Pembe Evin Kaderi

Pembe Evin1

(M iras) piyesinden behseden | yazımda söylediğim gibi Ankara | dakl Devlet tiyatrosunda geçen kıs oynanmış bulunan (Penbe E- vin Kaderi) nl bu kış îstanbulda, Şehir tiyatrosunun komedi kıs- mında seyrediyoruz. Ve yine o ya zımda söylediğim gibi, (Penbe Evin kaderi) telif bir eser: Üç perdelk bir oyun. Muharriri de galiba Ankara hukuk fakültesine devam eden Turgut Özakman i? ı minde, pek genç bir delikanlı i- miş. Bu sözden sonra nüktedanlı ğa kallkıp (— Eserinden belli! Bu, talebe vazifesi gibi bir şey, hiç bir hüküm verilemez. Hele yıllar geçsin ve daha çok çalışsın ba­ kalım !) nevinden büyük konuşma lara girmiyeceğim. Bu pek genç müellifin eseri, telif oyunlar ara smda hiç de yerden yer# vurula­ cak bir şey değil. Turgut Özak- mandan ileride daha iyi ve kuv­ vetli eserler beklemekle beraber, bunun da telif piyeslerimiz ara­ sında hiç değilse iyiye yaklaş rnışlar arasında sayılması icap ettiği muhakkaktır.

(Penbe evin kaderi) nde tam bir mevzu yok. Penbe boyalı, ah şab, eskimiş ev. (Ahşab, eskimiş evlerin penbe boyaları kalmaz ama bununki kalmış işte!) Bu penbe boyalı evde Uç nesil yaşıyor. Kap tanlıktaıi mütekait bir dede ile karısı. Onun tuhafiye mağazasını oolitika sevdalariyle batırmış oğ lu ile karısı. Ve bunların mekteb de sınıf geçmeyen oğulları ile o nun tahsiline sinemalarda devam ederek koca bekleyen kızkardeşi. Nihayet ihtiyar bir kalfa ile to­ runu. Üç perde müddetince ken­ dilerini mütemadiyen görüp din liyoruz.

İkinci perdede ayrıca bir gece yatısı misafiri gelilyor. Bir erkek misafir. Bir iki telif eserimizde daha olduğu gibi bu misafir ev İnsanlarının huzur ve sükûnlarını bozuyor. Bu seferki gözümüzün ö de — hatta ihtiyar büyük baba­ nın da gözü de! — genç kızı ok şamakla iktifa ediyor ama, ortan ca nesli çocuklarını alıp kibar ma hallerde kaloriferin apartmana

i

bir de matmazeli tutuşunu

iiçiincil perdenin başında öğ­ renince h a y 1 *. şaşırıyoruz.

Sonra naraların suyunu ça­

buk cek; iğ'ııi kendilerinin süm­ sük sümsük dönüşlleriyle anla­ yıp mantık ,ve hakikat namına se viniyoruz. Am a ihtiyarlar bu dö nüşten mantık ve hakikat namına değil kendi namı hesaplarına memnun oluyor, yanlarından ay- j rılalı semtlerine uğramamış olan nankörleri gözyaşları döküp ba- ! ğırarma basıyorlalr. Her şey de o lup bitiyor: Bu piyesteki (altı şa his) ta meşhur İtalyan piyesinde olduğu gibi müelliflerini bekle­ mektedirler .

