HBV, HCV, HIV ve VDRL Seropozitifli¤i
Sabahattin OCAK1, Nizami DURAN2, Lütfü SAVAfi1, Yusuf ÖNLEN1, M. Ali D‹BEK3
1Mustafa Kemal Üniversitesi T›p Fakültesi, ‹nfeksiyon Hastal›klar› ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dal›,
2Mustafa Kemal Üniversitesi T›p Fakültesi, Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dal›,
3Antakya Devlet Hastanesi ve ‹skenderun K›z›lay Kan Merkezi, Mikrobiyoloji Laboratuvar›, HATAY
ÖZET
Bu çal›flmada, 2003-2004 y›llar›nda Antakya Devlet Hastanesi ve Antakya Do¤um Hastanesi Kan Merkezleri ile ‹s- kenderun K›z›lay Kan Merkezi donör tarama testi kay›tlar›n› retrospektif olarak inceleyerek, bölgemizdeki kan do- nörlerinde HBsAg, anti-HCV, anti-HIV ve VDRL seroprevalanslar›n› saptamay› ve ülkemizdeki di¤er bölgelerle kar- fl›laflt›rmay› amaçlad›k. Üç kan merkezine baflvuran 20-55 yafl aras›, 287 (%2.3)’si kad›n ve 12.026 (%97.6)’s› er- kek olan toplam 12.313 sa¤l›kl› kan donöründe ELISA yöntemi ile çal›fl›lan HBsAg, anti-HCV, anti-HIV sonuçlar› ve kalitatif lam flokülasyon yöntemi ile çal›fl›lan VDRL sonuçlar› retrospektif olarak de¤erlendirildi. Tüm donörlerin 249 (%2.02)’unda HBsAg, 65 (%0.52)’inde anti-HCV, 3 (%0.02)’ünde anti-HIV ve 4 (%0.03)’ünde VDRL seropozitif- li¤i tespit edildi. Anti-HIV pozitif saptanan toplam üç olgunun Western blot ile do¤rulama testleri negatif bulundu.
Sonuç olarak; bölgemizdeki kan donörlerinde HBsAg ve VDRL seropozitifli¤i ülke ortalama oranlar›ndan daha dü- flük, anti-HCV seropozitifli¤i ise ülke ortalama oran›na yak›n olarak bulunmufltur.
Anahtar Kelimeler: HBV, HCV, HIV, VDRL, kan donörleri, seropozitiflik.
SUMMARY
HBV, HCV, HIV and VDRL Seropositivity in Blood Donors in Hatay
In this study, seroprevalence of HBsAg, anti-HCV, anti-HIV and VDRL were screened in the blood donors by donor screening tests in blood centers of Antakya State Hospital, Antakya Maternity Hospital and Iskenderun K›z›lay Blo- od Bank between 2003 and 2004 retrospectively. A total of 12.026 (97.6%) male and 287 (2.3%) female donors were screened for HBV, HCV, and HIV using commercially available ELISA kits, VDRL test for syphilis. A total of 12.313 donors were screened. The seropositivity rates of HBsAg and anti-HCV were found as 249 (2.02%) and 65 (0.52%) respectively. Only 3 (0.02%) donors for HIV and 4 (0.03%) donors for VDRL were positive. Three patients with HIV seropositivity by ELISA technique were found negative by Western blot and accepted as false seropositi- vity. In conclusion, in our region, while the seroprevalence of HBsAg and VDRL were less than that reported in previous some studies carried out in Turkey, anti-HCV seropositivity was similar to among as compared to the ot- her sides of Turkey.
Key Words: HBV, HCV, HIV, VDRL, blood donors, seropositivity.
G‹R‹fi
Günümüzde kan transfüzyonunun güvenilirli¤i;
kan donörlerinin taranmas› sonucu infekte kan ürünlerinden kaç›n›lmas›, bu ürünlerin tespit edilmesi ve uzaklaflt›r›lmas›na ba¤l›d›r. Kan ve kan ürünleri yoluyla bulaflan en önemli hastal›k etkenleri aras›nda hepatit B virüsü (HBV), hepa- tit C virüsü (HCV), “human immunodeficiency vi- rus (HIV)” ve Treponema pallidum yer almaktad›r.
HBV, HCV, HIV ve sifilizin en önemli bulaflma yol- lar›ndan biri parenteral yol oldu¤undan, kan veri- cilerinde bu infeksiyonlar aç›s›ndan tarama test- lerinin do¤ru bir flekilde yap›lmas›n›n büyük öne- mi vard›r (1).
