İSTENMEYEN DAVRANIŞLAR KARŞISINDA GÖSTERİLMESİ GEREKEN ÖĞRETMEN TEPKİLERİ

(1)

İSTENMEYEN DAVRANIŞLAR KARŞISINDA GÖSTERİLMESİ GEREKEN ÖĞRETMEN TEPKİLERİ

1-Sorunu anlamak

2-Görmezden gelmek 3-Uyarmak

4-Etkinlikte değişiklik yapmak 5-Sorumluluk vermek

6-Öğrenciyle konuşmak

7-Okul yönetimi, aile ve rehber uzman

ile ilişki kurmak

(2)

 Sorunun doğru bir biçimde

anlaşılması, doğru bir yaklaşımla çözülmesi için ön koşuldur.

 Davranışı anlamak, mevcut sorunların nedenlerini tanımlamanın ötesinde,

gelecekte ortaya çıkabilecek

istenmeyen davranışların kestirilmesi açısından da gereklidir.

1-Sorunu Anlamak:

(3)

2-Görmezden Gelmek:

 İstenmeyen davranış o an için hemen olup bitiyorsa, süreklilik

göstermiyorsa görmezden gelinebilir.

 Ancak öğretmen, görmezden geldiği davranışı pekiştirmekten kaçınmalıdır.

Çünkü, istenmeyen bir davranışta bulunan öğrenci, bu davranışının öğretmen tarafından görmezden

gelinmesiyle bunun kabul edilebilir bir davranış olduğunu düşünerek aynı

davranışı tekrarlayabilir.

(4)

3-Uyarmak:

Öğretmen çocuğu sözel olmayan uyarma yollarını kullanarak (vücut dilini kullanarak, dokunarak, göz kontağı kurarak, fiziksel yakınlık

sağlayarak) veya sözel olan uyarma yollarını kullarak (doğrudan veya

dolaylı olarak soru sorarak, söz

hakkı vererek, ismini söyleyerek,

kuralları hatırlatarak) uyarabilir.

(5)

4-Etkinlikte Değişiklik Yapmak:

 Sınıfta öğretmenin sürekli aynı yöntemleri kullanması, kendinin

aktif, öğrencilerin ise pasif olması, dersin sıkıcı bir hal almasına ve

öğrencilerin dikkatlerinin

dağılmasına neden olur. Dikkati dağılan öğrencilerin istenmeyen davranışlara yönelmesi

kaçınılmazdır.

(6)

5-Öğrenciyle Konuşmak:

Öğrencinin

davranışlarında bir

değişiklik görülmüyorsa, sorunun öğrenci ile

konuşulmasında yarar

vardır. İstenmeyen bir

davranış görüldüğünde

hemen sıcağı sıcağına

öğrenciyle davranışının

nedenleri ve sonuçları

hakkında konuşulabilir.

(7)

6-Sorumluluk Vermek:

 Öğrencilerini tanıyan, onlar hakkında bilgi sahibi olan bir öğretmen

öğrencilerine sorumluluklar verir.

 Günün çocuğu olmak, araç gereç getirip götürmek gibi sorumluluklar alan çocuk kendi davranışını kontrol ederek istenmeyen davranışlara

yönelmez.

(8)

7-Okul Yönetimi, Aile ve Rehber Uzman İle İlişki Kurmak:

Bazı sorun davranışların boyutları,

öğretmenin üstesinden gelemeyeceği kadar büyük olabilir.

Öğretmen sınıf içinde sıkıntı yaratan, eğitim öğretimi engelleyen

davranışlarla baş edemediği durumlarda okul yönetimi ve rehberlik servisi, aile veya bir

uzmandan sorunun çözümü için

yardım isteyebilir.

(9)

Problem davranışın kontrolü için planlama neleri içerir?

A. Problem davranışın tanımlanması

B. Problem davranışın gözlemlenmesi ve gözlem sonuçlarının

kaydedilmesi

C. Problem davranışın kontrolü için uygun yöntemin belirlenmesi

D. Belirlenen yöntemin uygulanması

E. Uygulama sonuçlarının

değerlendirilmesi

(10)

A. Problem Davranışın Tanımlanması

 Somut, açık, gözlenebilir ve

ölçülebilir

(11)

B. Problem Davranışın Gözlenmesi ve Gözlem Kayıt Teknikleri

 Davranış hakkında ayrıntılı/en

geçerli bilgiyi toplamak (davranışı

gözlemek yoluyla veri toplamak) o

davranışın özelliğine uygun gözlem

kayıt tekniği kullanmakla mümkün

olabilir.

(12)

C. Uygun Yöntemin Belirlenmesi

Üç Aşama

1.