Genç muharrir onların entrika lar içinde yorulup çırpınmalarına hiç razı olmamış. Öylesiye bir ra zı olmayış ki, piyesteki tek vaka nın cereyan edişine şahit olmadık, kaptanın oğlunun, ortanca nesil reisinin çoluğunu çocuğunu alıp gidişini de, bu alıp gidişin taze a j kislerini de görüp seyredemedik. Apartımanda hayal sukutlarına, Penbe eve dönüş kararının verili şine şahit olabilirdik: Bunları da görmedik. Muhharrir Piyesinde ra hat ve bol konuşmalardan başka bir şey olmamasında daima İsrar etti, o kadar ki, ihtiyar kaptan torununu misafirin kollarmda gö rilnce taşıp köpüremedi, aynı ra­ hat akışın devamı namına rezale ti hazmetti. Fakat bir büyük ba banın bu kabulü güç müsamaha smdan sarfınazar, genç muharri­ rin şahsiyetlerini bilhassa tebarüz ettirmeğe muvaffak olduğu, (de­ nebilir ki yeni ve vakaları bize gösterilecek bir piyes için oynat mağa hazırlandığı) kimseler, ihti yarlardır; büyük baba, büyük an ne ve ihtiyar kalfadır Orta yaşlı lar ve genç nesil onlara n!sbetle çok silik. Eski merdivenleri sal­ lanan, tavanlarından yağmur a- kan, fakat bahçesinde çiçekler a- çan ve eski eşyası insana munis bir çehre ile sanki bakan eski za man evlerini kaloriferli, fakat ka Ioriferi ısınmaz ve kübik eşyası rahat ettirmez (moderen) apartı manlara tercih ettirmek için sarf ettiği gayreti iseTurgutözakmanın tamamen lehinde bir şey olarak kabul ediyorum.

Penbe evin sahibi ve tekaüt bir kaptan olan aile reisi, Raşit Rıza idi. Pek sevimli ve cana ya km, her zaman olduğu gibi de muvaffaktı. Sade sanıyorum ki o kadar yumuşak olmaması ve münkaşalarda son sözü karısına bırakmaması lâzımdı. Vakıa emek üye ayrılmış erkekler çok çabuk '"pvsarler ve bu sekiz yılı gecr

bir zamandan beri emekliymiş

, ama, kendisi gevşemiş bir eski kaptandan ziyade pelteleşmiş biı eski maliye kâtibine benziyordu

Karısı, yani büyük anne rolün de şaziye Moral mükemmeldi. Bi hassa ihtiyar kocasına muhabbel ve allâkasını hissettirdiği yerler

de genç Romeo’nun taze sevgisin den belki daha müessir oluyordu Ortanca nesli temsil eden oğul larınm politikaya İsrarla bağlı kalışı vakaya bir az hareket ver mek, daha doğrusu bir az hare­ ket icat etmek için düşünülmü bir tedbire benzemiyor değil. Re şit Baran’m bütün gayreti bu ro İü kurtaramadı. H attâ bu gayre tin menfi bir netice verdiğini, si yasi nutuklarını barbar bağınr- ! ken souk bir hava estirdiğini söy lemeliyim. Karısı olup böyle bir iki evlât anası kadın rolünü ise Gülistan Deniz oynuyordu. Kırkı aşkın bulunduğu haber verilmesine rağmen manzarası insanı şahsiye tinin hakikatine inandırmıyor. Karşımıza oğlu diye çıkarılan Necdet A y ra l’m zıpzıp sıçraması na fırıl fırıl dönmesine rağmen çehresine bakınca annesinin hay li büyük bir ağabeyisi olcugu tibaını veriyordu.

Yapacağı karışık işleri apartı- mana saklayıp Penbe evde Tazlr ca hüner göstermeyen misafir Hayran bey, bu garip ismi bi)

memki Hüseyin Rahminin (Şıp­

sevdi) romanmdaki Meftun beye hürmetinden mi almış? Belki bu zanna sadece Reşit Gurzap şe- beb olmuştur. Onun bir Fransız züppesi çeşnili oaDkın tipi vardır ki Meftun beye de benzer: Hayran bey rolünde de ayni tipin yeni ve sadık bir nush^.. ıı çıkarmış, î- kinci derecedeki rollerden kalfa­ da Halide Pişkin ve onun torunu na tutkun arabacı rolünde Mot- met Karaca pek iyiydiler.

Eserin sahneye î. Galip Arcan tarafından konduğunu programda okudum. Diyarlarının penbeliğlne dikkat edilerek iki dekor icindf oynanan piyes hazırlamanın ken­ disini ne derecede yordğunu kesti remedim. Her halde pek fazla y i rulmaktan çekinmiş olacak ki. tashih edilmemiş noktalar yok de ğil. Meselâ kaptanın kendini poli tikaya kaptırmış oğlu propagan daya çıkmağa hazırlanırken buna propaganda dediği halde kudema dan r e kaptanlıktan emekli,yaşı da yetmişi aşkın babasının firenk kelimesini hatasız telâffuz edeme mesi

icap

Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi