Diş Sayıları ve Numaralandırma

(1)

Diş Sayıları ve Numaralandırma

Prof. Dr. Sadullah Üçtaşlı

(2)

Dişlerin isimleri ve diş förmülleri:

• Kesici dişler: santral, lateral (incisor, incisive, incisivus)

• Kanin dişler = Köpek dişleri (canine, caninus, cuspid)

• Küçük azı dişleri: 1. ve 2.

(premolar, premolaris, bicuspid)

• Büyük azı dişleri: 1. 2. ve 3.

(molar, molaris, multicuspid)

(3)

Süt Dişleri, Diş Förmülü ile Belirtilir:

I : Incisive C : Canine

P : Premolar SÜT PREMOLAR/KÜÇÜKAZI DİŞLERİ YOKTUR

M : Molar

Süt Dişlenme (Birinci Dişlenme):

2 1 2

I -- C -- M-- = yarı çenede 5 Sağ ve 5 Sol 2 1 2

Her yarı çenede 5 diş bulunur (Her çenede 10 diş) Maksilla 10 adet + Mandibula 10 adet = TOPLAM 20

(4)

Sürekli Dişler, Diş Förmülü ile Belirtilir:

I : Incisive C : Canine P : Premolar M : Molar

Sürekli Dişlenme (Daimi Dişlenme):

2 1 2 3

I -- C-- P -- M -- = yarı çenede 8 Sağ ve 8 Sol 2 1 2 3

Her yarı çenede 8 diş bulunur (Her çenede 16 diş) Maksilla 16 adet + Mandibula 16 adet = TOPLAM 32

(5)

Dişlerin numaralandırılması, formüle edilmesi,

notasyon:

Bir dişin hangi diş olduğunun ve ağızdaki

yerinin gösterilebilmesi için çeşitli simgeler kullanılır.

►ANATOMİK

►KLASİK (ZİGMONDİ)

►İSKANDİNAV (HADERUP)

►AMERİKAN

►FDI (Federation Dentaire Internationale)

(6)

Dişlerin numaralandırılması, formüle edilmesi,

notasyon:

Bu sistemler,

sanal orta ekseni temel alan ve bu eksenin sağına ve soluna

dişlerin numara ile veya alfabedeki harfler ile sıralandırılması esasına dayanır.

Bu sistemlerde, öncelikle bir kadran vardır.

┐ ┌ ┘ └

Kadranın üst bölümünün kesişme noktası, üst çene santral dişlerin değim noktasını, kadranın alt bölümünün kesişme noktası, alt çene santral dişlerin değim noktasını, temsil eder.

(7)

ANATOMİK SINIFLAMA/SÜREKLİ DİŞLER

SAĞ SOL M-3 M-2 M1 P-2 P-1 C I-2 I-1 I-1 I-2 C P-1 P-2 M-1 M-2 M-3

M-3 M-2 M1 P-2 P-1 C I-2 I-1 I-1 I-2 C P-1 P-2 M-1 M-2 M-3

Sağ sürekli üst 2. küçük azı dişi ? Sol sürekli alt ön keser diş ?

ⱱ karekök işareti ? (kök artığını ifade eder)

┐ ┌ ┘ └

(8)

ANATOMİK SINIFLAMA/SÜT DİŞLER

SAĞ SOL m-2 m1 c i-2 i-1 i-1 i-2 c m-1 m-2

m-2 m1 c i-2 i-1 i-1 i-2 c m-1 m-2

Sağ süt üst 2. küçük azı dişi ? Sol süt alt ön keser diş ?

ⱱ karekök işareti ?

┐ ┌ ┘ └

(9)

KLASİK SINIFLAMA/SÜREKLİ DİŞLER

SAĞ SOL 8 7 6 5 4 3 2 1 1 2 3 4 5 6 7 8

8 7 6 5 4 3 2 1 1 2 3 4 5 6 7 8

┐ ┌ ┘ └

(10)

KLASİK SINIFLAMA/SÜT DİŞLER

HARF veya ROMEN RAKAMI I, II, III, IV, V

SAĞ SOL E D C B A A B C D E

E D C B A A B C D E

Sağ süt üst 2. büyük azı dişi ? Sol süt alt kanin dişi ?

┐ ┌ ┘ └

(11)

KLASİK SINIFLAMA/SÜT DİŞLER

HARF veya ROMEN RAKAMI I, II, III, IV, V

SAĞ SOL V IV III II I I II III IV V

V IV III II I I II III IV V

Sağ süt üst 2. büyük azı dişi ? Sol süt alt kanin dişi ?

