ETİK OLMAYAN
DAVRANIŞLAR
Etik Olmayan Davranışlar
Ayrımcılık
Kayırma Rüşvet Yıldırma-Korkutma
İhmal
Sömürü
Etik Olmayan Davranışlar
Bencillik Yolsuzluk İşkence
Yaranma-Dalkavukluk
Şiddet-Baskı-Saldırganlık
AYRIMCILIK
Ayrımcılık; kişiye ya da gruba farklı özelliklerinden
dolayı tanınmış haklar bütünüdür.
AYRIMCILIK
Kişilerin, kurumların veya devletlerin, cinsiyet, ırk, renk, dil, din, inanç, etnik köken, cinsel kimlik, felsefi ve siyasi görüş, sosyal statü, medeni hal, sağlık durumu, engellilik, yaş ve benzeri temellere dayalı, düzenlenen hak ve özgürlüklerden, diğer bireylerle eşit koşullarda, tam ve etkin olarak yararlanmasını engelleyen veya zorlaştıran her türlü farklı tutum, davranış ve muameleyi ifade eder.
Cinsiyet ayrımcılığı
Irkçılık
KAYIRMA
• Kayırma; başkasına hakkı olmadığı halde bir şeyi kazanması için çaba harcamaktır.
• Kayırmanın diğer adı nepotizmdir.
KAYIRMA
NEPOTİZM
Nepotizm kavramı, Latincede yeğen anlamına gelen nepos sözcüğünden türetilmiş, İtalyancada nepotismo olarak adlandırılmış, tarihte ailelerine çıkar sağlayan bazı Papa’ları tanımlamak için ortaya atılmıştır.
Nepotizm, “iş yerinde liyakat yerine yeğenler ve diğer akrabalara bir takım ayrıcalıklar verme şeklinde gösterilen kayırmacılık” olarak tanımlanmıştır. Bir kimsenin bilgi, beceri, kabiliyet, başarı ve eğitim düzeyi gibi faktörler açısından değerlendirilmeksizin veya iş gereklerine bakılmaksızın, yalnızca kan bağı ve akrabalık ilişkileri esas alınarak istihdam ve terfi ettirilmesine nepotizm denir.
NEPOTİZM
Nepotizm diğer adlarıyla favoritism, iltimas, imtiyaz, ayrıcalık, dayıcılık, torpil, kıyak, adam kayırma kavramlarıyla kullanılmaktadır.
Eğitim, yargı, istihdam, terfi, ve vazife dağıtımı gibi çeşitli alanlarda bazı torpilli-imtiyazlı kişileri daha fazla koruma, dürüst ve ehil olanları görmezlikten gelme ya da ihmal etme, zengin-fakir ayrımı yapma ve hissi davranıp mesleki adaletten bilinçli ve kasıtlı olarak uzaklaşmadır.
RÜŞVET-YOLSUZLUK
•
Haksız bir menfaat elde etmek için kişilere çıkar sağlama; lehe hüküm vermesi için hâkime verilen mal veya para; başkasının malını haksızlıkla yeme yollarından biri. Rüşvetle ya hak edilmeyen bir menfaat ele geçirilmekte veya başkasının hakkına tecâvüz edilmektedir.•
Rüşvet, resmî işlerde kayırma karşılığında bir bedel alma ya da verme.Bir suç oluşturan rüşvetin başlıca öğeleri ilgili kişinin görevini kötüye kullanması, yolsuzluk amacıyla hareket etmesi ve belirli bir çıkar sağlamasıdır
.
Yıldırma - Korkutma
İngilizce “yıldırma” (Mobbing) kavramı, “mob”
kökünden gelmektedir. “Mob” sözcüğü, İngilizce’de yasal olmayan biçimde şiddet uygulayan kalabalık veya
“çete” anlamındadır. Bir eylem biçimi olarak mobbing
sözcüğü ise, psikolojik şiddet, kuşatma, topluca
saldırma, rahatsız etme veya sıkıntı verme anlamına
gelmektedir.
Yıldırma - Korkutma
•
“Mobbing” terimi, bir kişiyi taciz etmek, sindirmek, kabadayılık yapmak ya da rahatsız etmek için işbirliği yapan bir grup kişiyi ifade eder. Bir işyerinde, bir grup çalışanın, belirli bir çalışana yönelik düşmanca davranışlarda bulunduğunda ve bu çalışanın kendisini güvende hissetmesi ve görevini yerine getirmesi zorlaştığında mobbing meydana gelir.•
Mobbing ile uğraşan bireyler meslektaşları, üstleri veya astları olabilir. Bu davranış açık ve doğrudan, gizli ya da dolaylı olabilir.Yıldırma - Korkutma
•
İngiltere’de 1996’da Institute of Personnel and Development tarafından yapılan araştırmaya göre her 8 çalışandan biri (3 milyon kişi) son 5 yılda işyerinde zorbalığa maruz kalmış.•
ABD’de Gary Namie başkanlığında yapılan araştırmaya göre her 6 çalışandan biri 18 ay boyunca zorbalık ve tacize maruz kalıyor.Mobbing Hedefleri Kimlerdir?
