1. BEŞ YILLIK
KALKINMA PLÂNINDA
KONUT SEKTÖRÜ
1. A N A İLKELER V E M E T O T :
a. Ana ilkeler:
(1) Kcnut yatırımlarına yapılan harcamaları toplam yatırımın yüzde 20 sinden daha çok artırmadan, tedbirler alarak, aynı yatırımla daha çok konutun yapımını sağlamak.
(2) Lüks konut yapımının kısılması ve sağlık bakımından sakıncası olmayan en ııcuz halk konutu tipinin seçilmesiyle daha çok sayıda konutun yapımını ve daha geniş bir kütlenin barındırıîmasını sağlamak.
(3) Sahiplerinin oturacakları evlerle birlikte., düşük kiralı halk konutları yaparak kiranın özellikle dar gelirli ailelerin imkânlarını zorlayıcı etkisini azaltmak.
(4) Her türlü arsa alım - satım oyunlarını önleyici tedbirlerle, ev yaptırmak isteyen-lerin uygun fiyatlarla arsa edinmesini sağlamak.
(5) Gecekonduları, içinde oturanlara konut bulmadan yıkmamak. Her şeyden önce bıı gecekonduların arsa mülkiyeti problemini çözmek, kamu hizmetlerini tamamlayarak durumlarını düzeltmek, ancak çok kötü olanlarını içinde yaşayanların konut ihtiyacını karşılamak suretiyle ortadan kaldırmak.
b. M e t o t :
Konut talep projeksiyonları ve yatırımları geçmiş eğilime bakarak hesaplanmamıştır. Konut yatırımlarının bugünkü seviyesinin üstüne çıkarılmaması bir ilke olarak kabul edilmiştir. Buna göre yatırımların, gayrisâfi millî hâsıla içinde yüzde 3.6, genel yatırım hacmi içinde yüzde 20 olacağı düşünülmüştür. Bu suretle konut yatırımı yılda ortalama yüzde 7 artış olacaktır. Bu yatırımların önemli kısmının halk konutu yapımına gitmesiyle ihtiyaçlar karşılanabilecektir.
2. B U G Ü N K Ü D U R U M : (1960)
1960 yılı konut yatırımları T a b l o : 341 de gösterilmiştir. T a b l o : 341 — 1960 yılı konut yatırımları
Yapı Konut Konut Konut
yatırımı yatırımı yatırımı yatırımı Genel İnşaat Yatırım G. S. M. H. Genel Milyon G. S. M. H. yatırım yatırımı
Milyon TL. Milyon T L . yatırım TL. %
%
%
1 812 48 345 7 779 4 904 3.74 23.30 37
Şehirlerdeki oturulabilir kcnut sayısı Gecekondu sayısı
Köylerdeki konut sayısı
1 175 000 birim 240 000 birim 2 000 000 birim
Şehir konutlarının ortalama yüzde 36 sı kiralık olup, yüzde 64 ünde sahipleri otur-maktadır. Şehirlerde aile gelirlerinin yüzde 37 si kiraya gitmektedir. Köy konutlarının ortalama yüzde 96 sında sahipleri oturmakta, yüzde 4 ü kiraya verilmektedir.
Şehirlerde oda başına ortalama Köylerde oda başına ortalama Türkiye'de oda başına ortalama düşmektedir.
2,17 kişi 2,70 kişi 2,52 kişi
H A B E R L E R :
| İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi sa-nat ödülleri ihdas etti:
Her yıl resim, heykel, mimarlık ve süsleme sanatlarında başarı gösteren birer sanatçıya, 1964 den itibaren ödül verecektir. Bu münasebetle yapılan bir yönetmelik bü-tün sanat mahfillerine dağıtılmış ve iştirak edeceklerin eserlerini en geç 15 Ocak
1964 e kadar Akademiye gönderilmesi isten-miştir. İştirak edecek eserler jürinin seçi-minden sonra sergilenecek bu suretle yurt sanatının eğilimi ve gelişmesi izlenecektir. | | Sergiler:
T ü r k - Alman kültür merkezinde res-sam Nuri İYEM'in eserlerinden bir sergi açılmış, çok ilgi görmüştür.
