E - TİCARETİN GELİŞİMİ

(1)

GENÇ ULUSLARARASI İLİŞKİLER KURULU DERNEĞİ

E - TİCARETİN GELİŞİMİ

HAZIRLAYAN BUKET KÖROĞLU

AĞUSTOS 2021

(2)

İÇİNDEKİLER

E - Ticaretin Gelişimi

1 3 2

Genç Uluslararası İlişkiler Kurulu Derneği

1

Yönetici Özeti

4 E - Ticaretin Toplam Ticaret İçindeki Payının Seyri

E - Ticaretin Büyüme Oranı

E – Ticaret Devleri Amazon Ve Alibaba Rekabeti

5 Sonuç

(3)

E - Ticaretin Gelişimi

Genç Uluslararası İlişkiler Kurulu Derneği

YÖNETİCİ ÖZETİ

Son yıllarda ülkemizde ve dünyada internet girişimciliği hızla gelişmektedir. İnter- net üzerinden sağlanan hizmet sayısı ve kalitesi giderek artarken, en hızlı gelişen kanal- lardan biri e-ticaret olmuştur. İnternetten yapılan ticaret işlemleri arasında özellikle perakende e-ticaret, hem ülkemizde hem dünyada sahip olduğu potansiyeli önemli bir büyüme ivmesine çevirmiştir. Yakalanan bu ivme paralelinde hizmet sağlayıcı, ekonomik değer yaratıcı internet girişimlerinin sayısında, teknolojideki gelişmelerin de yardımıyla hızlı bir artış görülmektedir.

E-ticaret; 1995 yılından sonra tüm dünyada internet kullanımının artmasıy- la ortaya çıkan, ticaretin dijital ortamda online olarak yapılması kavramıdır. E-Tica- ret, herhangi bir ürün ya da hizmet için, çeşitli ödeme yöntemleriyle bir internet sitesi üzerinden ticaret yapmanızı veya sipariş vermenizi sağlayan bir alışveriş yöntemidir.

Birçok fiziki mağaza sahibi olan işletmelin e-ticaret platformlarına yönelmesi ile sadece belirli bir lokasyona ve noktaya satış yapmanın ötesine geçerek, satışların artması- na ve daha hızlı ödemelerin alınmasına olanak sağlanmıştır. E-Ticaret sadece büyük ölçek- li firmaların değil küçük ve orta ölçekli işletmeler (KOBİ) için de çok uygun bir ticaret şeklidir.

Raporun temel amacı, bilişim sektöründe e ticarete yönelik geçmiş yıllara ait verileri ve gelecek yıllara ait öngörüleri derlemek, tüketicilere tavsiye niteliğinde öneriler sunmaktır. Bu bağlamda rapor, doğ- rudan bir strateji belgesi ya da eylem planı değil, tespit ve önerileri içeren bir araştırma dökümanıdır.

2

(4)

3

Grafik 1: Ticaret Bakanlığı E-ticaret Bilgi Platformu

E-Pazaryeri Platformları Sektör İncelemesi Ön Raporu ABD E-Ticaret Sektörü Raporu

Genç Uluslararası İlişkiler Kurulu Derneği

1. E - TİCARETİN TOPLAM TİCARET İÇİNDEKİ PAYININ SEYRİ

E-ticaret Bilgi Platformundaki bu verilere göre, e-ticaret hacmi bakımından 2020 yılının ilk 6 ayında, 2019 yılının aynı dönemine göre %64 oranında artış kaydedilmiştir. Nitekim Digital 2021 verileri, ülkemiz için 2019 yılında, 8,05 milyar Amerikan Doları olarak ölçümlenen perakende e-ticaret büyüklüğünü, 2020 yılı için

%40,3 oranında bir büyüme ile 11,3 milyar Amerikan Doları olarak belirtmektedir. Dünyayı etkisi altına alan COVİD19 Salgın’ının da etkisi ile her iki veri seti bakımından da 2020 yılının, geçmiş yıllara nazaran, çok ciddi artışa sahne olduğu anlaşılmaktadır. ¹

