D
ÜN GECE, b ü y ü k T ü r k ses s a n a t k â r ı üstad M ü n ir Nu- re ddin, bizi m u h a y y e l ve cazip ik lim le re k a v u ş tu r d u ve bize g ö r ü lm e m iş d e r e ce d e s e y y a l r e n k le r in h ü k ü m s ü rd ü ğ ü bir â lem i ta n ıtm ış oldu. G erçek ten üs- tad M ü n ir Nure ddin , o k u d u ğ u g ü f te y e ir tic a le n s ö y lü y o r m u ş gibi a k ı c ılık verişi, b ir n o ta y ı sesin k a y b o lu şu n a k a d a r uzatışı, aşk ın h asret ve üz ün tü lü y a lv a r ış la r ın ı ta m mâ- n a s iy le ifad e edişi sa y e sin d e , â d eta, b ir sesler ve a h e n k l e r âlem in d e y a ş a d ığ ım ız ı id r â k ettik.Bu sa t ırla rı, K a h ire de F r a n sızca o la r a k ç ık a n “ Bourse E g y p t ie n n e ” adlı gaze te n in 25 Nisan 1950 t a r ih li n ü sh a sın d a , m u sik i m ü n e k k id i A. J p a t r y ’nin b ir y a z ı sın d an a ld ık .
H a k ik a t e n , k ıy m e t li ses s a n a t k â rım ız M ü n ir N ure ddin S e l ç u k 'u y a k ın d a n d inle d ik ten ve o nu nla k o n u ştu k ta n sonra, F ran sız m u h a r r irin in b a h s ettiğ i a h e n k l e r ve ses le r â le m in d e y a ş a m a n ı n ze vkini biz de tatm ış old uk. F a k a t o â lem e e r işe b ilm e k de p ek k o la y olm adı. Üç de fa, F e n e r b a h ç e d e k i K alam ış K u lü b ü n e ” gidip g eld ik te n ve tam on defa k end isin i tele fo n la a r a d ı k tan so n ra m ü lâ k a t ım ız n e t ic e le n e bildi.
M ü n ir N ure ddin T ü r k m u s ik i si b ahsin d e o ld u k ç a dertli konuştu. — O r t a d a T ü r k m usik isin i se ven b ü y ü k b ir h a lk k ü tles i, k a r ş ı m ızda b ir âb id e gibi d u r a n K lâsik T ü r k m u sik isi ve r u h u n u t a m a m e n bizden a la n b ir h a lk m u sikis i v a r ken, h â lâ Garp m u sik isin e mi d ö nelim d iy e m ü n a k a ş a la r o lm a k ta , ra d y o d a n tutun da, bir ço k s a h n e lerim iz i bozuk p iy a s a m u sikis i k a p lam ış b u lu n m a k t a d ır . Bugün ş a r k m usik isin in h â k im o ld u ğu b irço k ko m şu m e m le k e t le r d e k l â s i k h iç b ir ese r y o k k e n , bizde b u n la r ın
yüz-lercc si m e v c uttu r. Komşu m e m le ket r a d y o la r ın ın da, çok defa bizim k lâ s ik e serlerim iz i, peşrev lerim izi h a ttâ besteler im izi ç a lm a sı ve bir ç o k la r ın ı k e nd i lis a n la r ın a ç e v i r e re k m u n ta z a m a n p r o g r a m la r ın d a y e r verm esi, bu id d ia m ı tev sik e kâ fi g elir z a n n ın d a y ım . Yalnız, o n l a rın bizden iyi ta r a f la r ı, ko nserv a- t u v a r l a r ı n d a k e nd i m u sik ile rin i ilk p lâ n a k o y u p , ilm î ve m etodlu b ir şekild e, g e r e k ses, g e r e k saz m u si kisi o la r a k te d r is etm ele rid ir. Bizde ise, m a a le se f 1 5 se n eden b eri kon- s e r v a t u v a r la r ım ız d a T ü r k musikis i, a m e lî şek ild e ted r is usulü k a l d ır ıl d ığın d an, y a ln ız k ıs a c a b ir n a z a r i y a t dersi şek lin d e y a p ılm a k t a d ır . M u sik im iz d ek i b ilgis iz lik ve a n a r ş i yi d o ğ u ra n â m ille rd e n birisi, ş ü p h e siz bu y a n lış ted r is usulüd ür.
