Ziraî bir Reform için Kadastronun lüzum ve ehemmiyeti

Ziraî bir Reform için Kadastronun lüzum ve ehemmiyeti

Y,azan :

Halil Ziya, Türkkan

Taptı ve Kadastro Umum Müdürü

M e m l e k e t i n en m ü h i m i ş l e r i n d e n b i r i o l a n ; g a y r i m e n k u l m a l ­ l a r a a i t h u k u k v e t a s a r r u f m u a m e l e l e r i n i n s a ğ l a m v e şaşmaz u s u l l e r ­ l e t e m i n i v e v e s i k a l a n d ı n l m a s ı b ü y ü k T ü r k İ n k ı l â b ı n d a n v e b i l h a s s a M e d e n î K a n u n u n k a b u l ü n d e n s o n r a m ü m k ü n o l m u ş t u r .

G e r ç e k t e n , M e d e n î K a n u n u n neşrinden e v v e l câri b u l u n a n A r a z i K a n u n u n a g ö r e ; m u h t e l i f n e v i l e r e v e a y r ı , a y r ı h ü k ü m l e r e t a b i b u ­ l u n a n g a y r i m e n k u l m a l l a r ı M e d e n î K a n u n b i r n e v ' e hası* ve b i r h ü k ­ m e t â b i k ı l m ı ş , v e e m l â k s i c i l l e r i n i i h t i v a e d e n t a p u k ü t ü k l e r i n i n t a n ­ z i m i s u r e t i n i esaslı b i r t a r z d a t a r i f etmiştir.

M e d e n î K a n u n u n n e ş r i n d e n s o n r a t a s a r r u f m u a m e l e l e r i n i n e s k i u s u l l e r e göre m u a m e l e g ö r m e s i n a s ı l m ü m k ü n d e ğ i l s e ; y ü z ö î ç ü s ü n d e t a h m i n i n v e h u d u d u n t a y i n i n d e k e l i m e l e r l e t a r i f i n a s l a k â f i o l m a m a s ı y ü z ü n d e n M e d e n î K a n u n u n e m i r v e t a r i f ettiği e m l â k s i c i l l i n i e s k i k a y ı t l a r a d a y a n a r a k v ü c u d a g e t i r m e k b i r a n i ç i n d a h i t a s a v v u r o l u ­ n a m a z d ı .

M e d e n î K a n u n u n t a r i f ettiği s i c i l l i e m l â k i i h t i v a e d e n t a p u k ü ­ t ü ğ ü n ü t e s i s e t m e k v e t a s a r r u f m u a m e l â t ı n ı şaşmaz v e s a ğ l a m u s u l ­ l e r e d a y a t a r a k y ü r ü t m e k m e m l e k e t i n en m ü h i m d e r t l e r i n d e n b i r i o l a n g a y r i m e n k u l i h t i l â f ı n ı o r t a d a n k a l d ı r a r a k v a t a n d a ş l a r ı h u z u r v e sü­

k û n i ç i n d e e v i n d e , b a h ç e s i n d e , t a r l a s ı n d a , f a b r i k a s ı n d a , h u l â s a gay- r i m e n k u l ü n d e y a ş a t m a k i ç i n b u d a v a y ı esaslı b i r o p e r a s y o n i l e h a l l e t ­ m e k l â z ı m d ı .

B u o p e r a s y o n o k a d a r k a t ' î o l m a l ı y d ı k i , g a y r i m e n k u l m a l l a ­ r ı n h u d u d u , v ü s a t i , şekli v e e t r a f ı n d a k i g a y r i m e n k u l l e r e n a z a r a n v a z i y e t i m a d d e t e n g ö r ü l s ü n , h i ç b i r şekil ve s u r e t l e h a r i c î t e s i r l e r i l e t e b e d d ü l e t m e s i n ve h e r g a y r i m e n k u l u n l e h i n d e v e a l e y h i n d e m e v c u t

'für'uyede ^apu kadastro işleri

h a k l a r b i r y e r d e b i r a n d a h i ç b i r ş ü p h e ve t e r e d d ü d e m a h a l kalmı- yaca'k şekilde i s t e n i l d i ğ i a n d a b u l u n a b i l s i n .

B ü t ü n m u a s ı r d e v l e t l e r i n b u g a y e y e v a r m a k İçin t a k i p e t t i k l e r i b i r y o l m e v c u t t u ^:

• E m v a l i g a y r i m e n k u i e n i n " k a d a s t r o s u n u , , y a p m a k ; ve b u m u a z ­ z a m iş de a n c a k b ö y l e b i r o p e r a s y o n i l e b a ş a r ı l a b i l i r d i .

A v r u p a d a b u işleri yüzlerce sene e v v e l y a p m ı ş o l a n m e m l e - k e i l e r d e b u u s u l h a k k ı n d a y a p ı l a n b i r çok t e t k i k l e r s o n u n d a C ü m h u - r i y c t H ü k ü m e t i " K a d a s t r o y u , , b i r t a s a r r u f i n k ı l â b ı müessesesi o l a r a k p e k . esaslı b i r s u r e t t e ve 1 9 2 5 s e n e s i n d e n b e r i müesseseleri a r a s ı n a s o k m u ş b u l u n m a k t a d ı r .