Bu kapsamda video hizmetleri, bulut bilişim ve oyun sektörü hizmetlerinde artışla beraber internet reklam hizmetlerinin de 2025 yılında yaklaşık %25 artacağı düşünülmektedir. Bu minvalde elektronik ticaretin perakende sektörü dışındaki yönelimlerinin de önemli olduğu görülmektedir. Diğer taraftan harcanabilir gelirde 2020 yılında KOVİD-19 sebebi ile kişibaşı 700 dolar azalma olması beklenirken (toplam 232 milyar dolar) bahsekonu rakamın özellikle e-ticaret perakende ürünlerinde premium ürünlerden çok fiyat rekabeti sağlayan ürünlere yönelik talebi olumlu etkileyebileceği düşünülmektedir. Aynı trendin 2021 yılında da devam etmesi muhtemel gözükmektedir. Bu minvalde gelecek 2 yıl içinde e-ticaret ürünlerinde fiyat rekabetinin öne çıkabi- leceği öngörülmektedir. ²

Grafik 1

1 2

E - Ticaretin Gelişimi

(5)

E - Ticaretin Gelişimi

4

Tablo 1: IBIS Report 4541 E-Commerce – Online Auctions ABD E-Ticaret Sektörü Raporu

E-Pazaryeri Platformları Sektör İncelemesi Ön Raporu Grafik 2: Statista

Genç Uluslararası İlişkiler Kurulu Derneği

Diğer taraftan mobil bağlantı sayısındaki artışı müşteri sayısındaki artış olarak görmenin yanında yukarıda bahsekonu teknolojik değişimlerin chatbot, kişisel satış asistanı, online satış sonrası hizmetler vb. faaliyetlerin yürütülmesi çerçevesinde de değerlendirilmesi gerektiği düşünülmektedir. Bahsekonu rakam artışı teknolojik değişim ile birleştiğinde e-ticaret hizmetlerini verebilmek ve bu platformlar üzerinden satış yapabilmek sözkonusu sektörü depo işletmek ve reklam vererek ürün satılması faaliyetlerinin ötesine taşıyarak rekabeti zorlaştırmaktadır.

2. E - TİCARETİN BÜYÜME ORANI

Stastista tarafından, ülkelerin perakende e-ticaret gelişiminin de tahminlendiği çalışmada 2020 ve 2024 yılları arasında, küresel perakende e-ticaretin, ortalama %8,1 oranında büyüyeceği ve bu gelişimde, Türkiye’nin, yıllık ortalama % 20,2 büyüme oranıyla ilk sırada yer alacağı öngörülmektedir. Bu tahminleri içeren grafik aşağıda gösterilmektedir: 4

Tablo 1

3

3 4

Grafik 2

(6)