M
ü n ir N ure ddin ra d y o m uz d a n da şik â y e t ç i. B ilhassa İstan bul R a d y o s u n u n p iy a s a m u s i k isine y e r v e rm e k t e n b a ş k a b ir şe y y a p m a d ığ ın ı s ö y lü yo r. Yalnız, A n k a r a R a d y o s u n u n bu h u su sta d ah a titiz d a v r a n d ığ ın ı, p iy a s a m u sik is i ne fazla y e r v e rm e d iğ in i ilâ ve ed e rek d iyo r ki:— G azin ola rda, p iy a s a m u si kisi ded iğ im iz İlmî ve m etodlu bir şekild e o lm ıy a n b estelerin sö y le n mesi tabiî görüleb ilir. M e se lâ Fra n- d asa, b ir k a b a r e d e de en hafif ş a r k ı la r sö y le n ilir ... F a k a t bir devlet r a d y o su n d a asla...
1902 y ılın d a İstanb ulda d o ğa n M ü n ir Nure ddin , ilk m usiki t e r b iy es in i, A y a n zabıt k â t ip l e r in den m e rh u m Etem Ulvi b ey d e n a l mış. B ilâ h a re, Z e k â î Z ad e Hafız A h m e t Efendi, P. T. T. N a z ır la r ın d a n R a u f Bey, H o c a Z iy a B eyin , M ü n ir N ure ddin in yetişm e sin d e b ü y ü k tes irle ri olmuş. M u sik iy e 1914 y ılın d a b a ş la d ığ ın a göre, henüz 12 y a ş ın d a y m ış . K a d ık ö y ü n d e k i Nü- m une m e k teb in e g id e rk e n , b ir t a
Babası onun ziraatçı olmasını istermiş, Münir
Nureddin tahsilini yarıda bırakarak kendini mu
sikiye vermiş. Musikimizin metodlu bir şekilde
öğretilmediğinden şikâyetçi.
Yazan: Oğuz Özdeş
Fotoğraflar: Rüçhan Arıkanra fta n da m usik i dersi alır , müsa- m e r e lerd e ş a r k ı söylerm iş .
İlk defa sa h n e y e U m u m î H a rp b a şla d ığ ı sıra la rd a , K a d ık ö yd e k i A p o llo n tiy a t ro s u n d a ç ık m ış tır.
T u h a f b ir tesad üf. M ü n ir Nu reddinin A pollon t iy a t r o s u n d a ilk sö y le d iği p a r ç a la r , h alen ç e v i r m e k te o ld u ğu “ S a d u lla h A ğ a ” isimli son filminde s ö y liy e c e ğ i eserleri teşk il e tm ekted ir .
Bundan 36 y ıl evvel hen üz 12 y a ş ı n d a ik en , b ü y ü k b ir topluluk k a rş ıs ın d a o k u d u ğ u ş a r k ıla r ın ilk i S a d u lla h A ğ a ’nın Ü ç ü n c ü Selim e hitab en y a z d ığ ı: “ P a d işa h ım lü tfe dip m e sr ur-u şâd e yle b e n i” ş a r k ı sıymış. İkincisi, Ü ç ü n c ü Selim in gözdesi, a y n ı z a m a n d a S a d u lla h A ğ a n ın sev g ilisi M ih rib a n a s ö y le d i ği “ Bülbül-ü dil, ey gülü r a n a , be- nim sin, sen b e n im .” , ü ç ü n c ü sü de “ Diller nice b ir c ahı zen ih d a n ın a düşsün - S a y e n gibi zü lfün de ko d a m ın a d ü ş sü n ” p a r ç a la r ıy m ış .
İlk k o n seri böyle k lâ s ik T ü rk m u sik isi e s e r le r iy le dolu olan M ü n ir Nureddini, o k a d a r a lk ış la m ış la r ve sa h n e y e t e k r a r t e k r a r o k a d a r çok ç ık a r m ı ş l a r ki, k ü ç ü k M ü nir, o gec e y a t a ğ a hals iz düşmüş.
