Türk Kardiyol Dern Arş 24:26-30, 1996
. .
Işitme Engelli Çocuklarda Idiopatik Uzun QT Sendromu Sıklığı
Uz. Dr. Burhan ÖCAL, Prof. Dr. Ayten İMAMOGLU, Doç. Dr. Semra ATALAY, Prof. Dr. Muharrem GÜLDAL
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Pediatrik Kardiyo/oji Bilim Dalı, Ankara.
ÖZET
Uzun QT sendromu, QT intervalinde uzama, ventrikü/er takiaritmiye
bağlısenkop ve ani ölümler ile karakterize bir
hastalıktır. İlkdefa lerveli ve Lange Nie/sen
hastalığınbir formunun
sağırlıkile
birliktefiğini tanımlamış/ardır.Biz
çalışmamızda; yaşları6-19
arasında değişen,112'si
kız,
238'i erkek, toplam 350
işitmeengel/i çocukta uzun QT sendromu
sıklığını araştırdık.Bu olgularda eleku·o- kardiyografi çekilerek Bazzet formu/üne göre
düzeltilmişQT (QTc)
hesaplandı.QTc>440 msn. saptanan 8 olgu, kardiyak muayene, EKG kontrolü (3 kez), ekokardiyogra- fi, Ho/ter monitorizasyon ve egzersiz testi ile
değerlendirildi.
Ayrıcabu
olgularınaileleri; senkop, ani ölüm öykü- sü,
sağırlıkve QT interva//eri
açısındanincelendi.
14 ve 15
yaşlarındaki2
kızolguda Schwartz
tanıkriterle- rine göre uzun QT sendromu
saptandı.Bu olgulardan ilki- ne 2 major (QTc intervalinde uzama (483 msn.) ve senkop öyküsü) ve 1 minör bulgu
(sağır/ık), diğerineise 2 major (QTc intervalinde uzama (613 msn.) ve ailede uzun LQTS'/u birey) ve 1 minör bulgu
(sağır/ık)ile
tanıkonul- du. Bu iki olgumuza profilaktik beta bloker tedavisi
başlandı. Çalışma
grubumuzda Uzun QT sendromu
sıklığı% 0.57 olarak bulundu.
0/gu/arımızınaile incelemesinde ise 4 bireyde daha asemptomatik QT
uzaması olduğubelir- lendi.
Senkop ve konvulziyon
tanımlayan,özellikle
sağırlığıolan hastalarda Uzun QT sendromu
düşünü/me/ive QTc inter- vali dikkatle
değerlendirilmelidir.Anahtar kelime: tfzun QT sendromu,
işitmeengel/i ço- cuklar
İdiopatik Uzun QT sendromu (LQTS); QT interva- linde uzama, rekürrent senkop
ataklarıve fatal vent- riküler aritmiler ile karakterize bir bozukluktur
(1,2,3)_Konjenital
sağırlığın eşlik ettiğiformu otozornal re- sesif
kahtımgösterir ve Jervell ve Lange Nielsen ta-
rafından tanımlanmıştır (4). Yapılan araştırmalarda
konjenital
sağırlığıolanlar
arasındaLQTS
insidansıortalama% 0.21 olarak
saptanmıştır (1,3),Alındığı tarih: 15 Ağustos 1995,.revizyon 29 Eylül 1995
Yazışma adresi: Dr. Burhan OCAL Süleymanbey Sok. 25/11 Maltepe-ANKARA Tel: 231 47 28
**Bu çalışma 4-7 Haziran tarihleri arasında İstanbul'da yapılan
"7th European Symposium on Cardiac Pacing" da tebliğ edilmiştir.
Tedavi edilmeyen semptomatik olgularda mortalite- nin yüksek
olmasınedeniyle, toplumdaki LQTS'l u
olguların saptanması
ve profilaktik tedavi
başlanması
önem
taşımakta,ancak
hastalığın genişbir spekt- rum göstermesi nedeniyle kesin
tanıher zaman ko- lay
olmamaktadır (5,6). Bazı çalışmalardaHolter mo- nitorizasyon ve egzersiz testinin
tanıya yardımcıola-
bileceği bildirilmiştir (7,8).