I-] 2 0 / 1 2 / 1 9 6 3 tarihinde G. S. Akademi-sinde ressam İhsan Cemal Karaburçak'ın eserlerinden bir resim sergisi açılmıştır. | | «GREY» fondasyonu müessisi Mrs. Benjamen Grey ve Güzel Sanatlar Akade-misi Müdürü Asım Mutlu'nun beraberce or-ganize ettikleri çağdaş Amerika ressamları-nın orijinal eserlerinden bir sergi açılmış, bu münasebetle Ercüment Kalmık tarafın-dan Amerikan sanatı hakkında projeksi-yonlu bir konferans verilmiştir. Ayrıca A-merikan sanatına ait kitaplar sergilenmiştir.
TARİHÎ BÎR KÎLÎSE
BULUNDU
Tarsus (Cumhuriyet'ten) Bugün şehrimizde bir kuyu kazılırken tarihî bir kilise meydana çıkarılmıştır. Kı-zılmıırat mahallesinde u m u m î çeşmenin su-ia-ını toplamak için acılan 8 metrelik ku-vunun altında bir menfeze rastlanmıştır. İşçiler bu menfezden içeri girince m e r m e r -iütunlarla süslenmiş m u a z z a m bir sarayla karşılaşmışlardır. Sütunlarla kubbelere tutturulan salonun zemini ve duvarları m o -zaiklerle kaplı bulunmaktadır. Zeminde ay-rıca ince bir kil tabakası bulunmuş, du-rumdan ilgililer h a b e r d a r edilmiştir. Yapı-lan incelemelerde bu kilisenin de Antakya-da meyAntakya-dana çıkarılan tarihî Saint Pierre Kilisesinin bir benzeri olduğu anlaşılmak-tadır. Kilisenin meydana çıkarılışı Ankara-da Müzeler U m u m Müdürlüğüne bildiril-miş, uzman istenmiştir.
YAPI M A L Z E M E S İ F İ Y A T LİSTESİ
K i r e m i t T ü r k t i p i 5 5 - 5 8 k r ş . E s k i ş e h i r K ı l ı ç o ğ l u d . a . 5 9 »
Kereste Fiyatları: T . L
Beyaz kalıplık (1 inci) 5 5 0 . — Beyaz yerli 450 - 5 0 0 . — » » (4 m e t r e d e n kısa 4 0 0 . — » d ö ş e m e l i k ( i ş l e n m i ş ) 6 6 0 . — K o n t r p l â k B / B K e l c b . m a r k a Ms 1 3 6 0 . — C M* » 3 / B M'! » ( A v r u p a ) M:i (Siiterkal) s o ğ u k T u t k a l : 1 kiloluk k u t u 5 » » 15 » T e n e k e k / g 1160.— 1 2 5 0 . — 1600.— 4.00 4.00 3.80 Bitum!» K a r l o n : T . L . 20 kg. (yerli) T o p 2 0 m. 15.— 40 » » 20 m. 2 8 . — 32 » k a n a v i ç a l ı — G a l v a n i z l i s a ç A v . d ü z - o l u k l u K g . 2 . 7 0 Çinko kq. 6.50 Kurşun boru kg. 5.00 Kurşun külçe » 4.90 K u r ş u n l e v h a >• 5 . 0 0 K a r o i t 0 . 9 5 Ç i v i • 2 . 5 0 K a l a y k g . 2 9 - 3 0 . 0 0 C a m F i y a t l a r ı T o p t a n : Çayırova Fabrikası Cam Fiyatları T o p t a n T . L 2 m / m . Pencere camı 12 - 15 3 m / m . » » 2 3 - 2 8 4 m / m . » » 4 2 - 4 3 5 m / m . Vitrin camı 50 - 70 7 m / m . (Avrupa) 90 Telli cam 6 » 6 0 . — Cam 7 » 90 Katedral (renkli) 80 Kristal 7. m / m 200.00 Blok c a m 2 0 x 2 0 x 1 0 c m . 8.25 l i r a L ü x f c r » 2 4 x 2 4 x 2 . 5 c m . 1 5 . 5 0 » » » 3 0 x 3 0 x 2 . 5 c m . 1 9 . 0 0 » » » 4 0 x 4 0 x 3 c m . 27.50 »
Şehir k o n u t l a r ı n ı n e d a d u r u m u T a b l o : 342 de gösterilmiş olup konut başına düşen aiîe o r t a l a m a s ı 5,1 kişidir.