HBV ve HCV’nin akut hepatit, kronik hepatit, si- roz ve primer karaci¤er kanserine neden oldu¤u bilinmektedir. Dünyada yaklafl›k 400 milyon, ülke- mizde 4-5 milyon kronik hepatit B tafl›y›c›s› ve dünyada yaklafl›k 300 milyon, ülkemizde 600.000- 700.000 kronik hepatit C olgusunun bulundu¤u tahmin edilmektedir. Dünyada HBV pozitifli¤inin
%0.1-20, HCV pozitifli¤inin %0.2-6.9 oranlar›nda oldu¤u tahmin edilirken, geliflmekte olan ülkeler aras›nda yer alan ülkemizde yap›lan çal›flmalar, sa¤l›kl› bireylerde HBV pozitifli¤inin %4.4-12.5, HCV pozitifli¤inin ise %0.3-1.8 aras›nda oldu¤unu göstermektedir (1-3).
Dünyada 2002 y›l› verilerine göre yaklafl›k 42 mil- yon insan›n HIV ile infekte oldu¤u, bunlar›n bü- yük bir k›sm›n›n geliflmekte olan ülkelerde bulun- du¤u, ülkemizde ise T.C. Sa¤l›k Bakanl›¤› Haziran 2002 verilerine göre 1429 AIDS vakas› oldu¤u bil- dirilmifltir. Türkiye’de infeksiyonun en çok görül- dü¤ü yafl grubu 25-34 olup, kan transfüzyonuna ba¤l› bulaflmalar %0.04 seviyesindedir (4).
VDRL dünyada yayg›n bir hastal›kt›r. ‹nfeksiyo- nun en önemli bulafl yollar›ndan biri kan trans- füzyonudur. Dünyan›n çeflitli bölgelerinde özellik- le de Afrika’da kan donörleri aras›nda sifiliz pre- valans›n›n %12.8’e kadar ç›kt›¤› bildirilmifltir (5).
Bu çal›flmada, Antakya Devlet Hastanesi ve An- takya Do¤um Hastanesi Kan Merkezleri ile ‹sken- derun K›z›lay Kan Merkezi’ne baflvuran kan do- nörlerinde HBV, HCV, HIV ve VDRL seropozitiflik oranlar› retrospektif olarak de¤erlendirildi.
MATERYAL ve METOD
Antakya Devlet Hastanesi ve Antakya Do¤um Hasta- nesi Kan Merkezleri ile ‹skenderun K›z›lay Kan Mer- kezi’ne 01 May›s 2003-01 May›s 2004 tarihleri aras›n- da baflvuran 20-55 yafl aras› toplam 12.313 kan do-
nöründe HBsAg, anti-HCV, anti-HIV, VDRL seropozi- tiflik oranlar› retrospektif olarak de¤erlendirildi.
HBV, HCV ve HIV infeksiyonunun serolojik belirle- yicisi olarak HBsAg, anti-HCV ve anti-HIV düzey- leri Antakya Devlet Hastanesi Kan Merkezi ve An- takya Do¤um Hastanesi Kan Merkezi’nde Axsym otoanalizörü (Abbott Labb, IL/USA) ile mikropar- tikül enzim immünassay tekni¤i kullan›larak, ‹s- kenderun K›z›lay Kan Merkezi’ndeki testler mikro ELISA cihaz› ile Abbott murex kitleri kullan›larak tespit edildi. Sifiliz taramas› Organon VDRL kiti kullan›larak yap›ld›. Çal›flmalar üretici firmalar›n standart ve kontrolleri kullan›larak denetim alt›n- da tutuldu.
BULGULAR
Antakya Devlet Hastanesi Kan Merkezi’ndeki 4383 kan donörünün 4276 (%97.6)’s› erkek, 107 (%2.4)’si kad›n; Antakya Do¤um Hastanesi Kan Merkezi’ndeki 1996 kan donörünün 1945 (%97.4)’i erkek, 51 (%2.6)’i kad›n; ‹skenderun K›z›lay Kan Merkezi’ndeki 5934 kan donörünün 5805 (%97.8)’i erkek, 129 (%2.2)’u kad›n olmak üzere toplam 12.313 donörün 12.026 (%97.6)’s› erkek, 287 (%2.3)’si kad›n idi.
