Yöre köylülerinin yıllar süren mücadelesine ve hukuk kararlarına rağmen yıllardır siyanürle altın işletmeciliği yapılan Bergama Ovacık Altın Madeni’nin genişlemesine dönük altıncı şirketin çalışmaları tüm hızıyla sürüyor. Ovacık’taki cevherin bitmesi üzerine madene yakın yörelerden Kozak Yaylaları ve Kazdağı’nda açacağı yeni işletmelerden cevherleri Ovacık’a getirip burada siyanürle altını ayrıştırmayı planlayan Koza Altın Şirketi, bunun için gerekli olan ikinci atık barajı için ÇED sürecini başlattı. Siyanürlü atıkların toplandığı ilk baraj uzun zaman önce dolmuş, hatta şirket baraj duvarlarını yükselterek bir süre daha baraja siyanürlü atıkları salmaya devam etmişti. Şirketin planlarının yerine gelebilmesi için ikinci atık barajının yapılması şart görünüyor.
Rapordaki itiraflar
Yıllardır siyanürlü madene karşı mücadele eden yöre köylüleri ve çevreciler ise ikinci atık barajının adını dahi duymak istemiyorlar. Jeoloji Yüksek Mühendisi Tahir Öngür, atık barajı ile ilgili hazırlanan proje tanıtım dosyasını incelediğini belirterek, yeni baraj projesinin birçok eksiklik ve yanlışlıklarla dolu olduğunu aktardı. Eski atık havuzu ile ilgili çok sayıda eleştiri ve dava açıldığını aktaran Öngür, yeni yapılmak istenen havuzla ilgili şunları söyledi: “Şimdikinde iki tane ipucu var. Birincisinde diyorlar ki ‘ben atık havuzunu devamlı kontrol edeceğim, siyanürün havaya karışmasını önlemek için havuzdaki suyun ph’ı düştüğünde havuza kostik vereceğim’. Kışladağ’da geçtiğimiz yıllarda 1200’e yakın insanın zehirlenmesini buna bağlayabiliriz. Orada da bir yağmur sonrası siyanür havaya
karışmış ve binin üzerinde insan zehirlenmişti. Bu, orada yaşanan olayın itirafı aslında. Ayrıca aynı raporda, yeraltı sularında arsenik olduğu itiraf ediliyor. ‘Bu eskiden de vardı’ deniyor. Eskiden TÜBİTAK’a yaptırılan raporda bile Hasan Yazıcı adlı bilim insanının bu konuda ek raporu var. Bölgedeki arsenik sınırlarının kuraklığa bağlı olarak, şu anda İzmir’de olduğu gibi arttığı ama limitleri aşmadığı belirtiliyor bu raporda. Şimdi limitin çok üzerinde arsenik olduğunu bu rapor kabul ediyor. Bunun tek nedeni var, oradaki altın madeni.” Madenci şirketlerin kârları düştüğünde işletmeleri çevreye verdikleri zararı bir dakika dahi düşünmeden terk ettiklerinin Lefke ve Balya’daki terk edilen maden sahalarından görülebildiğini aktaran Öngür, zamanında dünyanın en iyi işletmeleri arasında sayılan bu iki maden tesisinin de fiyatların düşmesi üzerine bölgeyi çeşitli bahanelerle terk ettiğini aktardı. Aynı şekilde dünyada kriz başladığı anda, fiyatların düşmesi ile birlikte madenci şirketlerin işletmeleri kapattığını kaydeden Öngür, Balya’nın da 1930’lardaki küresel kriz sonrası nikel fiyatlarının dörtte bir oranına düşmesi nedeniyle Fransız şirket tarafından kapatıldığına işaret etti.
Bölge halkı gözden çıkarıldı
Uzun zaman altın madeninde çalıştıktan sonra ayrılan madenin eski Kamu İlişkileri Müdürü Maden Mühendisi Hasan Gökvardar da mevcut tesisin su ihtiyacının bile çevredeki yeraltı sularını olumsuz etkilediğinin altını çizerek, ikinci bir baraja izin verilmesinin Ovacık işletmesinin, Ege bölgesinin merkez siyanürlü liç tesisi haline getirilmesi anlamına geldiğini söyledi. “Bergama, Bakırçay, Dikili tarım alanları, seralar, jeotermal potansiyel, bölgede yaşayanlar gözden mi çıkarıldı” diye soran Gökvardar, “Maden işletmesinin, atık barajlarının yer aldığı alan Turizm ve Çevre Bakanlığı tarafından turizm alanı ilan edildi. çevre düzeni planı içerisinde yer alıyor ve sağlık turizmi, turizm, tarım, sulama barajı alanlarını içeriyor. ÇED raporunda bu konuda bir değerlendirme yok. Böylesine değerli, jeotermal kaynakların, seraların bulunduğu bir bölgede nasıl oluyor da tartışmalı, halen mahkemeleri devam eden bir işletmeye büyüme, merkezi tesis olma izni veriliyor?” dedi. ÇED çalışmalarında, öte yandan köylüler, çevreciler ve hukukçular Çevre ve Orman Bakanlığı-Çevresel Etki Değerlendirme ve Planlama Genel Müdürlüğü’ne yazdıkları dilekçede, madenin mahkeme kararlarına rağmen hukuk dışı bir şekilde faaliyetlerini sürdürdüğüne vurgu yaptılar. Hazırlanan ikinci atık havuzu projesi ile Bergama ve yöresinin çevre sağlığı ve yörede yaşayan canlıların yaşamının hiçe sayıldığına dikkat çekilen dilekçede, ikinci atık barajı proje sürecinin durdurulması istendi.
Gönenç değil göç getirmiş
Şirketin hazırladığı raporda yer alan bir bilginin de çarpıtılarak sunulduğuna dikkat çeken Öngür, “Ovacık, Çamköy ve Sağancı köylerinin nüfusu hızla azalırken, neden Narlıca’nın ve Pınarköy’ün artmış? Bunu, raporu yazan gibi köyden kente göçüşe bağlamadan önce durup birkaç kez düşünmek gerekir. Dağ köyünde, yoldan daha uzak olan köyde, tarımsal alanları daha sınırlı olan köylerde yaşayanlar kente göçmüyor da, yola yakın, tarımsal zenginliği yüksek olan köylerde yaşayanlar kente göçüyor. İnsanın bu yorumu yaparken sağduyulu olması gerekir. Gerçek apaçık ortada, ‘Koza İşletmesi’ yakın çevresindeki köylerin nüfusunun kaçışına neden oluyor. Oralara gönenç değil, kaçmaya neden
olan bir şeyler getirmiş belli ki” diye konuştu. Raporda bir kaza ya da tehlike anında çevre köylerin boşaltılması ile ilgili bir plan olduğunu kaydeden Öngür, bu plandan köylülerin haberi olmadığını sözlerine ekledi.
Raporda büyük bir göz bağcılığı yapıldığına dikkat çeken Öngür, sıvı faza ilişkin değerlerden yola çıkılarak, atığın tehlikeli artık olmadığı sonucuna varıldığını belirtti. Öngür, “Ama atık barajında depolanacak atığın su olmadığı ve yeniden kullanılacağı ve buharlaşacağı söylenen sudan sonra geride kalacak olan asıl atığın ‘tehlikeli atık’ olup olmadığı üzerinde hiç durulmuyor. Bu atık tehlikeli atıktır. Atığın katı fazının analizleri yapılmalı ve buna göre karar verilmelidir” dedi.
28/11/2008 Evrensel Özer AKDEMİR
