1 9 1 3 - 1 9 6 9
DOĞAN
■ ■’m m m ite ■ %gm. > ***?-? - ' ^ s s s s ^ i P s p ^ 1* ^
için
Doğan Nadi ile yapılmış bir röportaj
4
Minimini fıkra tiiriiniin en çok
sevilen yazar
T edavi için L o n d ra ’ya giderken verdiği sözü tu tam ad ığ ı için şimdi n e kad ar ü zg ü n d ü r k im bilir?..B İR
C
D A K İ K A :
Doğan Nadi rahatsız
Arkadaşımız Doğan Nadi rahat
sız olduğu için, günlük ve haftalık
yazılarını yazamamaktadır.
Doğan Nadi’nin tedavisi bir sü
re daha devam edecek, iyileştikten
sonra, «Bir dakika» ve «Yedi daki
ka» larına başlıyacaktır.
Okuyucularımıza duyururuz.
W --- 1Ölüm haberi
acıdır ama
daha acısı
unutmak
j
HALİKARNAS j
BALIKÇISI)
MÜTEVAZI bir insandı Doğan Nadi. Göste
rişten hoşlanmazdı. Röportaj tekliflerine evet
demekten de çekinirdi. Fakat «AKBABA»cı
Yusuf Ziya ORTAÇ’Ia yakın bir dostluk vardı
aralarında. Onu kırmağa razı olamazdı gönlü.
Bu röportaj yapıldı ve 1952 yılında yayınlandı.
B
İR kaç s a a t N a d i’nin ö lü m h a b e rin i a n ö n ce D oğan sızım d u y d u m . H iç b e k le n m ed ik b u h a b e rin şaşk ın lığ ıy la d o n ak ald ım . D oğan N ad i’siz b ir dünyayı, b ir T ü rk iy e ’yi, b ir C u m h u riy et G azetesi’n i a k ıl, u- zun s ü re kolay k o lay k a b u l ed e ceğe b enzem iyor.H a b e r y alan ç ık s a n e tıoş o- I lu rd u . B ilin en d ü n y a y in e yeri- ! n e g eliv erird i. E k sik siz ve acı- ! sız Doğan N adili b ir d ü n y a olu- I v e rird i, d ü n y a r a h a t ra h a t.
A m a acı a y rılış la r y e rid ir d ü n yam ız. B ir m u n is d o s t y ü zü n ü n a y rılığ ıy la varlığ ım ızın b ir d ire ği y ık ılır b ird e n b ire . D em ek ki C u m h u riy e t G azetesin in k ap ı s ın d a n n a sip o lu r d a g irers em , so l y an d ak i ilk k ap ın ın d o n u k c a m ı a r tık içe rd en aydınlarım ı- y a c a k ve «Doğan N adi içerd ed ir» d iy e y ü re k sevinçle h o p lam a y a c a k o d o n u k cam , k ö r göz gibi k a r a n lık b ak ac ak . Ş u h ald e k a ra n lık k a la n k a p ı D oğan N a d i’n in b i r n ü k te s in in k ıv ılcım ıy la ay d m la n m ıy ac a k a r tık . O g ü r k a h k a h a lı sesi o r a d a n ç ın la m a y ac ak . H iciv k es k in d ir, a d a le ti tem sil e d er, m e r h a m e ts iz d ir, a d a m ın başı o m u z la rın ın ü s tü n d e d u r u p d u ru rk e n h icivin k e sk in k ılıcı o n u u ç u ru r. Adam b itm iş tir. O tu rd u ğ u y e r d e sanki a ltın d a b ir d in a m it p a tla m ıştır. Bu yollu hiciv bek- ta ş ile re m al e d ilir, g ü ld ü rü cü h o ş n ü kteyse d ah a ziyade Nas- re d d in H oca’m n d am g asın ı ta ş ır . H o ş g ö rü c ü d ü r, m erh a m e t s iz d ir. D oğan N ad i iki dalın d a . u s ta s ıy d ı. B u n la rın ikisi de T ü rk I y a ra d ılış ın ın b ir özelliğidir. Ni- * te k im d ü n y a n ın bu ç e ş it yarış- | m a la rın d a b ir de k a rik a tü rd e T ü ık l e r ö n s ır a la r d a o lu r la r ço ğ u kez. S ŞT E h e r sabah, ağzınıza b ir ■ p a rm a k bal çalan D.N. ile ■ k a rş ı karşıyasm ız. Başını, elin d e k i g azetelerden k ald ırıp y ü z ü m e bakıyor.
S o ruyorum :
— En sevdiğiniz iş nedir? E llerin i açıp, etrafını göstere re k
güldü-— B aşka iş bilm em ki, seveyim.. — En beğendiğiniz yazı n ev ’i?.. — Mizah... H er şeklinde m izah., — - B u günkü m izahtan m em nun m usunuz?
— Eh...
— Yazı yazm ayı n e zam an se v er, yazı y azm aktan ne zam an u sanırsınız?
— F ık ra la rım ı akşam a doğru, beşte, altıda şu racık ta, P azar y a z ıla n ın ı da P erşem be g ü n leri öğ leye k a d ar evde k a la rak yazarını. U sanç gelmez. Ş im diye k a d ar gelm edi.
— Y azarken k ap rislerin iz var m id ir? ,
— B oyuna sigara içerim . K ala b alık filân tesir etm ez. H attâ k a lab alık arasın d a daha iyi y aza rım . S ey ah atte de öyle..
SIRRI NEDİR?..
— Siz, m inim ini fık ra n ev ’inin en çok sevilen m u h arririsin iz. Bu sevilm enin sırrı n e d ir sizce?
— B u n u n tek sırrı v ar: Bu za m anda k ari uzun boylu yazıdan pek hoşlanm ıyor.
— Başka sebep? — Bence yok...
— B ence var: B ir sü rü yüzüne bak ılm ay an m inim ini fık ra la r da yok m u?
G ü lüyor: — Bilm em...
— Nasıl d ü şü n ü r, nasıl b u lu r, nasıl yazarsınız
— Vallahi... Bak işte, sabahtan akşam a k a d ar bu gazetelerin hep sini o k u ru m . B ir m evzu zihnim e ta k ılır. B aşka işlerle m eşgul o- lurkeıı de, kendi k en d in e k afa m ın içinde işler, kem ale gelir, a k şam ü stü de o tu ru r y azarım .
— O k u y u cu lard an da y azanlar o lu r m u?
— O n la r ek seriy etle k ü fre d e r, ler. B unun sebebi psikolojiktir. Ben d üşündüm de bu neticeye vardım . O k u y u p da h eşlaııanlar. g ü ler g eçerler. K ızan lar ise, a lı yor eline kalem i.
— A lkol sahiden fik ri, hayali kam çılar mı?
B ir k ah k ah a a tarak :
— Bak, bu m ühim ., diyor... Ben alkolü severim , içerim de. Yal nız bazan fazla k açırıyorum , o
fena o lu y o r işte.. O zam an fi k ir m ik ir, h a y al m ayal kalm ıyor. F ilm kopuyor... B ü y ü k b ir şa iri miz: «İşretin akşam ı hoş, p erh i zin sabahı hoş» dem iş. Ç ünkü çe kince kafayı, sa b a h le y in nasıl k a lk ılır, b ilirsin sen..
GAYET MAZBUT
— N asıl yaşar, n asıl eğ lenirsi niz?
— G ayet m azb u t bir hayat.. E v lendik artık . Çocuğum da var. Y ine yaşıyoruz, am m a eğlence pek kalm adı. Y ahut şeklini d e ğiştirdi, ev hayatı,
— A şka in a n ır m ısınız? Ve bir kad ın için ağladığınız oldu m u?
— B ir defa h er ikisi b ird en o l du. Başım belâya girdi. Şim di ga liba biraz da yaş icabı, pek öyle ağladığım falan yok..
— Şim diye k a d a r yazdığınız f ık r a la r içinde en beğendiğinizi a n la tır m ısınız?