Bu
çalışmanın amacı;konjenital
sağırlığıolan okul
çocuklarında
LQTS
insidansınısaptamak ve bu ol-
guların tanısında
Holter monitorizasyon ve egzersiz testinin
tanısal değerinibelirlemektir.
MA TERYEL ve METOD
Bu
çalışma; yaşlan6-19
arasında değişen,112'si
kız,238'i erkek toplam 350 konjenital
sağırlıklıokul
çocuğundaya-
pıldı. Öğrencilerin tamamındanEKG çekildi ve Bazen for- mu lüne göre corrected QT (QTc)
hesaplandı (9).Çocuklar- da sinusal aritmi
sıklıkla görüldüğündenRR mesafesi orta- lama kalp
hızının60'a bölünmesi ile bulundu
cıoı. İlkde-
ğerlendirmede
QTc
değerleri440 msn ve daha uzun bulu- nan 8 o lgu. LQTS yönünden daha ileri incelemeye
alındı.Bu olgularda; kardiyak muayene, 3 kez EKG
tekrarı,eko-
kardiyografık
inceleme, Holter monitorizasyon
yapıldı.Modifiye Bruce protokolüne göre "treadmill" egzersiz testi
uygulandı (1 ı ı.Her stage
sonrasıve test bitiminden 1 daki- ka sonra EKG çekilerek; kalp
hızı,QTc
değerlerihesap-
landı,
maksirnal egzersizde
ulaşılankalp
hızıbelirlendi.
Holter monitorizasyon
kayıtları;T dalga konfigürasyonu, kalp
hızı,1.2 sn.'den uzun sinus "pause" ve aritmi
varlığı açısından değerlendirildi.Sol ventrikü l
fonksiyonlarının değerlendirilmesive mitral kapak prolapsusu
varlığıyö- nünden ekokardiyografik inceleme
yapıldı. Ayrıcabu 8 ol- gunun ailesi konjenital
sağırlık,senkop ve ani ölüm öykü- sü, EKG çekilebilen bireyler ise QTc
açısından değerlendirildi.
BULGULAR
İlk değerlendirmede
konjenital
sağırlıklıçocuklarda kalp
hızlarının54-
ı40/dak.
arasında,QTc
değerlerinin ise 3
ı2 msn. ile 483 msn.
arasında değiştiğigö-
işitme Engel/i Çocuklarda İdiopatik Uzun QT Sendromu Sıklığı
rüldü. Bu ilk EKG'lerde; T dalga konfigürasyonunda
değişiklik,
1.2 msn .'den uzun sinus "pause" ve vent- riküler aritmi
saptanmadı.Sekiz olguda QTc
değerinin440 msn.'den uzun ol-
duğu
belirlendi. bu 8 olgunun klinik özellikleri tablo
ı'de,
Halte r monitorizasyon
sonuçlarıtablo 2'de, eg- zersiz testi
sonuçlarıise tablo 3'de
gösterilmiştir.Bu
olguların
hepsinde ekokardiyografik inceleme so-
nuçları
nonnal bulundu. QTc
değerleri440 msn. den uzun bulunan 8 olgu, LQTS yönünden Schwartz ve
arkadaşları tarafından ı993'de
önerilen
tanıkriterle- rine göre (Tablo 4)
değerlendirildi (5,6). BaşlangıçtaQTc
değeri440 msn.den uzun olan 6 olguda tekrar- lanan EKG'lerde QTc'nin 440 msn.'den
kısa olduğugörüldü. Halter monitorizasyon ve e gzersiz testinde LQTS
tanısınıdestekler bulgu
sapıanmayanbu 8 ol- guda LQTS
düşünülmedi.14 ve
ı5 yaşındakiiki
kızolguda ise Schwartz
tanıkriterlerine göre skorlama
puanı sırasıyla4.5 ve 4.5 saptanarak LQTS
tanısıkonuldu. Konjenital
sağırIıktı
çocuklarda LQTS
insidansı% 0.57 olarak he-
saplandı.
OLGU
ı: ı4
yaşında kızolgunun
ı yılönce stres ile senkopal atak
geçirdiği saptandı.EKG'lerde; kalp
hızları
I 20,
ı08,
ı08/dak. ve QTc
değerleri sırasıyla457 , 459, 483 msn. olarak bulundu. Aile incele me- sinde 4 bireyde konjenital
sağırlık olmasına karşın,QT
uzamasıgösteren birey
saptanamadı (Şekil ı).Ha lter monitorizasyon
bulgularınormal olarak de-
ğerlendirildi.
Egzersiz ile QTc intervalinde uzama
saptandı
ve en uzun QTc
değeritest
sonrası ı.daki- kada elde edild i (474 msn.). Bu bulgu LQTS ile uyumlu olarak
yorumlandı.Bu olgu Schwartz
tanıkriterlerine göre; 2 major (senkop ve QT intervalinde uzama) ve
ıminör (sa-
ğırlık),
skorlama siste mine göre ise 4.5 puan ile LQTS olarak
değerlendirildi.Profilaktik beta bloker tedavisi
başlandı.Olgu 2: Senkop
tanımlamayan ı5 yaşındaki kızol- gunun EKG'lerinde kalp
hızları72, 78, 78/dak. ve QTc
değerleriise
sırasıyla483, 505, 547 msn. olarak bulundu. Egzersiz testinde e n uzun QTc'nin test son-
rası
I. dakikada elde edilmesi (613 msn.), maksirnal
ulaşılabilinen
kalp
hızının düşük olması(140/dak. ) LQTS ile uyumlu olarak
yorumlandı.Bu olgunun aile
taramasında;annesinde
sağırlıkol-
maksızın
QT intervalinde uzama (465 msn.), 29 ya-
şındaki abiasında sağırlıkla
birlikte QT intervalinde uzama (5 39, 483 msn.) ve bu
abianın oğlunda sağırlık olmaksızın
QT intervalinde uzama (457 msn)
saptandı (Şekil
2).
Bu olgu Schwartz
tanıkriterlerine göre; 2 major (QT intervalinde uzama ve ai lede uzun QT sendrom lu bi- rey
olması)ve 1 minör bulgu (konjenital
sağırlık),skorlama sistemine göre 4.5 puan ile LQTS
tanısıkonuldu. Profilaktik beta bloker tedavisi
başlandı.Bu iki olgunun EKG örnekleri
şekil3'de
gösterilmiştir.
İdiopatik Uzun QT sendromlu bireyler yaşam boyu asemptomatik kalabilecekleri gibi
sıksenkopal atak- lar ve ventriküler aritm iler ile ani olarak kaybedile- bilirler
(2.3.12,13).Fiziksel ve emosyonel stres ile sen- kopal atak
gelişenve belirgin QT
uzamasıgösteren olg ularda
tanıkolay
olmasına karşınasemptomatik
"bo rderline"
olguların tanısıoldukça zordur
(5.6,14).QT inte rvalinin
değerlendirilmesinde;T
dalgasınınTablo 1.
