KOM‹TE RAPORLARI
2009 YILI ODA FAAL‹YET RAPORU
• AVRUPA B‹RL‹⁄‹ KOM‹TESI
• BA⁄IMLI ÇALIfiANLAR KOM‹TES‹
• BASEL KOM‹TES‹
• B‹LG‹ TEKNOLOJ‹LER‹ KOM‹TES‹
• ÇEVRE KOM‹TES‹
• DENET‹M STANDARTLARI KOM‹TES‹
• DO⁄AL AFETLER KOM‹TES‹
• DOLAYLI VERG‹ MEVZUATI KOM‹TES‹
• DOLAYSIZ VERG‹ MEVZUATI KOM‹TES‹
• ‹fi HUKUKU KOM‹TES‹
• KOB‹LER‹ ‹ZLEME KOM‹TES‹
• MESLEK‹ DENET‹M KOM‹TES‹
• MESLEK‹ ET‹K KURALLARI KOM‹TES‹
• MESLEK‹ KAL‹TE STANDARTLARI KOM‹TES‹
• MESLEK‹ TAZM‹NAT S‹GORTAS‹ KOM‹TESI
• MESLEK‹ UZMANLAfiMA KOM‹TES‹
• MUHASEBE STANDARTLARI KOM‹TES‹
• SOSYAL ETK‹NL‹KLER KOM‹TES‹
• SOSYAL GÜVENL‹K MEVZUATI KOM‹TES‹
• STAJ DE⁄ERLEND‹RME KOM‹TES‹
• STAJ DENET‹M KOM‹TES‹
• TÜRK T‹CARET MEVZUATI KOM‹TES‹
• ÜCRET TESP‹T KOM‹TES‹
AVRUPA B‹RL‹⁄‹ FONLARI KOM‹TES‹
AVRUPA B‹RL‹⁄‹ FONLARI KOM‹TES‹
KOM‹TE RAPORLARI
691
F‹L‹Z BÜLBÜL BAfiKAN
HAT‹CE BERNA POYRAZ BAfiKAN YARDIMCISI
ZERR‹N AKBAYTUAN SEKRETER
HÜLYA ÇEV‹K ÜYE
DÜR‹YE SEV‹L ÜSTÜNDA⁄ ÜYE
GÖNÜL YILDIZ fiENYÜZ ÜYE
GÖZDE ERTAfi ÜYE
D‹LEK KARTAL ÜYE
NURAY ÖZEV ÜYE
FER‹DUN ACAR ÜYE
HIDIR ÖZDEN ÜYE
AL‹ DEM‹RC‹ ÜYE
ABDULLAH KILIÇ ÜYE
‹stanbul Serbest Muhasebeciler Mali Müflavirler Odas› Avrupa Birli¤i Fonlar› Komite- si olarak Odam›z›n yararlanabilece¤i hibe fonlar araflt›r›lmakta ve uygun görülen fonla- ra proje baflvurusu yap›lmaktad›r.
Avrupa Birli¤i E¤itim ve Gençlik Programlar› Merkezi Baflkanl›¤› (http://www.ua.gov.tr) taraf›ndan aç›klanan Avrupa Birli¤i (AB) Hayat Boyu Ö¤renme Program› 2009 y›l› ulu- sal teklif ça¤r›s› kapsam›nda yürütülen alt programlar ve faaliyet türlerine göre son bafl- vuru tarihleri afla¤›da belirtilmifltir:
1. Grundtvig Ziyaret ve De¤iflimler
‹lk baflvuru 15 Ocak 2009
‹kinci baflvuru 15 May›s 2009 Üçüncü baflvuru 15 Eylül 2009
2. Comenius ve Grundtvig Hizmetiçi E¤itim Faaliyeti
‹lk baflvuru 16 Ocak 2009
‹kinci baflvuru 30 Nisan 2009 Üçüncü baflvuru 15 Eylül 2009 Comenius Asistanl›¤› 30 Ocak 2009
3 Leonardo da Vinci Hareketlilik Projeleri 06 fiubat 2009 4.Erasmus Yo¤un Dil Kurslar› (EILC) 06 fiubat 2009
5. Comenius, Grundtvig ve Leonardo da Vinci Ortakl›klar›
20 fiubat 2009
6. Comenius Regio Bölgesel Ortakl›klar› 20 fiubat 2009 7. Grundtvig Çal›flma Gruplar› 20 fiubat 2009
8. Leonardo da Vinci Çok Tarafl› Yenilik Transferi Projeleri 27 fiubat 2009
9. Erasmus Yo¤un Programlar (IP) 13 Mart 2009
10. Erasmus Ö¤renim ve Yerlefltirme amaçl› Ö¤renci Hareketlili¤i (Erasmus konsorsiyum yerlefltirme sertifikas› dahil) 13 Mart 2009 11. Erasmus Personel Hareketlili¤i
(Ö¤retim elemanlar›n›n ders vermesi ve personel e¤itimi) 13 Mart 2009
12. Grundtvig Asistanl›¤› 31 Mart 2009
13. Grundtvig Gönüllü Projeleri 31 Mart 2009
14. Ortak Konulu Program Çal›flma Ziyaretleri 09 Nisan 2009
Avrupa Birli¤i Genel Sekreterli¤i (http://www.abgs.gov.tr) Türkiye'nin AB üyeli¤ine
2009 YILI ODA FAAL‹YET RAPORU
692
haz›rlanmas›na yönelik çal›flmalar çerçevesinde kamu kurum ve kurulufllar›n›n yapacak- lar› haz›rl›k ve çal›flmalarda iç koordinasyon ve uyumun plan ve programlara uygun ola- rak yönlendirilmesini ve yürütülmesini sa¤lamaktad›r. Bu kurum taraf›ndan 2009 duyu- rusu yap›lan programlar ve faaliyet türlerine göre son baflvuru tarihleri afla¤›da belirtil- mifltir:
1. Çok Faydalan›c›l› Program: Kat›l›m Öncesi Mali Yard›m Arac› (Instrument for Pre-Accession-IPA) kapsam›nda aday ve potansiyel aday ülkelerin üyelik sürecini des- teklemek amac›yla Avrupa Komisyonu taraf›ndan gelifltirilmifltir. Program kapsam›nda Avrupa Komisyonu ile aday ve potansiyel aday ülkelerin kat›l›m› ile gerçeklefltirilen pro- jelere finansman sa¤lanmaktad›r. Bu Program çerçevesinde gelifltirilen Sivil Toplumun Gelifltirilmesi Projesi kapsam›nda iki farkl› hibe program› Avrupa Komisyonu taraf›n- dan duyurulmufltur. Hibe Program› aday ve potansiyel aday ülkeler ile AB üyesi ülkeler aras›nda iflbirli¤ini gelifltirmeyi hedefledi¤i için programa baflvuru yapacak kurulufllar or- tak kurulufllar ile birlikte baflvuru yapmak zorundad›r. Bu çerçevede, Türkiye'den bafl- vuru yapacak kurulufllar AB üyesi ülkelerden en az bir kurulufl ve Arnavutluk, Bosna- Hersek, H›rvatistan, Karada¤, Kosova, Makedonya ve S›rbistan gibi ülkelerden en az üç farkl› ülkeden üç ortak kurulufl ile birlikte baflvuru yapmak zorundad›r. Komisyon tara- f›ndan duyurulan hibe programlar› flunlard›r:
•Yolsuzlukla, Organize Suçlar ve Kaçakç›l›kla Mücadele Hibe Program›: Top- lam bütçesi 1.700.000 Avro olan hibe program› kapsam›nda gelifltirilecek projelere en fazla 250.000 Avro tutar›nda destek sa¤lanacakt›r. Program için baflvurular 3 Temmuz 2009 tarihinde sona ermektedir.
• Çevre, Enerji Verimlili¤i ve ‹flyeri Sa¤l›¤› ve Güvenli¤i Hibe Program›: Top- lam bütçesi 2.500.000 Avro olan hibe program› kapsam›nda gelifltirilecek projelere en fazla 300.000 Avro tutar›nda destek sa¤lanacakt›r. Program için baflvurular 7 Temmuz 2009 tarihinde sona ermektedir.
Bu programlar veya AB’nin di¤er programlar›, OECD, TÜB‹TAK, Dünya Bankas› vb.
projelere fon sa¤layan kurulufllar›n teklif ça¤r›lar› incelenmekte ve çeflitli projeler haz›r- lanarak fon baflvurusu yap›lmas› hedeflenmektedir.
‹stanbul Valili¤i AB Koordinasyon Merkezi yetkilileri ile görüflülmüfl ve 2009 y›l›nda iflbirli¤i ile ortak hibe projeleri haz›rlanmas› konusunda çal›flmalara bafllan›lm›flt›r.
AB Fonlar› Komitemizce haz›rlanacak projeler d›fl›nda di¤er Komitelerin talepleri ha- linde yürütmek istedikleri projeler için AB hibe fon baflvurusu yap›lmas› veya proje olufl- turulmas› konusunda Komitemizce di¤er Komitelere destek verilmektedir.
KOM‹TE RAPORLARI
693
AB projelerinde denetim raporu haz›rlanmas› için mutlaka bir Serbest Muhasebeci Mali Müflavir Raporu istenilmektedir. Yeni bir hizmet sunma alternatifi olmas›na karfl›n bu konuda meslek mensuplar›m›z›n yeterince bilgi sahibi olmad›¤› bilinmektedir. Bu amaçla ‹SMMMO AB Fonlar› Komitesi olarak “AB Hibe Fonlar› Proje Baflvurusu, Mu- hasebelefltirme ‹fllemleri ve Denetimi” konusunda bir kitapç›k haz›rlanmas› çal›flma- s› yap›larak 2009 y›l› içerisinde yay›nlanmas› hedeflenmektedir.
AVRUPA B‹RL‹⁄‹ FONLARI KOM‹TES‹
Nisan 2009
2009 YILI ODA FAAL‹YET RAPORU
694
AVRUPA B‹RL‹⁄‹ FONLARI KOM‹TES‹
AVRUPA B‹RL‹⁄‹ FONLARI KOM‹TES‹ ARA RAPOR ARA RAPOR
‹stanbul Serbest Muhasebeciler Mali Müflavirler Odas› Avrupa Birli¤i Fonlar› Komite- si olarak Odam›z›n yararlanabilece¤i hibe fonlar araflt›r›lmakta ve uygun görülen fonla- ra proje baflvurusu yap›lmaktad›r.
‹stanbul Valili¤i ile ‹SMMMO aras›nda Avrupa Birli¤i projeleri için iflbirli¤i protokolü imzalanm›flt›r. Komitemiz ile ‹stanbul Valili¤i AB Koordinasyon Merkezi yetkilileri ara- s›nda 2009 y›l›ndan itibaren iflbirli¤i ile ortak hibe projeleri haz›rlanmas› konusunda ça- l›flmalara bafllan›lm›flt›r.
