1929 BUHRANI SONRASINDA ABD BAŞKANLARI

(1)

1929 BUHRANI SONRASINDA ABD BAŞKANLARI Hacı Dede Hakan KARAGÖZ

Araştırma Raporu

Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü

KONYA Ocak, 2017 www.kto.org.tr

(2)

1929 BUHRANI SONRASI ABD BAŞKANLARI Hacı Dede Hakan KARAGÖZ

Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü 2

İÇİNDEKİLER

Başlık Sayfa

1. ABD ÖNEMLİ TARİHİ OLAYLAR………..3

2. ABD BÜYÜME ORANI..……….4

3. ABD DIŞ TİCARETİ.………..4

4. ABD ENFLASYON ORANI.………5

5. ABD İSTİHDAMI.………6

6. ABD BÜTÇESİ.……….6

7. ABD ULUSAL BORCU.……….7

SONUÇ ……….………8

KAYNAKÇA………..8

(3)

(4)

1929 BUHRANI SONRASI ABD BAŞKANLARI Hacı Dede Hakan KARAGÖZ

2 - ABD BÜYÜME ORANI

1929 Buhranından sonra ABD’nin başkanların görevde olduğu dönemlere göre ortalama büyüme oranlarına bakıldığında krizin baş gösterdiği 1929 yılında görevde olan Herbert Hoover döneminde en düşük büyüme oranı yaşanmıştır. Hoover’ın görevde olduğu 1929-1932 döneminde ABD ekonomisi %-9,2 oranında küçülmüştür. ABD ekonomisi bundan sonraki tüm yıllarda sürekli pozitif büyüme göstermiştir. Bu dönemde en düşük büyüme performansı gösteren başkanlar arasında Truman ortalama %1,4’lük büyüme oranıyla ilk sırada yer alırken Obama

%1,5’lik büyüme oranıyla ikinci sırada yer almıştır. Obama döneminde (2009-2015), ABD ekonomisi ortalama %1,5’lik büyüme performansı göstermiştir.

Kaynak: ABD Ticaret Bakanlığı, Ekonomik Analiz Bürosu

3 - ABD DIŞ TİCARETİ

1929 sonrası ABD’nin dış ticaret dengesine bakıldığında, 1969 yılına kadar fazla veren ABD dış ticaret dengesi, bu yıldan itibaren sürekli olarak dış ticaret açığı vermeye başlamıştır. 2000 yılı sonrasına bakıldığında dış ticaret açığının trilyon dolar düzeyine çıktığı görülmektedir. 1993-2000 arasında başkan olan Clinton döneminde 1,7 trilyon dolar dış ticaret açığı veren ABD, Oğul Bush döneminde 5,1 trilyon dolar, son olarak da Obama döneminde 3,4 trilyon dolarlık dış ticaret açığı vermiştir.

Obama döneminde ihracatın ithalatı karşılama oranı başkan Carter (1977-1980) döneminden bugüne en yüksek orana sahip olmuştur. Obama döneminde her 1 birimlik ithalata karşılık 0,8 birimlik ihracat yapılmıştır. 2001-2008 döneminde başkan olan G.W. Bush döneminde ise bu oran, 1929 bunalımından bu yana en düşük seviyesinde (%60,4) gerçekleşmiştir.

-9,3 9,3

1,4 3,0 4,4 5,2

2,8 1,6 3,3 3,5 2,3 3,9

2,1 1,5

-15,0 -10,0 -5,0 0,0 5,0 10,0 15,0

Başkanların Dönemlerine Göre ABD Ortalama Büyüme Oranı (%)

(5)

Kaynak: ABD Ticaret Bakanlığı, Nüfus Bürosu

4 - ABD ENFLASYON ORANI

1929 Buhranı sonrasında en yüksek enflasyon oranına (%10,4) Başkan Carter döneminde (1977-1980) ulaşılmıştır. 1973 yılında yaşanan 1. petrol krizinin ardından 1979 yılında 2. Petrol krizi yaşanmıştır. 2. Petrol krizinde etkili olan husus ise, 1979 yılında İran’da Şah’ın devrilip Humeyni devrimin gerçekleşmesi ile İran’dan ABD’ye petrol sevkiyatı durmasıdır. Bu gelişme ABD’de enflasyon oranını tarihin en yüksek seviyelerinden birine çıkmasına neden olmuştur.

Obama döneminde 1929 yılından bu yana en düşük ortalama enflasyon oranı yakalanmıştır.

Kaynak: ABD Çalışma Bakanlığı, İşgücü İstatistikleri Bürosu 2,5 31,6 40,0 41,6 11,4 29,3

-4,0 -0,5 -112,4 -862,1 -363 -1.772

-5.151 -3.416

126,3 298,3

144,2 139,1 132,7 116,1

96,2 99,5 84,7

60,7 81,7 71,5 60,4 82,1 0 50 100 150 200 250 300 350

-6.000,0 -5.000,0 -4.000,0 -3.000,0 -2.000,0 -1.000,0 0,0 1.000,0

Dış Ticaret Dengesi (Milyar $) İhracatın İthalatı Karşılama Oranı (%)