-;J£adaslro tatbikatı i l e t a n z i m e d i l e n t a p u k ü t ü k l e r i m ü k e m m e l ve p e k i n c e h e s a p l a r l a t a n z i m e d i l e n p l â n l a r a i s t i n a t ettiğinden;, gay- r i m e n k u l l e r i n ş e k l i , vüs'ati v e e t r a f l a r ı n d a k i g â y r i m e n k u l l e r l e r a b ı ­ tası b u p l â n l a r s a y e s i n d e h i ç b i r ş ü p h e v e t e r e d d ü d e m a h a l •kaimi- y a c a k şekilde g ö r ü l d ü ğ ü g i b i g a y r i m e n k u l l e r i n h u k u k î v a z i y e t i n i de t a p u k ü t ü ğ ü n d e h e r g a y r i m e n k u l için t a h s i s e d i l e n b i r s a h i f e d e gör­

m e k : h u l â s a g a y r i m e n k u l u n l e h i n d e v e y a a l e y h i n d e m e v c u t b a k l a n b i r d a k i k a d a a n l a m a k a n c a k b u y e n i k ü t ü k l e r l e m ü m k ü n o l m u ş t u r .

B u g ü n k a d a s t r o a m e l i y e s i n i n t a t b i k i s u r e t i y l e b i r çok vilâyetle­

r i m i z d e y ü z b i n l e r c e g a y r i m e n k u l ü n p l â n l a r ı ve b u n l a r a d a y a n ı l a r a k M e d e n î K a n u n u n t a r i f ettiği şekilde t a p u k ü t ü k l e r i t a n z i m e d i l m i ş ve b u s a h a l a r d a t a s a r r u f i h t i l â f l a r ı p e k esaslı b i r s u r e t t e ve e b e d î o l a ­ r a k h a l l e d i l m i ş b u l u n m a k t a d ı r .

M ü n a s e b e t g e l m i ş k e n k a d a s t r o k e l i m e s i h a k k ı n d a b a z ı i z a h a t ı n v e r i l m e s i n i f a y d a l ı a d d e t m e k t e y i m :

M ü e l l i f l e r i n e k s e r i y e t i n e n a z a r a n " K a d a s t r , , k e l i m e s i " K a p i t a s - l r u m „ k e l i m e s i n d e n ç ı k m ı ş t ı r . V e r g i esas d e f t e r i m â n a s ı n a g e l m e k ­ t e d i r . İşte b u r a d a n " K a d a s t r a , , y a h u t " K a d a s t r , , o l m u ş t u r . B a z ı l a r ı n a göre b u k e l i m e a r a z i h u d u t l a r ı n a d i k i l e n t a ş l a r a v e r i l e n i s i m d i r .

B u , F r a n s a e v r a k m a h z e n i n d e k i " 1 3 7 0 , , t a r i h l i f e r m a n l a r d a

" 2 2 0 , , k a d a s t r o taşı n a k l e d i l m i ş t i r , c ü m l e s i n d e n istihraç e d i l m e k t e ­ d i r .

M ü h e n d i s LeonarcUz g ö r e , k a d a s t r o k e l i m e s i n i n menşei " K a d e d , , i s m i v e r i l e n ( Ş i s t ) taş l e v h a l a r ü z e r i n e işlenilen h u d u t p l â n l a r ı n a k i , s o n r a l a r ı m a d e n î l e v h a l a r ü z e r i n e , e n s o n r a d a k â ğ ı t ü z e r i n e işlenen p l â n l a r a h e p " k a d a s t r a , , n a m ı v e r i l e r e k i ş l e n m i ş t i r . K a d a s t r o c u l a n n e l i n d e en e s k i v e s i k a o l a r a k " T e î l o h , , de b u l u n a n b i r G e l d a n i tuğla-

4 0 4 Halit'Ziya TiU-kkan '

sında " D u n g h i , , a r a z i s i n i n p l â n ve t a r i f l e r i v a r d ı r k î - m i l â t l a r ı 4 0 0 0 sene e v v e l y a p ı l m ı ş t ı r .

K a d a s t r o başlıca i k i m a k s a d a y a p ı l m a k t a d ı r . " M a l î k a d a s t r o , , t o p r a k t a n a l ı n a c a k v e r g i y e esas teşkil e d e r k i ; a s ı ] u n s u r l a r ı aşağıda gösterilmiştir.

G a y r i m e n k u l ü n v a z i y e t i , m u h t e v i y a t ı , t o p r a ğ ı n n e v ' i , e v s a f ı , kıy­

m e t i i l e b u v e r g i y i t e s v i y e edecek k i m s e n i n i s m i n i i h t i v a e d e r .

" H u k u k î k a d a s t r o , , , t a s a r r u f a aiL k a n u n î hüccetlerden hâsı] o l a n v e s i k a l a r ı n h e p s i n e d e r l e r . İşbu v e s i k a l a r a r a s ı n d a t a s a r r u f a a i t i r t i ­ f a k h a k l a r ı , i p o t e k v e e m s a l i hukuk d a m e v c u t t u r .