Avrupa Birli¤i Genel Sekreterli¤i (http://www.abgs.gov.tr) Türkiye'nin AB üyeli¤ine haz›rlanmas›na yönelik çal›flmalar çerçevesinde kamu kurum ve kurulufllar›n›n yapacak- lar› haz›rl›k ve çal›flmalarda iç koordinasyon ve uyumun plan ve programlara uygun ola- rak yönlendirilmesini ve yürütülmesini sa¤lamaktad›r. Bu kurum taraf›ndan 2009 y›l›n- da duyurusu yap›lan Kat›l›m Öncesi Mali Yard›m Arac› (Instrument for Pre-Accession- IPA) kapsam›nda Avrupa Komisyonu ile aday ve potansiyel aday ülkelerin kat›l›m› ile gerçeklefltirilen projelere finansman sa¤lanmaktad›r. Bu Program çerçevesinde gelifltiri- len Sivil Toplumun Gelifltirilmesi Projesi kapsam›nda hibe program› Avrupa Komis- yonu taraf›ndan duyurulmufltur. Hibe Program› aday ve potansiyel aday ülkeler ile AB üyesi ülkeler aras›nda iflbirli¤ini gelifltirmeyi hedefledi¤i için programa baflvuru yapacak kurulufllar ortak kurulufllar ile birlikte baflvuru yapmak zorundad›r. Bu çerçevede, Tür- kiye'den baflvuru yapacak kurulufllar AB üyesi ülkelerden en az bir kurulufl ve Arnavut- luk, Bosna-Hersek, H›rvatistan, Karada¤, Kosova, Makedonya ve S›rbistan gibi ülkeler- den en az üç farkl› ülkeden üç ortak kurulufl ile birlikte baflvuru yapmak zorundad›r.
Komisyon taraf›ndan duyurulan Çevre, Enerji Verimlili¤i ve ‹flyeri Sa¤l›¤› ve Güven- li¤i Hibe Program›: Toplam bütçesi 2.500.000 EURO olan hibe program› kapsam›nda gelifltirilecek projelere en fazla 300.000 EURO tutar›nda destek sa¤lanacakt›r. Bu prog- ram kapsam›nda ISMMMO AB Fonlari Komitesi olarak;
1. ‹stanbul Valili¤i D›fl ‹liflkiler ve Avrupa Birli¤i Koordinasyon Merkezi, 2. ‹SMMMO ‹fl Hukuku Komitesi,
3. ‹SMMMO Çevre Komitesi, 4. TESMER
ile birlikte AB projesi haz›rlama çal›flmalar› gerçeklefltirilmifltir.
KOM‹TE RAPORLARI
695
Yurtd›fl›nda proje orta¤› bulunmas› konusunda TÜRMOB D›fl ‹liflkiler Bölümü’nün yönlendirmesi ile Romanya, Kosova, Arnavutluk, Bulgaristan ve H›rvatistan Meslek Oda- lar› ile irtibata geçilmifltir. Ancak program›n ilk baflvuru süresi olan 7 Temmuz 2009 ta- rihine kadar yurtd›fl› ortaklardan niyet mektubu süresi içerisinde al›namad›¤›ndan bafl- vuru sonuçland›r›lamam›flt›r. 2010 y›l› içerisindeki yeni programa baflvuru yap›lmas› he- deflenmektedir. Haz›rlanan “Sürdürülebilir Yönetimde Muhasebecilerin Anahtar Rolü (The Key Role of Accountants in the Sustainable Management) Projesi” ile projeye ortak olan ülkelerle Sürdürülebilir Yönetim Network’ü oluflturulmas› sa¤la- nacakt›r. Sürdürülebilir Yönetim klasik yönetim yap›s›ndan farkl› olarak çevresel, sosyal ve ekonomik de¤erleri de dikkate al›p bugünkü çal›flmalar›n gelecek nesilleri olumsuz etkilemeyecek flekilde yönlendirilmesidir. Profesyonel Muhasecilerin Sürdürülebilir Yö- netimde çok önemli rolleri vard›r. IFAC (http://web.ifac.org/sustainability-frame- work/splash) ve CIMA’n›n (http://www.cimaglobal.com/sustainability) sürdürülebilirlik konusunda ciddi çal›flmalar› oldu¤u ö¤renilmifltir. ISMMMO AB Fonlari Komitesi olarak meslek mensuplar›m›z›n proje kapsam›nda bu güncel konuda bilgilendirilmesinin ve bu konuda uzmanlaflmak isteyen meslek mensuplar›na uluslar aras› bir platform oluflturul- mas›n›n faydal› olaca¤›na ve AB taraf›ndan bu projenin desteklenece¤ine inan›yoruz.
Avrupa Birli¤i E¤itim ve Gençlik Programlar› Merkezi Baflkanl›¤› (http://www.ua.gov.tr) taraf›ndan aç›klanan Avrupa Birli¤i (AB) Hayat Boyu Ö¤renme Program› 2010 y›l› ulu- sal teklif ça¤r›s› kapsam›nda yürütülen Odam›z›n yararlanabilece¤i alt programlar ve fa- aliyet türlerine göre son baflvuru tarihleri afla¤›da belirtilmifltir:
1. Grundtvig Ziyaret ve De¤iflimler - ‹lk baflvuru 15 Ocak 2010
- ‹kinci baflvuru 14 May›s 2010 - Üçüncü baflvuru 15 Eylül 2010
2. Comenius ve Grundtvig Hizmet-içi E¤itim Faaliyeti - ‹lk baflvuru 15 Ocak 2010
- ‹kinci baflvuru 30 Nisan 2010 - Üçüncü baflvuru 15 Eylül 2010
3. Comenius Asistanl›¤› 29 Ocak 2010
4. Leonardo da Vinci Hareketlilik Projeleri 5 fiubat 2010 5. Erasmus Yo¤un Dil Kurslar› (EILC) 5 fiubat 2010
6. Comenius, Grundtvig ve Leonardo da Vinci Ortakl›klar› 19 fiubat 2010 7. Comenius Regio Bölgesel Ortakl›klar› 19 fiubat 2010
2009 YILI ODA FAAL‹YET RAPORU
696
8. Grundtvig Çal›flma Gruplar› 19 fiubat 2010
9. Leonardo da Vinci Çok Tarafl› Yenilik Transferi Projeleri 26 fiubat 2010 10. Erasmus Yo¤un Programlar (IP) 12 Mart 2010
11. Erasmus Ö¤renim ve Yerlefltirme amaçl› Ö¤renci Hareketlili¤i (Erasmus konsorsiyum yerlefltirme sertifikas› dahil) 12 Mart 2010
12. Erasmus Personel Hareketlili¤i
(Ö¤retim elemanlar›n›n ders vermesi ve personel e¤itimi) 12 Mart 2010 13. Grundtvig Asistanl›¤› ve Grundtvig Gönüllü Projeleri 31 Mart 2010 14. Ortak Konulu Program Çal›flma Ziyaretleri
- ‹lk baflvuru 31 Mart 2010 - ‹kinci baflvuru 15 Ekim 2010
Bu programlar veya AB’nin di¤er programlar›, OECD, TÜB‹TAK, Dünya Bankas› vb.
projelere fon sa¤layan kurulufllar›n teklif ça¤r›lar› incelenmekte ve çeflitli projeler haz›r- lanarak fon baflvurusu yap›lmas› hedeflenmektedir.
AB Fonlar› Komitemizce haz›rlanacak projeler d›fl›nda di¤er Komitelerin talepleri ha- linde yürütmek istedikleri projeler için AB hibe fon baflvurusu yap›lmas› veya proje olufl- turulmas› konusunda Komitemizce di¤er Komitelere destek verilmektedir.
AB projelerinde denetim raporu haz›rlanmas› için mutlaka bir Serbest Muhasebeci Mali Müflavir Raporu istenilmektedir. Yeni bir hizmet sunma alternatifi olmas›na karfl›n bu konuda meslek mensuplar›m›z›n yeterince bilgi sahibi olmad›¤› bilinmektedir. Bu amaçla ‹SMMMO AB Fonlar› Komitesi olarak “AB Hibe Fonlar› Proje Baflvurusu, Mu- hasebelefltirme ‹fllemleri ve Denetimi” konusunda bir kitapç›k haz›rlanmas› çal›flma- s› yap›lmakta olup, 2010 y›l› içerisinde yay›nlanmas› hedeflenmektedir.
KOM‹TE RAPORLARI
697
AVRUPA B‹RL‹⁄‹ KOM‹TES‹
AVRUPA B‹RL‹⁄‹ KOM‹TES‹
2009 YILI ODA FAAL‹YET RAPORU
698
HAL‹SE KARAKUfi BAfiKAN
HAL‹L RUH‹ TAfiKIN BAfiKAN YARDIMCISI
BURCU KIRÇE SEKRETER
YILDIZ GÜVEN ÜYE
KAD‹R KIRAL AKSOY ÜYE
FUAT YURTSEVER ÜYE
NEfiE KIBRIS ÜYE
CANAN KARAÇAM ÜYE
GÜLVEREN YERL‹KAYA ÜYE
AYHAN KUKUL ÜYE
GÖNÜL TOYGAR ÜYE
KEMAL TAfiTAN ÜYE
SERKAN AYDIN ÜYE
Avrupa Birli¤i Komitesi 2006 y›l›nda ‹SMMMO bünyesinde oluflturulmufltur. 2008-2010 dönemi için komite çal›flma konusu olarak “Avrupa Birli¤i kat›l›m ortakl›¤› senedi kap- sam›nda Türkiye'nin flartlar›n›n incelenmesi, serbest dolafl›m ile muhasebe mesle¤ini bek- leyen f›rsat ve tehditler” konulu bir proje haz›rlamay› hedeflemifltir.
ULUSLARARASI DENET‹M STANDARTLARINA UYUM AÇISINDAN TÜRK‹YE’DEK‹
MEVCUT DURUM
A- Ba¤›ms›z Denetim Alan›ndaki Uluslararas› Düzenlemeler a. Uluslararas› Standartlar
Muhasebe ve denetim mesle¤inin dünyadaki en üst kurumu, Uluslararas› Muhasebe- ciler Federasyonu, IFAC’t›r. Günümüz itibariyle 118 ülkeden 159 kurulufl IFAC’›n üyesi- dir. IFAC bünyesinde Uluslararas› Denetim ve Güvence Standartlar› Kurulu (Internatio- nal Auditing and Assurance Standards Board (“IAASB”) bulunmaktad›r. IAASB taraf›n- dan Uluslararas› Denetim Standartlar› (International Standards on Auditing (“ISA”) olufl- turulmaktad›r.
b. Avrupa Birli¤inde Denetim Standartlar›
Avrupa Birli¤i aç›s›ndan uyulmas› zorunlu denetim standartlar›, Sekizinci Yönerge (Yönerge/Direktif) ile belirlenmifltir. fiirketler Hukuku Sekizinci Direktifi, Avrupa Birli¤i- ne üye ülkelerde y›ll›k ve konsolide hesaplar›n yasal denetimi ile ilgili kurallar› belirle- mektedir.
Bu yönergenin amac›; yasal denetçi olarak çal›flan kiflilerin gereksinimlerinin karfl›- lanmas› ve Avrupa Birli¤i’ne üye ülkelerde denetime iliflkin düzenlemelerin uyumunun sa¤lanmas›d›r. Bu yönerge uyar›nca Avrupa Birli¤ine üye ülkelerde faaliyet gösteren de- netçilerin ve denetim firmalar›n›n yasal denetimleri Uluslararas› Denetim Standartlar›na göre yürütmeleri gerekli tutulmufltur. Ayr›ca tüm yasal denetçilerin ve denetim firmala- r›n›n bir kalite güvence sistemine tabi olmas›n›n sa¤lanmas› gerekmektedir. Bu yöner- ge; denetçilerin sorumluluklar›, e¤itimi, mesleki uzmanl›¤›n gereklilikleri ve denetimde ba¤›ms›zl›k kavramlar›na aç›kl›k getirmifl ve denetim standartlar›n› tam olarak düzenlen- mese de, üye ülkelerde standartlar›n oluflumuna yol gösterici bir nitelik tafl›maktad›r.
