PRO-SOSYAL DAVRANIŞLAR
PRO-SOSYAL DAVRANIŞLAR
EMPATİ-YARDIM ETME-OLUMLU SOSYAL (PROSOSYAL) DAVRANIŞ
EMPATİ-YARDIM ETME-OLUMLU SOSYAL (PROSOSYAL) DAVRANIŞ
Prososyal Davranış
Olumlu kişilerarası İlişkiler. Başkalarının yararı için, dışsal bir ödül beklemeden yapılan içten eylemler.
Yardım etme davranışı birçok kişi tarafından
egoist bir yaklaşım olarak değerlendirilmektedir. Yardım eden kişilerin gerçekte doğrudan kendi yararlarına hareket ettikleri belirtilmektedir (Synder, 2005: 485).
«Sana nasıl davranılmasını istiyorsan, sen de başkalarına öyle davran; fakat ilk iyi davranışı sen yap». David Hume
Empati kuran kişinin diğer kişinin içinde bulunduğu durumu
algılamasının temel amacı yardım etmektir.
Empatinin bir tür duygu durumu olduğu, buna bağlı olarak empati kuran kişinin, diğer kişinin içinde bulunduğu çevreyi anlaması ve
tanımlaması sonucunda diğerkamlık
(özgecilik,altrüizm), hissederek yardım etme davranışında bulunacağı ifade edilmektedir.
Yardım etme davranışının temel bileşenlerinden olan empati, kişilerin duygusal dünyalarına empatik anlayış ile girilebileceğini bunun tersi durumda gerçek
anlamda bir yardım yapılamayacağını ifade etmektedir.
Empatik eğilimlere sahip olan insanların, yardıma
gereksinim duyanlara odaklanması, empati ile yardım etme davranışı arasındaki ilişkiyi göstermektedir.
Empati ve yardım etme davranışı arasındaki ilişkiyi ortaya çıkarmak amacı ile gerçekleştirilen araştırmalara göre, empati kuran kişinin karşısındaki kişinin durumunu
anladığında bir sıkıntı hissettiği ve bu durumdan kendini kurtarmak amacı ile yardım ettiği açıklanmaktadır ve bu davranışı gösteren kişi egoist güdülerle hareket etmektedir.
Özgecilik (diğerkamlık) davranışı ise diğer kişilere yardım etmeyi teşvik eden duygusal bir yaklaşıma odaklıdır.
Yardım etme ve olumlu sosyal davranışın
gelişimi ve nasıl ortaya çıktığına ilişkin farklı yaklaşımlar:
Yardım etme ve olumlu sosyal davranışın
gelişimi ve nasıl ortaya çıktığına ilişkin farklı yaklaşımlar:
Biyolojik yaklaşım: Yardım etme davranışının doğum yoluyla ve genetik özellikler ile kişilerde bulunduğunu açıklamaktadır.
Kişilerin yardım etme eğilimlerinin doğal bir yolla oluştuğu belirtilmektedir.
Prososyal davranış, kişinin yeniden üretme fırsatına ilişkin artmaya yönelik bir seçimidir. Prososyal davranış iki
“arkadaş/dost/akraba seçimi ve karşılıklılık” olmak üzere iki şekilde gelişim göstermektedir. Arkadaş/dost seçimi, kişinin yeniden üretim sürecinde başarı elde etmesinde üretkenlik sağlamaktadır.
Bireysel yaklaşım: Özgeciliği esas alarak, yardım etmeye yönelik kişisel bir eğilim olarak tanımlamaktadır. Bu
özelliklerin genetik olarak belirlenmesi gerekli değildir, sosyal öğrenme yolu ile de gelişebilmektedir. Bu yaklaşım,
1. Özgeciliği, kişinin içinde bulunduğu ruh durumu ile açıklar.
2. Kişilik özelliklerinin etkisi ile oluştuğunu ileri sürer.
Kişilerarası Yaklaşım: Bu yaklaşımda, sosyal sorumluluk, empati, içsel kontrol özelliği olan kişilerin yardıma ihtiyaç duyan, acil bir durumda bulunan kişilere karşı seyirci
kalamama ve yardım etme sorumluluğu hissettikleri açıklanmaktadır.
Kişilerarası yaklaşım kişiler arasındaki karşılıklı dayanışma ve birbirine bağlı olma özelliğine odaklanmaktadır. Kişilerarası ilişkilerin devamının genellikle olumlu sonuçlara bağlı olarak tanımlandığı görülmektedir.
Prososyal davranış da kişilerin istekleri ve niyetleri temelinde gelişmektedir.
Empatik davranış eğilimi ile yardım etme arasında doğru orantılı olarak bir ilişki vardır. İletişimin başarılı olmasında, önemli bir rolü olan empatik eğilimler ile diğer kişilerin
psiko-sosyal durumlarının algılanması ve karşıdaki kişiye yardım ederek, içinde bulunduğu durumu anlayarak
kendisini iyi hissetmesini sağlamak mümkün olmaktadır.