— B ir tan e var.. Bektaşi'nin b i risine. iki şişe şarap gönderm iş ler. B u n u n hangisi iy id ir, diye so rm u şlar. H erif b ir tan esin i aç mış, bir yu d u m tatm ış, ötekini g ö stererek : (Bu iyidir..) dem iş. O n lar da (B una bakm adan n e re den biliyorsun, b u n u n d ah a iyi o ld u ğ u n u ?) d em işler. H azret e- lindeki şişeyi gösterm iş: (B un d an d ah a k ö tü sü olm az ki...) d e miş. Bu m alûm b ir h ik ây e z a ten. Beıı b u n u n haslığını (Siyasî
p artilerim iz) koym uştum . De m o k rat P a rtin in yeni k u ru ld u ğ u g ü n lerd e idi. Pek hoşa gitm işti. Bu fık ra benim değil, y alnız baş lık benim di.
( fy e c U /D t
Anlamadım,
Anlamadım,,
Orhan BORAN
«— A n la m ıy o r la r ... A n la ta m ıy o ru m ... A m a O rh a n c ığ ım se n a n lıy o r s u n d e ğ il m i?..» «— A n lıy o ru m D o ğ an bey» d e r d im . « A n lıy o ru m sev g ili D o ğan..» G ö z le ri d a la r ; b a z e n d o la r ; • b i r ş a r k ı m ır ıld a n m a y a , y a d a I se si d u y u lm a y a n b i r ıs lık la , b a ş ın ı ik i y a n a s a lla y a ra k , b e n im ç ık a ra m a d ığ ım b ir m elo d i ü f- le r d i... S u s a r b e k le rd im .. H e p k a h k a h a , h e p e s p ri, h e p la f la m a d e ğ ild i s o h b e tle rim iz ... M e sle ğ iy le , işiy le , h a t t â özel y a ş a n tıs ıy la ilg ili d e r tle r in i k e n d in d e n 14 y a ş k ü ç ü k b a n a , s a n k i y a ş ıtıy m ış ım , e n y a k ı n ıy m ış ım gibi a n la tır d ı... O b ü y ü k y ü r e ğ in , o c ö m e rt se v g i n in , b a n a a y ır d ığ ı k o sk o ca d i lim i a ltın d a e z ilird im b ira z ... V e h a y r e t e d e r d im . B en v e b e n im gibi y a k ın la rın ı, b irk a ç s a a t, b ile m e d in iz , b irk a ç g ü n ü z ec ek k a d a r k ü ç ü k b i r p r o b lem , o n u h a f ta la r c a k a h r e d e r - d i.. Ü z ü n tü s ü n ü p a y la ş tığ ım ı h is s e ttiğ i a n , m e ş h u r k a h k a h a sın ı a ta r , k o n u d e ğ iş tir ir , d e r d in in , b a ş k a s ın ı k a r a r tm a s ın a a s la ta h a m m ü l e tm e z , sesi d u y u lm a y a n ıs lık la , ş e k ilie n d îr e - m e d iğ im iz m ır ıltılı ş a r k ıy la , için e k a p a n ır , g ö m ü lü rd ü ... B a n a b i r f ık r a a n la tır d ı : «— A d a m a n la tm ış , a n la tm ış .. H e rk e s g ü lm ü ş ; b iri g ü lm e m iş... B a ş ta n a n la tm ış ; o k iş i y in e g ü lm e m iş .. B ir d a h a a n la tın c a g ü lm e y e b a ş la rk e n ( N ih a y e t a n la d ın ız ) d em iş.. B e rik i ( H a y ı r ) d e m iş, ( b e n h â lâ a n la m a d ım da, e şe k liğ im e g ü lü y o ru m ...)» ,«— A n lıy o ru m D oğan h ey .. A n lıy o ru m sev g ili D oğan..»
O y s a a n la m a d ım ... B en i ü z m e k te n ç e k in d iğ i için a n la t a m a d ı, a n la tm a d ı. B elki az k iş i d e r a s t la n ı r h a s s a s iy e tiy le a n la ttığ ın ı z a n n e tti.. Ş im d i a n la m a d ığ ım a a ğ lıy o ru m ..
D O Ğ A N N A D İ
Kabahat ölende
Kaçan kurtuluyor - Kestirme tarafı Kıskaç]
kıskaç üstüne - Bizleri a v u t u y o r l a r -
K u r u n c a o l u y o r - Y e r b u l u n d u
Doğan’m ardından
Gramsız görünen içli
bir insandı
Zalim ve güzel akşam üstleri
"Gittikçe artıyor
yalnızlığımız...
m
cılklarımız İçin «Canı Cehenne me» d erd ik , a rtık «Cam Cen • n e t’e» demeli!
* * *
Kestirme tarafı
# /
Baki Süha EDİBOĞLU
B
A BIÂ Lİ en sevim li çocuğunu yitirdi. P ırıl p ırıl yan an bir zekâ söndü. H er an d u rm ad an çağlayan neş e şelâlesi sustu. Tam 38 y ıld ır aziz ve sıcak dostluğu ile, nü k teleriy le, şak alarıy la sarm aş dolaş yaşadı ğını D oğan’ımı kaybettim ..T ü rk basınına k ü çü k fıkra tü rü n ü ilk defa o getirdi. İk i üç cüm le ıie koskoca, sü tu n sü tu n , m akalelerin telk in edem ediği fik irle ri, ten- k id leri, hicivleri, y edisinden yetm işine k a d ar b ü lü n o k u y u c u la rın ın a n layabileceği tem iz ve ra h a t b ir T ürkçe ile verm esini b iliyordu. R ahm et li babasından geçen irsi bir kabiliyetle gazetecilik m esleğinin â şık ’ı idi Z am an zam an d ü n y a ö lçüsündeki olayları m ahallinden h ab er ve röpor ta j olarak ince b ir d ik k a t ve uzağı gören d erin b ir sezi içinde d erle yip su n u y o r, ço ğ u n lu k la y o rum larındaki isabet m eslekdaşlarına ve ga zetesinde k endisiyle b irlik te çalışan ark ad aşların a örnek oluyordu.
G azetesinde çalıştığım y ıllard an başlıyan arkadaşlığım ıza b ir gün bile gölge dü şü rm ed en , sık sık b u lu şu y o r ya da telefonlaşıyorduk. Ço ğ u n lu k la akşam ü stlerin e doğru ya m atbaadan, ya da h erh an g i b ir lo kalden yaptığım ız n eş’eli telefon konuşm alarına şöyle başlardı:
— Nerdesin Aziiiiiz Baki Süha?.. Ç abuk atla gel. Seııi bekliyorum ... O nu bekletm ek olmazdı. D ostlarına karşı sıcak olduğu k a d a r titiz b ir ilgisi ve ra n d ev u ların a bozulm az ve şaşm az bir bağlılığı v ard ı. Her kesten de onu beklerdi.
Akşam ü stleri .. Ah o zâlim ve güzel akşam üstleri... D oğan’la bir tergâhda, bir sofra başında buluşm ak, o n u n espri şölenleri içinde ya şam ak, b ü tü n d o stlarını g ü nün y o rg u n lu k ların d an , ü z ü n tü lerin d en he m en iki üç dakika içinde sıyırır, âdeta b ir m akinalı tüfek s ü r’atiy le a r ka a rk ay a savurduğu n ü k tele r yüzüm üze ve gözlerim ize başka b ir ifade v e rir, k a h k ah a la r k a h k ah aları kovalardı.
Şimdi kendi kendim e -O nun da çok sevdiği a rk ad a şı- C ah it Sıtkı’ nın şu m ısraını m ırıldanıyorum :
«Gittikçe artıy o r yalnızlığımız...»