KOM‹TE RAPORLARI
699
B. Türkiye’deki Mevcut Durum
Türkiye de ba¤›ms›z denetim ile ilgili olarak afla¤›daki kanunlarda düzenlemeler ya- p›lm›flt›r.
a) 3568 say›l› Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müflavirlik ve Yemin- li Mali Müflavirlik Kanunu,
b) Sermaye Piyasas› Kanunu,
c) Enerji Piyasas› Düzenleme Kurumu, d) Bankalar Kanunu,
e) Sigorta Murakabe Kanunu, f) Türk Ticaret Kanunu,
g) Türkiye Denetim Standartlar› ve Kamu Gözetimi Kurumu Kanunu Tasar›s›.
3568 say›l› Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müflavirlik ve Ye- minli Mali Müflavirlik Kanunu
Türkiye’de ba¤›ms›z denetim mesle¤inin kanun nezdinde ilk tan›mlanmas›, 13 Haziran 1989 tarihli ve 20194 say›l› Resmi Gazete’de yay›mlanarak yürürlü¤e giren 3568 say›l› “Ser- best Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci ve Mali Müflavirlik ve Yeminli Mali Müflavirlik Ka- nunu” ile gerçeklefltirilmifltir. Dolay›s›yla 3568 say›l› kanunla tesis edilen Muhasebe Mes- lek Hukuku muhasebe mesle¤inin yasal olarak yürürlü¤e girmesini sa¤lam›flt›r.
Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müflavirler ve Yeminli Mali Müflavirler Odalar› Bir- li¤i (“TURMOB”) bu çerçevede ayn› kanun ile kurulmufl bir meslek odas›d›r ve ayn› za- manda IFAC üyesidir.
3568 say›l› yasa muhasebe ve mali müflavirlik mesle¤ine iliflkin düzenlemeleri geti- rirken, Kanun’da tan›mland›¤› üzere serbest muhasebeci mali müflavir ve yeminli mali müflavirler taraf›ndan yürütülecek ba¤›ms›z denetim faaliyetlerinin ilke ve standartlar›n›
belirleyen bir düzenleme yap›lmam›flt›r.
AVRUPA B‹RL‹⁄‹ VE 8. D‹REKT‹F
Avrupa Birli¤inin temelleri 1951 y›l›nda, alt› ülkenin kat›l›m› ile oluflturulan Avrupa Kömür ve Çelik Toplulu¤u’na ve 1957 Roma Antlaflmas›na dayanmaktad›r. O dönemden bu yana bildik yeni ülkelerin kat›l›m›yla büyümüfl; var olan yetkilerine yeni görev ve so- rumluklar ekleyerek gücünü artt›rm›flt›r.
Roma Antlaflmas› ile üye ülkeler aras›nda muhasebe uygulamalar›nda standardizas- yon sa¤lanmas› amaçlanm›flt›r.
2009 YILI ODA FAAL‹YET RAPORU
700
Avrupa birli¤i kapsam›nda, muhasebe konusunda uyum ve iflbirli¤i sa¤lamak, muha- sebe sorunlar›na çözüm getirmek ve tek düzen muhasebe uygulamalar›n› gelifltirmek için standart oluflturmak amac›yla kararlar alm›flt›r.
Avrupa birli¤i, ba¤›ms›z denetimin de içinde bulundu¤u; flirketler hukuku konusun- da; üye ülkelerin mevzuatlar›nda yap›lacak yasal ve idari ifllemlerle ilgili, uyulmalar› zo- runlu nitelikte direktifler kabul etmifltir.
Bu direktiflerden; dördüncü, yedinci ve sekizinci direktif AB’ye üye ülkelerde muha- sebe uygulamalar›n›n uyumlaflt›r›lmas› amac› ile yay›nlanm›flt›r.
Avrupa Birli¤inin muhasebe ve denetim konusundaki düzenlemelerini oluflturan bu direktiflerden 4 üncü ve 7 inci direktifler muhasebe standartlar›, 8 inci direktif ise dene- tim standartlar› ile ilgili konular› içermektedir.
• fiirketler Hukuku 4 inci ve 7 inci Direktifleri yasal denetimin kapsam›n› tan›mla- makta, ancak bu ifli kimin yapmaya yetkili olabilece¤ini belirtmemektedir.
• fiirketler Hukuku 8 inci Direktifinin amac›, AB Üye Devletlerinde yasal denetçile- rin ve denetim firmalar›n›n onay›n› organize etmektir.
8 inci direktif ile kamu gözetimi, denetimde kalite güvencesi, müflteri iliflkilerinin giz- lili¤i, denetim komiteleri, denetim firmalar›nda fleffafl›k, denetçilerin ba¤›ms›zl›¤› ve ta- rafs›zl›¤›, grup denetçilerinin sorumlulu¤u ve denetim ücretlerinin aç›klanmas› gibi ko- nularda de¤ifliklikler yer alm›flt›r.
A. 8. Direktife Göre Denetçilerin Tafl›mas› Gereken Özellikler:
a. Denetçilerin Ehliyet fiartlar›
8. direktifin ana bölümünde denetçilerin ehliyet flartlar›na de¤inilmifltir. Buna göre;
- Üniversite girifl seviyesine ulaflt›ktan sonra, - Uygulamal› e¤itimden geçmek,
- Teorik ö¤retim derslerini tamamlamak,
- Devlet taraf›ndan düzenlenen veya tan›nan üniversite final s›nav› seviyesinde mes- leki yetkinlik s›nav›n› geçmek.
Direktif ayn› zamanda AB üye ülkelerinin di¤er bir üye ülke veya yabanc› ülkenin sa¤lad›¤› ehliyeti de tan›mas›na imkân vermektedir.
Sekizinci Direktif etik konusunda çok ayr›nt›ya girmemektedir. Fazla ayr›nt›ya girme- den, onayl› denetçilerin flu flartlar› karfl›lamas›n› gerektirmektedir:
- Denetimleri profesyonel dürüstlük içinde yapmak (md.23)
- Denetimi gerektiren üye ülke mevzuat›na göre ba¤›ms›z olmak (md.24)-3568 Say›-
KOM‹TE RAPORLARI
701
l› yasada kapsaml› düzenleme olmamakla beraber Mad 11/2 ve 48/4maddesinde geç- mektedir.
- Bu ilkelere uygun olarak denetimleri yapmazlarsa uygun yapt›r›mlara maruz kalmak.
b. Ba¤›ms›zl›k ve Dürüstlük ‹lkeleri ve ‹hlaller ‹çin Yapt›r›mlar
• Etik gerekler, bir denetçi firma ad›na yasal denetimi yapan gerçek kifliler için ge- çerlidir (md.25)
• Denetim firmalar›n›n onayl› denetçi olmayan hissedarlar› ve yöneticileri, bu denet- çi firmalar ad›na hareket eden gerçek kiflilerin ba¤›ms›zl›¤›n› herhangi bir flekilde tehli- keye düflürecek flekilde denetim icras›na müdahale edemezler (md.27)
c. Denetim Firmalar›n›n Onay›
Her bir AB üye devletinin mevzuat›na dayal› olarak, yasal denetim gerçek kifliler, di-
¤er tür flirket, firma veya ortakl›k (denetçi firma) taraf›ndan yap›labilir (md.2) Bir denetçi firma olarak onaylanmak için iki flart vard›r:
- Denetim firmas› ad›na hareket eden gerçek kifliler ehliyet flartlar›n› karfl›lamal›d›r ve üye devlet gerektiriyorsa, onaylanm›fl olmal›d›r,
- Mülkiyet ve yönetim ço¤unlu¤u flartlar›.
AVRUPA B‹RL‹⁄‹’NDE YERLEfiME ÖZGÜRLÜ⁄Ü VE H‹ZMETLER‹N SERBEST DOLAfiIMI
1957 y›l›nda imzalanan Roma Antlaflmas› ile kurulan Avrupa Ekonomik Toplulu¤u dört temel özgürlük üzerine infla edilmifltir. Sermayenin, mallar›n ve iflçilerin yan›nda hizmetler, serbest dolafl›m› ön görülen dördüncü ekonomik faktör olmufltur.
Avrupa Topluluklar›n› kuran Antlaflmalar›n tasarland›¤› y›llarda hizmet sektörünün ekonomideki pay›n›n ve öneminin bugünkü boyutlarda olmamas›, konuyla ilgili özenli bir tan›mlama yapmak yerine bir “torba” madde fleklinde düzenlenerek; mal, sermaye ve kiflilerin serbest dolafl›m›na girmeyen konular›n hizmetler kapsam›nda de¤erlendiri- lece¤i düflünülmüfltür.
A. Yerleflme Özgürlü¤ü:
Yerleflme özgürlü¤ü, kendi nam›na bir ekonomik faaliyetin, yerleflenin kendi ülkesi
2009 YILI ODA FAAL‹YET RAPORU
702
d›fl›ndaki bir topluluk ülkesinde sürdürülmesi amac›yla, bu ülkeye yerleflilmesi ve bu ekonomik faaliyetin sürdürülmesini teminen gerçekleflen yerleflme için, her hangi bir engellemeye veya ayr›mc› muameleye tabi tutulmamas›d›r.
Kimler Yerleflme Özgürlü¤ünden Yararlan›r?
Yerleflme özgürlü¤ünden gerçek veya tüzel kifliler yararlanabilir. ATA’n›n 43. mad- desi yerleflme özgürlü¤ünden yararlanacak gerçek kiflilerin AT’na üye bir ülkenin vatan- dafl› veya AT üyesi bir ülkede yerleflme hakk›n› elde etmifl olmay› öngörmektedir.
B. Hizmetlerin Serbest Dolafl›m›:
1.Hizmet Tan›m› ve Serbest Dolafl›ma Tabi Hizmetlerin Niteli¤i
ATA 50. maddesi hizmetlerin serbest dolafl›m›na iliflkin flu tarifi vermektedir:
“Normal olarak bir ücret karfl›l›¤›nda yap›lan, mallar›n, sermayenin ve kiflilerin serbest dolafl›m›na iliflkin hükümlerin kapsam›na girmeyen edimler bu Antlaflma anla- m›nda hizmet olarak de¤erlendirilir.”
2. Hizmetlerin Serbest Dolafl›m›n›n Özellikleri:
Yerleflme özgürlü¤ü ile hizmet sunumunun iç pazar aç›s›ndan anlam› ve önemi, hiz- metlere eriflim imkânlar›n›n k›s›tlanmamas›d›r. Ancak yerleflme özgürlü¤ünün düzenlen- di¤i 43. madde ve devam›nda odak noktas› hizmet sunucusu oldu¤u halde, hizmetlerin serbest dolafl›m›n›n düzenlendi¤i 49. madde ve devam›nda bizzat hizmetin kendisi ön plana ç›kmaktad›r. Bu özellikleri itibari ile yerleflme özgürlü¤ü daha çok kiflilerin ser- best dolafl›m›na, hizmetlerin serbest dolafl›m›n›n ise mallar›n serbest dolafl›m›na yak›n kavramlar oldu¤u ileri sürülmektedir. Bu husus yerleflme özgürlü¤ünün kullan›m›na ilifl- kin ç›kar›lan direktiflerin kiflilerin serbest dolafl›m› mevzuat›na, hizmetlerin serbest do- lafl›m› mevzuat›n›n da mallar›n serbest dolafl›m› mevzuat›na paralellik göstermesinden rahatl›kla anlafl›labilmektedir.