Genellikle en yaratıcı ve yetkin olanlar. Bunun nedeni, diğer çalışanların işyerinde kendi pozisyonuna tehdit olarak algılamasıdır. Denetim otoriteleri aynı zamanda mobbing için önemli bir hedeftir. Bu durumlarda astlar, birbirleriyle işbirliği yaparak denetleyicilerini zayıflatırlar. Kadınlar, genç işçiler ve yaşlı çalışanların hedef alınma riski daha yüksektir ve sosyal hizmet, sağlık ve eğitim gibi belirli alanlarda mobbing oranları özellikle yüksektir.
Mobbing Örnekleri
Belirli bir çalışan hakkında bir söylenti yaymak İşçinin ofiste tecrit edilmesi
Çalışanın görevlerini yerine getirmesini zorlaştırmak Çalışanın işten ayrılmasını sağlamaya çalışmak
Konuşurken sözünün kesilmesi Küskünlükler
Yok sayılma Lakap takma
Görmezden gelinme
Yapılan işin sabote edilmesi
İhmal
• İhmal; hayatın akışına kapılıp gereken ilgiyi göstermemektir.
• Genellikle kendini garantiye almış, işini sorgulayanın
olmadığı kurumlarda ihmal daha çok olur.
İhmal
• İhmal; hayatın akışına kapılıp gereken ilgiyi göstermemektir.
• Genellikle kendini garantiye almış, işini sorgulayanın
olmadığı kurumlarda ihmal daha çok olur.
Görevi İhmal Suçu
•
Görevinin gereklerini, yapmakta ihmal veya gecikme göstererek, kişilerin mağduriyetini veya kamu zararına neden olmak, ya da kişilere haksız bir kazanç sağlamaktır.•
Türk Ceza Yasası’na göre ihmal, hangi nedenle olursa olsun görevin savsaklanması ve geciktirilmesi veya üstü tarafından verilen buyrukların geçerli bir neden olmadan yapılmaması olarak tanımlanabilir.Sömürü
• Sömürü; insanların yaptığı
işin maddi ve manevi tam
karşılığının verilmemesidir.
Sömürü (İstismar)
Sömürü, insan ya da nesnelerin adaletsiz kullanımıdır. Çıkar sağlamaya yöneliktir. Sömürünün çeşitli türleri vardır. Sömürücü, sömürülen kişiyi zorlayabilir veya aldatarak kullanabilir. Sömürülen kişi, yapılan eylemlere gönüllü rıza gösterebilir. Sömüren kişinin amacı, çıkar sağlamak ve kazancını güvenceye almaktır.
Bencillik
Bencillik; bireyin, başkalarının yararını düşünmeden, kimi zaman onlara zarar vererek, davranışlarını yalnız kendi gereksinmelerini giderecek, kendine çıkar
sağlayacak biçimde yönlendirmesidir. Bencil bir insan, sadece kendisi ile ilgilenmekte ve her şeyin kendisinin olmasını istemektedir. Bencil insan, dış dünyaya yalnızca
ondan elde edebileceği şeyler açısından bakmakta ve karşısındaki bireylerin kişilik bütünlüğüne ve değerlerine saygı göstermemektedir.
Bencillik
• Bencillik; her durumda sadece kendini menfaatlerini düşünmektir.
• Bencil kişilerin
yönetimde söz sahibi olması olumsuz sonuçlara sebep olabilir.
• Onlar için her şeyden önce kendileri vardır.
Yolsuzluk
• Yolsuzluk; görevlerini kendi çıkarları
doğrultusunda kullanmaktır.
• Kişisel çıkarların daha ağır bastığı
durumlarda ortaya çıkan asıl amaçladığı yapılması gereken işlerin hızlandırılması ve bundan kazanç elde edilmesi, yasal olmayan işleri meşru gibi gösterilmesinden elde edilen çıkarlardır.
İşkence
• İşkence; fiziksel ya da ruhsal olarak karşındakini yıldırmak,isteklerini elde etme doğrultusunda acı çektirmenin her türlüsüdür.
İşkence (Eziyet)
Bir insana maddi ya da manevi olarak yapılan aşırı eziyet anlamında kullanılmaktadır. İşkence veya eziyet yalnız fiziksel acıyı değil, psikolojik acıyı da kapsamaktadır.
Ayrıca iş yaşamındaki şiddetli sorunlar bireyin çevresini
ve özel yaşantısını etkilemektedir.
Kadına Şiddet
İşkence denince aklımıza yakın zamanlarda sayısı artan kadına şiddet geliyor.
Bunun yanında zorlayarak, şiddet uygulayarak bir iş yaptırmak da burada incelenebilir. Tarihte birçok örneği mevcuttur. Yakın zamana kadar okullarda da şiddetle bir şeyler öğretilebileceğini savunan öğretmeneler ve yöneticilerin sayısı oldukça fazlaydı. Şiddet genel anlamıyla etik olmayan bir hareketken öğretmenlerin öğrencilerine uygulaması ne kadar etik bir davranıştır?