Vah D oğan’ım vah. Sen d e gittin... Y alnızlığım ız b ü sb ü tü n arttı 0 h ay at dolu k ah k ah a la rın a rtık bu lu ştu ğ u m u z y e rlerd e çınlam ıvacak, on u n yerine b u ru k ve acı h âtırala rın kalbim izi daim a sızlatacaktır.
Kabahat ölende
* * l
N
illiyet arkadaşım ızın Ka- n ad a’dan alıp verdiği bir h a b e r» göre, bizim meş • h u r İzm ir Arkeoloji Müzesi soy gunu o rada alay konusu olm uş. G azeteler ve d erg iler m ü ze le rim izin halinden, h a ttâ koskoca i Topkapı S arayının bile sadece 1 altı kişi ile ve b aşka (m eselâj otom atik a la rm gibi) hiçbir ' em niyet te rtib a tı olm adan ho - runduğundan alayb şekillerde , bahsediyorlarm ış.
ı Bu a ra d a b ir K anadalI sanatçı «Böyle b ir şey K an aö a’da olsa. B ak an d an başlıyarak. b ü tü n so ru m lu la r m ahkem eye verilir, I a ğ ır hap is cezalarına ç a r p t ın -
J lir, ç ık tık tan so n ra d a halk a ra sın d a dolaşam azlardı» dem iş.
ö y le d ir. O ralard a öyledir. Ama biz böyle ufak tefek (!) şeylere pek önem vermeyiz.
l H a ttâ , İşin içine cinayet k a r ış - Im a s a , zanhedprim , tzriıir Müze- [ si soygunu Üstünde d e uzun
boylu durm azdık.
K aldı kİ K anada’lı sanatçının bu şek ild e konuşm aya hakkı yok. Bizim m üze soygununda L m es’ul bulunm adı değil kİ. Bal gibi bulundu. B ulunm asına bu lundu, da, b n m e s li 1 ö ld ü rü l- , düğü İçin, b ak lan d a tak ib at f yapılam ıyor: * M üzenin zavallı ih tiy a r tırkuidM P tliiin k abahat
B
ir Am erikan heyeti T ü r kiye’de, halk arasın d a, bir an k et yapmış. Buna göre m em leketim izde seçm en lerin hem en hemen y a n sı siya- sî partilerd en habersizm iş. H at tâ yüzde 35’i, kendilerine so - rulduğunda. tek bir siyasi par-tin in adım olsun söyleyem em iş. g# • Bu hal, H indistana d a ir b ir
K
tU
riffIC
î) ©
s
lS
V
O
f
hâtıram ı aklım a getirdi. *norm al ö m rü n ü y a n yolda b i 1 tire n tıarb lerin önüne geçemez.]
— Buz dolabını yapar da, dolaptan çık an buz p arçala, nın kâsede b irbirine yapışm a], m ası için biç şekil düşünm ez] Uzatm aya lüzum yok. Ş ü p h e -f siz ilim ve fen dev a d ım la n ! ile, şim şek hızı fle ilerliyor. I İlerliyor am a, bu baş d ö n ] dürücü İlerleyiş arasında, in - ' sanların g ü n lü k bayatını b ir ] kenara atıyor:
Belki öyle icap ediyordur
Biz H in d istan 'a gittiğim izde, o koca m em lekette, ilk defa o larak , seçim ler yapılıyordu. H in tlilerin de, bizler gibi, bü yük çoğunluğunun cahil oldu - ğu m alum .
Z iyaretlerim iz a rasın d a, Milli E ğitim Bakanlığına d a g ittik. O zam anki Bakan pek ta tlı yüz lü, m uhterem b ir kadındı. Ta biî söz, hep seçim ler e tr a f ın d a dolaşıyor.
Bakan halkın cahilliğinden yaııa yakıla şikâyet ediyordu,. (H a , şunu söyliyeyim Nehru • n u n p artisin in sem bolü, iki inek k afasıd ır.) Sayın bayan bir ara:
— Cehalet o k a d a r yaygın W, bizler propaganda için köylere gittiğim iz zam an, . pek uzun hiuJjM m knnuşm uyortız. «Ecı
ırsanız.
0
erken efendim , hafta içinde, tam raânasiyle bir 12İ ye çeyrek kala b a k a n lı/ ğı k u ruldu. Sayın Süleym an De , m irel giderayak (S akın B aşb a-| k anlıktan g id er ayak dediğimi sanm ayın, seçim lere gider ay ak ] dem ek istiyorum .) kaşla göz arasında, kim seye çak tırm ad an , kim se ile d e konuşm adan, k u ruverdi O rm an Bakanlığını.Böyle bakanlık k u ru lu r tnilY sualini B ektaşiye sorsanız, m e ş l h ıır ap d estsiz nam az hikâyesi-l n) d eğ iştirir, ve şüphesiz, ş u ' cevabı verirdi: Ben k u rd u m , oldu.
Filhakika öyle. R n ra rsm o- lur. Ama, Um um M üdürlükten) terfi e ttirip Bakanlık y apm aki la, hallo lu n u r m u orm an d â l
B ed ii FAİK
D
O Ğ A N , d o s tla rı için h a y a t d e m e k ti, v efa d e m e k ti. D a r g ın lık ta n o n u n k a d a r n e fre t ed en i ve k ırd ığ ın a in an d ığ ı b ir k a lb i o n u n k a d a r y ır tın a r a k d ü zeltm eğ e k o şa m h a tırla m ıy o ru m .O n u u z ak tan ta n ıy a n la r, çok zam an , b ir g am sızın izle rin i o n d a b u ld u k la rın ı s a n m ış la rd ır. D ışta n b a k ın c a gen ellik le u m u r sa m az , c o şk u n ve g ü rü ltü c ü idi. A m a h e r k a h k a h a sın ın a rd ın d a , h e r n e şe selin in g e ris in d e n a sıl b ir içlilik b u lu n d u ğ u n u d a biz d o s tla r ı b iliriz. İçk isi b u iç liliğ in ö rtü s ü d ü r.
YAŞLI GÖZLER
Ç
E Y R E K a s r ı b u la n geçm iş d o s tlu k y ılla rım ıza şim di y aşlı g ö zlerle b a k ın c a, b aş ta n aşağ ı s ıc ak lık , b a ş ta n sona k a d a r k a rd e ş lik g ö rü y o ru m . Ve h e p sin d e d e b en im u n u tk a n lık la rım ın , b en im h ırç ın lık la rım ın , ç a r p a r ç a rp m a z k a y a la ra v u ran d a lg a la r gibi k o lay ca k ırılıp u- fa la n d ık la rı te rte m iz b ir kalb D o ğ an ’d a k i bu te m iz k alb d o s tla r ı için h e r z am an şaşm az b ir ö lçü d e o lm u ş tu r. B ir in san eğ er D o ğ an ’ı y a k ın d a n tan ıy o r d a sev e m iy o rsa , m u tla k a kötü k alb i! o ld u ğ u n a in an m ışızd ırD oğan, d o ğ u şta n gazeteci idi H a y atla b irlik te , gazeteye, ga ze’ecilığe g e lm iş tir. Bu yüzden m esleği ve g azetesi o n u n o ir u z vu gibiydi'.
— İçk iy i bu k a d a r seviyorum ya, beni g azetecilik d ışın d a bir b a rm e n o la ra k d a h i d ü şü n e b ili y o r m u su n ? d e rd i. G erçek ten onu, g azetecilik d ış ın d a h iç bir m eslek le b ir a r a d a d ü şü n e m e m em iş, y an y an a k o y am am ışım d ır.
BİR MERHALE
B
İR D A K İK A d iy ere k oaşia d ığ ı k ü ç ü k f ık r a ta rz ı, de m o k ra s i sa v a şın ın ilk yılla rin a a p a y rı b ir re v n ak v erm iş ve T ü ık gazeteciliğ in d e h iç şü p he yok u n u tu lm a z b i r m erh ale o lm u ş tu r.K alem iy le h ırp a la d ık la rın a da hi b u ru k b ir keyif v e rm e k , can larıru a c ıttık la rın ı d a h i ken d in e d ü şm a n etm iy en b ir k alem se vim liliği ve d ik k a ti içinde k al m ak, on u n y azarlığında hiç yaz- geçm ediği bir tu tu m idi.