Hizmetlerin serbest dolafl›m›n›, yerleflme özgürlü¤ünden ay›ran en önemli özelli¤i hizmetin sunuldu¤u ülkedeki faaliyetin devaml›l›k arz etmemesi ve geçici bir süre ile gerçeklefltiriliyor olmas›d›r. Hizmetlerin serbest dolafl›m›nda önemli olan hizmetin biz- zat dolafl›m›n›n sa¤lanmas›d›r. Bu nedenle hizmet sunucusunun yerleflmeden farkl› ola-
rak, hizmet sunulan yerde geçici olarak dahi mukim olmas› gereklili¤i bulunmamakta-
KOM‹TE RAPORLARI
703
d›r. Ne zaman ki hizmet sunucusu, bir baflka üye ülkedeki faaliyetleri için kal›c› altyap›
yat›r›mlar› gerçeklefltirir, o zaman faaliyetin niteli¤i ve uygulanacak hükümlerde farkl›- l›klar oluflur.
3. Ortak Hükümler:
a.Mesleki Yeterlilik Belgelerinin Tan›nmas›
Hizmet sunumu ve yerleflim serbestîsi mal ticaretinden farkl› olarak baz› durumlar- da, hizmeti sunan ile hizmet al›c›s› aras›nda yak›n bir iliflkiyi gerektirdi¤inden, bir ülke- den di¤er bir ülkeye hizmet ihrac› ço¤u kez bu hizmetin sunucusunun veya temsilcile- rinin de hareket etmesini gerektirmekte ve bu kez hizmetin sunuldu¤u ülkede cari olan kurallar ve ço¤u kez de engellemelere muhatap kal›nabilmektedir. Asl›nda engelleme anlam›na da gelen fakat baz› meslekleri icra edebilmek için baz› ön koflullar›n aranma- s› do¤ald›r.
Belirli bir e¤itimin tamamland›¤›n› gösteren diplomalar›n yan› s›ra bir meslek için ye- terli oldu¤unu göstermek amac›yla baz› s›navlar›n geçilmesi ya da belirli bir süre tecrü- be kazand›ktan sonra mesle¤e bafllamay› hedefleyen staj programlar›n›n uygulanmas› bu tarz ön koflullara örnek olarak gösterilebilir.
Her ne kadar ulusal mevzuatta bir mesle¤in icras› için belirlenen kriterlerin herkese uygulanaca¤› ön görülse de bu durum bazen dolayl› ayr›mc›l›¤a neden olabilmektedir.
‹flte bu tarz ayr›mc›l›k uygulamalar›n›n önüne geçilmesi ve serbest dolafl›m ilkesinin etkili flekilde uygulanabilmesinin önünü açmak, ülkeler aras›ndaki farkl› uygulamalar›n ortadan kald›r›lmas›, mesleklerin icras› için gerekli kriterlere iliflkin ulusal mevzuat›n bir- biri ile uyumlaflt›r›lmas› amac› ile topluluk nezdinde bir tak›m çal›flmalar yürütülmüfltür.
ATA 47. maddesi mesleki diploma ve sertifikalar›n karfl›l›kl› tan›nmas›n› sa¤layacak direktiflerin konsey taraf›ndan ç›kar›lmas›n› emretmektedir. Ancak, bu çal›flmalarda üye ülkelerdeki meslek kurulufllar›n›n kat› yaklafl›mlar› nedeni ile mesafe almak oldukça güç olmufltur. Özellikle avukatl›k, mimarl›k gibi mesleklerde diploma ve yeterlilik belgeleri- nin karfl›l›kl› tan›nmas›n› sa¤layan direktiflerin benimsenmesi çok uzun zaman sonra gerçekleflebilmifltir. Fakat ikincil mevzuat›n ç›kar›lmas› konusunda kaydedilen bu durak- samalar veya tereddütlü yaklafl›mlar, üye devlet vatandafllar›n›n Kurucu antlaflma hü- kümlerinden istifade etmek suretiyle di¤er üye devletlerde hizmet sunma hakk›na ka- vuflmalar›na engel olmam›flt›r.
Di¤er yandan, uyumlaflt›rma konusunda gerçeklefltirilen sektörel bazdaki çal›flmala- r›n istenilen süratte gerçekleflmemesi nedeniyle, uyumlaflt›rman›n yerine diplomalar›n ve
2009 YILI ODA FAAL‹YET RAPORU
704
yeterlik belgelerinin karfl›l›kl› tan›nmas›n› sa¤layacak bir düzenlemenin hayata geçiril- mesi yolu tercih edilmifltir.
b. S›n›rlamalar ve S›n›rlamalar›n S›n›rlar›
ba. Ayr›mc›l›k Yasa¤›
Yerleflme özgürlü¤ü ve hizmetlerin serbest dolafl›m›n›n uygulanmas›nda di¤er özgür- lüklerde oldu¤u gibi milliyete dayanan ayr›mc›l›¤a izin verilememesi esast›r.
ATA. 43 ve 49. maddelerinin ilk f›kralar› aç›kça milliyete dayal› k›s›tlamalar›, di¤er bir ifade ile ayr›mc›l›¤› yasaklamaktad›r. ATA’nda temel prensiplerin aç›kland›¤› ilk bölüm- de, 12. madde, ATA’n›n uygulanmas› kapsam›nda milliyete dayal› ayr›mc›l›¤a müsaade edilmeyece¤ini ve bunun için gerekli tedbirlerin al›naca¤›n› belirtmektedir.
Genel kapsam› itibari ile hizmetlerin serbest dolafl›m›nda ayr›mc›l›¤›n önüne geçmek amac› ile “karfl›l›kl› tan›ma ilkesi” uygulanmaktad›r. Bir üye devletin cari mevzuat› uya- r›nca sunumu caiz olan hizmetler, di¤er üye devlet s›n›rlar› dahilinde herhangi bir s›n›r- lamaya tabi olmaks›z›n piyasaya arz edilebilecektir. 43. ve 49. maddelerin metni s›n›rla- malar›n bertaraf edilmesinden bahsetmekteyken, bu s›n›rlamalar›n neler olabilece¤i hak- l› olarak bir soru iflareti olarak belirmektedir.
Yerleflme serbestisi ve hizmet sunumu için s›n›rlamalar›n en bafl›nda bir mesle¤in ic- ras› için bir diploma veya sertifikaya sahip olma ve bunun hizmetin sunuldu¤u ülkede tan›nmas›, belirli makamlardan izin, ruhsat gibi idari prosedürler gelmektedir. Bu idari prosedürlerin karmafl›kl›¤›, uzun süre almas›, al›nacak harç ve vergiler, faaliyet alan›n›n süre ve yer bak›m›ndan s›n›rlamalara tabi tutulmas› gibi hususlar da bu konuda görüle- bilecek en bariz engellerdendir. Yine, hizmeti sunacak kiflinin yan›nda çal›flt›raca¤› per- sonel ve kullanaca¤› malzemenin de götürülmesi bir tak›m sorunlara yol açabilecektir.
ATA hükümleri bu tarz engeller nedeni ile hizmetlerin serbest dolafl›m›na getirilecek s›n›rlamalar› bertaraf amac›n› tafl›maktad›r. Ancak, hizmetlerin serbest dolafl›m› ve yer- leflme özgürlü¤ünün mutlak ve s›n›rs›z olmad›¤› da bir gerçektir.
bb. Kamusal Gücün veya Otoritenin Kullan›lmas›
Burada istisnalar›n en fazla uygulama alan› bulaca¤› yani serbest dolafl›ma s›n›rlama- lar getirilebilece¤i alanlar kamusal gücün veya devlet otoritesinin kullan›ld›¤› alanlard›r.
Bu alandaki benzer bir s›n›rlama da iflçilerin serbest dolafl›m› hükümlerini düzenleyen
39/4. maddede “Bu madde hükümleri kamu hizmetlerindeki istihdama uygulanmaz”
KOM‹TE RAPORLARI
705
fleklinde yer almaktad›r. Kamusal yetkiler, egemenlik yetkilerinin kullan›lmas› anlam›n- da genel hukuk kurallar›ndan ayr›k olarak baz› ayr›cal›klar›n da bahfledilmesi suretiyle, bireyler üzerinde gerekti¤inde zorlay›c› ve k›s›tlay›c› tedbirlerin kullan›lmas›na dahi im- kân tan›maktad›r.
Antlaflma metninde kamusal gücün hangi sektörleri kapsad›¤›na dair bir izahat bu- lunmamakla birlikte savunma, emniyet, adalet gibi sektörler istisnalar›n uyguland›¤› bafl- l›ca hizmet alanlar›d›r. Bu sektörlerin üye devlet vatandafllar›na ve kamusal otoriteye hasredilmifl olmas›nda, üye devletlerin menfaatlerinin en iyi flekilde korunmas› arzusun- dan kaynaklanan bir meflruiyetin oldu¤u savunulmaktad›r. Daha da ayr›nt›ya gitmek ge- rekirse kamusal gücün ülke vatandafllar›na özgülenmesinde vatandafl›n ülkesine sadaka- ti, dil sayesinde iletiflim avantaj›, ülke kültürüne aflinal›k gibi sebeplerin yan›nda d›fl güç- lerin ülke güvenli¤ini tehdit etmelerini önleme düflüncesi etkilidir.
Sonuçta; kamusal alanda hizmet sunumunun sadece kendi vatandafllar›n›n istifade edebilece¤i bir hak olmas› hususu uluslar aras› ve ulusal normlarda yayg›n flekilde ka- bul görmüfltür, fakat bunun Avrupa Birli¤i ülkelerinde uygulamas› ise farkl›l›klar olufl- mas›na neden olmufltur. Ülkemizin AB üyeli¤inin gerçekleflmesi durumunda meslektafl- lar›m›z›n flu anda görünen risklerin f›rsata çevrilme olana¤›n›n da mevcut oldu¤u görül- mektedir.Bu proje riskleri ortadan kald›r›p, f›rsatlara karfl› yeniden yap›lanman›n h›zla oluflturulmas› aç›s›ndan önem arz etmektedir.
AVRUPA B‹RL‹⁄‹ KOM‹TES‹
Nisan 2009
2009 YILI ODA FAAL‹YET RAPORU
706
AVRUPA B‹RL‹⁄‹ KOM‹TES‹
AVRUPA B‹RL‹⁄‹ KOM‹TES‹ ARA RAPOR ARA RAPOR
AB KATILIM SENED‹ ve H‹ZMET‹N SERBEST DOLAfiIMI
2007 y›l›nda imzalanm›fl olan Avrupa Birli¤i Türkiye Kat›l›m Ortakl›¤› belgesinde be- lirlenmifl olan k›sa vadeli ilerleme bafll›klar›nda ekonomik kriterler bafll›¤› alt›nda, üye- lik yükümlülüklerini üstlenebilme yetene¤i k›sm›n›n üçüncü fasl›n› ifl kurma hakk› ve hizmetin sunumu serbestisini belirlemifltir. Bu fas›lla ilgili olarak;
-Müktesebata uyum sa¤lanmas› için gerekli ad›mlar›n at›laca¤›, takvim ve stratejilerin belirlenmesi,
-07.09.2005 tarihli 2005/36/AT direktifte belirlenen e¤itimle ilgili asgari flartlar›n ka- bul edilerek, mesleki niteliklerin karfl›l›kl› tan›nmas› ile ilgili müktesebata uyumun sa¤- lanmas›na devam edilmesi,
-Mesleki tan›nma için akademik tan›nmadan ayr› bir prosedür sa¤lanmas›, gerekmektedir.
