UDK 37.073.2(457.7) Makale türü:
1.02 Genel bilimsel makale
Kabul edildi: 09.09.2017 Revize : 28.09.2017 Onaylandı : 20.10.2017
ERGENLİK DÖNEMİ VE KİMLİK KARMAŞASI
Mr. Havva Sabani Havva_sh@live.com
Uluslararası Vizyon Üniversitesi, Makedonya
ÖZET
Ergenlik donemi “yetişkinliğe” adım dönemidir. Ergenlik çocukluk çağı ile yetişkin çağı arasında ki geçiş dönemi de olarak bilinir. İnsan hayatındaki en önemli gelişim dönemidir de diyebiliriz. Ergenlik çocukluktan çıktıktan sonra yetişkin bir insan olmadan önce bir kimlik kazanma dönemidir ve bu kimlik çocuğu bireysel ve toplumsal yeri açısından etki- ler. Sağlıklı bir kimlik açısından kişinin kendine olan bakış açısının iyi olması gerekir. Bu çalışmanın amacı bireyde ergenlik donemindeki kimlik arayışını, karşılaştığı sorunları ve bu sorunlara sağlıklı çozümlere nasıl ulaşacağını açıklamaktadır.
Anahtar kelimeler: ergenlik, kimlik karmaşası, kimlik arayışı,
UDK 37.073.2(457.7) Article type:
1.02 Overview scientific article
Received : 09.09.2017 Revise : 28.09.2017 Accepted : 20.10.2017
ADOLESCENCE AND IDENTITY CONFUSION
Msc Havva Sabani Havva_sh@live.com
International Vision University Macedonia
ABSTRACT
Adolescence is the step to “adulthood”. Adolescence is also known as the transition period between childhood and adulthood. It can be said that this is the most important development period in human life. Adolescence is a period of gaining identity before becoming an adult after childhood and this identity affects the child in the individual and social aspect.
In terms of a healthy identity the perspective of one›s self must be good.
This study aims to explain, the quest for identity in the period of adolescence, the problems they face, and the healthy solutions to these problems.
Keywords: adolescence, search for identity, identity confusion, identity crisis
ERGENLİKTE KİMLİK KARMAŞASI Ergenliğin Tanımı
Birey, çocukluğundan yaşlılığına kadar gelişen yaşam çizgisi üzerinde birbirin- den farklı gelişim dönemlerinden geçer ve bu dönemler içerisinde birbiriyle aynı ol- mayan fizyolojik ve psikolojik bazı özel- likler gösterir.1 Insan hayatı genel olarak, çocukluk, gençlik, yetişkinlik, orta yaşlılık, ve ihtiyarlık olmak üzere altı evreye ayıla- bilir. Bu evrelerden diğerine geçişte kesin yaş sınırı yoktur. Bununla beraber gelişimde belirli ve ardışık bir seyir izlenir. Bu geliş- me seyri bütün insanlar için ayrıdır. (Prof.
Dr. Kulaksızoğlu,2004). Bu dönemler bu- lunduğu yaşa, beden yapısına, iklim ve bes- lenme şartlarına göre farklı özellikler göste- rir. Ergenlik, insan gelişim dönemleri içinde toplumsal etkilerin birey için en fazla önem taşıdığı bir evredir; fiziksel büyüme, cin- sel gelişme ve psikososyal olgunlaşmanın gerçekleştiği, çocukluktan erişkin hayata geçiş dönemidir. Puberte ile başlayan ergen- lik, yaşam sürecinde en etkileyici biyolojik ve sosyal geçiş dönemlerinden biridir 2.
erişkinlik arasında yer alan gelişme, ruhsal olgunlaşma ve bağımsız yaşamaya hazır- lanmayla birlikte; bedensel, toplumsal ve zihni olgunlaşma dönemi diye adlandırıla- bilir. “Ergen sözcüğü Batı literatüründeki
‘adolescent’ [kelimesinin] karşılığı olarak kullanılmıştır. Latincede büyümek, olgun- laşmak anlamında kullanılan ‘adolescere’
fiilinin kökünden gelmekte olan bu sözcük, yapısı gereği bir durumu değil, bir süreci belirtmektedir; günümüzde, bireyde gö- zlenebilen hızlı ve sürekli bir gelişme evre- si olarak da tanımlanabilmektedir.3 Insan doğası açısından biyo-psişik ve toplumsal bir süreci ya da gelişimi ifade eden “ergen- lik”, farklı coğrafya ve sosyo-ekonomik yapılarda, farklı yaş dönemlerinde başlayıp biten ve neredeyse bireyin tüm gelişimsel özelliklerini içeren bir süreç olarak belirtile- bilir.