Antakya Devlet Hastanesi Kan Merkezi’ndeki 4383 kan donörünün 88 (%2.0)’inde HBsAg, 27 (%0.61)’sinde anti-HCV, 1 (%0.02)’inde anti-HIV, 2 (%0.04)’sinde VDRL pozitifli¤i; Antakya Do¤um Hastanesi Kan Merkezi’ndeki 1996 kan donörü- nün 42 (%2.1)’sinde HBsAg, 16 (%0.8)’s›nda anti- HCV, 1 (%0.05)’inde anti-HIV pozitifli¤i; ‹skende- run K›z›lay Kan Merkezi’ndeki 5934 kan donörü- nün 119 (%2.0)’unda HBsAg, 22 (%0.37)’sinde an- ti-HCV, 1 (%0.01)’inde anti-HIV, 2 (%0.03)’sinde VDRL pozitifli¤i tespit edildi (Tablo 1).
Üç kan merkezindeki toplam 12.313 kan donörü- nün 249 (%2.02)’unda HBsAg, 65 (%0.52)’inde an- ti-HCV, 3 (%0.02)’ünde anti-HIV, 4 (%0.03)’ünde VDRL seropozitifli¤i bulunmufltur (fiekil 1).
TARTIfiMA
Kan transfüzyonu ile ço¤u viral olmak üzere çe- flitli infeksiyon etkenlerinin al›c›ya bulaflmas› en s›k karfl›lafl›lan komplikasyondur. Bu infeksiyöz etkenler, kan dolafl›m›nda uzun süre kalabilmek- te, tafl›y›c› veya latent infeksiyonlara, asempto- matik hastal›¤a neden olabilmekte ve depolanm›fl kan ve kan ürünlerinde de dayan›kl›l›klar›n› koru- yabilmektedirler (6). Kan yoluyla bulaflan infeksi- yöz etkenlerin bafl›nda viral hepatit etkenleri gel- mektedir. Ülkemizde y›ll›k 10.000’den fazla sivil
donörü olan kan merkezlerinde yap›lan çal›flma- larda, bölgelere göre de¤iflmekle birlikte HBsAg pozitiflik oranlar› %4-10 aras›nda bildirilirken, M›st›k ve Bal›k’›n sivil kan donörlerinde yapm›fl oldu¤u genifl çapl› bir meta-analiz çal›flmas›nda, HBsAg pozitiflik oranlar› %5.1 ve %5.7 olarak bu- lunmufltur (7).
Ülkemizin de¤iflik bölgelerinde kan donörlerinde yap›lan çal›flmalarda HBsAg seropozitifli¤ini;
Kayseri’de Pat›ro¤lu 1991 y›l›nda %10.75, Sam- sun’da Durup›nar 1992 y›l›nda %4.82, ‹stanbul’da Yayl› 1993 y›l›nda %5.50, Diyarbak›r’da Hoflo¤lu 1995 y›l›nda %2.99, Çorum’da Göz 1997 y›l›nda
%3.80, Ankara’da Yousefi 1999 y›l›nda %2.80, Mer- sin’de Öztürk 2000 y›l›nda %4.1, Ayd›n’da Sakarya 2000 y›l›nda %1.85, Van’da Arabac› 2001 y›l›nda
%2.92, Adana’da Turunç 2002 y›l›nda %0.88 ola- rak bildirmifllerdir (8-17).
Bu çal›flmada, Hatay bölgesindeki toplam 12.313 kan donöründe bulunan ortalama %2.02’lik HBsAg pozitiflik oran›, ülkemizdeki kan donörle-
rinde saptanan genel ortalama oran›ndan daha düflük bulunmufltur. Bölgemizde üç farkl› merkez- de tespit edilen %2.0, %2.1 ve %2.0 HBsAg pozitif- li¤i oranlar› ülkemizde birçok bölgede bulunan oranlara göre düflüktür. Ayd›n’da 2000 y›l›nda ve Adana’da 2002 y›l›nda kan donörlerinde bulunan
%1.85 ve %0.88 HBsAg pozitifli¤i oranlar›, bizim buldu¤umuz oranlardan daha düflüktür (15,17).