Babası, M ü n ir N ure ddin in zi ra a t tahsili y a p m a s ın ı p ek arzu e- derm iş. H a ttâ bu g a y e ile oğlun u tâ M a c a r is t a n a bile yolla m ış. Ses sa n a t k â r ım ız d iy o r k i:
— M usik in in sih ir li âlem i, b a na t o p r a k l a u ğ r a ş m a k t a n d a h a c a zip gelmiş o la c a k ki, tahsili y a r ı d a b ır a k ıp m e m le k ete döndüm. B a b a
mın arzusu h ilâ fın a , k ü ç ü k l ü ğ ü m den b eri m u sik iş in a s o lm a k i s t e r dim. F a k a t, m u sik i sa n atın ın iyi a n la ş ıld ığ ı ve iy i d e ğ e r ve rild iğ i y e r le rd e ...
M ü nir Nureddin in ilk eserler i, bun d an 2 5 -2 6 yıl evvel b esteled iği T ev fik F ik retin “ B ah ar-ı T e ra n e - d a r ” , “ Ç o b a n la Ben” ve “ Sensiz e y şu h ” fantazi şa r k ıla r ıd ır . Bugün bile h â lâ bu ş a r k ıl a r sö yle n ilir .
B
e stelediğ i ese rlerin y e k û n u 50 yi buluv o r. Son b esteled iği eseri Ü stad Y a h y a K em al in, hem en h epim izin bildiği “ R indlerin A k ş a m ı ” şiiridir. Dört, beş a y d a n - b eri bu eser üzerin d e u ğ r a ş m a k t a olan M ü n ir Nure ddin , son K ah ire s e y a h a tin d e n avdet ettik ten sonra g eceli g ün d üzlü ç a lı ş a r a k besteyi ta m a m la m ış b u lu n m a k ta d ır .“Dönülmez aşkın ufkundayız, vakit çok geç!
“Bu son fasıldır, ey ömrüm,
nasıl geçersen geç!”
Kendi b esteler i a r a s ın d a en se v d ik le rin in b a şın d a ş u n la r g e l i y o r . “S ö y le s e v g ili” , “ H a y a t g e n ç lik b o y u n c a b ir a şk r ü y a s ıd ı r ’ , “ A h e ste ç ek k ü r e k l e r i ” , “ K a la m ış” ve “ S ev g ili dillerd e y a r a ” En sevdiği b e s t e k â r l a r da Itrî, Z a h a r y a , Dede Efendi, S a d u lla h A ğ a , H alim A ğ a ’dır. Ş a r k ı b e s te k â r l a r ı n d a n H acı A r if Bey, Şevki Bey, R a h m i Bey ve L em i A tlı sev d ik le r i a r a s ın d a d ır .
B u gü ne k a d a r p lâ ğ a ve rd iği ş a r k ıla r ın ın sa y ısı 2 5 0 yi b u la n Mü-8
n ir Nureddin , a k ş a m la r ı geç yattı* ğı için, sa b a h la r ı da o n is bette geç k a l k a r . Kışın Ş iş lid e k i evinde, y a zın d a K a la m ış t a k u lü b ü n ü n ü s tü n de k a lır . E serlerini e k s e r iy e t le g e cen in d erin sessiz liğin de b esteler. Y alnız ses te m r in le r in i s a b a h la n y a p a r . Boş v a k itle r in d e t a r i h î e s e r ler i o k u m a ğ a b a y ılır . “ U ğ u r ” isim li kedisi, se vgili d o stla rı a r a s ın d a dır. Y etişm iş bir kızı v a r d ır . Geçen y ıl K ızılay m e n fa a tin e v erilen mü- sa m e r e d e sö y le d iğ i ş a r k ıl a r d a n çok a lk ış to p la d ığ ın a b a k ılırsa , b a b a s ı nın güzel sesine t e v a r ü s e ttiği a n l a şılıy o r.