B u t a r i f e göre T ü r k i y e d e " K a d a s t r o , , t a m a m i l e " h u k u k î , , d i r . K a d a s t r o h u k u k î o l s u n , m a l î o l s u n h e r i k i h a l d e de d ü ş ü n ü l e ­ cek i l k a m e l i y e p l â n t a n z i m i y a n i a r z ü z e r i n d e k i v a r l ı ğ ı k â ğ ı t üze­

r i n e çizgilerle n a k l e t m e k t i r . A n c a k b u n d a n s o n r a d ı r k i m a l î , h u k u k î b a k ı m l a r a göre işlenoeek b a ğ l ı m a d d e l e r y e k d i ğ e r i n i t a k i p e d e r . Ş u h a l e göre k a d a s t r o d e m e k l e e v v e l e m i r d e i n c e b i r i ş k a r ş ı s ı n d a b u l u n ­ d u ğ u m u z u z i k r e t m e k l â z ı m d ı r . B u - h a l e göre T ü r k i y e d e k a d a s t r o ' t a t ­ b i k a t ı s u r e l i y l e e l d e e d i l e n p l â n l a r t a p u k ü t ü k l e r i n i n m ü k e m m e l b i r şekilde k u r u l m a s ı için o l d u ğ u k a d a r ; hev t ü r l ü n a f ı a , s a n a y i ve z i r a a t teşebbüslerinde, de m ü r a c a a t v e i s t i f a d e e d i l e c e k k ı y m e t l i v e s a h i h f e n n î b i r vesikadır.

Z i r a î b i r r e f o r m k a r ş ı s ı n d a k a d a s t r o n u n r o l ü ne o l a b i l i r ? B u n a c e v a p v e r m e d e n e v v e l i s i n esasına aiL b i r meseleyi ' h a l l e t m e k "lâzımdır.

M e s e l e ş u d u r :

- 1 . — M e m l e k e t t e , m e v c u t z i r a a t e d i l e b i l i r t o p r a ğ ı n m i k t a r ı m , n e v ' i n i , h u d u d u n u ve t a h s i s e d i l d i ğ i z i r a a t ı n c i n s i n i t a n ı m a k .

2 -— S u l a m a işleri için k a n a l l a r ı n a ç ı l a c a ğ ı y e r l e r i v e b u k a n a l - l a r m k i m l e r i n a r a z i s i n d e n geçeceğini t a y i n e t m e k .

3 — Su k e n a r l a r ı n d a o l a n t o p r a k l a r ı n s u l a n m a s ı i ç i n m e v c u t su­

y u n , m i k t a r ı n ı y a n i s a n i y e d e k i s a r f i y a t ı m b i l m e k ve b u n u Ölçmek.

4 •— B e n t l e r inşa e d i l d i ğ i n i , k a n a l l a r v ü c u d a g e t i r i l d i ğ i n i k a b u l e d e l i m ; a ş i k â r d ı r k i b u s u r e t l e t o p l a n a c a k s u y u n ne v ü s a l l a b i r a r a ­ zîyi s u l a m a s ı l â z ı m d ı r . B u n u t a y i n e t m e k i ç i n h e s a p l a y a b i l m e k lâ­

z ı m d ı r ,

5 — S u l a n a c a k a r a z i n i n v ü s a t i n i t a y i n e t m e k de k â f i d e ğ i l d i r . S u l a n a c a k a r a z i n i n s a h i p l e r i n d e n a l ı n a c a k s u l a m a ü c r e t i n i n t a y i n i i ç i n b u t o p r a k l a r ı n k i m l e r e a i t o l d u ğ u n u b i l m e k de l â z ı m d ı r .

B u s a y d ı k l a r i m ı z d a n başka t o p r a k s a h i p l e r i a r a s ı n d a k i i h t i l â f ı h a l l e t m e k l â z ı m d ı r . B u h a l l e d i l m e d i k ç e a r a z i n i n s u l a n m a -ve ı s l a h ı n a

Türkiyede Tapu Kadastro işleri tu o ne i m k a n v a r d ı r ve n e d e hakkiiîe i s t i f a d e t e m i n i m ü m k ü n d ü r ,

6 — B i r çok k ö y l e r d e t e s a d ü f e d i l d i ğ i

gibi

k a l a r ı n ı n t a r l a s ı n d a n ç i f t i n i v e a r a b a s ı n ı geçirmeye m e c b u r o l a n l a r a r a s ı n d a d a b u y ü z d e n ç ı k a n i h t i l â f l a r m e ç h u l d e ğ i l d i r .

B u c i h e t i d e h a l l e t m e k i ç i n m u t l a k a b u g a y r i m e n k u l l e r i n h ı u W d u ğ u s a h a n ı n m ü k e m m e l p l â n l a r ı n ı n i h z a r ı i c a b e d e r ,

7 — B u s a y d ı k l a r ı m ı z a r a s ı n d a e n m ü h i m n o k t a a r a z i sahiple¬

r i a r a s ı n d a z u h u r e d e n m ü l k i y e t i h t i l â f ı d ı r . B i l h a s s a b u c i h e t z i r a î ve sınaî asayiş b a k ı m ı n d a n çok m ü h i m d i r .