Geçirilmifl sar›l›k öyküsü olanlar donör olarak ka- bul edilmedi¤inden, seçilmifl olgular kabul edildi-
¤inden, kan donörlerinde HBsAg ve anti-HCV se- ropozitifli¤inin genel popülasyon oranlar›ndan daha düflük oldu¤u ve o bölgedeki oranlar› tam yans›tmad›¤› kabul edilmektedir. Dünyada ve Türkiye’de HBV, HCV infeksiyon yayg›nl›¤›n›n be- lirlenmesinde, kan donörlerinde saptanan pozitif- lik oranlar› genel popülasyonla ilgili kabaca fikir vermektedir (7). Bölgemizde kan donörlerinde buldu¤umuz %2.02’lik HBsAg pozitiflik oran› böl- gemizdeki genel popülasyonda HBV pozitifli¤inin de düflük olabilece¤ini düflündürmektedir.
Ülkemizdeki kan donörlerinde anti-HCV prevalan- s› ortalama yaklafl›k %0.6 olup, genel popülasyon- da bulunan oranlara yak›nd›r (7). Kan donörlerin- de yap›lan çal›flmalarda anti-HCV seropozitifli¤i- ni; ‹stanbul’da Badur 1990 y›l›nda %0.30, Diyarba- k›r’da Yenice 1993 y›l›nda %1.30, Ankara’da Cen- giz 1994 y›l›nda %0.57, ‹zmir’de Özdemir 1995 y›- l›nda %1.56, Antalya’da Ündar 1996 y›l›nda %0.30, Erzurum’da Erol 1999 y›l›nda %1.12, Ayd›n’da Sa- karya 2000 y›l›nda %0.16, Mersin’de Öztürk 2000 y›l›nda %0.13, Van’da Arabac› 2001 y›l›nda %0.22, Adana’da Turunç 2002 y›l›nda %0.16 olarak bildir- mifllerdir (14-23). Bizim çal›flmam›zda, üç mer- kezde buldu¤umuz anti-HCV seropozitiflik oranla- r› %0.61, %0.8 ve %0.37 (ortalama, %0.52) olup, ül- kemizdeki kan donörlerinde ve toplumda bulu- nan ortalama oranlara benzerdir (7). Bizim bul- du¤umuz oranlar›n, son y›llarda Adana, Mersin, Tablo 1. Kan merkezlerinde HBsAg, anti-HCV, anti-HIV ve VDRL seropozitiflik oranlar›.
Kan Olgu HBsAg Anti-HCV Anti-HIV VDRL
merkezleri sayısı n % n % n % n %
Antakya Devlet Hastanesi 4383 88 2.0 27 0.61 1 0.02 2 0.04
Antakya Doğum Hastanesi 1996 42 2.1 16 0.8 1 0.05 0
İskenderun Kızılay Kan Merkezi 5934 119 2.0 22 0.37 1 0.01 2 0.03
Toplam 12.313 249 2.02 65 0.52 3 0.02 4 0.03
fiekil 1. Hatay’da üç farkl› kan merkezinde saptanan seropozitiflik oran›.
Antakya Devlet Hastanesi Kan Merkezi Antakya Doğum Hastalıkları Kan Merkezi İskenderun Kızılay Kan Merkezi
HBsAg
Seropozitiflik oranı (%)
Anti-HCV Anti-HIV VDRL 2.5
2 1.5 1 0.5 0
Van ve Ayd›n’da kan donörlerinde yap›lan baz›
çal›flmalarda bulunan HCV pozitifli¤i oranlar›na göre yüksek oldu¤u dikkat çekmektedir (14-17).
Hatay’da üç merkezde kan donörlerinde buldu¤u- muz %0.61, %0.8 ve %0.37 anti-HCV pozitifli¤i farkl›l›k göstermekle birlikte, bölgemizde anti- HCV pozitifli¤inin de yüksek olabilece¤ini akla ge- tirmektedir.
Ülkemizde kan donörlerinde yap›lan çeflitli çal›fl- malarda VDRL pozitifli¤ini; Kayseri’de Pat›ro¤lu 1991 y›l›nda %0.049, Adana’da Y›lmaz 1994 y›l›n- da %0.012, Ankara’da Yousefi 1999 y›l›nda %0.10, Van’da Arabac› 2001 y›l›nda %0.36 oranlar›nda bulmufllard›r (8,13,16,24). Çal›flmam›zda, VDRL seropozitivitesi Antakya Devlet Hastanesi Kan Merkezi’nde %0.04, ‹skenderun K›z›lay Kan Mer- kezi’nde %0.03 oran›nda bulunurken, Antakya Do-
¤um Hastanesi Kan Merkezi’nde pozitif hiçbir ol- gu saptanmam›flt›r. Hatay’daki kan donörlerinde VDRL seropozitifli¤inin ortalama %0.03 oran›nda saptanmas›, bölgemizde VDRL seropozitifli¤inin yüksek olmayaca¤›n› düflündürmektedir.