E - Ticaretin Gelişimi

Genç Uluslararası İlişkiler Kurulu Derneği

Grafik 3: 1999-2018 Amazon Yıllık Raporu 5

5 E-Pazaryeri Platformları Sektör İncelemesi Ön Raporu

3. E – TİCARET DEVLERİ AMAZON VE ALİBABA REKABETİ 3.1 Amazon

Müşterilerine en fazla ürünü, düşük fiyatla ve en hızlı teslimat ile ulaştırabileceğini söyleyen Amazon’un, bu vaadini yerine getirmek için, perakendeci ve pazaryeri rollerini güçlendirecek stratejiler takip ettiği görül- mektedir. Amazon’un, çevrimiçi faaliyetlerinin yanı sıra 2015 yılında ilk fiziki mağazasını açarak geleneksel kanalda faaliyet göstermeye başlaması, bu stratejinin ilk örneğini oluşturmaktadır. Ayrıca, Amazon’un 2005 yılında piyasaya sürdüğü elektronik kitap okuma cihazı Kindle, pazaryerini kullanan satıcılara sunduğu baştan uca lojistik programı (satıcı ürünlerinin depolanması, kargolanması, iade yönetimi ve müşteri hizmetleri), e-ti- caretteki başarısını etkileyecek nitelikteki ödeme hizmetleri, bulut hizmetleri, reklamcılık faaliyetleri, internet trafiği analizi gibi alanlardaki faaliyetleri, bahsedilen stratejinin ürünüdür. Ayrıca 2020 yılı itibarıyla, Ama- zon’da yer alan 1.9 milyon aktif satıcının, yaklaşık %94’ünün, Amazon’un lojistik programına dâhil olduğu görülmektedir. Bu itibarla Amazon’un, faaliyetlerini platformu ile bağlantılı alanlara doğru genişlettiği ve bir ekosistem yaratma güdüsüyle hareket ettiği ifade edilebilecektir. Amazon’un tüketicilere sunduğu Amazon Prime uygulaması da, yine bu stratejiyle örtüşmektedir. Amazon, üyelik ücreti ödemeyi tercih eden müşteri- lere, Amazon Prime vasıtasıyla; ücretsiz ve hızlı teslimat ile kampanyalara erken erişim ayrıcalığı tanımakta ayrıca Amazon Prime Video (dizi, film platformu), Amazon Prime Gaming (oyun platformu) gibi Amazon içeriklerine erişim imkânı sunmaktadır. Consumer Intelligence Research Partners verilerine göre, 2020 yılı iti- barıyla Amazon müşterisi olan Amerikalı tüketicilerin %65’i, Amazon Prime üyesidir. Bu üyelerin %93’ünün de bir yılın sonunda üyeliğini yenilediği bilinmektedir. Amazon’un bu politikasının, tüketiciler üzerinde bağ- lılık yaratarak Amazon’dan alışveriş yapma eğilimlerini arttırdığı görülmektedir. Statista’nın 2009 raporuna göre, Amazon Prime üyesi kullanıcılar, her yıl ortalama 1.400 Amerikan Doları harcarken; Amazon Prime üyesi olmayan kullanıcılar, ortalama 600 Amerikan Doları harcamaktadır.

Amazon’un, ekosistemini hem tüketicilerin hem de satıcıların tüm ihtiyaçlarını karşılayacak bileşenler içe- recek şekilde kurguladığı ve bahsi geçen kullanıcı gruplarının sisteme katılmalarını ve sistemde kalmalarını teşvik edecek mekanizmalarla desteklediği görülmektedir. Böylelikle tüketicilerin ve satıcıların bağımlılık ve sadakat geliştirmeleri sağlanmakta, sistemden çıkışlar da bu ölçüde asgari kılınmaktadır.

Amazon’un bu stratejisinin reel sonuçlarına bakıldığında; Amazon’un kuruluşundan itibaren sekiz yıl boyunca zarar ettiği ancak net satışlarının kuruluşundan itibaren hiç azalmadığı, her yıl artış gösterdiği ve bu artışın son yıllarda daha da büyük oranda yaşandığı görülmektedir:

Grafik 3

5

(7)

E - Ticaretin Gelişimi

2

Genç Uluslararası İlişkiler Kurulu Derneği

6

Ürün gamı, fiyat ve uygunluk konularına odaklanan firma, kendi ürünlerini ve üçüncü tarafların ürünlerini internet siteleri ve fiziki mağazalar aracılığıyla satmaktadır. Müşteriler ürünlere internet sitesi, mobil uygulamalar, Alexa ve fiziki mağazaları ziyaret ederek erişebilmektedir. Ayrıca AWS aracılığıyla firmalara, kamu kurumlarına ve akademik kurumlara depolama veri bankası vb. hizmetler sunulmakta, Amazon Publishing aracılığıyla yazar ve yayıncıların eserlerinin Kindle mağazasında yayımlanabilmesi için hizmet sunulmakta, firmaların gönderilerini hızlı ve güvenli bir şekilde gönderebilmelerini sağlayabilmek için lojistik ve depolama hizmeti sunulmaktadır.⁶

3.1.a) Amazon’un Faaliyet Alanları

3.1.b)Amazon’un Tüketici, Tüccar Çekme ve Mevcutları Sistemde Tutma Stratejisi

Amazon, sürekli olarak yeni tüketici ve tüccarları sisteme çekmek ve mevcutları da aktif bir şekilde koruyabilmek için önemli stratejiler uygulamaktadır. Bu kapsamda Amazon’un uyguladığı yöntemler, yeni satın almalar yoluyla sunulan ürün ve hizmet ağını genişletmek, Amazon tarafından üretilen ürün sayısını ve çeşidini artır- mak, hızlı gönderi, ücretsiz gönderi ve Amazon Prime üyelik avantajlarını artırmaktır.