G a y r i m e n k u l s a h i p l e r i n i n h u d u t l a r ı n ı n l â y i k i i l e i a y i n v e t a h d i t e d i l m i ş o l m a s ı n d a n d o l a y ı v u k u b u l a n tecavüz y ü z ü n d e n v e y a b i r çok y e r l e r d e o l d u ğ u g i b i m ü l k i y e t i h t i l â f ı s e b e b i y l e a l â k a d a r l a r ı n

işe­

r i n i t e r k i l e m a h k e m e1 e r d e u ğ r a ş m a l a r ı , z i r a a t ç ı l a r ı z i r a a t n o k t a s ı n ­ d a n , s a n a y i i l e m e ş g u l o l a n l a r ı s a n a y i n o k t a s ı n d a n ne d e r e c e z a r a r a s o k t u ğ u b i n l e r c e h â d i s e l e r l e m a l û m d u r . M a a l e s e f b u n e v i i h t i l â f l a r bazı a h v a l d e k a n l ı n e t i c e l e r d a h i d o ğ u r m a k t a d ı r .

0 h a l d e z i r a î r e f o r m d ü ş ü n ü l d ü ğ ü v a k i t i l k e v v e l y a p ı l a c a k i ş i n m ı n t a k a , m ı n t a k a d a o l s a k a d a s t r o a m e l i y e s i o l d u ğ u k e n d i l i ğ i n d e n m e y d a n a ç ı k a r .

B u a m e l i y e n e t i c e s i n d e b ü t ü n i h t i l â f l a r h a l l e d i l e b i l e c e ğ i g i b i a r a z i ı s l a h ı ve s u ' a r a a işleri için m ü k e m m e l p l â n l a r d a e l d e e d i l m i ş o l a c a k t ı r . E s a s ı b ö y l e h a l l e t t i k t e n s o n r a ;

E n m ü h i m m e s e l e p a r s e l l e r i b i r e r b i r e r e l d e n g e ç i r m e i ş i d i r . B u n u n n e t i c e s i n d e a r a z i n i n t e v h i d i m ü m k ü n o l u r k i p a r ç a l a r ı n azal­

ması p e b e b i l e h e r g a y r i m e n k u l için b i r t a p u k ü t ü k sayfası t a h s i s i m u t l a k a l â z ı m o l d u ğ u n d a n t a p u k ü t ü k l e r i n i n y a p r a k a d e d i a z a l m a ­ s ı n d a n d o l a y ı t a p u i d a r e l e r i n i n işi a z a l d ı ğ ı g i b i a r a z i n i n p a r ç a l a n ­ m a s ı n d a n m ü t e v e l l i t z a r a r l a r ı n ö n ü n e geçihnesi g i b i b ü y ü k v e i k t i ­ sadî b i r f a y d a t e m i n e d i l m i ş o l u r .

B i r k i m s e y e a i t v e m u h t e l i f m e v k i l e r d e b u l u n a n p a r s e l l e r i n kıy­

m e t v e m e v k i i gÖzönüne a l ı n a r a k b i r m a h a l d e t e v h i d i s e h e b i l e Önüne geçilen z a r a r l a r ş u n l a r d ı r : ( P a r s e l l e r i n a d e d i a r a z i ıslahı s a y e s i n d e a z a l m c a b i t t a b i h e m h u d u t l a r a z a l ı y o r . V e i h t i l â f d a o m'sbette az i n ­ s a n l a r a r a s ı n d a o l a c a k t ı r . )

1 — A r a z i n i n , t o h u m l a r ı n , p a r a v e v a k t i n z i y a m a m e y d a n v e r i l ­ m e m e s i :

A — A r a z i n i n z ı y a ı : P a r s e l l e r a r a s ı n d a b ı r a k ı l m ı ş ve s ü r ü l m e ­ m i ş o l a n h u d u t l a r t o p r a k tümsekleri v e y a o n l a r s e b e b i y l e z a y i o l a n z i r a a t e d i l e b i l i r a r a z i .

403 . , Halit Ziya, TÜrkkaiî .

B — D a ğ ı n ı k p a r s e l l e r i n h e y e t i m e c m u a s ı n a e k i l e n h u b u b a t ı n m i k t a r ı b i r t e k b ü y ü k p a r s e l e e k i l e n m i k t a r d a n b e h e r h e k t a r b a ş ı n a y ü z d e on f a z l a d ı r .

C — P a r s e l l e r i n u f a k p a r ç a l a r h a l i n d e v c m ü t e a d d i t m-ahaHerde o l m a s ı y ü z ü n d e n z i r a a t s ı r a s ı n d a v a k i t z ı y a ı n e t i c e s i n d e a m e l e m a s ­ r a f ı n ı n a r t m a s ı , t o p l u b i r m ü l k t e meselâ y e v m i y e 5 0 a r i ş l e m e k m ü m k ü n d ü r . H a l b u k i p a r s e l d e ğ i ş t i r m e k m e c b u r i y e t i h â s ı l o ' u n c a 3 0 - 4 0 a r i ş l e n e b i l i r . B u v a k i t z i y a ı h a s a t z a m a n ı n d a d a vücut bu­

l a c a k t ı r . P a r s e l l e r i n d a ğ ı n ı k o l m a s ı z i r a a t a m e l e s i n i n i ş i n i k o n t r o l b a k ı m ı n d a n d a m ü ş k ü l o l a c a k t ı r .