M LL’MLE Doğaıı yan y an a ha?.. Y eryüzü y ery ü zü olalı bu I derece yakışıksızlığı az gördü. Ö lüm h er zam an insafsız “ ve vakitsiz sayılm ıştır. D oğan’a uzan m ak la o, şimdi
bu s ıfa tla rın a bir de m âııâsızlık ekledi!.,.
K ısa b ir s ü r e b irlik te ç a lış m a n ın , h e r ik im iz ü z erin d ek i u n u tu lm a z a n ıla rıy la , h e r b u lu şm am ızd a gene b irlik te çalı ş a b ilm e n in h ey ecan ın a k a p ılır ve c o ştu k ç a h ayalî k a r a r la r a va rırd ık . N e o ld u ğ u n u b ilm ed iğ i m iz ve k ö tü ih tim a lle ri d e k a fa la rım ız a d a h i y a k la ş tırm a d ı ğım ız, h a sta lığ ın d a n k u rtu lu p döneceği g ü n ü b ek liy o rd u k . Ö- lüm h a b e ri geldi. K a p alı p e n c ere le rim izd e n n asıl sızdığını bilem ed iğ im iz b ir d u m a n gibi g irere k ve k a lb le rim iz i in sa fsız ca y ak ara k ...
Ş im d i b ıra k tığ ı boşlu ğ a b ak ı yorum : Değil yazm ak, gazete
r
i azuıgı son
"Bir Dakika..
BİR
D A K İ K A : '
Kârlı işler
Y abancı tu r is tle r 39 m ilyon d o la r g e tiriy o r, T ü rk tu r is tle r 34 m ilyon g ö tü rü y o r.
Y abancı se rm a y e 100 m ilyon y a tırs a , d a h a ilk sen e sin d e 50 m ily o n u n u g ö tü rü y o r.
İh ra c a tım ız , b ilm e n i n e k a d ar, m ily o n u b ulsa ith a lâ tım ız o n d an b ir m isli fazla o lu y o r...
... Ve, hep böyle.
B en tic a re tte n lıiç a n la m an ı aıııa, n e d e olsa, bu « a lış - v e riş» tc b ir tu h aflık sezm em ek kab il değil.
B ir ak lı e ren (e ğ er v a rsa ) çık ıp a n la tsa da, ra h a t etsek!
- D. N,
g ö rm ek b ile ta d s ız a rtık . Ve e fk a rla n ın c a u zandığım ız içk in in bile D o ğ an ’sız kaldığım ızı h a tır la tm a k ta n ö ted e b ir an lam ı y o k !...
Herkesle
dost
bir
yazar
Ahmet
TOPALOĞLU
B
A B IA L l’n in re n k li ve zeki a d am ı m u h a r r ir Doğan Na- di.’n in k a y b ın d a n C u m h u ri yet a ilesiy le b irlik te çok m ü te e s s ir o ld u ğ u m u ifad e etm e k is terim . Doğan N adi, d ü n y ay a, m e m lek e t m eselele rin e d a im a b ir h o şg ö rü İç ersin d e b ak an , k im seyi in ciltm ek istem iy en n â zik haliyle h e r z am an h a tıra la rım ız d a y aşıy acak tır.K en d isiy le m ü d av im i o ld u ğ u m P a rk o tel b ü fe sin d ek i s o h b e tle rim d e y u rt s o ru n la rın d a k i elerin g ö rü şü ve C u m h u riy e t G azete sin d e k i k ısacık fık ra la riy le bu ko n u y a nasıl vakıf o ld u ğ u n u g ö ste rec ek b e lâ g atted ir.
Doğan N adi h e rk ese d o st, h e r şeyi ıyl ta ra fın d a n g ö rm e k , ya k alam ak istey en fık ra ve te n k itle rin d e bile ru h u n u n h a s s a s lığını k ay b etm iy en b ir m u h a r rird i.
C u m h u riy e t ailesin e ve O ’n u n fık ra la rın ın tiry ak isi o lan o k u y u cu ların a, bu elim k ay ıp tan dolayı başsağlığı d ilerim .
SAHİFE tKt
CUMHURİYET — DOĞAN NADt İÇİN
6
ev rek k a h k a h a la rı, k en d in e özgü k ık ır - k ık ır g ü lü şü k u la k la rım d a... K aynağı s u s sa d a gitm ez, k aybolm az b u se s le r kolay kolay. «N eş'e» için d o ğm uş, «nükte» ile y o ğ ru lm u ş, «m izah»la ö rü lm ü ş tü o kaynak... Y aşam g ö rü şü b u a ç ıla rd a n u z a n ır, b u g ö rü şe gölge d ü ş ü re n le re k ıza r, k a tılm ıy a n la rı k m a rd ı. Y a k ın d an ta n ım a k g e rek ird i D oğan N a d i’yi. A rk a d aşlığ ın d ak i tatlılığ ı işte o zam an an la r, d o stlu ğ u n d a k i sıcak lığ ı o zam an sezerd in iz. D oyulm az so h b etle rin d e o lağ a n ü stü zek âsı ve d u y g u su n u n ö lçü sü n ü â d e ta içgüdüyle tar- ta ra k b u lu r, b ilg isin i en g ö ste riş siz a n la tım la rla a çık lar, sık ıld ı m ı «mizah» a b a şv u ru p y a n ın d a n a y rılm a s ın a d iren em ed iğ i «neşe» ile b u lu şu v e rird i.Is ta n b u lu n b ir p a rç a sıy d ı D oğan N adi.... K endince îs ta n b u ld a nasıl y aşan m ası g erek iy o rsa öyle y a şa d ı, d a h a u zu n s ü re y aşay ab i lird i de... Ama S h a k e sp e a re ’in « F alstaff» m d a y e r a lm ış b ir d izedeki an lam a b ağ lan m ıştı: «D ünyada h e rşev m iz a h ta n ib are ttir...» Ve ge ne S h a k e sp e are ’in ü lk es in d e k a y b e ttik o n u ... Ç ok arayacağız...
Oyun, çok tatsız bitti
TARIK GÜRCAN
B
ir D a k ik a 'la r gibi d o p d o lu , «Bir D akika» 1ar gibi k ısacık s ü rd ü ö m rü . Ve b iz le r hiç h a z ır olm ad ığ ım ız b ir so n a b o y u n eğm ek, onu d a çev rem izd en e k sile n lerin a ra s ın a k a tm a k z o ru n d ay ız. Doğan N adi, varlığıyla çev resin i re n k le n d ire n k işile rd e n b iriy di. P a rk O tel sa lo n la rın d a b e lirli z am an la rd a h a zırla d ığ ım ız p ro g ra m la ra b a şla m a d a n önce a rk a d a ş ım O rh a n B o ra n ’la ç ık a r, b a r a u ğ ra rd ık . H e r zam an k i y e rin d e ç ev resi d o st y ü zlerle çevrili o tu r u r bizi g ö rü r görm ez çok m em n u n o lu r, ta k ılırd ı. «Gene ik iniz b ir a ra d a b u ra d a b u lu n d u ğ u n u za giire oyun v a r. N eyi o y n u y o rsu n u z bugün?»P ro g ra m d an s o n ra y u k a rı ç ık ın c a o n u b ira z d a h a n e şe li b u lu r duk. A şağıda o lan b iten le y a k ın d a n ilg ilen ir, a n la ttık la r ın ım d in le rd i. Çok acı b ir ra s la n tı, b u g ü n gene p ro g ra m var... O rh a n 'la göz lerim iz o n u n zeki, d o s t b a k ış la rım b o şu n a a ray a ca k . Ve o bize «oyuıı»u so ra m ay a ca k a rtık . Ç ü n k ü oy u n b itti. O yun ço k k ö tü , çok ta tsız b itti. L o n d ra 'd a k a p a n d ı a n la m v erem ed iğ im iz so n ve k ısa cık perae!