Amazon Prime, ayda 12.99 ABD Doları karşılığı üyelere siparişlerine gönderi ücreti ödemeden limitsiz ve 2 gün içinde teslim garantisi vermektedir. Bazı şehirlerde siparişlerin aynı gün içerisinde teslim garantisi, taze gıdada ise ücretsiz 2 saatte teslim garantisi verilmektedir. Prime 1 Günde Teslim ve Prime Aynı Gün Teslim imkanı toplam 8000 il ve ilçede sağlanabilmektedir. Bunların yanı sıra sınırsız müzik dinleme, kitap okuma, fotoğraf depolama ve film ve dizilere erişim imkanı sağlanmaktadır. 2017 sonu itibarıyla dünya çapında 100 milyondan fazla Amazon Prime üyesi bulunmaktadır. Ayrıca, Tüketici Haber Araştırmaları Ortakları (CIRP) tarafından yapılan bir araştırmaya göre, 2018 yılı itibarıyla ABD’deki Amazon Prime üyeleri Amazon’dan yıllık ortalama 1.400 ABD Doları tutarında alışveriş yaparken, üye olmayanların ortalama yıllık alışveriş tutarı 600 ABD Doları civarındadır.62 Tüketicileri cezbetmek için uygulanan bir başka yöntem de Amazon tarafından üretilen ürünlerdir.Örneğin Alexa (echo) ve çeşitli kategorilerde üretilen çeşitli ürünler sadece Amazon internet sitelerinde ve fiziki mağazalarında satılmaktadır. Halihazırda 80.000 farklı yeteneği olan Alexa, 9.500 farklı markanın 100.000’den fazla akıllı ev cihazını kontrol edebilmektedir. 2014-2018 arasında Alexa ile uyumlu 100 milyondan fazla ürün satılmıştır. Alexa’ya İngilizcenin yanısıra farklı dillerde de komutları anlama ve uygulama yeteneği kazandırılmaya devam edilmekte olup, bu durum Alexa’nın diğer ülkelerdeki müşteri potansiye- lini artırmaktadır.

2017 yılında Amazon tarafından hizmete sunulan Prime Benefit ve Prime Wardrobe uygulamaları da Prime üyelerine kolaylıklar sağlamaktadır. Örneğin Prime Wardrobe ile, Prime üyeleri, almayı düşündükleri giyim ürünlerini “Wardrobe” bölümüne eklemekte ve gönderilmesini istemektedir. Ücretsiz olarak gelen ürünleri Prime üyeleri evlerinde denedikten sonra almaya karar verdiğinde Amazon’un internet sitesinde “siparişi ta- mamla” diyerek ücretini ödemekte, iade etmek istediklerini ise gelen kutuya koyarak ücretsiz olarak iade et- mektedir.

Tüketiciler için sunulan diğer avantajlar arasında Whole Foods Mağazalarında özel indirimler, Kasiyersiz Amazon Go mağazaları gibi yenilikler bulunmaktadır.

Satıcılar için de birtakım kolaylıklar sağlanmaktadır. Örneğin Küresel Satış Programı ile, satıcıların yurtdışı- na yapacakları satışlarda ilgili tüm gönderi hizmetleri Amazon Lojistik Hizmetleri tarafından yapılmaktadır.

Bu durum KOBİ’lerin Amazon’a olan ilgisini artırmıştır. 2017 yılında ABD’de yerleşik 300.000 KOBİ ilk defa Amazon üzerinden satış yapmaya başlamıştır. Ayrıca, KOBİ’lerin Amazon’da yer alan mağazalarını iyileştire- bilmeleri için 2018 yılında ABD’li KOBİ’lere firma tarafından1 Milyar ABD Doları kredi sağlanmıştır.⁷

(8)

E - Ticaretin Gelişimi

Genç Uluslararası İlişkiler Kurulu Derneği

3.1.c) Amazon’un İzlemiş Olduğu Teknolojik Altyapı

Coğrafi genişlemeye bağlı olarak ürün ve hizmet sunumunu desteklemeyi ve birimler arasında sistem ve operasyon fonksiyonelliğini artırmayı amaçlayan Amazon, teknoloji yatırımlarına devam etmeyi planlamak- ta, böylece müşteri deneyimini geliştirmeyi sürdürmeyi ve teknoloji yardımıyla işleme etkinliğini artırmayı hedeflemektedir. Bu kapsamda altyapının güçlendirilmesi ve ilave personel (bilgisayar mühendisleri, tasarım- cılar, yazılım ve donanım mühendisleri ve üretim personeli) istihdam edilmesi planlanmaktadır.