2 ~ ; T o p r a ğ ı n i ş ' e n m e s i n d e k i z o r l u k l a r :

A — P a r s e l l e r i n p a r ç a l a n m a s ı v e k a r ı ş m a s ı y ü z ü n d e n a r a z i s a ­ h i p l e r i n ö b e t l e y a p ı ' a n z i r a a t ı t a k i b e , tecavüzleri v e h a s a d ı n ç a l ı n ­ m a s ı n ı b e r t a r a f e t m e k i ç i n p a r s e l l e r i n g e r e k s ü r ü l m e s i n i , g e r e k h a ­ s a t l a r ı n ı n t o p l a n m a s ı n ı a y n ı z a m a n d a i c r a y a m e c b u r d u r .

. B " Y u k a r ı d a s ö y l e d i ğ i m i z a y n ı sebepten d o l a y ı . kÖvUüer k e n d i p a r s e l l e r i n i t e k r a r b u ' m a k i ç i n çok m ü ş k ü l â t a u ğ r a r l a r . B a h u s u s b u p a r s e l l e r d a r v e p e k z i y a d e u z u n b i r şekilde o l d u k l a r ı z a m a n ; b u h a l d e k ö v l ü l e r p a r s e ^ e r m h u d u d u n d a n i t i b a r e n k e n d i l e r i n e a i t oTa n h e n d e k l e r i t a r l a n ı n s ü r ü l m e s i n d e n e v v e l -hesaptan ç ı k a r m a ğ a ekse­

r i y e t l e m e c b u r d u r l a r ,

• • - K a v ı t - ve z i k r e ş a y a n d ı r kî-bu y ü z d e n k o y l ü . e r a r a s ı n d a b i r r o k n i z a v e i h t i ' â f l a r ç ı k m a k t a d ı r . V e -hasat v k a t i n d e b u n u n k o m ş u l a r t a ­ r a f ı n d a n a v n ı z a m a n d a v e a v n ı i s t i k a m e t e d o i h u y a p ı l m a s ı için h u ­ susî t e d b i r l e r a l ı n m a k î â z ı m g e l i r . Ç ü n k ü e k s e r i y e t l e v â k i o l d u ğ u üzere i k i k o r n s u ç i f t l i b i ç m e i s i n i m u h a l i f i s t i k a m e t e y a n a c a k o l u r ­ l a r s a h u d u f i z l e r i n i k a y b e d e c e k o r t a v e r d e v û z yüze .' ; i r V r v e h u h a î ö v î e h â d i s e l e r d o ğ u r a b i l i r k î f e n a t e s i r l e r i n i i z a h a k a l k ı ş m a k

z a i t t i r . • B u g i b i h â d i s e l e r h e r h a n g i b i r s e b e m e n d o l a y ı h a s a t a v n ı za­

m a n d a i c r a e d i l m e z s e d a h a z i v a d e t e h l i k e l i o ' u r . M e s e l â s i r k a t l e r v u k u a i r e^{1 ;}r^B v a h u t m ü s k ü i v a z i y e t e v a s j v a n k ö y l ü l e r k o m ş u n u n he~

n ü z b i ç i l m e m i ş o l a n t a r l a s ı n d a h a y v a n l a r ı n ı o t l a t a r a k o n a z a r a r v e r i r l e r .

C — D a r ve u z u n p a r s e ' î e r i n hususî aekiîdeki t e r t i p l e r i neh'cesi o l a r a k ç a u r a z i s t i k a m e t t e s ü r ü m v a n m a k k a b i l d e b î d i r . V e d a i m a p a r s e l i n u z n n ' u g u i s t i k a m e t i n d e c ' f t s ü r m e k m e c b u r i y e t r f e l r>Tur.

D — İşleme y o l l a n m e v c u t o¹m a d ı « h n d a n T ra H t f e n a t e v z i v e

t a k s i m e d i l m i ş b u l u n d u k¹ a r ı n d a n b i r çok p a r s e l l e r d i ğ e r l e r i t a r a f ı n ­ d a n k u ş a t ı l m ı ş b i r h a l d e d i r . B i n a e n a l e y h b u k u ş a t ı l m ı ş p a r s e l l e r i n m a h s u l l e r i n i k o m ş u a r a z i d e n g e ç i r m e k l â z ı m g e l i r k i b u d a . b i l h a s s a h a s a t z a m a n ı n d a a y r ı c a b i r k a v g a k a y n a ğ ı t e ş k i l e d e r .

E —• N i h a y e t a r a z i y i şahsî v e z i r a î u s û l l e r e g ö r e işlemek müm­

kün o l m a d ı ğ ı n d a n a r a z i f e n a i s t i s m a r e d i l m e k t e d i r . 3 — Z i r a î t e k e m m ü l ü n güçleşmesi :

A — A r a z i n i n p e k z i y a d e p a r ç a l a n m aS J , gübreleme v e y a t o p r a ğ ı , ı s l a h ç a r e l e r i n i n i s t i m a l i n i , g a y r i m ü m k ü n d e ğ i l s e de p e k z i y a d e iş­

k â l e y l e r .