T a b l o : 342 — Şehir konutlarında oda durumu
O d a sayılarına göre k o n u t l a r K c n u t t o p l a m ı n ı n yüzde olarak T e k o d a l ı l a r İki odalılar Ü ç o d a l ı l a r Üçten cok e d a l ı l a r 27,4 36,4 19,0 7,2
Şehir k o n u t l a r ı n ı n yüzde 41 inin b a r ı n d ı r m a şartları iyi, yüzde 33 ünün orta, yüzde 26 sının ise k ö t ü d ü r . A n k a r a ' d a o t u r a n l a r ı n yüzde 45 i İstanbul'dakilerin yüzde 21 i, İz-mir'dekilerin yüzde 18 i g e c e k o n d u l a r d a y a ş a m a k t a d ı r l a r .
1960 yılında şehirlerimizde 56 227 birim konut yapılmıştır. Bunun 32 595 i ev, 23 632 si a p a r t m a n dairesidir. Bu n ü f u s u n her I 0C0 kişisine 2 k c n u t yapıldığını gös-terir. Bu r a k a m başka ülkelerde 3 ve 7 a r a s ı n d a değişir. Köylerde yapılan evler ise 60 bin t a h m i n edilmektedir.
1960 da b ü y ü k şehirlerimizde yapılan o r t a l a m a a p a r t m a n dairesi b ü y ü k l ü ğ ü A n k a r a ' d a 123 M - , İstanbul'da 95 M - , A d a n a ve Bursa'da 120 M - , İzmir'de 97 M - dir. T ü r k i y e için o r t a l a m a ev b ü y ü k ' ü ğ ü 97 M - , a p a r t m a n dairesi b ü y ü k l ü ğ ü 76 M- dir.
Arsa bedeli bina ma'ivetinin yüzde 20 ile yüzde 50 si a r a s ı n d a değişmektedir. Y a p ı maliyetleri Devlet kesiminde yapılan k o n u t l a r için 4 5 0 T L / M - dir. Şehirlerde, kalorifersiz a p a r t m a n 320 T L / M - , kaloriferli a p a r t m a n 380 T L / M2, k a s a b a l a r d a kfırgir yapılar
250 T L / M2, ahşap evler 175 T L / M - dir. Köylerdeki yapı maliyeti ise 8 0 - 90 T L / M2 dir.
1960 yılında konut kredilerinin t o p l a m ı 633 milyon T L . olup genel kredi h a c m i n i n yüzde 6,61 dir.
3. T A L E P P R O J E K S İ Y O N L A R I :
Tablo : 343 — Şehirlerimizde konut ihtiyacı tahminleri (Düzeltilmiş birimleri)
K u l l a n ı l m a z Âfet ve
N ü f u s hale gelenlerin k a m u l a ş - G e c e k o n d u artışından yenilenmesinden t ı r m a d a n y ı k ı m ı n d a n
doğacak doğacak doğacak doğacak T o p l a m Yıllar ihtiyaç ihtiyaç ihtiyaç ihtiyaç ihtiyaç
1 9 ' 7 91 367 10 726 4 700 12 000 118 793 '
1963 95 936 16 089 4 700 12 0 0 0 128 725
1967 1 1 6 6 1 1 37 541 4 700 12 000 170 852
1975 172 286 37 541 4 700 12 000 226 527
T a b l o : 344 — Köylerimizde kcnut ihtiyacının tahmini
Yıllar N ü f u s u n artısından Y e n i l e m e d e n A f e t l e r d e n K a l a b a -lığın gide-rilmesinden T o p l a m 1962 71 600 20 650 2 CP-0 10 734 104 984 19-53 73 100 20 650 2 000 10 734 1 0 6 4 8 4 1967 79 800 20 650 2 000 10 734 113 184 1975 95 800 20 650 2 C00 10 734 129 184 4. K A T M A D E Ğ E R H E S A P L A R I :
K o n u t l a r d a k a t m a değer, ister sahibi o t u r s u n ister kiraya verilsin, evin günün kira tutarları üzerinden sağlıvacağı gelir ile bina ve arazi vergilerinin t o p l a m ı o l a r a k alınmış-tır. K i r a l a r o r t a l a m a olarak, şehirler için 141 T L / A y , köyler için 60 T L / Y ı l dır. K o n u t sayılarının p r o j e k s i y o n u n d a b u g ü n k ü l e r , bu süre içinde yeniden yapılacaklar ile eskiyenler de göz c n ü n d e t u t u l m u ş t u r . Vergiler, millî gelir ve vergiler arasındaki bağıntı yoliyle b u l u n m u ş t u r .