Teknoloji ve içerik harcamaları (Amazon Web Hizmetleri için yapılan harcamalar da dahil olmak üzere) 2019 yılında bir önceki yıla göre %25 oranında artarak 35.9 milyar ABD Dolarına yükselmiştir. Yapılan harcamalar, mevcut ve yeni ürün ve hizmetlerin geliştirilmesi, internet sitelerinin tasarımı, bakımı ve geliştirilmesi, internet sitelerinde ürünlerin gösterimi için görevlendirilen çalışanlara yapılan ödemeler ile altyapı için yapılan ödemelerden oluşmaktadır. Altyapı maliyetleri de, serverler, ağ ekipmanları, data merkezi bağlantılı yıpran- ma, kira ödemeleri, elektrik, su, ısınma gibi zorunlu harcamalar ile Amazon Web Hizmetlerini desteklemek için yapılan diğer harcamalardan oluşmaktadır.⁸

E-ticareti şekillendiren diğer uluslararası aktör, en değerli ikinci perakende marka olan Alibaba’dır. 1999 yı- lında, B2B modeliyle e-ticarete başlayan Alibaba; 2003 yılında, TaoBao isimli pazaryerini kurarak perakende ticarette de söz sahibi olmuştur. Ekonomik faaliyetlerini e-ticaret odağında yürüten Alibaba’nın bu yöndeki stratejisi, aşağıdaki tablodan görülmektedir: ¹⁰

7

9 Yeni İş Fikirleri

10E-Pazaryeri Platformları Sektör İncelemesi Ön Raporu

3.2 Alibaba

Tablo 2

(9)

E - Ticaretin Gelişimi

Genç Uluslararası İlişkiler Kurulu Derneği

8 Tablo 2: 2020 Alibaba Yıllık Raporu

11 E-Pazaryeri Platformları Sektör İncelemesi Ön Raporu Grafik 3: 2020 Alibaba Yıllık Raporu

Alibaba’nın, yukarıdaki tabloya da yansıdığı üzere, lojistik hizmetlerine ve müşteri hizmetlerine önemli yatı- rımlar yaparak e-ticaret faaliyetlerini güçlendirme ve tüketici bağlılığını artırma çabasında olduğu görülmek- tedir. Şirketin net satışları da söz konusu stratejinin başarılı olduğunu ortaya koymaktadır. Alibaba’nın net satışlarının yıllara göre değişimi aşağıdaki grafikte verilmektedir: ¹¹

Alibaba, Mart 2021 itibarıyla, 648 milyar Amerikan Doları piyasa değeri elde etmiştir.

Grafik 3

3.2.a) Alibaba’nın Faaliyet Alanları

Alibaba grubunun faaliyet alanları ticaret, bulut hizmetleri, dijital medya ve eğlence ve yenilik inisiyatifleridir.

Alibaba’nın kurucularından Jack Ma’nın egemen, Alibaba Grubunun da hissedarı olduğu Ant Finans, plat- formlarda tüccarlara ve tüketicilere ödeme ve finans hizmetleri sunmaktadır.

Ticaret faaliyetleri Bulut hizmetleri

Dijital medya ve Eğlence

Yenilik İnisiyatifleri

(10)

E - Ticaretin Gelişimi

Genç Uluslararası İlişkiler Kurulu Derneği

i) Ticaret faaliyetleri

Alibaba Grubunun ticari faaliyetleri 4 alt başlıkta toplanmaktadır. Bunlar:

• Perakende Ticaret

- Çin’de perakende ticaret (Tmall ve Taobao pazaryerleri57, Alibaba Health, Hema-Freeshippo, Idle fish (C2C e-pazaryeri), Tmall Süpermarket vb.).