┐ ┌ ┘ └

(12)

KLASİK SINIFLAMA/

SAĞ SOL

V IV III II I I II III IV V 8 7 6 5 4 3 2 1 1 2 3 4 5 6 7 8

8 7 6 5 4 3 2 1 1 2 3 4 5 6 7 8

V IV III II I I II III IV V

┐ ┌ ┘ └

(13)

İSKANDİNAV SINIFLAMA/SÜREKLİ DİŞLER

SAĞ SOL 8+ 7+ 6+ 5+ 4+ 3+ 2+ 1+ +1 +2 +3 +4 +5 +6 +7 +8

8- 7- 6- 5- 4- 3- 2- 1- -1 -2 -3 -4 -5 -6 -7 -8

Üst Çene + (artı) Alt Çene - (eksi)

(14)

İSKANDİNAV SINIFLAMA/SÜT DİŞLER

SAĞ SOL 5+ 4+ 3+ 2+ 1+ +1 +2 +3 +4 +5

5- 4- 3- 2- 1- -1 -2 -3 -4 -5

Üst çene (+ artı) Alt çene (- eksi)

Sağ süt alt 1. küçük azı dişi ? Sol süt alt 2. molar diş ?

(15)

AMERİKAN SINIFLAMA/SÜREKLİ DİŞLER

SAĞ SOL 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 32 31 30 29 28 27 26 25 24 23 22 21 20 19 18 17

Üst çene sağ 3. molar diş ile başlar…alt çene sağ 3.

molar diş ile biter.

(16)

AMERİKAN SINIFLAMA / SÜT DİŞLER

SAĞ SOL A B C D E F G H I J

T S R Q P O N M L K

Sağ süt üst yan keser diş ? Sol süt alt ön keser diş ? ⱱ karekök işareti ?

(17)

FDI SINIFLAMA/SÜREKLİ DİŞLER

SAĞ SOL

18 17 16 15 14 13 12 11 21 22 23 24 25 26 27 28

48 47 46 45 44 43 42 41 31 32 33 34 35 36 37 38

Bu sistemde,

her bir diş ikili numara sistemiyle kodlanmıştır.

Bu numaralardan,

birincisi dişin ağızda yerleşmiş olduğu bölgeyi, ikincisi dişin türünü göstermektedir.

(18)

FDI SINIFLAMA / SÜT DİŞLERİ

SAĞ SOL

55 54 53 52 51 61 62 63 64 65 85 84 83 82 81 71 72 73 74 75

Sağ üst süt birinci kesici diş ? Sol üst süt birinci büyük azı dişi ?

(19)

FDI SINIFLAMA/

SAĞ SOL 55 54 53 52 51 61 62 63 64 65

18 17 16 15 14 13 12 11 21 22 23 24 25 26 27 28 48 47 46 45 44 43 42 41 31 32 33 34 35 36 37 38 85 84 83 82 81 71 72 73 74 75

Bu sistemde,

her bir diş ikili numara sistemiyle kodlanmıştır.

Bu numaralardan,

birincisi dişin ağızda yerleşmiş olduğu bölgeyi, ikincisi dişin türünü göstermektedir.

1 ÜST ÇENE SAĞ KADRAN 2 ÜST ÇENE SOL KADRAN 3 ALT ÇENE SOL KADRAN 4 ALT ÇENE SAĞ KADRAN

14? 25? 36? 47? 54? 65? 71? 83?

(20)

TERİM BİRLEŞTİRME

Dişlerin yüzeylerine veya kenarlarına verilen mezial,labial,insizal gibi isimler birleştirilerek diş üzerinde herhangi bir yön, kenar veya

köşe anlatılabilir.

Kenar, kendini oluşturan iki yüzeyin

Köşe, kendini oluşturan üç yüzeyin isimleri birleştirilerek tanımlanır.

Anterior dişlerde kenarlar:

1. meziolabial 2. distolabial 3. meziolingual 4. distolingual 5. labioinsizal 6. linguoinsizal

mezioinsizal ve distoinsizal kenarlara, mezial ve distal insizal köşe denir.

(21)

Kenar, kendini oluşturan iki yüzeyin isimlerini birleştirilerek tanımlanır.

Posterior dişlerde kenarlar:

1. meziobukkal 2. distobukkal 3. meziolingual 4. distolingual 5. meziookluzal 6.distookluzal 7. bukkookluzal 8.linguookluzal 9. palatinookluzal

(22)

Köşe, kendini oluşturan üç yüzeyin isimlerini birleştirilerek tanımlanır.