T s b l o : 3^5 — Katma değ"r hesabı
(Bin TL.) Şehir konutları Köy konutları
geliri geliri Verei T o p l a m Yıllar 1962 1963 1967 1 9 8 8 1C0 2 153 230 2 944 277 120 000 123 6C0 138 000 90 0 0 0 93 000 117 000 2 198 100 2 369 830 3 199 277
Kcnııt yapımı olduğu gibi. hep daha geniş olsun daha lüks olsun şeklinde sürüp gi-derse ihtiyacı karşılamak için bu işe bugün ayrılandan daha çok para ayırmak gerekir. Bugünkü konut yatırımı yılda 2 milyar TL. civarındadır. Bugünkü şartlarla ihtiyacın kar-şılanması ancak bugünkü yatırımın yüzde 70 artırılmasiyle mümkün olur; bu ise öteki sektörlere gerekli ve yeterli yatırımın yapılmaması sonucunu verir. Yani öteki sektörlerin gelişmesi engellenmiş, başka bir deyimle kaynaklar kötü kullanılmış olur.
Bu bakımdan konut yatırımları genel yatırım hacminin yüzde 20 si kadar tutulmuş-tur. Bu oran yatırımların sektörler arasında dağılımında en yüksek seviyeyi ifade etmek-tedir. Halk tipi evlerin yapımı yoliyle yatırımı artırmadan şimdiden yüzde 60 - 80 kadar fazla sayıda konut yapılacaktır. Bu yatırımlar Tablo : 346 da gösterilmiştir.
Bu hesapta maliyetler 1960 fiyatlarına göre bulunmuştur. Halk konutuna ayrılacak yatırım olarak yalnız İşçi Sigortaları, Emlâk Kredi Bankası ve benzeri kamu kurumları-nın verdiği krediler, kamu sektörünce yapılacak konut harcamaları ve gecekondu yapı-mında kullanılan kaynaklar düşünülmüştür.
6. MESELELER VE TEDBİRLER : a. Meseleler:
Konut yapımının bugünkü yürüyüşüyle elde edilen konut birimleri nitelik ve sayı bakımından ihtiyacı karşı ^maktan uzaktır. Bunun nedenleri şunlardır :
İnceleme ve araştırmaların yetersizliği. Standartların yokluğu,
İyi düşünülmüş bir arsa, yapım, kira ve barındırma politikasının bulunmayışı. Yatırımların çoklukla lüks konutlara yönelmesi ve bunu önleyici tedbirlerin alin-d i
(2) (3) (4) maması.
Bu böyle giderse ihtiyaçlar hiçbir zaman karşılanamıyacak, şehirlerde gecekondular, artacak, aile gelirlerinin önemli bir kısmı kiraya gidecektir. Ayrıca lüks konut ve gece-kondular ayrışması toplumsal dengesizliklere sebep olacaktır.
Yapılacak yatırımda bugünkü kcnııt ölçülerivle ihtiyacı karşılamak mümkün olmıya-caktır. İhtiyacı karşılayacak kadar yatırım yapmak yoluna gidilirse, aslında çok yüksek olan konut yatırım hacmi daha kabararak kaynakların kötü kullanılışına yol açacaktır. Kaldı ki kaynaklarımızın bu kadar büyük bir kısmını bu alana a y ı r a m a y n .
b„ Tedbirler:
i l ) YATIRIMLAR VE KREDİLER:
(a) Konut yatırımlarının toplamı yıllık genel yatırım hacminin yüzde 20 sini geç-r/ıiyecektir. Bunun için özel sektör yatırımları vergi politikası ile düzenlenecek ve kamu kaynaklan ve krediler plânda gösterilen şekilde halk konutuna ayrılacaktı-.
(b) Her bölge için. maliyetleri incelenmiş ekonomik standartlı, sağlık bakımından sakıncası olmayan halk konutu tipleri araştırılacak ve bulunacaktır.
(c) Kamu sektörü konut yatırımları bu tip konutlara yapılacak; her türlü konut kredileriyle vergi muaflığı ve başka kolaylıklar bu tip konutlara tanınacaktır.
(d) Lüks konut yapımına hiçbir türlü kcnııt kredisi verilmeyecek, ayrıca ek vergi-ler konacaktır.
(a) Hazırlanacak konut yasası, krnut politikasını belirleyecek, uygulamanın denet-leme yollarını ortaya koyacaktır. Halk konutu yapımında belediyelerin yürürlükteki yet-kilerinin iyileşebilmesi için gerekli yardımlar yapılacaktır.