- Küresel ve sınır aşan perakende ticaret (Aliexpress, Lazada, Tmall Global, Kaola, Tmall Taobao World, Trendyol ve Daraz)

• Toptan Ticaret

- Çin’de toptan ticaret (1688.com ve Lingshoutong platformu) - Küresel ve sınır aşan toptan ticaret (Alibaba.com)

• Lojistik hizmetleri (Cainiao Ağı-Veri platformu ve küresel dağıtım ağı)

• Müşteri hizmetleri (Alimama (online pazarlama platformu), Taoxianda (fiziki perakendecilerin eticarete entegrasyonunu sağlayan platform), Ele.me (yeme-içme sipariş uygulaması), Koubei (restoran ve yerel hizmetler rehberi), Fliggy (online seyahat platformu))

ii) Bulut hizmetleri

1 milyondan fazla müşterisi bulunan Alibaba Bulut Hizmetleri, firmanın kendi bileşenlerine ve diğer müşteri- lere veri bankası, depolama, güvenlik, idare ve uygulama hizmetleri, büyük veri analizi gibi çeşitli hizmetler sunmaktadır. 2019 verilerine göre firma bu alanda yıllık gelir itibarıyla Asya Pasifik bölgesinde birinci, dün- yada ise üçüncü sırada yer almıştır.

iii) Dijital medya ve Eğlence

Dijital medya ve eğlence, Alibaba’nın Live@Alibaba vizyonunun önemli bir parçası ve ticaret dışındaki ge- lirlerini artırmak için stratejisinin önemli bir parçasıdır. Firma ticaret sektöründen elde ettiği tecrübe ve sahip olduğu veri teknolojisi sayesinde tüketicilere ilgilerini çekecek medya ve eğlence içeriği sunmayı hedeflemektedir. Bu kapsamda firmanın sahip olduğu Youku (video paylaşım platformu) and UC Browser (mobil arama motoru) isimli markalar dijital medya ve eğlence içeriği sunmak için dağıtım platformu olarak kullanılmakta- dır. Sunulan içerik arasında oyunlar, kitaplar ve müzik benzeri hizmetler yer almaktadır.

Bu kapsamda Alibaba Pictures, Alibaba Games ve Alibaba Literature gibi her biri ilgili alanda üretim ve dağı- tım yapan firmaların eserleri de yaygın olarak kullanılmaktadır.

iv) Yenilik İnisiyatifleri

Yenilik inisiyatifleri kapsamında dijital harita, navigasyon ve canlı trafik bilgileri sağlayan Amap, aynı zamanda son kullanıcılara yiyecek içecek siparişi ve taksi çağırma gibi hizmetler de sunmaktadır. DingTalk (haber- leşme platformu) ve Tmall Genie (yapay zeka kullanılarak geliştirilmiş olan sesli alışveriş, sipariş, arama ve kontrol asistanı) Alibaba grubunun diğer önemli yenilik inisiyatifleri arasında yer almaktadır.¹²

9

(11)

E - Ticaretin Gelişimi

Genç Uluslararası İlişkiler Kurulu Derneği

3.2.b) Alibaba’nın Tüketici Ve Tüccar Çekme Ve Mevcutları Sistemde Tutma Stratejisi

Bütün büyük firmalar gibi Alibaba’nın da büyüme ve başarı hedefinin ana bileşeni, işletmekte olduğu plat- formlara daha çok tüccar ve tüketici çekmek ve mevcutları muhafaza etmektir. Rekabetin çok yoğun olduğu bu sektörde sayılan bu amaçlara ulaşabilmek için yapılması gereken, müşterilerin ve potansiyel müşterilerin ihtiyaçlarını karşılamaktır. Bu kapsamda Alibaba’nın yaptığı, sürekli olarak yeniliklerle sistemi dinamik tut- maktır.

Alibaba Grubunu son yıllarda üzerinde durduğu önemli konulardan biri, geleneksel alış-veriş yöntemleriyle e-ticareti entegre ederek daha çok kişinin e-ticarete adapte olmasıdır. Örneğin son yıllarda Hema (taze gıda) ve Intime (konfeksiyon) gibi Çin’de isim yapmış geleneksel anlamda satış yapan firmaların satın alınması, Alibaba’nın tanınırlığını ve müşteri portföyünü geliştirdiği gibi, geleneksel alışverişin avantajlarından istifade edilmek istendiğini göstermektedir. Örneğin online siparişlerde Hema mağazalarına 3 km uzaklıkta bulunan yerleşim yerlerine siparişler yarım saatte, Intime mağazalarından online verilen siparişler de 10 km’ye kadar olan uzaklıktaki yerleşim yerlerine 2 saat içinde ulaştırılabilmektedir.