Kan donörlerinde yap›lan çal›flmalarda, anti-HIV seropozitivitesi, Kayseri’de 1991 y›l›nda hiç sap- tanmazken, Adana’da 1994 y›l›nda %0.12, Ispar- ta’da 1994 y›l›nda %0.87, Ankara’da 1999 y›l›nda
%0.03, Van’da ise 2001 y›l›nda %0.04 oran›nda bu- lunmufltur. Western blot do¤rulama testi ile sade- ce Adana ve Isparta’da teyit edilen HIV pozitiflik oran› %0.01 olarak bulunmufltur (8,13,16,24,25).
Bu çal›flmada, anti-HIV seropozitiflik oran› Antak- ya Devlet Hastanesi Kan Merkezi’nde %0.02, An- takya Do¤um Hastanesi Kan Merkezi’nde %0.05 ve ‹skenderun K›z›lay Kan Merkezi’nde %0.01 ola- rak tespit edilmifl olup, Western blot do¤rulama testi ile HIV pozitif olguya rastlanmam›flt›r.
Sonuç olarak; bölgemizde kan donörlerinde HBsAg ve VDRL seropozitivitesi ülkemizde birçok bölgede tespit edilen oranlardan düflük, anti-HCV seropozitiflik oran› ise ülkemiz ortalama oran›na yak›n olarak bulunmufltur.
KAYNAKLAR
1. Butsashvili M, Tsertvadze T, McNutt LA, Kamka- midze G, Gvetadze R, Badridze N. Prevalence of hepatitis B, hepatitis C, syphilis and HIV in Georgi- an blood donors. Eur J Epidemiol 2000; 17: 693-5.
2. Shaw-Stiffel TA. Chronic hepatitis. In: Mandell GL, Bennett JE, Dolin R (eds). Principles and Practice of Infectious Diseases. 5thed. New York:
Churchill Livingstone, 2000: 1297-31.
3. M›st›k R, Bal›k İ. Türkiye’de viral hepatitlerin epi- demiyolojik analizi. Tekeli E, Bal›k İ (editörler).
Viral Hepatit 2003. 1. Bask›. Ankara, 2003: 9-55.
4. Sağl›k Bakanl›ğ› Temel Sağl›k Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Türkiye’de AIDS vakalar› ve taş›y›c›la- r›n y›llara göre dağ›l›m›. http://www.saglik.gov.tr 5. Rahlenbeck SI, Yohhanes G, Molla K, Reifen R,
Assefa A. Syphilis and HBV in Ethiopia: A survey in blood donors. Int J STD/AIDS 1997; 8: 261-4.
6. Otağ F, Erdoğan E. Cerrahpaşa T›p Fakültesi Kan Merkezi donörlerinin 3 y›ll›k tarama testleri sonuçlar›. Türk Mikrobiyol Cem Derg 1998; 28:
85-90.
7. M›st›k R, Bal›k İ. Türkiye’de viral hepatitlerin epidemiyolojik analizi. K›l›çturgay K, Badur S (editörler). Viral Hepatit 2001. İstanbul: Viral Hepatitle Savaş›m Derneği, 2001: 9-57.
8. Pat›roğlu T, Kumandaş S. Kan vericilerinde anti- HIV, sifiliz, HBsAg taramas›. İnfeks Derg 1991;
5: 155-6.
9. Durup›nar B, Özkuyumcu C, Savran F. Kan veri- cilerde hepatit B prevalans›. İnfeks Derg 1992; 6:
251-2.
10. Yayl› G, Dündar V, Akgül A. Donör kanlar›nda anti-HBc antikorlar›n›n araşt›r›lmas›n›n önemi.
Türk Mikrobiyol Cem Derg 1993; 23: 91-4.
11. Hoşoğlu S, Geyik MF, Özen A, Ayaz C. Diyarbak›r yöresinde kan donörlerinde hepatit B taş›y›c›l›ğ›:
Son Durum. Dicle T›p Derg 1995; 22(1/B): 33-6.