(f) Kredi verileceklere arsa saklanmasında da kolaylıklar gösterilecektir.
(g) Kooperatifler şeklinde toplu kcnut yapacaklara öncelik tanınacak, sosyal konut standartlı kiralık konut yapanlara da kredi verilecektir.
(h) Kendi oturmaları için ev yapanlara verilen ucuz kredilerin kötüye kullanılma-ları önlenecektir.
(2) ARAŞTIRMA :
fal Konut politikasının yürütülmesinden sorumlu bakanlık, h?.lk konutu yapımında kredi'ere kadar, her türlii araştırmaları yaptıracaktır.
(b) Konut işlerinde d o j r u yargılara varılabilmesi irin kesinlikle elde edilmemiş elan bilgiler tamamlanacaktır. Kcnut sayımı, ihtiyacı, standartları ve malzeme standartları ile ilgili çalışmalar bitirilecektir.
(c) Gecekonduların ve köy evlerinin durumlarını kesinlikle tesbit iciıı gerekli araş-tırmalar yapılacaktır. A l u m i n i u m L e v h a k g P i r i n ç ( s a r ı ) » kg B a k ı r ievha kg Pirinç çubuk kg » L a m a kg 13.70.— TL. 15.— 18.— » 13.50- 13.75 » 10.60 12.30 » 14.— 18.— > » m e r d i v e n p r o f i l i k g . 16,25 » Perliton kum M3 75.— TL. Hafif beton M3 175.— TL. Hırdavat M a l z e m e s i : T L . K a p ı kolu ( y e r l i ) N i k e l 15.— 18.— » » sarı 17.50 » » a l u m i n y u m 9.00 - 1 0 . 0 0 » » yerli e lo ks i rt 22.— 27.00 K a p ı k i l i t g ö m m e Y e r l i 8.50 » » » Fişeli — » » » Silindirli » >» » M P . İ s p a n y o l e t y e r l i y a r ı m g ö m m e » t a m g ö m m e Ç e k m e n i k e l 20 cm. » » 30 » Ç a r p m a a l u m i n y u m Vasistas Y. Dış k a p ı kilidi d ı ş t a n (yale) » j- » g ö m m e
Fişeli dolap kilidi — M a y m u n c u k d e m i r 10 - 1 5 cm. — > » 2 0 - 4 0 cm. — S ü r m e 20 cm. g ö m m e 3.12 » 30 cm. 1 8 - 2 0 4.25 D e m i r vida (grosa) 2 0 / 3 0 6.40 P i r i n ç vida ( g r o s a ) 2 3 / 7 0 8.— A l m a n M e n t e ş e 10 cm. 070 A l m a n m e n t e ş e 12 cm. ( y e r l i ) 0.90 A l m a n m e n t e ş e 14 cm. ( y e r l i ) 1.15 Yaylı m e n t e ş e No. 4 Y. 14.25 Vazistas Takım 3.70 Pomel menteşe 2.00 27.50 4.50 - 7.50 7.50 8.10 2 0 . — 3.30 2 8 . — 108.00 Kazma ( y e r l i ) Kazma a d e t Av. K ü r e k » ( y e r l i ) K ü r e k , Av. Saç el arabası Elek teli m-17,50 L i r a 27.00 » 5 . 0 0 - 6 . 0 0 » 9.50 » 85.— » 20 - 27.5 » Ç i m e n t o k ü n k (Büz) 50
4>
40 <$> 30<t>
20 154>
10 <$> İşçilikle TL. 17.50 14.50 8.00 5.00 3.00 2.50M o z a i k ( b e y a z m e r m e r ) T o . 60 T . L M o z a i k ( r e n k l i t a ş ) T o . 150 » M e t a l d e p l u a y e ( Y e r l i ) ' 7 0 x 2 4 0 c m . K a l o r i f e r m a l z e m e s i Yerli r a d y a t ö r d ö k m e M - 93 R a d y a t ö r ç e l i k M - 7 0 - 7 2 T . L K a z a n M - Y e r l i s a ç M2 4 0 0 - 4 2 0 » K a z a n d ö k m e dilimli 4 0 0 » Boyler yerli 500 Litrelik 1350 T L . 1000 » 2200 1500 » 2400 2000 » 2900 » R a d y a t ö r M u s l u ğ u : 1 / 2 P a r . 3 / 4 » 1 » R a k o r : 1 / 2 P a r . 3 / 4 » 1 » Ç i ı ı i : D ü z m o z a i k t e n R e n k l i m o z a i k Ç i m e n t o d a n T r o t u a r r e n k l i A m y a n t toz E l y a f l ı 1 6 . 9 0 T . L 1 3 . 5 0 » 2 3 . 3 5 » 6 . 4 0 T . L 8 . 3 0 » 1 1 . 5 0 » M - 8 . — 9. l i r . 14.— 1 6 — > 7 . — » 10.— > 45 k r . 80 k r . Y a ğ l ı B o y a M a l z e m e s i : N e f t E ğ r i b o z 625 krş. N e f t (Adi) 575 » Bezir (Kristal( 880 » Sülüğen (İngiliz) 875 » Ü s t ü b e ç (yerli) 500 » İng (üstübeç) 385 » K a b a » 50 » O c a k t a ş ı M ı c ı r K u m Ç a k ı l M3 M3 M3 M3 2 2 — 3 0 .