ERGENLİKTE YAŞANAN DEĞİŞİM- LER VE ÖZELLİKLERİ
Değişim bu dönemde en belirgin özellik- lerden bir tanesidir. Değişim birçok alanda
Fiziksel değişim: Ergenlik dönemi, çocukluk ile yetişkinlik arasındaki fiziksel, duygusal, bilişsel ve so- syal değişimlerle belirlenmiş dö- nem olarak tanımlanır. Bu dönem çocuğun biyolojik ve cinsel açıdan olgunlaşma dönemidir. Kızlar, erkeklere göre genel olarak yaklaşık 1-2 yıl daha önce ergenlik çağına girebilir ve erkeklere göre daha kısa sürede cinsel olgunluğa erişebilirler.
Fiziksel olarak boy artış hızının en yüksek olduğu yaşlar kızlar için 11-12, erkekler için 13-15 yaşlar arasıdır. Ergenlik , çocuğun büyüme atılımını, birincil (üreme organların- daki değişimleri içerir) ve ikincil cinsiyet (beden yapısındaki değişim- leri içerir) özelliklerini gösterdiği en hızlı büyüme ve gelişim dönem- lerinden biridir.
Bilişsel ve duygusal gelişim:
Ergenlik döneminde genç, so- mut düşünceden soyut düşünceye ulaşır. (Soyut düşünce, olayların nedenlerini araştırmaya yöne- lik düşünce biçimidir). Ergenin dış dünyayı algılaması değişikliğe uğrar, daha çok sorgulamaya ve farklı açılardan bakmaya başlar tartışmacı, idealist ve eleştirici olur.
Duyguları değişkendir ve yoğun yaşarlar. Ergenlik döneminde kim-
lik gelişimi önem kazanır ve bu dönemin gelişimsel görevlerinden biridir. Kimlik sorunları yaşam boyu sürse bile en çok bu evrede ağırlık taşır. Kimliğin kazanılması, ergenlik döneminin en önemli psikososyal yönüdür.4
Sosyokültürel ve çevresel değişi- mi: Sosyokültürel ve çevresel deği- şim fiziksel ve psikolojik farklılaş- manın bir sonucudur. Çocukluktan uzaklaşan genç bireyin arkadaşları- nın, ilgi alanlarının, sportif aktivi- telerinin, eğlence çeşitlerinin, alış- kanlıklarının, kısacası sosyokültürel özelliklerinin önemli bir kısmının zamanla değiştiği görülecektir. 5
KİMLİK İLE İLGİLİ TANIMLAR İnsanlar yaşamları boyunca sürekli olarak değişir ve gelişirler. Bu değişimlerin yoğun olarak yaşandığı dönemlerden biri de ergenlik dönemidir. Erikson’a göre ergenlikte kazanılması gereken temel özellik kimlik gelişimidir. Erikson kimlik kavramını açıklarken bazen bir duyguya, bazen de psikolojik bir yapıya işaret etmekte ve kimlik oluşum sürecini bilinç ve bilinç-dışı mekanizmaların bileşimi olarak 4 Ergenlik döneminde ailenin rölü, ODTÜ Geliştirme Vakfı Özel OrtaOkulu, Pdr Servisi
5 Doç.Dr.Osman Abalı,Ergenlik Dönemi ve Ruhsal Yaklaşım,2018