2003 ve 2006 y›l› kat›l›m ortakl›¤› senedi k›sa vadeli ekonomik kriterlerinde, hizmet sunumu serbestisi afla¤›daki maddelerde toplanm›flt›r.
-AT antlaflmas›n›n yerleflme hakk› ve hizmet sunumu serbestisine iliflkin hükümleri- nin uygulanmas›na engel teflkil edecek hususlar›n tespiti ve giderilmesi,
-Mali hizmetlerde mevzuat uyumunun tamamlanmas› ve düzenleyici otoritelerin ba¤›ms›zl›¤›n›n muhafaza edilmesi de dahil olmak üzere denetim yap›lar›n›n ve uy- gulama kapasitesinin güçlendirilmesi,
-Bankac›l›k ve sigortac›l›k alan›nda AB mevzuat›na tam uyum sa¤lanmas› ve bir si- gorta denetim kurumunun oluflturulmas›,
-Kiflisel verilerin korunmas›na iliflkin müktesebata uyum sa¤lanmas›d›r.
K›sa vadeli hedefler: Kiflilerin serbest dolafl›m›nda, yabanc› iflçilerin Türk istihdam pazar›na eriflimini sa¤lamak için gerekli yasalar›n ç›kart›lmas›,
Hizmetin serbest dolafl›m›nda ise;
-‹fl kurma hakk›, hizmet sunma serbestisi ve yerleflme konular›nda Türk mevzuat›n›n AB muktesebat›na uyumlaflt›r›lmas›,
-Bilgi toplumu mevzuat›n›n uyumlaflt›r›lmas›n›n gelifltirilmesi,
-Kiflisel verilerin korunmas› ile ilgili mevzuat uyumunun sa¤lanmas›,
-Profesyonel mesleklerin karfl›l›kl› tan›nmas›,
KOM‹TE RAPORLARI
707
Orta vadeli hedefler: Ekonomik kriterler bafll›¤› alt›nda üyelik yükümlülüklerini üst- lenebilme k›sm›n›n ikinci fasl›n› iflçilerin serbest dolafl›m›na, üçüncü fasl›n› ise ifl kurma hakk› ve hizmet sunumu serbestisine ay›rm›flt›r.
Orta vadeli hedeflerde ekonomik kriterlerin ikinci fasl› olan iflçilerin serbest dolafl›m›:
-Kamu istihdam hedeflerinin, Avrupa istihdam hizmetleri (EURES) a¤›na kat›labilme- si için yeterli kapasitenin sa¤lanmas›,
-Özellikle sosyal güvenlik planlar›n›n koordinasyonu bak›m›ndan, kurumsal yap›la- r›n güçlendirilmesine devam edilmesi,
Orta vadeli hedeflerde ekonomik kriterlerin üçüncü fasl› olan ifl kurma hakk› ve hizmet sunumu:
-‹fl kurma hakk› ve s›n›r ötesi hizmet sunma serbestisi ile ilgili k›s›tlamalar›n daha faz- la kald›r›lmas›,
-Posta hizmetlerinde müktesebat uyumuna devam edilmesi,
-Özellikle vatandafll›k flartlar›n›n kald›r›lmas› olmak üzere mesleki niteliklerin karfl›- l›kl› olarak tan›nmas› konusunda müktesebat uyumuna devam edilmesine ay›rm›flt›r.
Ayr›ca; orta vadeli hedeflerde, kiflilerin serbest dolafl›m› ve idari yap›lanma ele al›n- m›flt›r.
-Ulusal meslek standartlar› kurumunun kurulmas›,
-Sosyal Güvenlik Sisteminin koordinasyonuna iliflkin reform çal›flmalar›n›n sürdürül- mesi,
-‹dari kapasitenin güçlendirilmesi,
Hizmetin serbest dolafl›m› ise mevzuat uyumu olarak ele al›nm›fl olup;
-Mesleki vas›flar›n ve akademik diplomalar›n tan›nmas›yla ilgili uyumun sa¤lanmas›, -Meslekler için asgari e¤itim süreleri ile ilgili direktiflerin mevzuata uyumlaflt›r›lmas›, -Karfl›l›kl› olarak, iflçilerin serbest dolafl›m›na iliflkin s›n›rlamalar›n kald›r›lmas› olarak belirlenmifltir.
I-H‹ZMET SUNUMU SERBEST‹S‹
‹ç pazar›n dört temel serbestisinden biri olup Roma Antlaflmas›n›n 59-66 maddeleriy- le hükme ba¤lanm›flt›r.
2009 YILI ODA FAAL‹YET RAPORU
708
Yerleflme Hakk› Serbestisi: Bir ekonomik faaliyetin di¤er üye ülkede devaml› ola- rak ve yerleflerek yap›lmas›d›r.
Hizmet Sunumu Serbestisi: Bir baflka üye ülkede yerleflik olmadan geçici olarak hizmet sunulmas›d›r.
Mevcut durumda hizmet sunumunun tam olarak serbestleflebilmesinin önünde üye ülkelerin sadece mevzuatlar›ndan kaynaklanan engeller de¤il ayn› zamanda kültürel, sosyal ve ekonomik engellerde bulunmaktad›r.
Kat›l›m ortakl›¤› belgesi ve ulusal programda yer alan öncelikler;
14.04.2003 tarihli AB konseyinin Türkiye kat›l›m ortakl›¤› belgesi ve 24.07.2003 tari- hinde yürürlü¤e giren ulusal programda;
-Yerleflme hakk› ve hizmet sunumu serbestisine iliflkin AT antlaflmas› hükümleri kar- fl›s›ndaki potansiyel engeller ve bu engellerin belirlenmesi, kald›r›lmas› ve bu alandaki uyumlaflt›r›lm›fl mevzuat›n uygulanmas› yer alm›fl olup, ulusal program çerçevesinde bu konuda sonuçlanmamakla beraber çal›flmalar sürmektedir.
-AB ile yürütülen müzakerelerin seyrine ba¤l› kalmak kofluluyla mesle¤in icras›nda Türk vatandafllar›n› içeren özel kanunlardaki hükümler ile baz› meslek gruplar›nda AB üye devletleri vatandafllar› için karfl›l›kl›l›k ilkesi çerçevesinde üyeli¤e kadar aflamal› ola- rak, baz› meslek gruplar›nda ise üye olduktan sonra kald›r›lacakt›r
-Yerleflme hakk› ve hizmet sunumu serbestisinde di¤er önemli husus, diplomalar›n ve mesleki yeterliliklerin karfl›l›kl› tan›nmas›d›r. Kat›l›m senedinde orta vadeli olarak ele al›nan bu konu ülkemiz aç›s›ndan k›sa vadeli öncelik olarak de¤erlendirilmektedir. Bu konuda ki çal›flmalar kanun tasar›s› haz›rlama çal›flma gurubunca sürdürülmektedir.
II-H‹ZMET‹N TANIMI ve UNSURLARI
1- Hizmetin Tan›m› ve Aç›klamalar: ATA md.50 de hizmet, ‘’temelinde kazanç sa¤lamak amac›yla ve kendi nam›na gerçeklefltirilen her türlü ekonomik aktivite’’ flek- linde tan›mlanm›flt›r.
Hizmetin serbest dolafl›m›, kiflilerin serbest dolafl›m›n› ve yerleflim serbestîsini ta- mamlar. ‹flçilerin serbest dolafl›m›nda iflçi ve iflveren aras›nda ba¤›ml› bir ifl iliflkisi var- ken hizmetin serbest dolafl›m›nda bu ifl, hizmeti sunan kifli taraf›ndan ba¤›ms›z olarak yerine getirilir. Yerleflim serbestîsinde gerekli olan ikametgâh›n de¤ifltirilme flart› hizmet- lerin serbest dolafl›m›nda aranmaz. Hizmetlerin serbest dolafl›m›nda bizatihi hizmet ge-
çici olarak s›n›r afl›r› dolaflmaktad›r.
KOM‹TE RAPORLARI
709
ATA ‘da madde 50 de hizmetin serbest dolafl›m›ndan yaralanan hizmetlere örnek ola- rak iflletmelere ait hizmetler, ticari hizmetler zanaatkârlara ve serbest meslek sahipleri- ne ait meslekler say›lm›flt›r.
Bunlardan bafll›calar›; Televizyon yay›nlar›, hukuki müflavir olarak çal›flma, sigortac›- l›k, k›ymetli evrak hizmetleri, ifl bulma arac›l›¤›, inflaat ifllerinin yerine getirilmesi, turizm rehberli¤i, flans oyunlar›, reklâm, özel güvenlik hizmetleri, temizlik hizmetleri, turizm, tedavi ve ö¤renim amac›yla yap›lan seyahatler veya ifl gezileri gibi. Serbest Muhasebeci Mali Müflavirlik mesle¤i de, serbest meslek olmas› ba¤lam›nda ve k›ymetli evrak hizme- ti sunmas› aç›s›ndan bunlardan biridir.
Hizmetlerin serbest dolafl›m›n› yerleflme özgürlü¤ünde ay›ran en önemli özellik hiz- metin sunuldu¤u ülkedeki faaliyetin devaml›l›k arz etmemesi ve geçici bir süreyle ger- çeklefltiriliyor olmas›d›r. Bu ba¤lamda önemli olan hizmetin bizzat dolafl›m›n›n sa¤lan- mas›d›r. Bu nedenle hizmet sunucusunun hizmet sunulan yerde geçici olarak dahi yer- leflim zorunlulu¤u bulunmamaktad›r. Fakat bu kural da ne zaman ki hizmet sunucusu bir baflka üye ülkedeki faaliyetleri için kal›c› alt yap› yat›r›mlar› gerçeklefltirir, o zaman faaliyetin niteli¤i ve uygulanacak hükümlerde farkl›l›klar oluflur. Hizmet sunumunun bir ücret karfl›l›¤›nda gerçeklefltirilmesi gerekir ancak ücretin bizzat hizmeti alan kifli taraf›n- dan ödenmesine gerek bulunmamaktad›r. Ücret al›nmadan gönüllü kurulufllar taraf›n- dan sunulan hizmetlerin, ATA 50 maddenin d›fl›nda kald›¤› ve sunulan korumalardan yararlanamayaca¤› aç›klanm›flt›r.
Hizmetlerin serbest dolafl›m›nda önemli bir kural da sunulan hizmetin birlik içersin- de fakat s›n›r aflan bir özellik göstermesidir. Bu s›n›r aflan özellik nedeniyle hizmetin su- nuldu¤u ülkedeki yerleflik kurallar›n, hizmet sunucular› aleyhine ayr›mc›l›¤a neden ol- mas› büyük olas›l›kla muhtemeldir ve bu konuda yarg› yolu aç›kt›r. Öte yandan baz› hiz- met sektörlerinin do¤as›yla ilgili s›n›r aflan karaktere sahip oldu¤u Birlik taraf›ndan or- taya konulmufl ve sektörlerdeki hizmetler için ülkesellik baz›nda somut de¤erlendirme- ler yap›lmas›n›n gereksizli¤i belirlenmifltir. Örne¤in: ulafl›m, reklâm, televizyon yay›nc›- l›¤›, telekomünikasyon hizmetleri vb.