"Bir
gün
İstanbul’ un bir parçası idi
FARUK YENER
yere sen
çok
erken
g it t in ,,
ŞEVKET RADO
D
oğan N a d i’nin, ö ld ü ğ ü n ü C u m h u r iy e t G a z e te s in d e n b a n a t e lefo n la h a b e r v e r d ik le r i z a m a n v u r u lm u ş a d ö n d ü m . Z a te n y ü re ğ im h a f ta la r d a n b e ri k u ş k u d a idi. B ir a n n e d iy ec eğ im i ş a şırd ığ ım ı iti r a f e d e rim . S e v g ili D o ğ a n ’ı y e re y ık a n ö lü m s a n k i b e n im de b i r ta r a f ım ı a lıp g ö tü rm ü ş tü .B u a c ık lı h a b e r i e s e fle r için d e k a la n ru h u m a k a b u l e ttirm e ğ e ç a lış tığ ım ş u s ır a la r d a , y a ş a m a s ın a a lış ık o ld u ğ u m D o ğ a n ’m ö lü m ü ü z e rin e b i r y azı y a z m a k b a n a çok a ğ ır g e liy o r.
_____ D o ğ an ’la p e k y a k ın , h a tt â iç te n b ir a rk a d a ş lığ ım ız v a rd ı. A r a m ız d a h iç b ir m e n f a a t a lış -v e riş i o lm a d ığ ı iç in b u a rk a d a ş lığ a y ıl l a r y ılı en u f a k b ir g ölge, d ü şm e m iş, b ir b ir im iz i d a im a özlem iş, a ra m ış ; b u lu ş tu ğ u m u z z a m a n la r sa m im i d o s tlu ğ u n b ü tü n le z z e t le r in i ta tm ış ız d ır . A y m y a ş ta , a y n ı m e s le k te o lu ş u m u z b i r y a n a , z e v k le rim iz le a lâ k a la rım ız ın d a y a k ın o lu şu , öyle s a n ıy o ru m k i, b ir b ir im iz in d ilin i k o la y c a a n la m a m ız a se b e p o lu y o rd u . A n c a k p e k y a k ın la r ın a s ö y le y e b ild iğ i g ib i, a s lın d a a n la ş ılm a m a k ta n ş ik â y e tç i v e a n la ta m a m a k ta n d e r tli o la n D o ğ a n ’m b e r a b e r o ld u ğ u m u z z a m a n d ü n y a y ı u m u rs a m a z b ir
Arşı alaya
güldürü ve
muhabbet
sanatının
kanatları
ile yükseldi
DR. İH SA N
UNLUER
İ
K İ se n e k a d a r o lm u ş tu C u m h u riy e t yazı aile sin e k a tıld ığ ım . B ir gün «Alko lizm » ü z e rin e b ir yazı se rim ç ık m ıştı b e şin ci say fad a. Ba- k ü s ’lü H a y y am ’lı, B a u d e a ire ’li, B e k ri M u s ta fa ’lı, L ongfellow ’lu, O rh a n V eli’li n ü k te li b ir yazıy d ı b u . A lkolü h iç d e k ö tü le m i y o rd u m b u y azım d a. H a ttâ Ba- k ü s tö re n le rin e d a ir, ş a ra b a d a i r y azılan ş iirle ri b a lla n d ırm ış - tım da, Y azım ın so n u n d a : «Bu k o n u d a bezm i m ev e rb a b ım da r ılta c a k şe y ler v a az m ışs am b e n i a ffe ts in le r. Z ira b u yazıyı ya. z a rk e n b e n d e s a rh o ştu m .» di y o rd u m .H o c a m D oğan N ad i, b u yazı yı o k u m u ş, b e n i ç ağ ırd ı. N ey zen in şu ş iirin i te k r a r o k u d u o ra d an ;
«H acı B e k ta ş, C enabı M evlânâ M eyle n ey d en k a n a t ta k ın c a
b a n a E ğ e r k i v a rs a b e n d e k alb i selim A rşı Â lâna k ö rk ü tü k gelirim .» D iy o r d u . ş iird e N eyzen T evfik. B u n u o k u d u k ta n so n ra :
«— D o ktor!» d ed i. B u n e bi çim a lk o lizm yazısı? B en de b u n u o k u d u k ta n s o n ra a r tık içk i den n e f re t edeceğim , diye k o rk m u ştu m .»
H o c am D oğan N ad i a rş ı âlâya e s p ri, g ü ld ü rü ve m u h a b b e t s a n a tın ın k a n a tla r ı ile yüceldi. B in le rc e ra h m e t.
Benim için
ölmedi
DÜRNEV
TUNASELI
P
ırıl p ırıl b ir zek â, e riş ilm ez e s p ri g ü cü ile Doğan N adi b e n im iç in ölm edi... B in lerce h â tır a s ı ç o k sevdiği İ s ta n b u l’u n , sev d iğ i k ö şe le rin de b izim le b e ra b e r yaşay acak .Çok canlı
bir renk
ALTAN
POYRAZ
U
n u ta m a y a c a ğ ım b ir y azar ve d o s t için , b u acı k eli m e le r b irb irin e isten m e d en e k le n iy o r; U lu sla ra ra sı ve çok c an lı b i r r e n k a ra m ız d a n a y rıld ı. T a n rı k a la n la rı, o n a y an sıtsın ...H
h a l a la r a k k e n d in i k a p ıp ko- y u v e riş i h e r h a ld e b u n d a n d ı.İYİ BİR İNSAN
e r şe y d e n ö n ce, ço k iyi b ir in s a n d ı D o ğ an . B a b a sın d a n , a n n e s in d e n b a ş la y a r a k a ile s in in b ü tü n f e r t l e r in e son d e re c e d ü ş k ü n d ü . A r k a d a ş lığ ım ız b o y u n c a k im sey e fe n a lık e tm e y i d ü ş ü n d ü ğ ü n e ş a h it o lm a d ım . S e v m ed iğ i in s a n la r ın b a h s in i e tm e k istem e z, se v d iğ i in s a n la r ın ise a le y h in de k o n u ş u lm a s ın a ta m a m m ü l e d em ezd i. K e n d in e y a k ın b ild i ği k im s e le rle d ü ş ü p k a lk m a k , o n la r la ş a k a la ş m a k , ş a k a d a n a n la m a y a n la r a in ce e s p rile rle ta k ılıp so n ra d ö r t d u v a r ı ç ın la ta n k a h k a h a la rla g ü lm e k D o- ğ a n ’ın b a şlıc a e ğ len cesin i te ş - ‘ k il e d e rd i. F a k a t k im s e y e fe n a lık e tm e m iş o lu şu k e n d is in e f e n a lık e t- I m eş in e m â n i o lm a m ış tır, iç k iy i \
ço k se v iy o r, lıa ttâ içk iy e k a r - 1 şı o lan b u sev g isi o p e k s e v d iğ i a n n e s in e , p e k b ağ lı o ld u ğ u ço lu k ç o c u ğ u n a , h a ttâ k e n - ; d işin e o lan s e v g is in i bile a ş ı y o rd u .