Anterior dişlerde köşeler:

1. meziolabioinsizal 2. meziolinguoinsizal 3. distolabioinsizal 4. distolinguoinsizal Posterior dişlerde köşeler:

1. meziobukkookluzal 2.meziolinguookluzal 3. distobukkookluzal 4.distolinguookluzal

(23)

Proksimal kontakt tipleri:

►Kontakt noktası (genç yaş)

►Kontakt alanı (ileri yaş)

Önemi:

►Komşu dişler arasında gıda birikimini engeller, destek dokuları korur.

►Dental arkın stabilizasyonuna yardımcı olur.

►Her diş kontakt alanları ile desteklenir.

(24)

Labio-bukkal yönde:

servikoinsizal/

servikookluzal pozisyonda

insizookluzal yönde:

fasiolingual pozisyonda

(25)

Anterior dişlerin kontaktı genellikle

insizalde

fasiolingual merkezinde yer alır.

Posterior dişlerin kontaktı genellikle

okluzalde

fasiolingual merkezin bukkalinde yer alır.

(26)

1.Her yarı arkta, kontakt alanı,

anterior dişlerden posterior dişlere gittikçe,

daha servikalde yer alır.

2.Her dişte, distal kontakt,

mesial kontaktın daha servikalinde yer alır.

3.Kontakt boyutu, anterior dişlerden

posterior dişlere doğru artar.

(27)

İnterdental alan:

*kaidesi alveolar kemik,

kenarları dişlerin proksimal yüzeyinde, üçgen şeklindedir.

*normalde, bu üçgeni gingival doku doldurur.

(28)

Embrazür:

aynı arkta, iki komşu diş arasında kurvatür forma

denir.

(29)

Embrazür formun önemi:

►çiğneme sırasında gıdaya kaçış yolu sağlar.

►gıdanın kontakt alanına doğru kaçmasını ve

periodontal dokuların zarar görmesini engeller.

►ağız sıvıları, mekanik temizleme, dil dudak ve yanak friksiyonu ile dişlerin kendi kendini

temizlemesine imkan sağlar.

(30)

Mandibuler posterior dişlerde, Kronun lingual eğimi nedeniyle, lingual embrazür daha geniştir fasial embrazürden.

(31)

Anterior dişlerin,

fasiyal ve lingual yüzeylerinde, kontur yüksekliği

servikal üçlüde yer alır.

Mandibuler anterior kurvatür miktarı, 0.5 mm’den azdır.

(32)

Posterior dişlerin:

bukkal yüzey kontur yüksekliği gingival üçlüde yer alır.

lingual yüzey kontur yüksekliği orta veya okluzal üçlüde yer alır.

Mandibuler posterior dişlerde,

lingual kurvatür 1mm ortalama 0.5mm’dir.

(33)

Kaynaklar:

1.Woelfel: Dental anatomy and its relevance to dentistry, 5th ed.

2.Wheelers: Dental anatomy, physiology and occlusion, 8th ed.

TEŞEKKÜR EDERİM

(34)

Yatay yönde,

labio-lingual/bukko-lingual bölünme

(35)

Yatay yönde,

mezial veya distal bölünme

(36)

Dikey yönde,

labio-lingual/bukko-lingual bölünme

(37)

Dikey yönde,

mezial veya distal bölünme

(38)

Dişlerde metrik kavramlar

• DİŞ BOYU

• KRON BOYU

• KÖK BOYU

• MEZİO-DİSTAL ÇAP

• LABİO-LİNGUAL ÇAP

• BUKKO-LİNGUAL ÇAP

• BUKKO-PALATİNAL ÇAP

(39)

Bir dişin,

ön grup dişlerde,

insizal kenar ile servikal çizgi (arka grup dişlerde,

oklüzal yüz ile servikal çizgi)

arasında dikey yöndeki boyutuna kron boyu adı verilir.

(40)

Bir dişin,

tamamen mine dokusu ile oluşan kron kısmına “anatomik kron boyu”

Bir dişin,

ağız içinde yer alan/görünen kron kısmına “klinik kron boyu” denir.

(41)

Bir dişin,

servikal çizgi ile apeks arasındaki, dikey yöndeki boyutuna,

kök boyu adı verilir.

(42)

Mezio-distal çap:

Bir dişin,

mezial ve distal yüzlerinde, yatay yönde,

en geniş olduğu alanlar arasındaki boyuttur.

(43)

Labio-lingual (bukko-lingual)çap:

Ön grup dişlerin labial

(arka grup dişlerin bukkal) ve lingual yüzlerinde,

dikey yönde

en geniş olduğu alanlar arasındaki boyuttur.

(44)

Diş boyu:

Ön grup dişlerde,

insizal kenar ile kök apeksi arasında, Arka grup dişlerde,

oklüzal yüz ile kök apeks arasında dikey yöndeki boyuta denir.