Bu arada ak›llara yasa d›fl› veya gayri ahlaki edimlerin hizmet olarak kabul edilip edilmeyece¤i gelmektedir. X devletinde meflru olan bir faaliyetin, Y devletinde yasak- lanm›fl olmas› halinde hizmetlerin serbest dolafl›m›n›n sa¤lanmas› için ciddi engeller olu- flacakt›r.
Birlik konuya ücret karfl›l›¤›nda gerçeklefltirilen faaliyetin niteli¤i ne olursa olsun hiz- met olarak kabul edilece¤i fakat üye devletlerin kendi hukuk düzenlerinden ve örf, adet ve ahlak kurallar›ndan kaynaklanan s›n›rlamalara sayg› gösterilece¤i yolunda yaklaflm›flt›r.
2009 YILI ODA FAAL‹YET RAPORU
710
Ayr›ca de¤inilmesi gereken ikinci konu hizmet sunumunun olabilmesi için hizmet al›m›n›n da olmas› gereklili¤idir. Yani sunulan hizmetin bir al›c›s› bulunmal›d›r. Bu amaçla 73/148 say›l› direktif ç›kar›larak 1/ b maddesinde hizmet al›m› için engellerin ve pasaport, vize, ikamet belgesi gibi k›s›tlamalar›n kald›r›lmas› öngörülmüfltür. E¤itim ve tedavi gibi hizmetler baflta olmak üzere ülke d›fl›na gerçeklefltirilen seyahatlerde birey- lerin yanlar›nda tafl›yabilece¤i ve yurt d›fl›na ç›karabilecekleri para miktarlar›nda yap›lan k›s›tlamalar›n veya cezaland›rmalar›n, hizmet sunma özgürlü¤ü için gerekli bir unsur olan hizmet alma özgürlü¤ü ile çat›flt›¤›n› belirlemifltir. Hizmet al›m› konusunda gerçek- lefltirilecek seyahatin bu amaçla gerçeklefltirildi¤inin ispat› seyahat eden kifli üzerinedir.
2- Mesleki Yeterlilik ve Prosedürler: Baz› meslekleri icra edebilmek için baz› ön koflullar›n aranmas› do¤ald›r. Belirli bir e¤itimin tamamland›¤›n› gösteren diplomalar›n yan› s›ra bir meslek için yeterli oldu¤unu göstermek amac›yla baz› s›navlar›n geçilmesi ya da belirli bir süre tecrübe kazand›ktan sonra mesle¤e bafllamay› hedefleyen staj prog- ramlar›n›n uygulanmas› bu tarz ön koflullara örnek olarak gösterilebilir.
Ancak burada temel sorun üye ülkelerdeki meslek kurulufllar›n›n bahsedilen diplo- ma ve sertifikalara ayn› do¤rultuda bakabilmeleridir. ATA 47.maddesi mesleki diploma ve sertifikalar›n karfl›l›kl› tan›nmas›n› sa¤layacak direktiflerin konsey taraf›ndan ç›kar›l- mas›n› öngörmektedir. Fakat anlafl›lan fludur ki; üye ülkelerdeki meslek kurulufllar› bu konuya ›l›ml› yaklaflmamaktad›r. Özellikle avukatl›k ve mimarl›k gibi mesleklerde dip- loma ve yeterlilik belgelerinin karfl›l›kl› tan›nmas›n› sa¤layan direktiflerin benimsenme- si çok uzun zaman alm›flt›r.
3- Yasaklar: ATA kapsam›nda mesleki icra konusundaki s›n›rlamalar› ifade etmekte- dir. Biz bu konuyu 2 bafll›k halinde incelemenin yeterli olaca¤› kanaatindeyiz.
a) Ayr›mc›l›k Yasa¤›: Bu konuda en önemli ilke üye ülkeler aras›nda hizmetlerin serbest dolafl›m› uygulamas›nda milliyete dayal› ayr›mc›l›¤›n olmamas›d›r. Bu konuda ATA 43 ve 49.maddeleri milliyete dayal› k›s›tlamalar› aç›k bir ifade ile yasaklam›fl ve ge- rekli tedbirlerin al›naca¤›n› belirtmifltir. ''Karfl›l›kl› Tan›ma ‹lkesi'' uygulanmaktad›r.
43 ve 49. maddeler s›n›rlamalar›n karfl›l›kl› bertaraf edilmesinden bahsetmekteyken mesleki icra s›ras›nda belirli s›n›rlamalardan da bahsetmifltir. Bunlar›n en bafl›nda mes- le¤in icras› için bir diploma veya sertifikaya sahip olma ve hizmetin sunulaca¤› ülkede bunun tan›nmas›, belirli makamlardan izin, ruhsat gibi idari prosedürler gelmektedir. Yi- ne hizmeti sunacak kiflinin yan›nda çal›flt›raca¤› personel ve kullanaca¤› malzemelerin de götürülmesi bir tak›m sorunlara yol açabilecektir. ‹flte ATA hükümleri bu tarz engel- ler nedeniyle hizmetlerin serbest dolafl›m›na getirilecek s›n›rlamalar› bertaraf amac›n› ta- fl›maktad›r.
KOM‹TE RAPORLARI
711
b) Cinsiyet Ayr›m› Yasa¤›: Cinsiyetler aras›nda eflit davranma yükümlülü¤ü de de- nilen bu kavram, ATA bak›m›ndan üzerinde önemle durulan bir konudur. AT'de kad›n nüfusun giderek daha çok çal›flma hayat›na kat›lmas›, kad›n haklar›n›n bilinçli olarak yü- rütülmesi sorunun çözümünü zorunlu hale getirmifltir.
Ata’n›n 119. maddesi, eflit ifle eflit ücret ilkesini benimsemifltir. 1975 den sonra cinsi- yete dayal› bir ayr›m yap›lmamas› için AT organlar› çeflitli düzenlemeler yapm›fllard›r.
''Eflit Ücret Yönergesi'' (1975), ''Eflit Davranma Yönergesi''(1976), ''Sosyal Sigortalar Ala- n›nda Eflitlik Yönergesi''(1978), ''fians Eflitli¤inin Teflviki''(1982) bunlardan baz›lar›d›r.
4- Kamusal Gücün ve Otoritenin Kullan›lmas›: Antlaflma metninde kamusal gü- cün hangi sektörleri kapsad›¤›na dair bir izahat bulunmamakla birlikte savunma, emni- yet, adalet gibi sektörler istisnalar›n uyguland›¤› bafll›ca hizmet alanlar›d›r. Bu sektörle- rin üye devlet vatandafllar›na ve kamusal otoriteye özgü k›l›nmas›nda, üye devletlerin menfaatlerinin en iyi flekilde korunmas› arzusundan kaynaklanan bir meflruiyetin oldu-
¤u savunulmaktad›r yani vatandafl›n ülkesine sadakati, dil sayesinde iletiflim avantaj›, ül- ke kültürüne aflinal›k gibi sebeplerin yan›nda d›fl güçlerin ülke güvenli¤ini tehdit etme- lerini önleme düflüncesi etkilidir.
Özellikle ulusal güvenlik ve savunma gibi kamu hizmetlerinin sunulmas›n›n sadece ülke vatandafllar›na tan›nmas› 1955 tarihli Avrupa Yerleflme Sözleflmesi ile de benimsen- mifl ve bu hizmetin içeri¤inin belirlenmesinde taraf ülkelere bir takdir hakk› tan›nm›flt›r.
Neticede üye ülkenin sadece kendi vatandafllar›n›n faydalanabilece¤i bir hak olmas› ko- nusu uluslararas› ve ulusal normlarda yayg›n flekilde kabul görmüfltür. Fakat uygulama- da üye ülkeler aras›nda farkl›l›klar oluflmas›na da sebep olmufltur.
ATA 46.maddesi ile getirilen kamu düzeni, kamu sa¤l›¤› ve kamu güvenli¤i gerekçe- lerine dayanan s›n›rlamalar ile üye devletler egemen yetkilerini, ülkelerine girmek veya yerleflmek isteyen di¤er ülke vatandafllar›n› kontrol etme ve s›n›rlama amac›yla kullan›- labilir. Ancak bu hüküm çerçevesinde serbest dolafl›ma getirilecek s›n›rlamalar, kamusal gücün kullan›lmas›ndaki objektif k›staslardan öte, kiflisel davran›fllar çerçevesinde de¤er- lendirilmelidir. Di¤er bir ifade ile bir üye devlet vatandafl›n›n baflka bir üye devlette yer- leflme hizmet sunma serbestîsinin engellenmesi somut olaylara dayand›r›lmal›d›r. Kamu güvenli¤i ve kamu düzeni gerekçeleri ile gerçeklefltirilen s›n›rlamalar, kiflinin o anki du- rumu veya yak›n geçmifli dikkate al›narak yap›l›r.
III-H‹ZMETLER‹N SERBEST DOLAfiIMI
1-Yerleflim Yeri Serbestîsi: Yerleflim Serbestîsi iflletme ile ilgili veya mesleki bir fa-
2009 YILI ODA FAAL‹YET RAPORU
712
aliyetin devaml› olarak üye devlet vatandafl› veya flirketi (firmas›) taraf›ndan milli devlet d›fl›nda di¤er bir üye devlette yerleflerek bu üye devletin vatandafllar›yla ayn› flartlar al- t›nda yap›lmas› halinde gerçekleflir.
Yerleflme özgürlü¤ünden gerçek ve tüzel kifliler yararlanabilir. Avrupa Toplulu¤u Antlaflmas›n›n (ATA) 43.md.’si gerçek kiflilerin yerleflme özgürlü¤ünden bahsetmekte ve gerçek kiflilerin AT’na üye bir ülkenin vatandafl› veya AT üyesi bir ülkede yerleflme hak- k›n› elde etmifl olmas›n› öngörmektedir. Ata’n›n 48.md.’si ise Tüzel Kiflilerin yerleflme özgürlü¤ünden bahsetmekte, tüzel kiflili¤in bir üye devlet mevzuat›na uygun olarak ku- rulmufl olan ve kay›tl› merkezi, yönetim merkezi veya bafll›ca ‹fl Merkezinin Topluluk içinde olmas›n› zorunlu k›lmaktad›r. Yerleflme özgürlü¤ünden istifade eden kiflilerin kendi nam›na ve herhangi bir kifliden emir ve talimat almadan ve neticede giriflimin risk ve baflar›s›zl›klar›ndan bizzat sorumlu olarak faaliyet göstermesidir. Tüzel Kiflilik deyi- minden Kooperatifler dahil olmak üzere, Medeni Hukuk yada Ticaret Hukuku uyar›nca kurulmufl flirketler yada firmalar ile kar amac›n› gütmeyenler hariç olmak üzere Kamu Hukuku veya Özel Hukuka tabii di¤er tüzel kifliler anlafl›l›r. ATA bir karar›nda yerleflim yeri serbestisinin her türlü serbest mesle¤in icras›n›, iflletmelerin kurulmas›n› ve idaresi- ni ve yavru flirketin, flubenin veya acentenin kuruluflunu kapsayaca¤›n› belirtmifltir.
a-Kar Gütme Amac›; ekonomik faaliyetin bir unsuru olmas› sebebiyle yerleflme öz- gürlü¤ünün bu ba¤lamda düflünülmesi gerekir. Elbette ki burada hat›rda tutulmas› ge- reken husus bu kapsamda yürütülecek faaliyetlerin kar gütme amac›yla gerçeklefltirili- yor olmas›d›r. Politik, dini veya kültürel faaliyetler yerleflme serbestîsi kapsam›na girme- mektedir.
b-Asli ve Tali Yerleflme; asli yerleflme de kiflilerin yerleflme özgürlü¤ü kapsam› da- ha geniflken, tali yerleflme de bazen mesleki kuralardan kaynaklanan s›n›rlamalar görü- lebilmektedir. Örne¤in avukatl›k gibi baz› mesleklerde ifl merkezinin tek bir yerde ku- rulmas› ve herhangi bir flubesinin bulunmamas› yönünde iç hukuk kurallar› olabilir. So- nuç olarak bir üye devlette yerleflmifl olmak daha sonra baflka bir üye devlette yerlefl- meye ve bu kapsamdaki faaliyetleri ayn› anda sürdürmeye engel teflkil etmemektedir.
c-‹flçilerin Serbest Dolafl›m›; iflçilerin serbest dolafl›m› farkl›l›k arz etmektedir. Bu fark iflçilerin bir iflverenin nam›na, onun talimatlar› do¤rultusunda, belirli bir zaman sü- recinde ve ücret karfl›l›¤›nda çal›fl›yor olmas›n› ifade etmektedir.