B ~ A y n ı sebepten d o l a y ı c i d d e n v e r i m l i b i r surette s u l a m a a m e l i y a t ı y a p m a k k a b i l d e ğ i l d i r .

C ~™ Y i n e a y n ı s e b e p t e n d o l a y ı a ğ a ç f i d a n ı d i k m e ğ e d a h i i m ­ k â n y o k t u r . Ç ü n k ü b u n l a r u m u m i y e t i r i b a r i l e i l k senelerde s u l a n ­ m a ğ a m u h t a ç t ı r l a r .

D — N i h a y e t arazinin i s t i s m a r m a s a r i f i n i z i y a d e s i¹ e az a¹ tm a ğ a h i z m e t e d e n z i r a a t m a k i n e l e r i n i n k u l l a n ı l m a s ı k a b i l d e ğ i l d i r k i b u h a l bu g ü n b i l e b i n l e r c e sene e v v e l k i aynı v a s ı t a l a r i l e ve a y n ı şart¹ a r i ç i n d e y a p ı1 a n z i r a a t h u s u s u n d a v ü c u d e g e l e n p e k az t e r a k k i n i n se­

b e b i n i i z a h e d e r .

4 — A r a î • s e r m a y e i l e z i r a î v a r i d a t ı n a z a l m a s ı :

 — Y i n e a r a z i n i n çok p a r ç a l a n m ı ş b u l u n m a s ı n d a n naşi o n l a r ı » a ' ı m ve sat*m m a s a r i f i t o p l u b i r h a l d e v e b i r h u d u t d a h i l i n d e b u ­ l u n d u k l a r ı z a m a n k i n d e n d a h a z i y a d e ' o l u r ,

B —• Z i r a a t a e l v e r i s ' i arazinin kıymeti onun v a r i d a t ı n a tâbi ol*

d u ğ u n d a n y u k a r ı d a arzediîen s e b e p l e r d e n d o l a y ı m e z k û r v a r i d a t az o l u n c a n e t i c e d e a r a z i n i n kıvrneti d a h i az b i r derecede k a l ı r .

C — P e k k ü ç ü k p a r s e l l e r i n satışı g a y r î m ü m k ü n d e ? f s e b i l e g ü ç o l u r . V e b a ş k a p a r s e l l e r t a r a f ı n d a n t a m a m e n k u ş a t ı l m ı ş o l a n p a r s e l l e r d a h i g e ç m e z o r l u s u y ü z ü n d e n v u k u a g e l e n ihtilâflar?ıs m e m b a ı ' o l m a l a r ı n a b i n a e n k ı y m e t s i z b i r m ü l k a d d e d i l i r .

D — Ve'has'î p a r s e l l e r i n veraset ve eatısı g i b i s e b e p l e r d e n do­

l a y ı sık sık p a r ç a l a n m a s ı n e t i c e s i o¹ a r a k b u n l a r n i h a y e t t a k s i m i k a ­ b i l o l m ı v a n b i r b a l e g i r e r l e r . V e e ? e r o n l a r ı n müşterek ş a h i n l e r i a r a z i v i i s l e t m e k .hususunda a n l a ş m a z l a r s a m e z k û r p a r s e l l e r m e t r u k v e m u a t t a l k a ' ı r l a r .

5 -— İ k r a h l a r ı n ' a z a l m a s ı •

A — S a h a l a r ı k ü ç ü k v e b a z a n d a r m V e a d d ^ h i s s e d a r l a r ı n l^v--

4 0 8 Halit Ziya Türkkaıı

r u f u a l t ı n d a b u l u n a n p a r ç a l a n m ı ş v e d a ğ ı n ı k p a r s e l l e r r a n d ı m a n l a r ı ­ n ı n a z l ı ğ ı n d a n v e z a r u r e t h a l i n d e s a t ı l m a l a r ı m ü ş k ü l o l d u ğ u n d a n d o l a y ı z i r a î b i r i s t i k r a z a k d i i ç i n r e h i n e o l m a ğ a y a r a m a z l a r . B u h a l ve k e y f i y e t k r e d i müesseselerinin y a h i ç p a r a i s t i k r a z e t m e m e l e r i n e y a h u t p e k z i y a d e m ü ş k ü l â t i l e k r e d i a ç m a l a r ı n a sebep teşkil e d e r . B u n d a n başka v e r i l e n k r e d i l e r a r a z i n i n t a h a k k u k e d e n k ı y m e t l e r i nisbetincîe o l d u ğ u n d a n y u k a r ı d a " A r z î s e r m a y e v e z i r a î v a r i d a t , , b a h s i n d e . z i k r e d i l e n e s b a b a b i n a e n b u k r e d i l e r m e z k û r e m l â k i n h a k i k î k ı y m e t l e r i y l e m ü t e n a s i p b u l u n m a z l a r .

Y u k a r ı d a beş m a d d e d e z i k r e d i l e n m a h z u r l a r ı b e r t a r a f e t m e k z i ­ raat, s a h a l a r ı n ı v e r i m l i b i r s u r e t t e işletmek için :

1 — P e k z i y a d e p a r ç a l a n m ı ş v e d a ğ ı l m ı ş p a r ç a l a r ı b i r l e ş t i r m e k ve t a k v i y e e t m e k .