Giyim ve sevdiği renk h u s u s u n d a d iy o r ki:
— H er k es y a ş ı n a ve kendine y a k ış a n ta r z d a g iy in m elid ir . E r k e k ler in sade ve k ib a r g iy in m e le r in i te r c ih ed er im . Belli başlı sevdiğim b ir re n k y o k tu r . Y alnız y u m u ş a k , t a b i a t a y a k ın olan r e n k le r i tercih ederim . M e se lâ g u ru b u n re n k a- h en g in e b a y ılır ım .
— Y a en çok h a n g i k a d ın t i pin i sev ersin iz ? d iy e so rd um.
G ü ld ü : — Be ğ en d iğim k a d ın tipi de g u ru b u n re n k a h e n g in d e olduğu gibi... “ Y a n i,, y u m u ş a k ve tabiata y a k ın m ı ? ” d iy e c e k t im a m a , evli o ld u ğ u n u d ü ş ü n e r e k sustum.
M ü n ir Nureddin b ilh a ssa d e niz sp o run u ve tenisi p ek sever. G en çliğind e futbol de o ynam ış. H attâ F e n e r b a h ç e ’nin üçü n c ü ve ik in c i t a k ım la r ın d a uzun müddet b ulunm uş. O gün, b u g ü n d ü r ses s a n a t k â rım ız k o y u F enerlidir .
D
ed ik o d u d a n hiç h oşla nm az. O k a d a r u n u t k a n d ır ki, b ir gün evvel o k u d u ğ u r o m an ın adını e k s e r iy e t le h a tır lıy a m a z . S a n a tın ın m â n e v i m ü k â fa t ın ı g ö r d ü ğ ü ve d u y a r a k o k u d u ğ u z a m a n la r , e k s e r i y e tle gözleri y a ş l a dolarmış.R ü y a y a fazla e h e m m iy e t v e r mez. — Z aten , d iyo r, s a n a t k â r l a r d a im î b ir h ü l y a ve r ü y a içinde d e ğ ille r m id ir? P e k çok m e k tu p alır . Bu m e k tu p la r ın içinde, sesinin g ü z e lliğ in den b a h sed e n d en tutun da, y a n ın a g ir m e k istiy en, bir iş verilm esin i t a le p eden, d erd ine d e rm a n a r i y a n a k a d a r h e r tü r lü s ü v a rd ır.
S a h n e h a y a t ı n d a b a şınd an g e çen e n te re sa n h â d is ele rd e n b ir k a çını H A F T A o k u y u c u l a r ı n a a n la t m a sın ı ric a ettik. O k a d a r çok ve güzel h a t ı r a l a r ı v a r ki, b u r a y a a n c a k ikisin i n a k le d iyo ru z .
Bir gün ses s a n a t k â rım ız Kıb- rısta b ir tiy a t r o b in a sın d a k onser v e r iy o r m u ş. H enüz ilk şar k ısın ın o r t a s ın d a k y e n , y u k a r d a n bir çekiç d arb esinin sesi g e lm iy e b aşlam ış... M ü n ir N ure ddin sö y le m iy e devam e ttik çe çek icin ç ık a r d ığ ı “ ta k ta k sesleri de ç o ğ a lıy o r m u ş... Konser y a r ı d a k a lm ış ve h e r k e s ne oldu- ğ u n u a n la m a k için h e y e c a n la d ı şar ı çık m ış . M e ğ er , o r a n ın Y u n a n lı Belediye Reisi b ed a v a cin sinden b ir loca istem iş. V e r ilm e y in c e , bir a d a m tutm uş ve eline b ir çek iç v e r e r e k : “ B u nu nla t a v a n ı d e lin ce ye k a d a r v u r ! ” demiş.
Bir gece, M ü n ir Nureddin d o stla r iy le b ir lik te Bebek s a h ille rinde otomobille d o la şır k en , bir a r a l ı k a ş k a g elm iş otomobili sa h il de d u r d u r a r a k şa r k ı sö y le m e ğ e b a şlam ış... Gece o k a d a r sessiz ve h a v a o d e re ce d u r g u n m u ş ki, se s tâ k a r şı sahild en d u y u l u y o ım u ş . Münir Nureddin ş a r k ıs ın ı b itirince K a n dilli sah ilin d en b ir ses y ü k s e lm iş :
— Y a ş a b e! M ü n ir Nureddin misin m ü b a r e k ?
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