İlk değerlendirmedeQTc>440 msn. bulunan 8 olgunun klinik özellikleri
AİLEDESAGIRLIKLI KALP
OLGU YAŞ/CİNS SENKOP BİR EY ANİÖLÜM MUAYENESİ iLKQTc KONTROLQTc KONTROLQTc
I N.G 14K
+ + -
Nonnal 457 459 4832N.K 15 K
- +
- Nonnal 483 505 5473 S.K 14E
- + -
Nonnal 455 444 4524E.K 8E
- - -
Nonnal 470 434 4425
G.Z 15 K -- -
Nonnal 444 421 4346R.E I2E
- -
- Nonnal 440 434 4047M.B 12E
- -
- Nonnal 450 404 4218 F.B 14K
- - -
Nonnal 441 380 432Türk Kardiyol Dern Arş 24:26-30, 1996
Tablo 2. Holter monitorizasyon
sonuçlarıMinumum Maksimum Ortalama Ventriküler OLGU Kalp
HızıKalp
Hızı KalpHızıErken Vuru
IN.G 48 153 91 +
2N.K 51 140 67 -
3S.K 38 169 82 -
4E.K 48 122 68 -
5G.Z 43 166 85 -
6R.E 61 150 97 -
7M.B
55149 89 -
8 F.B 49 142 89 -
sonunun her zaman belirgin
olmaması,u
dalgasının varlığıve sinuzal
aritınisiolan olgularda RR interva- linin
değerlendirilmesi sıklıkla karşılaşılansorunlar-
dır oo.ı5,16), Çalışmamızın
çocuk
yaşgrubunu içer- mesi nedeniyle, hemen her olguda
karşılaştığımızsi- nuzal aritmi
durumlarında;Anderson ve
arkadaşlarının
da
önerdiğigibi 10 saniyelik bölümde
sayılanQRS komplekslerinden hareketle kalp
hızıve ortala- ma RR intervalleri
hesaplandı (10),LQTS
tanısında karşılaşılanbir
başkasorun, QTc
değerinin aynıbi- reyde zaman içinde
değişiklikgösterebilmesidir. Bu nedenle bir kez QTc'nin 440 msn.'den uzun bulun-
ması tanı
için yeterli olmamakta, yinelenen EKG ka-
yıtları
ile QTc
hesaplamalarıve
diğer tanıkriterleri- nin
değerlendirilmesigerekmektedir (5, 1 6).
Çalışmamızda
ilk ölçümde 8 olguda QTc 440 msn.den uzun iken sonraki
değerlendirmelerdeQTc'nin 6 olguda normal
bulunmasıbu
düşünceyidesteklemektedir.
Rolter monitorizasyonda T dalga
değişiklikleri,si- nus pauselerin
saptanmasıve/veya "torsade de poin-
Tablo 3. Egzersiz Testi
SonuçlarıSupraventri-
külerErken Ventriküler Sinüs
V uru
Taşilcardi Pa use Semptom
+ - - -
- - - -
+ - - -
+
--
-+ - - -
- - -
-- - - -
+ - - -
tes" tipi ventriküler aritmiler LQTS
tanısınıdestekler bulgular olarak
tanımlanmıştır(8,13.14).
AyrıcaWeint- raub ve
arkadaşlarıasemptomatik olgu larda T dalga
değişikliğinin saptanmasının
profilaktik tedavi krite- ri
olduğunu belirtmişlerdir<8>. Biz 8 olguda Rolter monitorizasyon
yaptık.Bu olgularda LQTS
tanısınıdestekler bulgu
saptanmamışolmakla birlikte, tek- rarlanan Rolter monitorizasyon ile zaman zaman or- taya
çıkanbu
değişikliklerin belirlenebileceğinive
tanıda yardımcı olabileceğini düşünmekteyiz.
Uzun QT sendromunda emosyonel stres ve egzersiz ile ventriküler aritmiler ve senkopal
ataklarıngöz- lenmesi egzersiz testinin "borderline"
olguların tanısında yardımcı olabileceğini düşündürmüştür
(17).