Yaranma- Dalkavukluk
•
Yaranma ve Dalkavukluk; çıkar elde edeceği bir iş için karşısındakinin gözüne girme cabası,yalakalık olarak tanımlanabilir.•
Makam mevki düşkünlüğünün bu davranışı tetiklediği söylenebilir.•
Kendi başarısı ile yükselemeyecek bir kişi üstüne yaranarak bir şeyler elde edebileceğini umut eder.•
Üstün bütün görüşlerini doğrular.Yaranma-Dalkavukluk
Rahatsız edici ve sahtekarlık olmasına rağmen yöneticiye
yaranma ve dalkavukluk yapmanın, başarı için ödenmesi
gereken bir bedel olarak görülmesi yaygın bir davranış
biçimidir. Kendisine dalkavukluk yapılan yönetici,
sağlıklı bir görüş açısına sahip olmaması halinde
davranışlarını pekiştirerek tüm çalışanlardan aynı
davranışları bekleyebilir.
Dalkavukluk
Önemli mevkide bulunan bir devlet adamı dalkavuğun birine;
-Sıfır nedir? diye sormuş.
Cevap tam beklenildiği gibi olmuş:
-Sizin huzurunuzda ben efendim demiş.
Şiddet-Baskı-Saldırganlık
• Şiddet, baskı ve saldırganlık; kişinin
bastırmak istediği duygularının bir sebepten dolayı tetiklenerek ortaya çıkması sonucu kişinin bu duygularını kapatmak istemesidir.
• Yönetim sürecinde birçok engel ile karşılaşan yöneticiler bazılarını kaba kuvvetle kaldırmak ister. Şiddet ve baskının etkisi sadece o
anlıktır.
• Bu davranış çalışanlarınızda size karşı sevgi ve saygı duygularından daha çok kin ve nefret beslemelerini sağlar.
Şiddet
Şiddet sözcüğü, aşırı duygu durumunu, bir olgunun yokluğunu, sertliğini kaba ve sert davranışı nitelendirir. Yöneticinin şiddet içeren eylemleri kendini engellediği düşünülen nesne ya da bireyin kendisine doğrudan yaptığı gibi, hiç ilgisi olmayan nesne ya da bireylere yönelttiği görülebilir.
Etik Dışı Davranışların
Olumsuz Sonuçları
Tükenmişlik
Bireysel doyumsuzluk ve mutsuzluk
Mesleki bağların zayıflaması İş kalitesinin
önemsenmemesi
BİREYSEL KURUMSAL TOPLUMSAL
İşini kaybetme Saygınlığını yitirme Yozlaşmanın
kurumsallaştırılması Saygınlığını kaybetme Müşterisini kaybetme Etik değerlerin önemini
yitirmesi
Toplumdan soyutlanma İmajın zedelenmesi Anemik davranışların yayılması
Güvenirliğini yitirme İş birliğinin zayıflaması
Kişisel benliğin zarar görmesi Grup çalışmalarının etkililiğini yitirmesi
Mesleksel ve örgütsel bağlılığın zayıflaması
Kurum içi iletişimin zarar görmesi
Özsaygının yitirilmesi Örgütsel bağlılığın zayıflaması Çalışma arkadaşlarıyla ilişkilerin
bozulması
Kişisel imajın bozulması
• Aşağıdakilerin hangisi kamu görevlileri etik davranış ilkeleri usul ve esaslarına uygun bir davranış değildir?
• Görevin yerine getirilmesinde kamu hizmeti bilinci.
• Halka hizmet bilinci.
• Amaç ve misyona bağlılık.
• Rüşvet almak.
• Nezaket ve saygı.
•
SORU: Aşağıdakilerden hangisi İnsan Hakları Evrensel Bildirgesinin maddelerinden değildir?•
Bütün insanlar özgür, onur ve haklar bakımından eşit doğarlar.•
Herkes eğitim hakkına sahiptir.•
Herkes dil, din, ırk, cinsiyet ve renk bakımından belirtilen bütün hak ve özgürlüklere sahiptirler.•
Hiç kimse kölelik ya da kulluk altında bulundurulamaz; kölelik ve köle ticareti her türlü biçimiyle yasaktır.•
Üst makamlar kendilerince belirledikleri sebepler doğrultusunda keyfi olarak tutuklama yapabilirler.• SORU: Aşağıdakilerden hangisi “etik” kavramının tanımlarından değildir?
• A) Etik “iyi” ve “doğru” davranışlar için normlar ve standartlar koyar.
• B) Etik, bir ahlak felsefesidir.
• C) Etik, yerel bir kavramdır.
• D) Etik, değişik ahlak ilkelerine uygun davranışların ne olduğu hakkında görüş birliğidir.
• E) Etik sadece felsefeciler için değildir.
•
Etik, eğitiminin bireylerde genel olarak aşağıdaki hangi amacın gerçekleşmesini sağlar?•
A-) Bireyin kişisel, örgütsel ve başkasına ait değerleri görmezden gelmesini amaçlar.•
B) Bireyler arasındaki görüş ve anlayış farklılıklarına karşı hoşgörü geliştirir, çıkar çatışmaları, örgütsel normlar, etik ilkeler vestandartlar hakkında bilgilendirir.