açıklamaktadır. J.Marcia’ya göre kimlik, bireyin dürtü- lerinin, inançlarının ve kişisel geçmişinin dinamik bir örgütlenmesinden oluşmaktadır. Kimlik literatürde en genel anlamıyla, bireyin “ben kimim?” sorusuna verdiği yanıt olarak tanımlanmaktadır.6 My- ers’in (1980) deyişiyle, yaşamımızı, mutlu veya mutsuz, üretken veya kısır görmemiz bu sorunun cevabına bağlıdır. Bireyi diğer- lerinden ayıran duygu, düşünce, tutum ve davranışların bütünüdür.7
Kimlik, bireyin kendine özgü davranış ve düşünce bütünü, başkalarından ayıran farklılıklarıdır. Kimliğin oluşması süreci er- genlikten çok önce başlar ve önceki dönem- lerde başarılı sonuçlar alınması yetişkin kimliğine geçişi de kolaylaştırır. Bedeni, çok kısa bir süre içinde yetişkin görünümü alan ergen, artık çocuk gibi davranmaya- cağını anlar ve “Ben kimim?”, “Yaşamda- ki amaçlarım neler olmalı?” gibi sorularla kendini sorgular; geleceğe dönük kararlar almaya ve benliğini oluşturmaya başlar.8
ERGENLİKTE KİMLİK ARAYIŞI VE KİMLİK KARMAŞI
Ergenlik, çocukluktan çıktıktan sonra ye- tişkin bir insan olmadan önce bir kimlik ka- zanma dönemidir. Bu kimlik, çocuğu hem bireysel olarak hem de toplum içindeki yeri açısından etkiler. Erikson’a göre ergenlik dönemi, ergenin kimlik arayışı içinde old- uğu dönemdir. Çocuklar bu dönemde farklı davranışlar sergileyerek kendilerine kimlik oluşturmaya çalışırlar.9
Erikson’a göre bu dönem ergenin kimlik arayışı içinde olduğu dönemdir ve ergen farklı yol ve davranışları deneyerek kendisi için bir kimlik oluşturmaya çalışmaktadır.
Erikson’un deyişiyle, kimlik duygusu, be- deninde kendini evinde hissetme, nereye doğru gidiyor olduğunu bilme ve kendisi için önemli olan insanların onu kabul et- tiği duygusudur.10 Kimlik arayışı ergen- lik döneminde belirgindir. Çocukluktan erişkinliğe geçişte farklı bir birey farklı bir kimlik ortaya çıkacaktır. Bu farklı kişiliğin gelişiminde kimlik arayışı olması beklenen sonuçtur. Kimlik arayışının sonucunda er-
ait duygu ve düşünceleri olan genç birey artık idealleri hedefleri olan çevrenin beklentilerinin arttığı bir birey haline gelmiştir.11 Erikson’a göre kimlik krizi (bu- nalımı) bu dönemin önemli bir parçasıdır.
Ergen, uygun bir kimlik arayışı sürecinde özdeşim kurduğu çeşitli rolleri deneyerek,
“gerçek ben”i bulabilmek için bir rolden diğerine geçer. Bu gidiş-geliş, roller arasın- da arayış ve keşif süreci hem bilinçli hem de bilinç dışı gerçekleşen bir kimlik bul- ma mücadelesidir. Ergenin kimliğiyle ilgi- li keşif süreci hayli zorludur. Genç, kimlik arayışı içerisinde kendisini sürekli tartar, değerlendirir ve eleştirir. Bu süreçte kendi- si için en uygun benliği kazanmaya çalışır.
Böylece, kimlik bunalımı ortaya çıkar.