İYİ BİR GAZETECİ
D
oğ an ç e k ird e k te n ç e tiş- ! m e iy i b i r g a zeteci id i.j
B ir p a tr o n oğlu o lm a sın a ! ra ğ m e n g a z e te c iliğ in h e r se k -j
s iy o n u n d a ç a lışm ış , e n s ık ın tı lı s a a tle r in i u y k u s u z k a lm a la - j ra d a y a n a ra k , m u h a b irliğ in ,j
s e k r e te r liğ in te h lik e le r in i, m e- s u liy e tle r in i y ü k le n e r e k z e v k - ) le y a ş a m ış tır. K e n d i g a z e te s i ş d a h il, T ü rk g a z e te le r in i y e te r ; d e re c e d e işlen m iş b u lm a z , b il- ih a s s a d ış h a b e rle re ç o k az y e r v e r iliş in i g aze te c iliğ in d ü n y a - i d a n h a b e r v e rm e v a z ife s iy le f b ir t ü r lü b a ğ d a ş tıra m a z d ı. H a - ı v a lin d e y a ş a ttığ ı id e a l g a ze te | için ç o k isa b e tli f ik ir le r i v a r - : dı. F a k a t son z a m a n la r d a k e n - i d işin in r a h a tın ı k a ç ır a n h a s- | ta l ı k la r on u n b iz z a t ç alışm ak , | u ğ ra ş m a k g ü c ü n ü a z a ltm ış tı. | A m a d a im a en g ü z e l g a ze te y i | d ü ş ü n e r e k y a ş a m ış tır .
HASSAS BİR RUH
D
o ğ a n N a d i’n in e d e b iy a t k ü l tü r ü , gen iş k u v v e tli a lâ k a la r ı, b ilh a s s a şiir- i d e b i r o k u y u c u o la r a k çok in - | ce b i r zev k i v a r d ı. A ld ırm a z g ö rü n ü ş ü için d e in a n ılm a y a c a k k a d a r h a ssa s b i r in s a n k a r a k te r i ta ş ıy o rd u . B izim n e slin en | iy i ş a ir le r i o lan N e c ip F a z ıl’- d a n , C a h it S ı t k ı ’d a n , A h m e t M u h ip ’te n d ilin e ta k ılm ış olan > ş i i r le r m u h a k k a k k i bu ş a ir le r in e n güzel p a r ç a la r ı id ile r. B u n la rı o k u rk e n h a zd a n â d e- f ta e rid iğ i h is s e d ilir d i. B irk aç :‘ d e fa b e ra b e rc e te d a v i o lm a y a ; g ittiğ im iz F r a n s a ’n ın E v ia n 1 ş e h r in d e , b a h si ş iir e d ö k tü ğ ü - m iiz z am an en t a t l ı a n la rım ız ı ~ y a ş a m ış ız d ır. D e lik a n lılık ç ağ la rım ız ın ç ılg ın lık la r ın ı, a r tık ğ[ h iç b ir z am an g e ri g e lm e y ec ek ¡f o lan g ü n le rin h â tır a la r ın ı y â - ¡1 d e d e rk e n b ird e n c o şa r, sesine i en t a t l ı â h en g i v e r e r e k v e eliy- i le ş iirin u ç u ş u n u te m in e tm e ğ e ç a lış ır g ib i i ş a r e tle r y a p a r a k , d e rin b ir h a s r e t için d e şa- ir le ş i r v e o k u rd u . İk im iz in de ço k y a k ın dos- ; tu m u z o lan , g e n ç liğ im iz i b ir a r a d a geçirdiğim iz. C a h it S ıtk ı’- § y ı, o lâ tif in s a n ı h a tır la d ığ ım ız J a n la r e rk e n ö lü m ü b izi k a h r e - f d e r, b ir a r a lık D o ğ an , o n u n î k e n d is in e en y a k ın b u ld u ğ u ş i- ğ ir in i h a tır lıy a r a k f e r y a t e d e r f g ib i: N e doğan g ü n e h ü k m ü m geçer, N e h alden a n la y an b u lu n u r! A h aklım dan ölü n ü im geçer. S o n ra bu kuş, bu bahçe, bu n u r. D iy e s e s le n irk e n â d e ta a ğ la m a k lı b ir in s a n o lu r d u . S o n - | ra A h m e t M u h ib ’in : « V a k itf
d a r o lsa g e re k !» d iy e b a ş la y a nf
ş iir in i o k u m a y a g iriş ird ik . O - - n u n h a tır lıy a m a d ığ ı m ıs r a la rı t. b e n ta m a m la r d ım . A m a so n f k ıta s ın ı o k u m a y ı b a n a b ır a k - |r m a z d ı: B in m işim b ir g e m iy e Ve b ö y le b i r te v iy e G id iy o ru m B ir d i y a r o lsa g e re k ! B u n la r h e p D o ğ a n ’m h a lin i a n la ta n , k e n d in e y a k ın b u ld u ğ u , s ö y le m e k is te y ip d e dile g e tire m e d iğ i d u y g u la rd ı. B u n la r ı o k u rk e n e n çok k e n d is i o ld u ğ u n u h is s e d e rd im . Z a v a llı D o ğ an ! B en im aziz k a rd e ş im . B ir g ü n h e p im izin g id eceğ i y e re se n çok e rk e n g i tt i n : K e d e rim d a h a fazla y a z m a k için b e n d e t a k a t b ı ra k m ıy o r . Y ü re ğ im k a n a ğ la y a r a k b u s a t ır l a r ı k a r a la r k e n , se n i d a im a u fa c ık b i r ç o c u k m u ş su n g ib i sev m iş o lan a n n e n e , k a r d e ş le r in e , eşin e, k ız la rın a A lla h ta n s a b ır, s a n a d a r a h m e t d iliy o ru m .
D
em ek, b u k ırk y ıllık do stu n , dâim a p ırıl p ırıl n ü k te le r altın d a görm eye a lıştığ ı m ız cana y a k ın , başa y ak ın , gönle y a k m im zası, a r tık b ir m ez ar taşın ın adı o lac ak ö y le m i? Siz, b u h iç b ek len m ed ik a k ıb e tin a rd ın d a n kaç defa:«— Yazık!..» d iy e inleseniz y e rid ir. Z irâ: «Doğan Nûdi» a d ın ın yanında, b a şk a h iç b ir kelim e: «Ölüm» k a d a r y araşıksız kalam az.
O ism in, h ırç ın lık la rı b ile rin tliğ i k a d a r se vim li olan sah ib in i, yak ın lığ ın a girm iş olan hepim iz, ö lü m ü y a n ın d a n k olayca iteb ilecek k a d a r s ıh h a t dolu, n e ş ’e dolu, h a y a t d o lu b ir ü s tü n k işilik li ta tlı k im se o lara k tan ım ış değil m iy d ik ?
G enç sayılacak b ir yaşta ölüm ü, b u yüzden hepim ize, tıp k ı, e tra fın a ışık la r saçan b ir k o ca am p u lü n , â n î b ir k o n tak la sönüverip, o r talığ ı k a ra n lık ta b ırak ışı gibi şa şırtıcı gelm e di m i?...
H aydi hodbinliği b ir k e n ara itip itira f ed e yim:
H ele, kendi h esab ım a ben, «Doğan Nâdi» n in şahsında, sâde b ir ak rab a, sâde b ir m es- lekdaş değil, fa k a t a y n i zam anda, şu n a n k ö r lü k le r d ü n y asın d a e n d e r b u lu n u r b ir can d an v e sevgili dost k ay b ettim . K endi k ü ç ü k d ü n - yacığım da D oğan’ı da kay b etm iş o lm an ın içim d e k a b a rttığ ı y aln ızlık , b a tm a k ü z ere b u lu n a n b ir h a y a t gem isinde, say ılı b ir c a n k u rta ra n sim idini daha eld en kaçırm ış olm ak k a d a r m ü th iş !
---Şim di a lla k b u lla k olm uş hafızam da, m ü ş terek n ice u n u tu lm a z h a tıralarım ızın , baş d ö n d ü rü c ü resm i geçiti v ar.
Nice gün leri, nice geceleri, b e ra b e r çek il m iş acılar, v e b e ra b e r tadılm ış co şk u n n e ş’eler içinde geçirilm iş koskoca b ir k ırk y ıl b u !
DİLE KOLAY!