-21 —
2 5 —lira
T u ğ l a f i y a t l a r ı : ( 1 0 0 0 a d e d i ) : Delikli f a b r i k a K e r p i ç k u m l u K e r p i ç sulu 180. 1 9 0 — Lira 130.— » 120— » (3) A R S A :(a) İ m a r p l â n l a r ı n d a bina yapılması ö n g ö r ü l m ü ş arsaların inşaat y a p ı l m a k s ı z ı n u z u n m ü d d e t bekletilmesini önleyici tedbirlere ihtiyaç vardır. A r s a l a r rayiç değerler üze-rinden vergilendirilmelidir.
Arsa değerlerinde z a m a n l a m e y d a n a gelen gerçek artışların a l ı m - s a t ı m sırasında vergilendirilmesi hususu üzerinde d u r u l a c a k t ı r . Arsaların b u l u n d u ğ u m a h a l l e götürülen k a m u hizmetlerinin maliyetlerine arsa sahipleri arsalarının rayiç değerleri o r a n ı üzerin-den k a t ı l m a l ı d ı r l a r .
(b) Belediyeler ellerindeki arsaları öncelikle, halk tipi konut y a p a n l a r a şartlı satış yoliyle a y ı r a c a k vc arsanın cl değiştirmesini önleyecektir.
(c) Belediyelerin, gerektiğinde d ü z e n l e m e satışları yapabilmeleri için ellerinde d a h a ç e k arsa b u l u n d u r u l m a s ı sağlanacaktır.
(d) Belediye i m a r plânı sınırlarına bitişik alanların imar plânı h a z ı r l a n a c a k ve bele-diye k c n t r c l ü altına alınacaktır. İ m a r ve İskân Bakanlığının belebele-diye i m a r p l â n l a r ı tatbi-katını ve gerektiğinde i m a r plânları dışındaki yerleşmeleri denetlemesi sağlanacaktır. İn-şaatta şehir estetiğinin göz ö n ü n d ; tutulmasını sağlayacak i m k â n l a r araştırılacaktır.
(e) Mevcut g e c e k o n d u l a r ı n en önemli meselesi başkalarının arsaları üzerine kurul-m u ş o l kurul-m a l a r ı d ı r . İyileştirilkurul-mesi kararlaştırılan a l a n l a r d a b u l u n a n g e c e k o n d u l a r d a kurul-mülkiyet meselesi plân hedeflerine, mülkiyet h a k k ı n ı n k o r u n m a s ı ve t o p l u m y a r a r ı n ı n gözetilmesi esaslarına göre halledilecektir.
(f) Belediyelerin imkânları sınırlı o l d u ğ u n d a n , arsa işlerini düzenleyen bir merkezî k u r u m u n belediyelere yardımcı olarak k u r u l m a s ı sağlanacaktır.
(g) Arsa p r o b l e m l e r i n d e belediyelerin ve başka idarelerin iş görebilmelerini sağla-m a k için, yürürlükteki y a s a l a r d a değişiklik yapılacaktır. En önesağla-mli o l a r a k , arsa işlerinin düzenlenmesi için 1580 sayılı k a n u n u n belediyelere verdiği görevler aslî görevler arasına alınacak, 2490 sayılı k a n u n u n kira konusu ile ilgili h ü k ü m l e r i değiştirilecek 6785, 7367, 6188 sayılı k a n u n l a r g ü n ü n gereklerine uygun hale getirilecek ve bu şekilde u y g u l a n a -caktır.