Vincent ve
arkadaşları(17) egzersizin
başlangıcındaparasempatik aktivitede azalmaya
bağlıolarak kalp
hızının arttığını
ve QT intervalinin hafif
kısaldığını,ancak testin sempatik aktivitenin
arttığıgeç evresin- de ise kalp
hızında artış olmadığınıve QT intevalin- de daha fazla
kısalmanın olmadığını,sonuçta ise
TESTÖNCESi MAKSiMUM TESTSNU
EGZERSiZ (1. Dakika)
Olgu KH QTc VPB KB KH QTc VPB KB KH QTc VPB KB Egzersiz
/dak m
snmmHg /dak m sn mmHg
/dakm
snmmH g
Süresi(Dakika)
I
N.G
126 448 -
ı10/80
166466 - 130/80 132 474 -
ı10/85 9.00
2N.K 93 562 -
ı10/80 140 519 - 120/80 98 613 -
ı10/80
15.00
3 S.K 119 422 -
100/80 160392 -
120/85 122428 -
ı 10/85
15.534E.K 77 431 - 90/60 120 471 - 100/60 80 420 - 90/60
12.28
6R.E 107 427 -
ı10/70 181 4
17 - 120/80
133417 - 120/70
15.00
7M.B 85 380 - 90/60 156 419 - 110/80 89 434 - 100/70
12.34
8 F.B 87 385 -
ı10/80 141 392 -
120/80 122417 - 115/80
12.50
*
KH .. Kalp Hızı . . VPB .. Ventriküler Erken Vuru ***KB .. Kan Basıncıişitme Engel/i Çocuklarda İdiopatik Uzun QT Sendromu Sıklığı
Tablo 4. LQTS Tanı Kriterleri (Schwartz 1985)
MAJOR KRITERLER
• QTc>440 msn.
• Strese bağlı
senkop
• LQTS'Iu Aile Bireyi MINÖR KRITERLER
• Konjenital
Sağırlık• T Dalga
Değişikliği•
DüşükKalp
Hızı• Anormal Ventriküler Repolarizasyon
••• 2 Major kriter ya da ı Major
+
2 Minör Kriter VarlığındaLQTS
tanısıkonur
••• LQTS
TanıKriterleri (Schwartz
ı993)EKG BULGULARI QTc> 480 msec.
460-470
450 (Erkekle) Torsade de pointes T Dalga
DeğişikliğiÇentikli T Dalgası (3 Derivasyonda)
Düşük
Kalp
Hızı KLİNİKBULGULAR
Stres ile Senkop Stressiz SenkopKonjenital
Sağırlık AİLEÖYKÜSÜLQTS'Iu Aile Bireyi Ani Ölüm Öyküsü
SKORLAMA< 1 Düşük Olasılıklı
LQTS
2-3 Orta Derecede Olasılıklı
LQTS
> 4 Yüksek Olasılıklı
LQTS
3
2
ı
2
ı
0.5
2 ı
0.5
ı
0.5
QTc
değerlerinin uzadığını saptamışlardır.Biz 1 ve 2 nolu
olgularımızdaQTc intervalinin maksirnal eg- zersiz ile
uzandığınıve test
sonrası1. dakikada en yüksek
değerlerine ulaştığını saptadık.Bu bulgu lite- ratürde bildirilen sonuçlar ile uyumludur
(8,ı4,ı7).Eg- zersiz testi
yaptığımızolgularda T dalga
değişikliğive ventriküler aritmi
saptamadık.Bizim
bulgularımız
ve literatürde bildirilen sonuçlar egzersiz testi- nin asemptomatik olan "borderline"
olguların tanısında yardımcı olabileceğini
göstermekt edir. Ancak egzersiz testini
tanıdarutin olarak önermek için ge-
niş
kontrollü
çalışmalar yapılmalıdır.Moss ve
arkadaşları300'den fazla ailenin incelenme- sinde uzun QT sendromunda
kahtımve semptomla-
rın
ekspresyonunun multiple faktörlerden etkilendi-
ğini bildirmişlerdir (13).
LQTS kabul
ettiğimizI ve 2 nolu
olgularınpedigri- leri
incelendiğinde; olayıncinsiyet
farkıgösterme- mesi, pedigri 2'de iki
kardeşolguda QT
uzamasıve
: ll
Şekil l. 1 nolu olgu N.G"nin
pedigrisi
:n:
53~ 4ı 7
483 J[
Şekil
2. 2 Nolu olgu
N.K'nınpedigrisi
JLGU 1, N.G.
ne-
483 msn.OLGU 2, N.K.
QTc-612 msn.