0
sevgili «Doğan genç y aşta to p rağ a k a rışan k ard eşim «TevNâdi», k en d isin d en bile fik Sadullah» m da en y a k m dostların d an b iri olm uştu.R ahm etli kardeşim , «Doğan Nâdi» ile b e ni tan ıştırd ığ ı zam an, yaşça b en d en k ü ç ü k olan ço cu k ların h e r ikisi de, h enüz d e lik a n lılık -çağ ların a b ile basm am ışlardı.
S im siyah saçları, «biz zekânın ta k en d isi- yiz!» d e r gibi p ırıld a y an gözleri, ve o zam an bile, b ir o lg u n insan v e k a rı taşıy an güzel başı ile çocuk «Doğan Nâdi» yi şim di b ir u zu n ta h ta ta b u t içinde d ü şü n m ek !
D oğrusu! tü y le r ü rp e rtici b ir m ü th iş te cellî b u !
«Doğaıı Nâdi» n in basına in tisap tarih i, k e n di doğum ta rih in e eşitti d iy ebilirim : Z ira ra h
-F
m etli «Y unus Nâdi» n in o g erçek ten güzide evlâdı, — d ah a ilk n efesin d e m atb aa m ü re k k e b i k o k la y a ra k — içinde doğduğu b asın â le m inden, an cak tahsil, v e a sk e rlik vesileleriyle u z ak kaldı.
Babası. — B ü y ü k ü stad ım ız — rah m etli «Y unus Nadi» n in m ü stesn a gazetecilik v e y a z a rlık is tid a tla rın a y a rad ılış ta n tev a rü s etm iş b u lu n d u ğ u da, d ah a yedek su b ay lığ ı çağm day- k en , çok sevilen v e çok o k u n a n b ir y azar şö h re ti kazan ab ilm iş olm asından b e llid ir.
Biz, b u g ü n v e y arın , sevgili «Doğan Nâdi» yİ, genç sayılacağı b ir yaşta k ay b etm iş b u lu n m am ıza n e k a d a r y an sak yeridir.
O ’n u n şahsında, — d e rin acıların a b ü tü n kalbim izle k atıldığım ız — ailesi, b ir v efalı ve d eğ erli e v lâ t k ay b etti.
O ’n u n şahsında, T ü rk basını, gerçek ten o- rijln a l yeri daim a boş k a la ca k b ir m üstesnâ kalem k a y b etti.
V e O ’n u n şahsında, bizler, y o k lu ğ u n u n b ü y ü k k e d erin i daim a içim izde duyacağım ız, ve k esk in özlem i b izlere nice bezm leri zehredecek b ir sevgili v e u n u tu lm a z dost k ay b ettik .
BÜYÜK KAYIP
1 a k a t b ü tü n b u n la r bile, b ir başka, ve say- 1 d ık la rım ın hep sin d en b ü y ü k k ay b m y a
n ın d a h iç b ir şey sayılm az:
Z ira O sevgili «Doğan Nâdi» n in şahsında, bence en b ü y ü k k ay ıp , O ’n u n k a d a r güzide e v lâ tla rı p e k en d er y e tiştire b ile n şu fu k a ra m em lek e tin d ir!
Ç ü n k ü «Doğan Nâdi», en olgun m eyvelerini vereceği çağa u laşm ışk en , d ib in e n a n k ö r b ir y ıld ırım d üşm üş talih siz b ir ağaç gibi d e v r ild i! G erçi, h icran lı şâir, sevgili ö lm ü şü n ü n m e zarı başında:
«— O k a d a r gözyaşı düksem ki toprağa, «N ihayet sen, d e fışk ıısan !»
diy en b ir acı ü m itle, b ir çaresiz h icra n la in le y ip ağlam ış.
F a k a t y azık ! Ve n e k a d a r yazık desek n a file! T o p rak , aldığını geri v erm iy o r! A ncak b i zim, ad ın a «ölüm» d en ilen şu d eh h aş bâdire k arşısın d a b ir tek av u n tu m u z v ar:
Sen, sevgili «Doğan N â d i!» Son ve sonsuz u y k u n u , a rk a n d a tertem iz h â tıra la r, ve k u şa k lard a n k u şa k lara in tik al edip, h e r zam an d u y g u lu , düşünceli, ve içten b ir tebessüm le a n ılacak p ırla n ta n ü k te le r b ırak m ış b u lu n m a nın, h e r k u la m ü y esser olm az h u z u ru içinde u y u y a c a k s ın !
H er zam an b ir çocuk m asu m iy etiy le in a n dığın A llah, seni se v e n le re sabır, v e o b ilm e diğim iz âlem de san a da, lây ık o lduğun k a d ar ra h a tlık versin!,..
D oğan N adi ve E lif ’ N aci.. İk is in in e lin d e d e b ir e r ç a k m a k v ar.. F a k a t b u n la r b i r i g a rso n a b a ğ ışla n an , d iğ e r i d e E lif N a ci’ye hediye e d ile n ç a k m a k la r değil. S a d e ce b ir tesad ü f... B ir h â tı ra... Y ıllar s o n ra acı b ir vesileyle y â d ed ilen ta tlı b ir h a tıra ...
Doğan
Nadi’den fıkralar
oğan Nadi öldü.
Ağlayamıyorum.
Onu incitmekten çekin
diğim için kalemimin
ucuna kadar gelen bü
tün hazin, acı, ve hisli
kelimeleri de silkip atı
yorum. Sevmezdi bun
ları.
Bu yüzden aşağıdaki
satırlar, gözyaşı yerin
dökülmüş ikimiz ara
sındaki esprilerden bi
kaç damladır.
M a sa b a ş ın d a y ız . S ig a ra s ın ı y a k m a k için ç a k m a ğ ım ı ç ık a r d ım . B e n zin i k a lm a m ış o lac ak k i, y a n m a d ı. E lim d e n ald ı ve g a r s o n a s e sle n d i :— «A l b u n u sen k u lla n » d iy e ç a k m a ğ ım ı g a rs o n a b a ğ ış la d ı, c e b in d e n k e n d i ç a k m a ğ ın ı çı k a r ıp ö n ü m e k o y d u . — « Ç a k m a k d e d iğ in b ö y le o- lu r» <îedi. B u, ü s tü n d e «D oğan N ad i» y a zılı b ir R o n so n ç a k m a ğı id i. Ç a k tım , ç a k tım , o da y a n m a d ı. B u d e fa b e n g a rs o n a se sle n d im . T a m «A l b u n u d a se n k u lla n » d iy e c e k k e n D o ğ a n N a d i h e m e n g a rs o n a : «Al b u n a b e n z in k o y , g e tir» d ed i. B e n zin k o n u p g e tir ild ik te n so n r a ta ş ı ıs la n m ış o ld u ğ u iç in y i n e y a n m a d ı. D o ğ an N a d i : — « A d am b i r v a r il b e n z in k o y m u ş, ta b iî y a n m a z » d e d i v e ç a k m a ğ ı b a n a h e d iy e e tti. Ü s tü n d e a d ın ın y a z ılı o ld u ğ u n u h a tır la ttım . — « D ah a iy i y a , k im in t a r a fın d a n h e d iy e e d ild iğ in i u n u t m azsın » d ed i. B en :
— «O k a d a r a k s ilik y a p ıy o r ki, b u ç a k m a ğ ın D o ğ an N a d i’ye a it o ld u ğ u d e r h a l a n la ş ılıy o r» d ed im . O, a k si a d a m d e ğ ild i. A m a ş a k a y ı s e v e rd i.