(4) G E C E K O N D U :
(a) Y a p ı l m ı ş olanların iyileştirilmesi
(D G e c e k o n d u çevrelerinin haritaları yapılacaktır. A r a ş t ı r m a l a r y a p ı l a r a k , arsala-rın mülkiyet ve k a m u hizmetleri d u r u m l a r ı ile g e c e k o n d u l a r d a n hiç o t u r u l a m ı y a c a k veya çok sıkışık o l a n l a r tesbit edilecektir.
(II) Belediyeler en ivedi olan su. kanalizasyon ve vcl gibi k a m u tesislerini y a p a c a k , b u n a gecekondu sahiplerinin çeşitli şekillerde ve elverdiği ölçüde katılmaları teşvik edi-lecektir.
(III) H i ç o t u r u l a m ı y a c a k d u r u m d a olanlar, b a r ı n a n l a r ı n (d) b e n d i n d e yazılı usule göre bir konut sahibi olması sağlandıktan s e n r a yıktırılacaktır.
(IV) İyileştirilecek d u r u m d a o l a n l a r a kredi veya aynî y a r d ı m yapılacaktır. (b) Yeniden gecekondu y a p ı m ı n ı n önlenmesi
(D Şehirlere göçün şehirlerde yaratılacak iş imkânları ile dengeli o l m a s ı n ı sağlıya-cak iktisadî ve toplumsal tedbirler alınasağlıya-caktır.
(Tl) Şehirlerde gecekonduya geçişi ö n l e m e k için, u c u z arsa sağlanacak, u c u z kiralık veya sahibinin oturacağı halk konutu yanımı artırılacaktır.
(III) Az gelirli yurttaşların konut y a p ı m ı , proje, teknik y a r d ı m , elverdiği k a d a r kendi evini y a p a n a y a r d ı m yoliyle desteklenecektir.
(IV) Y ü r ü r l ü k t e k i yasalar, arsa işleri ve konut y a p ı m ı b a k ı m ı n d a n işler hale getiri-lecektir.
(c) G e c e k o n d u l a r ı n kaldırılması için 5 yıllık nlân d ö n e m i n d e düşünülen y a t ı r ı m l a r : Bu y a t ı r ı m l a r aşağıdaki a m a ç l a r l a k u l l a n ı l a c a k t ı r :
(II A r a ş t ı r m a giderlerinin karşılanması. (İD Y a p ı l m ı ş gecekonduların iyileştirilmesi.
(III) K o n u t l a r ı n iyileştirilmesi için gerekli m a l z e m e y a r d ı m ı ve teknik y a r d ı m . (TV) K a m u tesislerinin y a p t ı r ı l m a s ı .
(V) Arsa s a ğ l a m a ve kendi evini y a p a n a y a r d ı m yoliyle çekirdek konut yapılması. (d) Y e n i d e n gecekondu yapılmasını önlemek amaciyle scsval m e s k e n l e r yapılabilir. Kendi evini y a p a n a teknik y a r d ı m , arsa sağlama, k a m u tesisleri, kredi sağlama ve m a l z e m e y a r d ı m ı yapılır.
T a b l o : 347 — Gecekondu yatırımlarının yıllara göre dökümü
A r a ş t ı r m a K a m u tesisleri yapılması 1963 3409 3000 1964 3009 9000 (Bin TL.) 1965 1966 196 7 3009 9000 3009 9000 3009 9000
Teknik ve m a l z e m e y a r d ı m ı 6750 Arsa s a ğ l a m a ve kendi evini y a p a n a
y a r d ı m yoliyle eldekilerin iyileştirilmesi 3 0 6 0 0 H a l k k o n u t u n a paralel o l a r a k kendi
evini y a p a n a y a r d ı m yoliyle
gece-k o n d u y a p ı m ı n ı n önlenmesi 6C000
T O P L A M 103759 O r t a d a n kaldırılacak g e c e k o n d u sayısı 3600
Yeniden g e c e k o n d u yapılmasını
önle-m e k için yanılacak biriönle-m k c n u t sayısı 10000
6750 6750 6750 6750 30600 3 0 6 0 0 30600 3 0 6 0 0 7 8 0 0 0 9 6 0 0 0 114000 132000 127359 3600 13000 145359 3600 16000 163359 3600 19000 181359 3600 2 2 0 0 0 Bu y a t ı r ı m l a r ve T a b l o : 346 daki y a t ı r ı m l a r halk k o n u t u y a t ı r ı m l a r ı içerisinde dü-ş ü n ü l m ü dü-ş t ü r .