Kimlik bunalımı, gencin kendisi için uygun kimliği edinme sürecinde kaçınılmaz olarak yaşaması gereken bir durumdur. Bu dönem her gencin kendi kimliğini kazanmak için değişik yoğunlukta yaşadığı bir süreçtir (Ki- misinde sessiz sedasız, kimisinde çok daha fırtınalı geçebilir). Bu zor süreçte ergeni desteklemek için çevresindeki yetişkinlerin (anne, baba, öğretmen) onu yetişkin olarak kabul edip buna uygun biçimde davran- ması, ona doğru rol model olması son derece önemlidir. Ergenin sağlıklı bir şekil- de kimliğini kazanabilmesi için çevresinde uygun özdeşimler kurabileceği ve destek alabileceği yetişkinlere ihtiyaç vardır. Bu dönemin en belirgin tehlikesi; kimlik ka- 11 Doç.Dr.Osman AbalıErgenlik dönemi ve ruhsal yaklaşım ,Şubat 2018
zanımına karşı, kimlik karmaşasının yaşanmasıdır. Kimlik karmaşası, gencin kimlik bunalımının yarattığı zorlanmayı ve stresi kaldıramayarak kim olduğuna ve ne yapmak istediğine karar verememesi du- rumunda ortaya çıkar. Gencin bu dönemi sağlıklı bir şekilde atlatabilmesi için uygun bir çevre ve sağlıklı bir aile ortamına sahip olması gerekir.12
KİMLİK KARMAŞASI YAŞAYAN GENÇLERİN ÖZELLİKLERİ
Kimlik karmaşasına giren gençler, kendil- erine belli bir yön veremeyen, bir yerde kök salamayan gençlerdir. Erikson kimlik karmaşası yaşayan genci şöyle tanımlar: İn- sanlara yaklaşma ve sıkı ilişkiler kurmada başarısızlık gösterir ve bunun sonucu yalnı- zlık çeker. Uygun olmayan rastgele kişilerle arkadaşlık eder. Çalışamama, kendini bir işe verememe, dikkatini toplama güçlüğü belir- gindir. Yarışmaktan kaçar ve yeteneklerine uymayan işlerde kendini tüketir. Ailenin ve toplumun onaylamadığı rollere girer. Ters ya da olumsuz kimliğe bürünür. Kimlik kar- maşasında kurtulmak için gençler değişik yollara sapabilirler. Şiddet eylemcileri, teröristler bunlara örnek gösterilebilir. 13 12 “Kimlik Gelişimi”, Eyüboğlu Eğitim Kurumları Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Birimi
13 Ergenlikte Kimlik Karmaşası,Kişisel Başarı, 2016
SAĞLIKLI BİR KİMLİK GELİŞİMİ Sağlıklı bir kimlik açısından kişinin kendine olan bakış açısının iyi olması gerekir. Ken- dini, olumlu, yararlı, üretken, değer verilen, ilgi gösteren, beklenen, varlığı hissedilen bir konuma koyması gerekir. Kişi kendine oluşturduğu bu olumlu duyguları kendi kimliği ile bütünleştirir. Anne babalarında bu kimlik algısını pekiştirmeleri gerekir.
• Ona saygı göstermek
• Sevmek,Varlığını önemsemek
• Olumlu yönlerini vurgulamak
• Negatif mesaj vermemek
• Başarılarını fark etmek
• İyi yönlerini konuşmak
• Onun aile içinde değerli olduğunu hissetmek önemlidir.
Kimlik algısı ne kada olumlu olursa kişilik bozukluğu süreci yaşanmayacaktır. Gençler kendilerini değerli olduklarını hissettikleri yerde güvende hissederler. Aile içi huzur, kaliteli iletişim, saygı, sevgi ve hoşgörü ile
KAYNAKLAR
Prof. Dr. Yavuzer Haluk , Gençleri Anla- mak, Remzi Kitabevi, İstanbul, 2005
Erikson Erik H. , İnsanın Sekiz Çağı, Birey ve Toplum Yayınları, İstanbul, 1984
Doç.Dr. Abalı Osman, “Ergenlik dönemi ve ruhsal yaklaşım” ,Şubat 2018
Yavuzer, Haluk, Çocuk Psikolojisi, 16.
Basım, İstanbul, 1998
. Atak Hasan “Kimlik Gelişimi ve Kim- lik Biçimlenmesi”: Kuramsal Bir Değer- lendirme,2011
Eryilmaz Ali ” Ergenlik Döneminde Stres Ve Başa Çikma, Eğitim Fakültesi Dergisi.
Aralık 2009,
Kızıldağ Özgün, Ergenleri Anlama Kılavuzu, Elma Yayınevi, 2017
Aydın Betül, Çocuk ve Ergenlik Psikolojisi, Nobel Akademik Yayınları, 2006