12. Göz M, Kerman T. Kan donörlerinde HBsAg’nin ELISA ile araşt›r›lmas›. T›p Sağl›k Derg 1997; 1:
27-9.
13. Yousefi Rad AY, Erke T, Arslantürk A, Bingöl N, Madencioğlu V. Kan donörlerinde HBV, HCV, HIV ve T. pallidum seroprevalans› (özet). Özgü- neş İ, Usluer G, Çolak H (editörler). IX. Türk Kli- nik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastal›klar›
Kongresi (3-8 Ekim 1999, Antalya) Program ve Özet Kitab›. İstanbul: Klinik Mikrobiyoloji ve İn- feksiyon Hastal›klar› Derneği & Türk Mikrobiyo- loji Cemiyeti, 1999: 228.
14. Öztürk C, Delialioğlu N. Mersin Üniversitesi T›p Fakültesi Hastanesi Kan Merkezi donörlerinin HBsAg, anti-HCV, anti-HIV ve RPR sonuçlar›.
Genel T›p Derg 2001; 11: 29-31.
15. Sakarya S, Tuncer G, Yaşa H, Çiçek C, Kad›köylü G, Yükselen V. Ayd›n bölgesindeki kan donörlerin- de HBsAg ve anti-HCV seroprevalans› ve yaş ve cinsiyetle ilişkisi. Klimik Dergisi 2001; 14: 22-4.
16. Arabac› F, Şahin HA, Şahin İ, Kartal Ş. Kan do- nörlerinde HBV, HCV, HIV, VDRL seropozitifli- ği. Klimik Dergisi 2003; 16: 18-20.
17. Turunç T, Sezgin N, Uncu H, Demiroğlu YZ, Ars- lan H. Kan donörlerinde hepatit B ve hepatit C seroprevalans›. Viral Hepatit Dergisi 2003; 8:
171-3.
18. Badur S. Hepatit C virusu infeksiyonunun serolo- jik tan›s›. Klimik Dergisi 1990; 3: 58-62.
19. Yenice N, Çolakoğlu E, Gül K, Canoruç F. Diyar- bak›r’da kan donörlerinde hepatit C virus antiko- ru prevalans›. Gastroenteroloji 1993; 4: 41-2.
20. Cengiz AT, Akdenizli MA, Bingöl N, Kiyan M. Kan donörlerinde anti-HCV antikorlar›n›n ELISA ile araşt›r›lmas›. Mikrobiyol Bült 1994; 28: 313-21.
21. Özdemir R, Kastellioğlu F, Kurultay N. İzmir Atatürk Devlet Hastanesi Kan Merkezi’ne başvu- ran 192 vericinin anti-hepatitis C virus antikorla- r› yönünden araşt›r›lmas›. İnfeks Derg 1995; 9:
183-4.
22. Ündar L, Karadoğan İ, Özserçe B, Y›lmazy›ld›z T.
Kan donörlerinde anti-HCV prevalans› (özet). III.
Ulusal Viral Hepatit Simpozyumu (7-9 Kas›m 1996, Ankara) Program ve Kongre Kitab›. Anka- ra: Viral Hepatitle Savaş›m Derneği, 1996: 63.
23. Erol S, Şahin ÜA, Özkurt Z, Yer AR, Bozhalil S.
Erzurum yöresindeki kan donörlerinde HBsAg, anti-HCV, anti-HIV ve RPR seroprevalans› (özet) V. Ulusal Viral Hepatit Simpozyumu (9-11 kas›m 2000, Ankara) Program ve Kongre Kitab›. Anka- ra: Viral Hepatitle Savaş›m Derneği, 2000: 44.
24. Y›lmaz E, Baltal› H, Erdoğan E. Ocak 1990-Ekim 1994 döneminde CTF Kan Merkezi’nde saptanan HIV ve sifiliz infeksiyonlar›n›n görülme s›kl›ğ›.
Bezm-i Alem Vak›f Gureba Hastanesi T›p Derg 1995; 20: 67-70.
25. Sezer MT, Akaya A, Tamer MN, Erdoğan Y, Ad›- güzel A. Isparta’daki kan merkezlerinin anti-HIV sonuçlar›. Süleyman Demirel Üniv T›p Fak Derg 1994; 1: 6-8.
YAZIfiMA ADRES‹
Dr. Sabahattin OCAK
Mustafa Kemal Üniversitesi T›p Fakültesi
‹nfeksiyon Hastal›klar› ve
Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dal›
HATAY