-6,4 2,6

5,3

1,4 1,0 2,6

6,6 8,0 10,4

4,3 4,2

2,6 2,4 1,7

-8,0 -6,0 -4,0 -2,0 0,0 2,0 4,0 6,0 8,0 10,0 12,0

Başkanların Dönemlerine Göre Ortalama Enflasyon Oranı (%)

(6)

1929 BUHRANI SONRASI ABD BAŞKANLARI Hacı Dede Hakan KARAGÖZ

5 - ABD İSTİHDAM

1929-2015 döneminde ABD başkanlarına işgücü piyasası açısından bakıldığında en fazla yeni işgücü yaratan başkan Clinton olmuştur. Clinton döneminde ABD’de 22,8 milyon yeni istihdam alanı yaratılmış ve bu dönemde işsizlik oranı %4 oranında gerçekleşerek Büyük Bunalımdan bu yana en düşük 4. işsizlik oranı yakalanmıştır. Barack Obama döneminde de işsizlik oranı %5,3 olurken 8,2 milyon yeni işgücü oluşturulmuştur.

Kaynak: ABD Çalışma Bakanlığı, İşgücü İstatistikleri Bürosu

6 - ABD BÜTÇESİ

Başkan Obama ABD tarihindeki en büyük federal bütçeye ulaşmıştır. 2015 yılında 6,4 trilyon dolar olan ABD bütçe açığının 2016 yılsonunda 7 trilyona dolara ulaşması beklenmektedir.

Özellikle 2008 küresel krizinden sonra krizin etkilerini durdurmak için açıklanan kurtarma paketleri bütçeye önemli oranda yük oluşturmuştur. Krizle birlikte öncelikle 787 milyar dolarlık kurtarma paketi açıklanmış ancak yeterli gelmediği için 858 milyar dolara yükselmiştir.

Ayrıca Obama döneminde sağlık sistemine yönelik çıkarılan “Obamacare” olarak bilinen Sosyal Güvenlik ve Sağlık Sigortası Yasası ile artan askeri harcamaları bütçeyi etkileyen diğer önemli başlıklardır.

-6.400 16.203

5.470

3.538 5.900 9.855

6.852 3.947

10.339 16.102

2.672 22.891

1.281 8.269 23,6

1,2 3,0

5,5 5,5

3,6 5,6 7,7 7,1

5,5 7,5

4,0 5,8 5,3 0 5 10 15 20 25

-10.000 -5.000 0 5.000 10.000 15.000 20.000 25.000

Başkanların Dönemlerine Göre İşgücü Piyasası

Yeni işgücü oluşturma (Bin) İşsizlik Oranı

(7)

Kaynak: ABD Ticaret Bakanlığı, Nüfus Bürosu

7 - ABD ULUSAL BORCU

Başkanlar bütçenin aksine borçlanma konusunda daha rahat hareket alanları bulunmaktadır.

Hükümet, federal düzeydeki birçok kurumdan borçlanma imkanları bulunmaktadır. Örneğin, ABD Sosyal Güvenlik Fonu 1987 yılından bu yana fazla vermektedir. Bu fon elindeki fazlalıkları hazine bonolarını yatırırken başkanlar da hazine araçlarıyla borçlanmak yerine bu fonu kullanarak açığı azaltma imkanına sahiptir.

1980’li yıllardan sonra artan küreselleşmeyle birlikte ABD ulusal borç düzeyi trilyon dolar düzeyine çıkmış ve Obama döneminde zirve yapmıştır. Obama döneminde ulusal borç 9,3 trilyon dolar artarak 19,3 trilyon dolara yükselmiştir.

Kaynak: http://www.polidiotic.com/by-the-numbers/us-national-debt-by-year/

-26,22

-1601,29

-476,68 -113,61 -59 -253,99 -271,5 -426,4 -587 -2398

-1378 -481,2

-2177

-6473 -7000

-6000 -5000 -4000 -3000 -2000 -1000 0

1.882 181.516 58.101 27.225 19.528 41.718 110.563 162.291 287.268 1.694.636 1.462.282 1.609.557 4.350.546 9.366.979

15,1 791,8

0,2 7,6 5,8 11,5 29,5 30,6 29,9 160,8

42,2 28,6 72,6 62,8 0 200 400 600 800 1000

0 1.000.000 2.000.000 3.000.000 4.000.000 5.000.000 6.000.000 7.000.000 8.000.000 9.000.000 10.000.000

Başkanların Dönemlerine Göre Ulusal Borç ve Ortalama Artış Oranı (%)

Dönemi Borç (Milyar $) Artış Oranı

(8)

1929 BUHRANI SONRASI ABD BAŞKANLARI Hacı Dede Hakan KARAGÖZ

SONUÇ: Bu çalışmanın sonucu olarak Obama’nın Ekonomik Performansı şu şekildedir:

KAYNAKÇA

ABD Ticaret Bakanlığı, Nüfus Bürosu ve Ekonomik Analiz Bürosu ABD Çalışma Bakanlığı, İşgücü İstatistikleri Bürosu

http://www.polidiotic.com/by-the-numbers/us-national-debt-by-year/

http://www.insidegov.com/

https://en.wikipedia.org/wiki/Timeline_of_United_States_history https://www.thebalance.com/

http://aa.com.tr/tr/analiz-haber/obamanin-8-yillik-ekonomi-karnesi-/690579