Bunlara ek olarak Çin’de 2017 yılı sonu itibariyle yaklaşık 576 milyon insanın taşrada yaşaması ve bu in- sanların e-ticarete entegre olmaması, Alibaba’ya Rural Taobao projesini hayata geçirmesi için ilham kaynağı olmuştur. Bu projeyle, taşrada yaşayan insanların şehirlerdeki kaliteli ürün ve hizmetlere erişiminin kolaylaş- tırılması ve taşradaki çiftçilerin ve üreticilerin ürünlerini şehirlerdeki insanlara daha kolay pazarlaması hedef- lenmiştir. Aynı zamanda sosyal bir amaç da içeren bu projeyle şehirlerdeki gençlerin taşraya tekrar dönerek üretime katılması ve üreticilerin taşraya ulaşarak yaşam kalitesinin artırılmasına katkıda bulunması amaçlan- mıştır.

Alibaba Grubunun tüketici ve tüccarları cezbetmek için uyguladığı diğer bir strateji de hizmet ağının geliştiril- mesidir. İlk başlarda sadece perakende ve toptan mal ticaretini hedefleyen şirket, günümüzde sağlık, seyahat, film, yayıncılık, oyun vb. birçok sektöre girerek ürün gamı ile müşteri ve tüccar portföyünü geliştirmektedir.

Tüketicileri koruyabilmek ve zarar gördüğünü iddia eden tüketicilerin haklarını iade edebilmek için tüketici fonu da kuran Grup, Tmall ve Taobao e-pazaryerlerine katılan satıcılara, ürün kategorisine göre farklılık arz etmekle birlikte tüketici fonuna katılmayı şart koşmaktadır. Satıcılarla yapılan sözleşme gereği, bir zarar oluş- tuğunda Grup, bu fondan tüketicilere ödeme yapabilmektedir. ¹³

10

(12)

E - Ticaretin Gelişimi

Genç Uluslararası İlişkiler Kurulu Derneği

3.2.c) Alibaba’nın İzlemiş Olduğu Teknolojik Altyapı

Veri merkezleri, dağıtık yapı, yenilikçi serinletme sistemleri, dağıtık güç teknolojisi ve akıllı görüntüleme gibi alanlarda Grup ileri teknolojiyi kullanmaktadır. Bulut operasyon sistemi olarak Aspara kullanılmaktadır.

POLARDB isimli bulut yerel veri tabanı geliştiren Grup, diğer açık kaynaklı ilgili veri tabanı yönetim sistem- lerine göre işlem çıktılarını ve performansını daha çok artırdığını savunmaktadır. Ayrıca, AnalyticDB isimli dağıtılmış veri analiz veri tabanı geliştirilmiş olup, büyük miktarda verinin gerçek zamanlı ve karmaşık analizi yapılabilmektedir. Büyük veri analiz platformu da kuran Alibaba, bu platformda milyonlarca veri arasında grup şirketleri ve bulut hizmetleri müşterileri için derin veri analizleri yapabilmektedir. Söz konusu sistem Maxcompute (veri depolama platformu), Blink (bilgi işlem platformu), Dataworks (geliştirme platformu) ve OneData (veri entegrasyonu ve yönetim sistemi) gibi sistemleri barındırmaktadır. Firma ayrıca müşteri deneyimini geliştirmek için yapay zekayı verimli bir şekilde kullanmaktadır. Bunlar arasında kişiselleştirilmiş arama sonuçları ve alışveriş önerileri, konuşma algılama, arama fonksiyonlarında resim algılama gibi özellikler yer almaktadır. Nesnelerin interneti alanında da geliştirme faaliyetlerine başlayan Grup, perakende, lojistik, toplum, ev, mobil, kamu ve sanayi uygulamalarına yönelik PaaS isimli bir çalışma başlatmıştır. PaaS ve veriler bazı donanım ve makinaların birtakım uygulamalarla çalışmasını amaçlamaktadır.