2 — D a r v e h a d d i n d e n z i y a d e u z u n şekilde g ö r ü l e n a r a z i y i b i r a r a y a t o p l a y ı p o n l a r a m a k u l b i r s u r e t t e i ş l e m e ğ e m ü s a i t n i z a m î b i r ş e k i l v e r m e k m a k s a d i y l e p a r s e l p a r s e l t e k r a r e l d e n g e ç i r m e k .

3 — B o z u k y o l l a r ı d ü z e l t m e k v e b i r l e ş t i r i l m i ş a r a z i y e h i z m e t l e o n l a r ı n i ş l e t i l m e s i n i t e s h i l i ç i n l ü z u m l u o l d u ğ u a n l a ş ı l a n y o H a r ı y e ­ n i d e n a ç m a k . ,

4 — M e v c u t s u l a m a y a h u t a r a z i y i k u r u t m a a m e l i y e l e r i n i ı s l a h v e b u s u r e t l e a r a z i y i d a h a geniş m i k y a s t a i d a r e işlerine h a z ı r l a m a k m a k s a d i y l e s u l a m a v e k u r u t m a a m e l i y a t ı n a m a h s u s k a n a l v e h e n ­ d e k l e r i t e k r a r e l d e n g e ç i r m e k .

5 — H a y v a n yetiştirmesini k o l a y l a ş t ı r m a k m a k s a d i y l e t e r k e d i l ­ m i ş , m a h î û l o l m u ş y a h u t m i l l î e m l â k e a i t o l a n a r a z i y i i y i s u r e t t e b î r a r a y a t o p l a y a r a k u m u m a m a h s u s m e r a l a r v ü c u d a g e t i r m e k .

6 — H a r m a n y e r l e r i , s a v u r m a y e r l e r i t e r t i p e t m e k .

B u altı m a d d e d e h u l â s a e d i l e n işleri y a p m a k i ç i n y a z ı m ı z ı n b i r y e r i n d e e h e m m i y e t l e işaret e t t i ğ i m i z g i b i ı s l a h e d e c e ğ i m i z a r a z i y i m u t l a k a k â ğ ı t ü z e r i n e g e ç i r m e k , p a r s e l l e r i n ş e k l i n i , v a z i y e t i n i , vüsa­

t i n i g ö r d ü k t e n s o n r a b u b ü y ü k o p e r a s y o n a g i r i ş m e k l â z ı m d ı r . B u n ­ d a n b a ş k a b i r çare t a s a v v u r e t m e k h a y a l d e n b a ş k a b i r şey o l m a z .

M e m l e k e t i n z i r a î m ı n t a k a l a r ı n ı t a n ı m a k , b u s a h a l a r d a z i r a a t l e m e ş g u l o l a n l a r ı n s a h i p b u l u n d u k l a r ı t o p r a k m i k t a r ı n ı b i l m e k , t o p r a k ­ sız k ö y l ü y ü t o p r a k s a h i b i k ı l m a k , l ü z u m u n d a n p e k f a z l a a r a z i y e sa­

h i p o l a n l a r ı n a r a z i l e r i n i t a m a m i l e işletip i ş l e t m e d i k l e r i n i t a y i n et­

m e k a n c a k a r a z i y i v e m u h t e v i y a t ı m t a n ı m a k v e k a d a s t r o y a y a n i h a ­ r i t a y a r a p t iîe k a b i l d i r . Toprağı- v e r i m l i b i r h a l e g e t i r m e ğ i , y a n i

Türkiyede Tapu Kadastro işleri 4Uy g ü b r e l e m e y i , a s r i v e s a i t l e işlemeyi m ü l â h a z a d a n e v v e l h a l l e d i l m e s i ;

l â z ı m g e l e n m e s e l e l e r d e n b i r i d e b u d u r . V e e s e f l e sÖyliyebiKriz k is

b u s a h a d a b u g ü n m e m l e k e t i m i z d e h a k i k a t e k a r i p b i r etüt y a p ı l m ı ş d e ğ i l d i r .

B u s a y d ı k l a r ı m ı z ı b a s i t bir i s t a t i s t i k m a l û m a t l a b a ş a r m a k m ü m ­ k ü n o l s a y d ı , bu işle m e ş g u l o l m u ş v e b ü y ü k e m e k v e m a s r a f l a r sar¬

f e t m i ş m i l l e t l e r b u p r a t i k v e b a s i t y o l d a n g i d e r m e s e l e y i h a l l e d e r ­ l e r d i . F a k a t i k t i s a d î m ü l â h a z a l a r a h e r i ş l e r i n d e b ü y ü k bir m e v k i v e r e n b u m i s e l l e r b u işleri i ç i n b i r t e k y o l b u l m u ş l a r d ı r k i o d a m a k s a t ve g a y e y e göre " K a d a s t r o y a p m a k t ı r , , . F i l h a k i k a topraksız k ö y l ü y ü t o p r a ğ a s a h i p k ı l m a k i ç i n n e y a p m a k l â z ı m d ı r ? P e k b a s i t o l a r a k v e r i l e c e k c e v a p ş u d u r :

T o p r a k s ı z k ö y l ü y ü t e s b i t ve i h t i y a c ı n a göre t o p r a k vermek.