(e) K ö y l e r d e kendi evini y a p a n a y a r d ı m sisteminin k u r u l m a s ı ve maliyeti K ö y l e r d e konutlar, genel o l a r a k , k ö y l ü n ü n kendisince yapıldığından ve toplu bir hal-de b u l u n d u k l a r ı n d a n , aşağıda t a n ı m l a n a n sistem uygulanabilir.
K ö y k o n u t l a r ı n ı n iyileştirilmesi için uygulanabilecek sistem kendi evini y a p a n a yar-dım sistemidir. Bu sistemin ilkesi, içinde yaşadığı k o n u t u n şartları kötü olan ve evlerini kendileri y a p m a k isteyen t o p l u l u k l a r a sağlık b a k ı m ı n d a n sakıncasız, tekniğe uygun ve u c u z olarak topluca k c n u t y a p m a y a d a y a n ı r . B u n u n için boş kalan insan gücü ve kaynak-l a r d a n yararkaynak-lanıkaynak-ldığı gibi o topkaynak-lukaynak-lukça s a ğ kaynak-l a n a m ı y a n h u s u s kaynak-l a r d a Devkaynak-let y a r d ı m eder. Devlet y a r d ı m ı kooperatif k u r u l m a s ı n ı teşvik edecek şekilde kullanılır.
Sistemin genel o l a r a k dört devresi v a r d ı r : (I) A r a ş t ı r m a
(II) Öğretim ve u y g u l a m a çalışmaları (III) M a l z e m e y a r d ı m ı
(IV) Kredi y a r d ı m ı
T a b l o : 348 — Köylerde kendi evini yapana yardım yatırımları (*)
1963 1964 1965 1966 (Bin TL.) 1967 A r a ş t ı r m a 3000 4000 6000 7000 10552 Öğretim 76 313 1136 2 1 3 0 3 5 5 0 4 U y g u l a m a 90 810 1980 3240 5094 M a l z e m e ve kredi yardımı 75 6750 16500 2 7 0 0 0 42450 T o p l a m 3241 11873 2 5 6 1 6 39370 61646 1972 köyde yüzde 5 örnek-l e m e iörnek-le h a r i t a ve h a v a fotoğ-r a f ı 500 köyde 770 köyde 623 köyde 7. K I R A :
K c n u t y a p ı m ı b u g ü n k ü gibi gider, lüks k o n u t a ö n e m verilirse kira p r o b l e m i çözüle-mez. A n c a k k a n u n î z o r l a m a l a r l a g ö r ü n ü ş t e bir kira kararlılığı sağlanabilir. Oysa, kira meselesi, esas olarak düşük kiralı halk k o n u t u y a p ı m ı n ı a r t ı r m a k l a çözülebilir.
(*) T a b l o 346 da gösterilen köy konutları y a t ı r ı m l a r ı çerçevesinde d ü ş ü n ü l m ü ş t ü r Kira politikasının esasları ş u n l a r d ' r :
a. H a l k k o n u t u y a p ı m ı n a ayrılacak y a t ı r ı m l a r l a düşük maliyetli, düşük kiralı konut y a p ı m ı n ı a r t ı r m a k .
b. L ü k s konut y a p ı m ı n ı kısıcı tedbirler a l m a k .
c. U z u n sürede plânın konut h e d e f ' e r i n i n gerçekleşmesiyle makul ölçüler içinde hal-ledilecek olan kira meselesinin yasalarla düzenlenmesi gereken bir süre için kirpcıvı ve mülk sahibini k o n u t politikasının hedeflerine u y g u n olarak k o r u y a c a k bir kira politikası u y g u l a n a c a k t ı r .
Bu a r a d a :
(1) Kira d e ğ e r l e n d i r m e ö'ciileri yeniden tesbit edilecek, eski ve yeni konutlar için avnı kira d e ğ e r l e n d i r m e ölçüleri u v g u l a n a c a k ve yeni k o n u t l a r d a kiranın yerleşme izni ile b H i k t e tesbit ve ilânı sağlanacaktır.
(?ı Kira sözleşmelerinin yazılı olarak yapılması sağlanacak ve sözleşmeler kontrol edilecektir.
(31 G ö r e v l e ilgili z o r u n l u k l a r ve belli sosyal a m a ç l a r dışında k a m u s e k t ö r ü n d e kira-ya verilen m e s k e n l e r d e kira genel ölçülere göre tesbit edilecektir.