ALEMDAR MUSTAFA
PAŞA
S e n e 1940. Ö ğ e t A p a r tm a n ı n ın b ir in c i k a tın d a b e n , b eşin ci k a tın d a D o ğ an N a d i o tu r u r d u . G a z e te d e n e v e g e ld iğ i zam an b a n a şö y le b i r u ğ ra m a d a n k e n-E;
Y A LA N S IZ RİYASIZ
■ lif N aci d o s tu m u z u b en p e k s e v m e m . B u n u k e n -■ dişi b ilir. O d a b e n d e n h o şla n m a z . O n u d a b e n b i- • lirim . B Ö ylece, b e n d iy ey im 15, siz d e y in 20 s e n e d i r gü zel g ü zel g e çin ip g id eriz.Z ir a g e ç in m e m e k , a n la ş a m a m a k , k a v g a g ü r ü ltü e tm e k , y a ln ız b ir b ir in i g ü y a se v e n in s a n la r a r a s ın d a o lu r. B u n d a n d o la y ı, m ü n a k a ş a e d ip b ir b ir in e k ü s e n le r d a im a k a r ı - k o c a la r , s e v g ilile r, n iş a n lıla r , a r k a d a ş la r, h a tt â k a r d e ş le r d ir . Bu v a s ıf la r o lm a y ın c a d a (m is a l : E lif N a ci ile b e n d e n iz ) e sa sen z ır ıltıy a , d ı r ıl tıy a lü zu m k a lm ıy o r, tm d iiiiii, g el g e le lim ü s ta d ın re s s a m lık t a r a f ın a .. N a ci’ye, b ir f i k ir o la ra k , d a im a s ö y le m iş im d ir : — S e n in h a y a t t a b ir k u s u r u n v a r s a , o d a re s im y a p m a n ! H a k ik a te n E lif ’in bu m ü n a s e b e ts iz h u y u n d a n ö te - d e n b e ri ş ik â y e tç iy im . O d a b a n a , h e r s ite m im d e şö y le m u k a b e le e d e r : — S e n in d e d ü n y a d a b ir k u s u r u n v a r s a , o d a r e sim d e n h iç b ir şey a n la m a m a n d ır.,
B ö y lece ik im iz de, a m m a t e k r a r e d e y im , k a v g a sız, g ü r ü ltü s ü z b i r ç ık m a z a s a p tık : O , re s im y a p m a k ta in a t e d iy o r, b en a n la m a m a k ta .. N e y a p m a lı b ilm e m ki? D O Ğ A N N A D t ■ H M
E lif NACİ
d i k a tın a ç ık m a z d ı. O se n e k ış m ı e r k e n g e lm iş, k a lo r if e r le r m ız m ız y a n ıy o rd u , ü şü d ü m A rk a m d a o m u z la rım d a n to p u k la r ım a k a d a r b a b a m ın e sk i s a m u r k ü r k ü v a r d ı. K a p ı ç a lın d ı. A ç tım . D o ğ a n N a d i : — « A ffe d e rs in iz , y a n lış g e l dim » d e y ip g id iy o rd u , s e s le n d im ; « N e d en g e lm iy o rsu n u z ? » . Ş u c e v a b ı v e r d i :— « E fen d im , b e n E lif N a c i’y e g e lm iştim , k a r ş ım a A le m d a r M u s ta fa P a ş a ç ık tı!»
İYÎ OLUR
Y e d i D a k ik a ’sın ı b en r e s im le rd im . B ir gün. b a n a n e d e n s e : . — «E lif» d e d i, « b u n d a n s o n r a I r e s im le ri b e n y a p a y ım , y a z ıla - j ti sen yaz.» B en d e r h a l : « A m an ço k iy i | o lu r» d e d im . — « A n la m a d ım » d e d i, «R e- ı s im le r m i, y a z ıla r m ı iyi o lu r?» I — « T ab iî y a z ıla r» d e d im . D e- g d im y a, ş a k a y ı s e v e rd i, k ızm a z- dı.ELİF DUYMASIN
1
M e k k i S a it ( E s e n ) in e v in e | h ırs ız g irm iş . O la y ı D o ğ an N a- * d i’y e şö y le a n la tm ış :— «Eve g eld ik , salon ta m ta k ır . İ ç in d e k i b ü tü n g ü m ü ş v e k r is ta l ta k ım la r ç a lın m ış. S a d e b o ş b i r b ü fe v e ü s tü n d e a s ı lı E lif N a c i’n in ta b lo su » .
D oğan N a d i : — «A m an» d e m iş «E lif d u y m a s ın , ü z ü lü r. H ırsız b ile te n e z z ü l e d ip a lm a m ış diye.» B ir d e (D ) G r u p u n u n s e rg i sin d e k i m e ş h u r şa k a sı v a r d ır . B u, T ü n e l’de b i r şa p k a m a ğ a z a sın d a a çılm ış (D ) G r u p u n u n ço ğu a b s tr e o la n ilk se rg is i idi. A r if D in o ’y u n ö b e tç i o la r a k b ı r a k m ış tık . O s ır a d a D o ğ an N a di g e lir : — « H ad i A rif k a lk , h a v a g ü z el, şö y le T a k s im ’c k a d a r b ir y ü rü y e lim .,» A rif, ta b lo la r ı b ır a k ıp gid e- m iy e c e ğ in i sö y le y in c e D o ğ an N ad i t ' — « Y ani b u n la r ın ç a lın m a s ın d a n m ı k o r k u y o rs u n u z ? Ayol b u n la r ı s o k a k ta b u ls a la r g e ti rip y in e size te s lim e d e r le r . Ne y a p s ın la r b u n la rı? » İ ş te b ö y le b ir D oğan id i o. a s * ®
" B ir gün
o d u ra ğ a
b e n de
g e le c e ğ im
se vg ili
D o ğ a n ,,
Safiye AYLA
D
oğaıı’ın b u d ü n y ad an g ö çtü ğ ü n e inanm ak istem iy o ru m . D ün haberi O’nun en yak ın d o st la rın d a n , E lif N aci b ey ’d en a l dım. Ama yine de inanm ak iste m iyorum .Doğan’la 30 sene evvel tan ıştık . Hem de kavga döğiiş... A m a so n ra öyle seviştik, öyle an laştık , öyle d o s t o lduk ki!..
Şimdi Doğan için hissiy atın ı yaz deyince o n a ilk a ş k m e k tu b u m u
yazm ak geliyor içim den.
A şkın, y alnız bilin en an lam d a ü stü n b ir k u v v e t olm adığını, ben D oğan’la ta n ıştık ta n sonra öğren dim... G erçek b ir yak ın lık , tad ın a doyulm az b ir sam im iy et y a ra tm a ğa m u v affak o lm u ştu k aram ızda.. Tem iz, neşeli ve içten...
Yaşadığım ız sü rece devam edip gideceğinden İliç şüphem iz y o ktu b u benzersiz dostluğun... G ü zelli ği de benzersiz olm asından ileri g eliyordu zaten...
O nun beni an lad ığ ı k a d ar ben de onu anlıy o rd u m .... G ayet iyi a n laşıy o rd u k kısacası... D u y g u la ra d ay an an ideal b ir an laşm ay d ı bu...
K im se b u n u başka m ânâda a n lam asın.. D oğan’la aram ızda şek li asla b aşk aların a benzotnlyen, özelliği bize m ahsus dostlu ğ u n y a rattığ ı b ir aşk yaşard ı.
Onu pek seyrek g ö rü rd ü m . P a rk O teli. Divaıı O teli, benim için yal ııız D oğan’in sesini du y ab ilece ğim ve sevim li yü zü n ü g örebile ceğim y erlerd i. Pek sey rek u ğ radığım bu iki d u ra k ta , onu gö rünce:
«Aaaa!. S afiye geldi!.» deyişini ve beni k a rşıla rk en içinde d u y duğu, özelliği bize m ahsus o aş ka benzer sevinci u n u tan u y a ca - ğım.
Bana çok çatardı. Ve ç a tışla rı nın çeşnisinde y in e o sevginin, gizlice anladığım ifadesi vardı.
Sevgili Doğan, şim di bence nıeç im i bir d u ra k ta sın . Ama, ru h la ra ve a h lre t g ü n ü n e inanıyorum . Bir gün o durağa ben de geleceğim . Ve yine senin ta tlı yüzünü göre cek, sesini duyacağım .
«Aaaa!. S afiye geldi!» diyecek sin değil mi?.