Teknolojik altyapının güvenliğinin sağlanmasına da büyük önem verilmekte olup, bu kapsamda kapsamlı durum analizi ve risk yönetimi güvenlik altyapısı kurulmuştur. Söz konusu altyapı, sistemlerin, uygulamaların, verilerin, hizmetlerin ve müşterilerin bilgi güvenliğini amaçlamaktadır. Sistem ayrıca Alibaba platformlarına yapılan saldırılara karşı da güvenliği sağlamaktadır. ¹⁴

11

15 Z Raporu Dergisi

16 https://tr.maywoodcuesd.org/difference-between-amazon-and-alibaba-9257

Amazon ve Alibaba oldukça benzer şirketlerdir. İkinin de büyük bir kullanıcı kitlesi ve çok çeşitli ürünlerin uygun fiyatlardan satıldığı platformları mevcuttur. Ancak iş modelleri oldukça farklık göstermektedir. Alibaba doğrudan satıştan ziyade alıcı ve satıcıları buluşturan bir model izlerken, Amazon geleneksel perakendeciliğe daha yakın bir platform olarak öne çıkmaktadır. Alibaba direkt olarak satış yapmadığı için mallarını saklaya- cak büyük çaplı depolara ihtiyacı yoktur ve bu sebeple kar marjı daha yüksektir. Amazon ise ürünleri kendisi sattığı için dağıtım, müşteri deneyimi ve ilişkilerinde üstünlük sağlamaktadır.¹⁵

Amazon’daki iş modeli, şirketin doğrudan tüketicilere mal sattığı, üreticilerin öğelerini sitede listelediği şe- kilde Amazon’a hizmet için bir ücret ödeyecekleri ve aynı zamanda asal bir hesap ödemesi olan müşterilerin Amazon ana hizmetini sunacak şekilde ayarlanmıştır. Yıllık ücret ve sadece aynı gün veya iki günlük sev- kıyatın değil, aynı zamanda müzik ve film gibi medya öğelerini yayınlayabilecekleri bir abonelik hizmeti mevcuttur.

Öte yandan, Alibaba’daki iş modeli, platformun Taobao aracılığıyla ücretsiz bir pazar yeri sunacak şekilde ayarlanmıştır. Ancak satıcılar bir ücret ödemektedir. Gelir, büyük perakendecilerin ürünlerini sattığı ve üreti- len satışlardan yıllık ücret, mevduat ve komisyon ödediği Tmall aracılığıyla da üretilmektedir. Alipay mikro kredi iş platformları gibi diğer hizmetler de platformun bir parçasıdır.¹⁶

4. SONUÇ

(13)

E - Ticaretin Gelişimi

Genç Uluslararası İlişkiler Kurulu Derneği

12

Grafik 4: https://tr.investing.com/equities/amazon-com-inc-income-statement https://tr.investing.com/equities/alibaba-income-statement

Grafik 5: BrandZ by Kantar

İncelenen verilere göre Pandeminin de etkisi ile insanların fiziksel alışveriş yapmak yerine online olarak alışveriş yapmayı tercih etmesi E - Ticatin önem kazanarak büyümesine sebep olmuştur. Bu doğrultuda büyük başarılara sahip olan Amazon ve Alibaba sektörel bazda ve müşteri deneyimleri baz alınarak kıyaslaması yapıldığında Amazon’un önde geldiği aşağıdaki tabloda görülmektedir:

E - Ticaret var oldukça ve iki firmanın başarısı devam ettiği sürece Amazon ve Alibaba’nın rekabeti devam edeceği tahminlenmektedir.

Grafik 5 Grafik 4

Amazon ve Alibaba’nın izlemiş olduğu iş modeline ve stratejilerine bağlı olarak elde edilen 2020-2021 yılla- rına ait gelir, net kar verileri aşağıdaki grafikte görülmektedir.

Grafikte verilen verilere göre Alibaba’ın 2020-2021 yıllarında daha fazla kar elde ettiği görülmektedir.

12

(14)

E - TİCARETİN GELİŞİMİ

GENÇ ULUSLARARASI İLİŞKİLER KURULU DERNEĞİ