01--,----<0
/ Protı.nd
• • Soi)II"I~ .. Ul'uıı OT ( ) ( ] SGQ:r"llk
rJ () OT'd• uı:orıo (]=:() Ajjrcıbo [lflıl.ıgl
<!>
!.~~e :r~:~,b~~w ale: deoerı (rL.u.:
433
Şekil3. Uzun QT tanısı alın 2 olgumuzun EKG örnekleri
sağırlığın
birlikte
olması,her jenerasyonda fenatipik
bulguların olmaması,
yani yatay
kahtım örneğiningörülmesi, klasik otozornal resesif modeliyle
bağdaşır bulunmuştu r (18). İkinci olgunun ai le taramasında 4 bireyde daha QT intervalinde uzama
saptanması,LQTS
tanısıalan her olguda aile bireylerinin
araştırılmasının
önemini göstermektedir. LQTS'lu olgula-
rın%
60'nındaindeks
olgularınailelerin
taranınasıve rutin EKG tetkikleri ile
tanı konulduğu düşünülürse konunun önemi daha iyi
anlaşılmaktadır (2)_Çalışmamızda
LQTS
insidansı% 0.57 o larak bulun-
du (350
işitmeengelli çocuktan 2'sinden LQTS). Li-
Tiirk Kardiyol Dem Arş 24:26-30,1996
teratürde toplam 6557
işitmeengelli
çocuğunta-
randığı
10
ayrı çalışmadainsidans% 0.19 ile% 0.43
arasında saptanmışve ortalama insidans % 0.21 ola- raka
verilmiştir(1,19). LQTS
bazıailelerde progressiv seyir göstererek
kısadönemde ölümle sonuçlanmak-
tadır
(1.2.13). LQTS'nun bilinen bir
başka özelliğiise özellikle erkeklerde uzun QT'nin
yaşlabirlikte
kısalması
ve normale dönebilmesidir (20), Literatürdeki
araştırmalar
ve bizin
çalışmamızınokul
çağıçocuk-
ları kapsadığı düşünüldüğünde, sağırlarda
daha kü- çük
yaşlardaEKG tarama
çalışmalarının yapılmasıve senkopal atak veya konvulziyon
tanımlayanolgu- larda QT intervalinin daha dikkatli bir
şekilde değerlendirilmesiyle daha çok
sayıdaLQTS'lu olgunun ta-
nısının konulabileceğine inanmaktayız.
LQTS'da farmakolojik ve/veya cerrahi antiadrenerjik profilaktik tedavi ile ani
ölüınierin% 71 'den % 6'ya
düşürülebilmesi,
erken ve kesin
tanınınönemini ar-
tırmaktadır.
Semptomatik olgularda ilk seçilecek tedavi olarak beta blokerler önerilmektedir. Ancak beta blokerler maksirnal doza
çıkılsabile
olguların% 75-80'inde
başarılı
olmakta,% 20-25 olguda ise senkopal atak-
ların
devam
ettiğibildirilmektedir (21l. Beta bloker tedavi ile derin bradikardi veya sinus pause
olmasıdurumunda ise birlikte
kalıcıpacemaker önerilmek- tedir (2.21 ). Senkopal
ataklarıdevam eden olgularda ise sol servikotorasik sempatik ganglionektomi ile
başarılı
sonuçlar
alınmaktadır (2ıı.Tüm tedavi yön- temlerine
karşın% 3-5 olguda semptomlar aynen de- vam edebilir. Bu olgularda "cardioverter-defibrila- tör" implantasyonu
düşünülebilir (2ı).Hastalığın geniş
bir spektrum göstermesi nedeniyle
tanı;
klinik, EKG, Hclter monitorizasyon ve egzersiz testi
sonuçları değerlendirilerek,Schwartz
tanıkri- terlerine göre
yapılmalıdır. Sağırlıkolmasa da sen- kop veya konvulziyon
tanımlayanher hastada LQTS
düşünülmeli
ve QT intervali
değerlendirilmelidir.Uzun QT sendromu
tanısıkonulan her olguda aile
taraması yapılmalıdır.