uyuşmazlığın esasının çözümlenmesi suretiyle mahkemece verilcek kararın artık uygulanma imkAnı kalmayacaktır. Bu neden[e Anayasanın t25.maddesi ile tanınan yargısal denetimi engelleyecek nitelikteki idari uygulamaların Hukuk Devleti anlayışı ite bağdaştırılması da ortadadır.
İdari Yargı[ama Usutü Kanunu'nu n 27 .maddesine göre: "Danıştay ve idari mahkemeler, idari işlemin uygulanması halinde tetafisi güç ve imk6nsız zararların doğması ve idari iştemin açıkça hukuka aykırı o[ması şartlarının birlikte
gerçekleşmesi durumunda gerekçe göstererek yürütmenin durdurulmasına karar
verebi[irler." deniImek suretiyle mahkeme[erce yürütmeyi durdurma kararı verilebilmesi için dava konusu işlemin açıkça hukuka aykırı otması ve idari işlemin uygu[anması ha[inde te[afisi güç veya imkAnsız zararların doğması şart[arının birtikte gerçekleşmesini aramıştır.
Her ne kadar idarenin işlem[erinin icrai[ik nitetiği taşıdığı ve aksi yargı kararları ile kanıtlanıncaya kadar icra editebitir olduğu gerçeği göz önünde bulundurulsa da;
idari yargılama usulüne has olan yürütmeyi durdurma müessesinin amacı ve varlık nedeni dikkate alındığında, dava sonucu beklenmeden davalı idare işlemin icra edilebitir olma nitetiği ortadan kaldırılmaması davacılar nezdinde ağır sonuçlar doğuracaktır.
HUKUKI SEBEPLER : Uluslararası sözleşmeler 1AİHS, 1972 Paris Dünya Küttür
ve Doğat Mirasın Korunması Sözleşmesi, 1985- Granada Avrupa Mimari Mirasın Korunması Sözteşmesi, 1992 Vatetta/Matta Arkeotojik Mirasın Korunmasına itişkin Avrupa Sözleşmesi), Anayasa,2863,2848 ve 2634 sayıtı yasalar İa. Yrg. Us. K.,Vs. ve
her türlü yasal deliller
DELiLLER Danıştay 6. Dairenin 2006l8266 E. 2008l8268 K,
2007l1561 E.200911804 K. Sayılı dosyaları, Dava konusu işlem, iptal editen 717 sayı[ı ilke kararı, yeni ve eski ilke kararları karşrlaştırması, 10.10.2007 tarihti koruma kurulu kararı, 16.12.2006 tarihti RG. lzmir 4. ldare Mahkemesinin 2008/12 E. sayı[ı detit tespit Raporu ve dosyası, İzmir 4. İdare Mah.nin 2OO8l 945 sayıtı dosyası, İzmir
4. idare Mah. ZOO7179E.2OO8l2O92 K.sayılı dosyası, İzmir 1. İdare Mahk.nin
200511758 E. 200611950 K. Sayı[ı dosyası ve sair yosol deliller.
isrrııı Yukarıda açıklanan ve resen rastlanılacak nedenlerden ötürü 07.04.2009 tarih 27193 sayılı R.G. de yayı
Tabiat Var[ıklarını Koruma Yüksek Kuru[unun
mlanarak yürürtüğe giren Kü[tür ve 20.03.2009 tarih 749 sayıtı ltke Kararının,
10/11
- Dava konusu iş[emin açıkça hukuka aykırı otması, iştemin uygulanması halinde telafisi imkansız zararların doğacak olması nedenleri ite idarenin savunması alınmadan ya da postada geçecek olan tebligat s[iresi de dikkate alınarak alınarak
iyuk m. 2714'ün göndermesi ile 16. maddede belirtilen savunma süresi kısaltı larak yürütmenin durdurulmasına,
- Yargılamanın duruşmalı yapılmasına,
- Yargılama sonunda dava konusu işlemin iptaline,
- Yargılama giderteri ve vekalet ücretinin dava[ı idareye yükletitmesine, Karar veritmesi arz ve talep olunur.
08.06.2009 Davacılar Vekilleri
Av. Emre Baturay ALT|NOK Av. Özge KÖKSAL Av. Gözde rİııunoĞı_u
EK:
1- 7.4.2009 tarih, 27193 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan 749 no' tu itke kararı 2- 27 .10.2009 tarih, 26329 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan 717 no'lu ilke kararı
3- 717 no'lu itke kararının iptatine dair Danıştay 6. Dairenin 26.11.2008 tarih 200618266 E. 2008/8268 K. sayılı ve 25.02.2009 tarih 2007/1561 E.2009l1804 K.
sayı[ı i[aml.arı
4- 717 ve749 sayılı ilke karar[arının karşılaştırmaları (RENKLİ) Vekaletname[er
11 / 11
karara esas olan evrakın Mevzuun mahiyeti ve
Tarih No. Nereden Gönderildiği }Q
qq.l ıO 9Z
:cE 66 a
KARARIN METNİ
Eşl\.ı... t-- -.*\:,'-l \r:zdL\Or,,.^.^^ -{-Lç_t \&.,^.[r.-^'",..^^ [-,;l-
A\-^\_-"^ d*. €1d^-1ı-^a^ -f,^rr^*" r-"5\L"- rJ_-rl.L[.^ ^- s\
J
n" \\*{1; O}-OL-\_ 2<ıoq crın x Z} (lS =o_-.,[ ^ Q*ru^; G.a.-ı. \=_'J-.
qq.<l:.]b* }&La=-J^ u nt..- Eo,-.,ınr^. lı"L.-tl Ğ-t^ D*.-]--H..-
.{-^^ 4a tr\.r6-\ j l-_^ .^;1Jr
l
DEFTERI kp
Başkanın.adı ve soyadı
Azaların adı ve soyadı
Toplanh tarihi ...Q.6... l ...a A... l 2csf1..stinü
üz-[o..-- I
l
t
u
t
I
u
(^
ü^