IV-MESLEK‹ YETERL‹L‹KLER‹N KARfiILIKLI TANINMASI
Çal›flmak üzere baflka bir Avrupa birli¤i üyesi ülkeye gitmek isteyen topluluk üyesi
KOM‹TE RAPORLARI
713
ülke vatandafl›n›n, mesle¤ini yapabilmesi için çal›flmak üzere gitti¤i ülkenin yetkili ma- kamlar›na sundu¤u belge ile mesleki yeterlili¤inin tan›nmas› karfl›s›nda kiflinin serbest dolafl›m›n›n önündeki engeli kald›rmay› amaçlayan uygulamad›r.
V-TOPLULUKTA MESLEK‹ YETERL‹L‹⁄‹N TANINMASI S‹STEM‹N‹N ‹fiLEY‹fi‹
Meslek gruplar› ikiye ayr›lmaktad›r. ‹lk grup asgari e¤itim flartlar›, müfredat ders sü- releri gibi hususlar›n aç›kça düzenlendi¤i ve tüm toplulukta yeknesak uygulamas›n›n zo- runlu oldu¤u mesleklerdir. (Doktorluk, hemflirelik, difl hekimli¤i, veterinerlik, ebelik ve mimarl›k.)
‹kinci grup ise toplulukta icras› için gerekli olan asgari e¤itim flartlar›na dair herhan- gi bir düzenlemenin bulunmad›¤› tüm meslek gruplar›d›r. Üye ülkeler bu grup için iç düzenlemelerini yapmakta serbest b›rak›lm›fllard›r.
Ancak bu mesleklere ait yeterliliklerin karfl›l›kl› tan›nmas› için, en az üç y›l mesleki e¤itimin tamamlanmas› ile hak edilen yüksek okul diplomalar›n›n tan›nmas› için bir ge- nel sisteme iliflkin 89/48/AT say›l› konsey direktifi ve buna ek olarak profesyonel e¤i- tim ve ö¤retimin tan›nmas›na iliflkin ikinci genel sistem hakk›ndaki 92/51/AT say›l› di- rektifi ve yeterliliklerin tan›nmas›na iliflkin genel sisteme ilave olarak tecrübenin temel al›nd›¤› bir dizi meslek ve meslek grubuna 99/42/AT say›l› konsey direktifi uygulana- cakt›r.
Bu gruptaki mesle¤e sahip olanlar üye ülkede çal›flmak istediklerinde baflvuran›n mesleki yeterlilik belgesi baflvurdu¤u üye ülkenin ulusal düzenlemeleri ile karfl›laflt›r›l›r.
Önemli ölçüde farkl›l›k ortaya ç›kmazsa baflvuru sahibi mesle¤ini icra eder.
Topluluk mesleki yeterliliklerin karfl›l›kl› tan›nmas› sisteminin yeknesak uy- gulanabilmesini teminin meslekteki befl ayr› seviyede düzenleme yapmak sure- tiyle belgelendirmifltir.
1 seviye mesleki beceri belgesi, 2 seviye sertifika,
3 seviye k›sa süreli bir e¤itim program›n›n baflar› ile tamamland›¤›n› gösteren diploma, 4 seviye orta seviyede bir e¤itim program›n›n baflar› ile tamamland›¤›n› gösteren diploma, 5 seviye yüksek seviyede bir e¤itim program›n›n baflar› ile tamamland›¤›n› gösteren diploma, olarak belirlenmifltir.
Bu kriterlere göre yap›lan inceleme ve de¤erlendirme sonucunda telafi edilemeye- cek bir farkl›l›k ç›karsa baflvuru sahibine çal›flma izni verilemez.
2009 YILI ODA FAAL‹YET RAPORU
714
VI-TÜRK‹YEN‹N fiARTLARI
Ulusal program çerçevesinde çal›flmalar›n› sürdürmekte olup uyum yasalar› ile eksik kalan gerekli yasal düzenlemeler sa¤lanacakt›r.
Mesleki yeterlilik en önemli sorun olarak mele¤in karfl›s›nda durmaktad›r. Meslek odalar› bu konuda her ne kadar iyi niyetli çal›flmalar yapsa da belli bir merkezden ko- ordine edilememektedir. Bu konuda YÖK, Üniversiteler, Meslek odalar› ve ilgili bakan- l›klardan oluflan bir çal›flma gurubu ile bu grubun koordinasyonuna ihtiyaç duyulmak- tad›r.
AVRUPA B‹RL‹⁄‹ KOM‹TES‹
Aral›k 2009
KOM‹TE RAPORLARI
715
BA⁄IMLI ÇALIfiANLAR KOM‹TES‹
BA⁄IMLI ÇALIfiANLAR KOM‹TES‹
2009 YILI ODA FAAL‹YET RAPORU
716
SEYFULLAH ATÇI BAfiKAN
BÜLENT TOKAN BAfiKAN YARDIMCISI
PER‹HAN BORA SEKRETER
CUMHUR KARATEPE ÜYE
TÜLAY HERGÜNLÜ ÜYE
ERDAL HAL‹LO⁄LU ÜYE
EM‹NE fi‹V‹L ÜYE
NECM‹ GERBO⁄A ÜYE
HAYRÜNN‹SA ÖZMUTAFO⁄LU ÜYE
AYfiE HAVA MÜHÜR ÜYE
GÜLfiEN HACIMURTAZAO⁄LU ÜYE
ERKAN CANPOLAT ÜYE
N‹MET ERAYDIN ÜYE
GONCA KAVRUT ÜYE
M. ZEK‹ CANPOLAT ÜYE
YASEM‹N AKER ÜYE
Komitemiz, bu çal›flma döneminde, önceki dönemlerde oldu¤u gibi Ba¤›ml› Çal›flan Meslek Mensuplar›n›n ihtiyaç ve beklentileri do¤rultusunda çal›flmalar yapm›fl, Ba¤›ml› Ça- l›flan Meslek Mensuplar›n›n günlük sorunlar›n›n yan› s›ra, mesle¤in gelecekte daha iyi flart- larda ifas› için neler yap›labilece¤i fleklinde araflt›rmalar ve çal›flmalar gerçeklefltirilmifltir.
Yirminci y›l›n son çeyre¤inden itibaren baflta ticaret sektörü olmak üzere, tüm sek- törleri etkisi alt›na alan küreselleflmenin yaratt›¤› etkinin mesle¤imizi de etkisi alt›na ala- ca¤› kaç›n›lmaz bir gerçektir. Bu bilinçle özellikle Ba¤›ml› Çal›flan Meslek Mensuplar›- n›n, mesle¤in gelecekte ülkemizde ve dünyada nas›l ifa edilebilece¤i gibi hususlar›n be- lirlenmesi ve oyunun kurallar›n› iyi görmek ve takip etmek amac›yla bir tak›m çal›flma- lar yap›lm›flt›r.
Öte yandan küreselleflmenin ülkemizdeki etkilerine bakt›¤›m›z zaman, mesle¤imizi sadece kendi ülkemizdeki meslek mensuplar›m›zla de¤il, ülkemiz d›fl›ndaki büyük mes- lek mensubu oyuncular ile de bir kalite ve pasta yar›fl› içinde olundu¤unu görürüz. Bu durum mesle¤in kalitesine olumlu etkiler yapt›¤› gibi, olumsuz etkilerinin de oldu¤u ka- bule flayand›r.
Komitemiz bu gerçekler do¤rultusunda çal›flma dönemine bafllam›fl ve daha bir iki toplant› yapm›flken, ‹SMMMO Baflkan› Sn. Yahya ARIKAN’ ›n daveti ile tüm Komite Bafl- kanlar›n›n kat›ld›¤› genifl bir toplant› yap›lm›flt›r. Bu toplant›da Komitelerin çal›flma dö- nemleri ile ilgili düflünceleri dinlenmifl ve Komitelerin çal›flma döneminde ele alaca¤›
konularla ilgili Oda Baflkan›m›z Sn. Yahya ARIKAN’ ›n Komite Baflkanlar›na verdi¤i ba- z› çal›flma dönemi konular› ve proje önerileri olmufltur.
Son derece baflar›l› ve Komitelere ›fl›k tutan bu toplant› ile ilgili Komite Baflkanlar›
kendilerine önerilen konulardan sonra teker teker söz alarak, yap›lacak çal›flmalar ve ele alacaklar› proje konular hakk›nda görüfllerini haz›r bulunanlarla paylaflm›fllard›r.
Bu toplant›dan sonra Komitemiz ivedilikle toplanarak, Sn. Oda Baflkan›m›z›n düzen- ledi¤i toplant›da ele al›nan konular Komite Baflkan›m›z taraf›ndan üyelerle paylafl›lm›fl ve bu konulara göre Komite içinde görev bölümü yap›larak çal›flmalara bafllanm›flt›r.
Komitemizin görev süresince ele al›narak de¤erlendirmesi gereken hususlar bafll›k- lar halinde afla¤›daki flekilde belirlenmifltir.
1. Ba¤›ml› Çal›flanlar›n Dünya Uygulamas› ve Unvan Kullan›m›, 2. Ba¤›ml› Çal›flanlar›n Sorunlar› ve Öneriler.
Yukar›da belirlenen komitemizin dönem çal›flma projelerini paylaflarak ilgili iki gru- ba ayr›lan komite üyelerimiz, kendi içlerinde ayr›ca görev da¤›l›m› yaparak çal›flmalara bafllam›fl ve grup liderlerinin öncülü¤ünde bu çal›flmalar› toplayarak daha sonra Komi- te Baflkan› ile ayr› ayr› de¤erlendirmeler yapm›fllard›r.