P e k â l â bu t o p r a k n e r e d e v e n e k a d a r ne " s u r e t l e tevzi ve t a k s i m e d i ­ lecek : İşte bu hususta h a l l i l â z ı m g e ' e n m e s e l e ! . .

M e s e l e y i g ö r ü ş t a r z ı m ı z a g ö r e h a l l e g i r m e z d e n evvel v a z i y e t i n e h e m m i y e t i n i bir i k i m i s a l i l e c a n l a n d ı r m a k f a y d a l ı olur. T r a k y a d a yerleştirmen m u h a c i r l e r e d e v l e t m a l ı d ı r d i y e t e v z i e d i l e n a r a z i y e tapu senedi i b r a z e d e r e k h a k i k î m a l s a h i p l e r i ç ı k m ı ş t ı r v e b u y ü z d e n husule gelen i h t i l â f h â l â m a h k e m e y i m e ş g u l e t m e k t e d i r . Y i n e T r a k ­ yada devlet z i r a a t işletmeleri k u r u m u t a r a f ı n d a n N u m u n e ç i f t l i k l e r i y a p ı l m a k üzere i s t i m¹ â k e d i l e n T ü r k g e l d i v e K a r a d a n i ş m e n t çiftlik­

l e r i evveV'e hududun kat'î s u r e t t e t a y i n e d i l m e m i ş v e h a k i k î s a h i p l e r i t e s b i t e d i l m e m i ş b u l u n m a s ı v e b u t o p r a k l a r ı n fiilî v a z i y e t i k â ğ ı d a k o n m a m ı ş o l m a s ı y ü z ü n d e n b u g ü n bir i h t i l â f m e v z u u o l a r a k b u k u ­ r u m l a bu s a b a d a h a k iddia e d e n l e r a r a s ı n d a d e v a m e t m e k t e d i r . Sey­

h a n , K a r a b u c a k v e A y n a z ' d a O k a M p t ü s o r m a n ı v ü c u d a g e t i r i l m e k üzere orman i d a r e s i n c e işlenen v e b ü y ü k e m e k ve m a s r a f l a r s a r f e d i - l e n t o p r a ğ a b u g ü n t a p u s e n e d i i b r a z e t m e k s u r e t i l e yüzlerce kişi sa­

h i p ç ı k m ı ş t ı r . . . O h a l d e h e r şeyden e v v e l t e v z i e t â b i o l a c a k , ıslah e d i l e c e k , s u l a n a c a k a r a z i y i e v v e l d e n t a n ı m a k v e b u n u n için d e ara­

z i n i n m u t l a k a vüsat ve m i k t a r ı n ı v e h a k i k î s a h i p l e r i n i s a h i h s u r e t t e b i l m e k e l z e m o l d u ğ u n a göre bu k ı s ı m a r a z i y i h a r i t a y a v e k a d a s ­ t r o y a r a p t e t m e k l â z ı m d ı r . B u n u n i ç i n h i ç o l m a z s a z a r u r î a h v a l d e m e v z i î n i r e n g i tesisatı y a p a r a k ç i f t l i k , o r m a n , b ü y ü k a r a z i d e o l d u ğ u gibi m e s a h a işini t a m a m l a m a k ve e l d e e d i l e c e k h a r i t a l a r ü z e r i n d e bu m ü h i m o p e r a s y o n u i c r a v e z e m i n e t a t b i k e t m e k l â z ı m d ı r .

Y u k a n d a n b e r i v e r d i ğ i m i z i z a h a t t a n k o l a y c a a n l a ş ı l ı r k î ziraî b i r r e f o r m m ü l â h a z a e d i l i r k e n i l k a k l a gelecek ve b u m ü h i m işin

4 ' 0 Halit Ziya Tüı-kkatt

b a ş a r ı l m a s ı n d a t e m e l i k u r a c a k o p e r a s y o n y a l n ı z v e sadece " K a d a s ­ tro,, d u r . A ş i k â r d ı r k i h u d u d u s u r e t i k a t i y e d e b e î l i o l m a z , s a h i p l e r i t a y i n e d i l m e z , v e m u h t e v i y a t ı b i l i n m e z s e g a y r i m e n k u l l e r i ç i n ne z i r a î b i r r e f o r m a i m k â n v a r d ı r , ne de b a ş k a t ü r l ü b i r h a r e k e t k a b i l ­ d i r . O halde t o p r a k t e v z i i , a r a z i s u l a n m a s ı ve hatta k u r u t u l m a s ı , h e p s i k a n u n î s a l â h i y e t i h a i z h e y e t l e r vasıtasile g a y r i m e n k u l u n h u d u t ve m u h t e v i y a t ı n ı ve s a h i p l e r i l e leh ve a l e y h i n d e k i h a k l a r ı t a y i n etmeğe e h i l h e y e t l e r i n t a n z i m e d e c e ğ i k a d a s t r o d a n s o n r a m ü m k ü n d ü r .

Y e i l l â h e r t ü r l ü teşebbüs şansa ka'mıg b i r i g o l u r k i , i l m e ve fenne d a y a n a n i s l e r i şansa b ı r a k m a k a s l a caiz d e ğ i l d i r .