Problem davranışın

önlenmesi

2. Bazı davranışların hoş görülmesi

3. Problem davranışların

azaltılması

(13)

1. Problem Davranışın Önlenmesi

a. Sınıf kurallarını belirleme b. Sınıf işleyişini düzenleme:

c. Sınıfı düzenleme:

d. Olumlu davranışları ödüllendirme:

(14)

2. Bazı Davranışların Hoş Görülmesi

Öğretmenlerin problem

davranışları hoş görmelerini gerektiren bazı özel durumlar;

1. Çocuğun yeni bir sosyal beceri öğrendiği/kullandığı ve yeni bir akademik beceride ustalaşmaya çalıştığı durumlar

2. Davranışın doğrudan çocuğun engeli/yetersizliği ile ilgili

olduğunda

(15)

3. Problem davranışın çocuğun

gelişimsel düzeyi ile ilişkili olduğu durumlar

4. Hafif derecede yüzeysel davranışlar (izin almadan yerinden kalkma,

etkinlik sırasında etkinlikle ilgisi

olmayan şeylerle ilgilenme, yere

çöp atma)

(16)

Bazı Teknikler

a. Görmezden gelme; uygun olmayan davranışı görmüyormuş gibi

davranan öğretmen uygun davranış ortaya çıktığında davranışı

ödüllendirir.

Böylece dikkat çekme amaçlı yapılan

davranıştan vazgeçilir.

(17)

b. İşaret etme; problem davranışı

farkeden öğretmen, farkettiğini bir

işaretle öğrenciye gösterir.

(18)

c. Çocuğa yaklaşma; problem davranışı

sergileyen çocuğa doğru hareket etmesi.

Öğretmen bulunduğu yerden çocuğa

doğru yürür, bazen çocuğun yanında

birkaç dakika durur ve elini çocuğun

omzuna koyabilir. Böylece etkinliği

bölmeden kontrol sağlanır.

(19)

d. Günlük rutini takip etme; bazı çocuklar günlük rutinleri kolayca

takip edemez ve merak eder. (Hangi etkinlikten sonra nereye gidilecek?

Eller yıkandıktan sonra ne

yapılacak? vs.) Bu nedenle etkinlik geçişlerinde çocuklar problem

davranışlar sergilemeye meyilli

olurlar.

(20)

 Günlük program resimlenmeli ve çocuklara her gün açıklanarak

günlük akışın nasıl olduğu, neler yapılacağı anlatılmalıdır.

 Geçişlerde net ve açık ifadeler

verilmeli, programdaki değişiklikler

çocuklara söylenmelidir.

(21)

e. Dikkat dağıtan nesneleri ortadan

kaldırma; etkinliğe başlamadan

masalarda bulunan etkinlikle ilgili

olmayan nesnelerin kaldırılması,

bazı problem davranışların ortaya

çıkmasını önleyebilir.

(22)

3. Problem Davranışların Azaltılması

A. Problem davranışı ödüllendirme yoluyla azaltma; yöntem üç şekilde uygulanır.

1. Azalan davranışı ödüllendirme: Seyrek olduğunda uygun/istendik/işlevsel

olan ancak fazla sergilendiğinde

öğrenme ortamını olumsuz etkileyen

davranışlar için kullanılan bir tekniktir.

(23)

2. Alternatif ya da uyuşmayan davranışı ödüllendirme:

3. Simgesel ödül kullanma; çocuk için anlamı olmayan önemli şeylerle

değiştirildiği zaman önem kazanan ödüllerdir. Yıldız, artı, gülen yüz gibi

ödüllerin daha sonra ne ile değiştirileceği çocuğa açıklanmalıdır.

* İlk günlerde daha az simgesel ödül gerçek ödülle değiştirilmeli, daha sonra sayı

artırılmalıdır.

(24)

B. Kontrat yapma; öğretmenle öğrenci kontratın koşullarını

önceden belirler. Öğrencinin hangi davranışı yaptığı zaman ne alacağını gösteren bu yazılı anlaşmayı öğrenci kolayca anlayabilmelidir.

*Tutarlı olarak uygulanması çok

önemlidir.

(25)

C. Çocuğun kendi davranışlarını kontrol etmesi; öğrencinin kendi davranışını izleme, değerlendirme ve kaydetmesidir. Örneğin;

etkinlikte sürekli olarak yerinden

kalkan çocuğa her yerinden kalktığı zaman defterine bir  koyması ve kendi davranışını izlemesi

öğretilebilir.

* Uygulanması zaman alabilir.

(26)

D. Bedel ödeme; çocuk için önemli olan ve öğretmenin daha önce

vermiş oduğu ödüllerin, problem

davranış sonrasında geri alınmasıdır.

 Simgesel ödül verme yöntemiyle birlikte kullanılması problem

davranışın azalmasını hızlandırır.

(27)

E. Mola/Ortam Dışı Bırakma;

problem davranış sonrasında çocuğun ödül kaynağından uzaklaştırılmasıdır.

 Çocuğun bulunduğu ortam çocuk için ödüllendirici

değilse, o ortamda bulunmaktan

hoşlanmıyorsa

kullanılamaz.

(28)

D. Belirlenen Yöntemin Uygulanması

 Bu aşamada öğretmen problem

davranışı olan çocuğa diğerlerinden farklı davranmak ve dikkatini daha fazla yönlendirmek durumunda

kalacaktır.

(29)

E. Değerlendirme

 Uygulama öncesinde davranışın sıklığı, süresi ya da şiddeti

belirlenmelidir.

 Uygulama sırasında sürekli veri toplanmalı ve yöntemin davranış üzerindeki etkisi belirlenmelidir.