KOM‹TE RAPORLARI
717
Bu çerçevede yap›lan çal›flmalara bakt›¤›m›zda, ilk konu olan “Ba¤›ml› Çal›flanla- r›n Dünya Uygulamas› ve Unvan Kullan›m›” ile ilgili ilk müracaat etti¤imiz ve arafl- t›rd›¤›m›z kurum do¤al olarak, Uluslararas› Muhasebeciler Federasyonu (IFAC) oldu. Bi- lindi¤i gibi IFAC’ ›n bünyesinde de “Ba¤›ml› Çal›flanlar Komitesi” var. Bu komite ilk ola- rak Finansal ve Yönetim Muhasebesi Komitesi ad› alt›nda kurulmufl, daha sonra ismi
“Ba¤›ml› Çal›flanlar Komitesi” (PAIB) olarak de¤ifltirilmifltir.
IFAC Ba¤›ml› Çal›flanlar Komitesi (PAIB), özel sektörde veya kamu sektöründe çal›- flan ba¤›ml› çal›flan meslek mensubunu desteklemek amac›yla kurulmufl bir komitedir.
‹fllevi ve amac› özellikle ‹SMMMO bünyesinde bulunan “Ba¤›ml› Çal›flanlar Komitesi” ile benzerlik göstermektedir.
Komitemiz baflta IFAC olmak üzere uluslar aras› kabul görmüfl, Avrupa Muhasebeci- ler Federasyonu (FEE), Akdeniz Muhasebeciler Federasyonu (FCM), ‹ngiltere Tescilli Ruhsatl› Muhasebeciler Birli¤i (ACCA) ile Amerika Birleflik Devletlerindeki ve uzak do-
¤udaki baz› meslek örgütleriyle mail arac›l›¤› ile yaz›flmalar yapm›flt›r. Yap›lan yaz›flma- larda ba¤›ml› çal›flan meslek mensuplar›n›n çal›flma koflullar›, unvan kullan›mlar› ve ya- salar karfl›s›ndaki durumlar› hakk›nda bilgi al›fl verifli yap›lm›fl olup, bu çal›flmalara de- vam edilmektedir.
Öte yandan Komitemizin ikinci çal›flma konusu olan, “Ba¤›ml› Çal›flanlar›n So- runlar› ve Öneriler” projesi ile ilgili olarak bundan önceki komite dönemlerinde be- lirlenmifl olan konu ve sorunlarla mukayeseler yap›lm›flt›r. Bu çerçevede baflta “Ba¤›m- l› Çal›flan Serbest Muhasebeci Mali Müflavirlerin YMM Staj süreci” olmak üzere, di¤er ba-
¤›ml› çal›flan meslek mensuplar›m›z› ilgilendiren sorunlar titizlikle tespit edilmifl ve bu maddeler daha sonra ortak noktalarda birlefltirilerek birkaç bafll›k alt›nda toplanm›flt›r.
Bu konu ile ilgili mesle¤imizin önde gelen isimleri ile görüflmeler yap›larak görüflle- ri al›nmakta ve daha önce ba¤›ml› çal›flanlar komitesinde görev yapm›fl meslektafllar›- m›zla da bir araya gelinmesi düflünülmekte ve bu çal›flmalar›n proje haline getirilmeden önce tecrübelerinden faydalan›lmas› amaçlanmaktad›r.
Komitemiz, bu çal›flmalar›n yan› s›ra, mesle¤imizin gelece¤inde denetimin çok önemli bir yer alaca¤›n›n bilinciyle, özellikle iç kontrol sistemi, iç denetim ve risk yönetimi konu- lar›nda da uluslararas› standartlardaki yasal düzenlemeleri takip etmifl ve bu hususlar›n ko- mitemizin projelerine katk› sa¤lamas› amac›yla de¤erlendirmeler yapm›flt›r.
Özet olarak Komitemiz, yap›lan bu çal›flmalar ile yap›lmaya devam eden yurt içi ve yurt d›fl› araflt›rmalardan sonra dönem çal›flmas› olarak oluflturulacak iki bafll›k alt›ndaki konular› birer proje muhteviyat›nda toplayarak ‹SMMMO Yönetimine sunacakt›r.
BA⁄IMLI ÇALIfiANLAR KOM‹TES‹
Nisan 2009
2009 YILI ODA FAAL‹YET RAPORU
718
BA⁄IMLI ÇALIfiANLAR KOM‹TES‹
BA⁄IMLI ÇALIfiANLAR KOM‹TES‹ ARA RAPOR ARA RAPOR
Tüm dünyay› etkisi alt›na alan, Küresel Krizin yaratt›¤› ekonomik deprem, mesle¤i- mizin sadece ülkemiz de de¤il tüm dünyada vazgeçilmez özelli¤ini bir kez daha göster- mektedir. Uluslararas› ekonomik otoritelerce muhasebe ve denetim mesle¤inin önemi her f›rsatta dile getirilerek, uygulay›c›lar›n daha etik ve kaliteli hizmet vermeleri önem- le vurgulanmaktad›r.
Komitemiz görev süresinde ilk paragraftaki realiteyle birlikte, ruhsat alm›fl Ba¤›ml›
Çal›flan Meslek Mensuplar›n›n mesleklerini icra ederken ihtiyaç duyabilecekleri konular çerçevesinde ve meslek mensubunun gelecekte daha iyi flartlarda görevlerini yapabil- meleri için neler yap›labilece¤i hususunda araflt›rmalar ve çal›flmalar gerçeklefltirilmifltir.
Bu noktadan hareketle ‹SMMMO Ba¤›ml› Çal›flan Komitesi olarak, Ba¤›ml› Çal›flan Meslek Mensuplar›n›n, bugün ve gelecekte mesle¤in nas›l daha iyi ifa edilebilece¤i gibi hususlar›n belirlenmesi aç›s›ndan da baflta dünya uygulamalar› olmak üzere, irdeleme ve çal›flmalar yap›lm›flt›r.
Komitemizin bu çal›flma döneminde özellikle ‹SMMMO Baflkan› Sn. Yahya ARIKAN, komitelerin çal›flmalar›n› yak›ndan takip etmifl, zaman zaman Komite Baflkanlar› ile top- lant›lar yaparak çal›flmalar›n aflamalar› hakk›nda bilgi alm›fl ve komitelere gerekli her türlü destek ve kolayl›¤› sa¤lam›flt›r.
Öte yandan, ‹stanbul Odam›z›n yapt›¤› Ba¤›ml› Çal›flan Meslek Mensuplar›n›n ihti- yaçlar›n› araflt›ran “Anket Formu” çal›flmalar›na komitemizce destek verilmifltir.
Komitemizin görevi süresinde afla¤›da sunulan iki bafll›ktaki konular ele al›nm›flt›r.
1. Ba¤›ml› Çal›flanlar›n Dünya Uygulamas› ve Unvan Kullan›m›, 2. Ba¤›ml› Çal›flanlar›n Sorunlar› ve Öneriler.
Bu çerçevede yap›lan çal›flmalara bakt›¤›m›zda, ilk konu olan “Ba¤›ml› Çal›flanlar›n Dünya Uygulamas› ve Unvan Kullan›m›” ile ilgili baflta Uluslararas› Muhasebeciler Fede- rasyonu (IFAC) olmak üzere, ABD, Kanada, ‹ngiltere, Fransa, Malezya gibi de¤iflik ülke ve birimlerden bilgi al›fl veriflinde bulunulmufl ve al›nan bu bilgiler do¤rultusunda genel bir de¤erlendirme raporu haz›rlanarak, ‹SMMMO Yönetim Kuruluna sunulmufltur.
BA⁄IMLI ÇALIfiANLAR KOM‹TES‹
Aral›k 2009
KOM‹TE RAPORLARI
719
BASEL KOM‹TES‹
BASEL KOM‹TES‹
2009 YILI ODA FAAL‹YET RAPORU
720
YAKUP UYGUN BAfiKAN
HAKAN KAZIM YILMAZ BAfiKAN YARDIMCISI
GÜLSEREN ÇET‹N SEKRETER
RESUL ÇOLAK ÜYE
ZAVEN BARKEV NALBANT ÜYE
SABR‹ DURSUN ÜYE
F‹SUN ÜLGEN ÜYE
NAZAN ALTINTAfi ÜYE
KEMAL ÇINAR ÜYE
‹SMA‹L SONER HOfiGÜL ÜYE
BURCU ES‹N ÜYE
‹BRAH‹M KOYUNCU ÜYE
ABDULLAH GENÇ ÜYE
Basel Komitesi olarak yapt›¤›m›z çal›flmalar›m›z›n detaylar› afla¤›daki gibidir.
Komite olarak ilk toplant›m›zda kat›lan üyelerimiz ile görev taksimi yap›lm›flt›r. Dü- zenli yap›lan toplant›lar›m›zda s›ras›yla flu çal›flmalara gerçeklefltirilmifltir. ‹lk olarak ko- mitenin konusu üzerine de¤erlendirmeler yap›lm›fl olup, konu ile ilgili yap›lacak çal›fl- ma flekli de¤erlendirmeler yap›lm›flt›r. Belirlenen çerçevede öncelikle bir çal›flma guru- bu oluflturulmufltur. Daha sonra konu hakk›nda elimizdeki kaynaklar›n birer ç›kt›s› ko- mite üyesi arkadafllara da¤›t›lm›flt›r. Bu ve bunun d›fl›nda elde edilecek kaynaklara ile çal›flmam›z›n tasla¤›n›n haz›rlanmas› için çal›flmalar›m›za bafllad›k. Bulunan ilave kay- naklar komite üyesi arkadafllar aras›nda mail yolu ile paylafl›lmaktad›r. Komite içinde be- lirledi¤imiz arkadafllar›m›z ile konu hakk›nda bilgili kurum ve kurulufllar ile görüflmeler yap›lm›flt›r. Yap›lan görüflmeler neticesinde konu hakk›nda edinilen bilgi ve kaynak to- parlanm›flt›r. Ayr›ca konun uygulay›c›lar› olan bankalar ile görüflmeler yap›lm›flt›r. Bu do¤rultuda banka ile yap›lan görüflme kapsam›nda bankan›n yapt›¤› risk analiz tablosu- nun bir örne¤i excel ortam›nda al›nm›flt›r.
Konu ile ilgili yapt›¤›m›z çal›flmalar do¤rultusunda oluflturdu¤umuz çal›fl tasla¤›m›z›n ana bafll›klar› afla¤›da bilgilerinize sunulmufltur.
Çal›flmam›z›n ana bafll›klar› ile içeri¤i ;
• BASEL II NED‹R
• BASEL II TAR‹HÇES‹
• YEN‹ TÜRK T‹CARET KANUNU VE BASEL II
• KOB‹ NED‹R
• BASEL II KOB‹LERE ETK‹LER‹
• KOB‹LER‹N AVANTAJ VE DEZAVANTAJLARI
• BASEL II’DE SERMAYE YETERL‹L‹⁄‹ – KRED‹ F‹YATI ‹L‹fiK‹S‹
• BASEL II TEM‹NATLAR
• BASEL II GEÇ‹fi SÜREC‹NDE KOB‹LERE ÖNER‹LER
• BASEL II VE MAL‹ MÜfiAV‹RLERE (MESLEKTAfiLARA) ÖNER‹LER
• BASEL II RAPORU HAZIRLANIRKEN CEVAPLANMASI GEREKEN SORULAR
• BASEL II’DE MAL‹ VER‹ DE⁄ERLEND‹RME
BASEL KOM‹TES‹
Nisan - Aral›k 2009
KOM‹TE RAPORLARI
721
2009 YILI ODA FAAL‹YET RAPORU
722
KOM‹TE RAPORLARI
723
2009 YILI ODA FAAL‹YET RAPORU
724
KOM‹TE RAPORLARI
725
