Girifl
Hem toplum hem de hastane kaynakl› stafilokoklar, sis-temik ve lokal birçok infeksiyona neden olmalar› yan›nda
son y›llarda antimikrobiyal ajanlar›n ço¤una dirençli hale gelmeleri nedeni ile de önemleri artan bakterilerdir (1-4). Stafilokoklarda genellikle plazmid arac›l›¤› ile yönetilen ve di¤er stafilokok sufllar›na da aktar›labilen direnç genleri, birçok antibiyoti¤e dirençli sufllar›n ortaya ç›kmas›na neden
112 Klimik Dergisi●Cilt 11, Say›:3 ●1998, s:112-115
De¤iflik Kaynaklardan ‹zole Edilen 1200 Stafilokok
Suflunun Türlere ve Metisilin Direncine Göre Da¤›l›m›
ile Beta-Laktam D›fl› Baz› Antibiyotiklere Duyarl›l›k
Oranlar›
Muhiddin Diler, Ömer Kocabeyo¤lu
Özet: Hastane ve toplum kaynakl› stafilokok sufllar›nda metisiline direnç oran›, ülkemizde gün geçtikçe artmakta ve bu sufllar›n beta-laktam antibiyotiklerin yan›s›ra, s›kl›kla di¤er gruplardan birçok antibiyoti¤e de direnç göstermesi, tedavide ciddi problemlere ne-den olmaktad›r. Bu çal›flmada, hastane ve toplum kaynakl› 1200 stafilokok suflu tür düzeyinde tan›mlanm›fl ve bu sufllar›n metisilin direnci ile, vankomisin, teikoplanin ve beta-laktam d›fl› baz› antibiyotiklere duyarl›l›k oranlar› araflt›r›lm›flt›r. Hastane kaynakl› 445 su-flun 334'ü (%75) Staphylococcus aureus olup, bunlarda metisilin direnci %30; 111'i (%25) koagülaz- negatif stafilokok (KNS) olup, bunlarda metisilin direnci %39 olarak belirlenmifltir. Toplum kaynakl› 755 stafilokok suflundan 482'si (%64) S.aureus olup, bunlar-da metisilin direnci %11; 273'ü (%36) KNS olup, bunlarbunlar-da ise metisilin direnci %20 olarak bulunmufltur. Vankomisine dirençli sufla rastlanmam›fl, buna karfl›l›k metisiline dirençli S. aureus (MRSA) sufllar›nda %7, metisiline dirençli koagülaz-negatif stafilokok (MRKNS) sufllar›nda %9 oran›nda teikoplanine direnç saptanm›flt›r. Glikopeptidler d›fl›nda, beta-laktam d›fl› antibiyotiklerden MRSA sufllar›na en etkili olanlar, kotrimoksazol (%75), amikasin (%74) ve gentamisin (%73) iken; metisiline duyarl› S.aureus (MSSA) sufl-lar›na en etkili olanlar, siprofloksasin (%89), kotrimoksazol (%88), klindamisin (%87) ve eritromisin (%86)'dir. MRKNS suflsufl-lar›na ise rifampisin %88 ve siprofloksasin %87 oran›nda etkili bulunmufltur. Metisiline duyarl› koagülaz-negatif stafilokok (MSKNS) sufllar›-na en etkili antibiyotikler ise klindamisin (%83) ve eritromisin (%76)'dir. Sonuç olarak, KNS sufllar›nda metisiline direnç oran› da-ha yüksek olup, stafilokok sufllar›nda uzun süredir kullan›mda olan vankomisine da-halen direnç bulunmamas›na karfl›n, ülkemizde ye-ni kullan›ma giren bir glikopeptid antibiyotik olan teikoplaye-nine yüksek olmamakla birlikte direnç söz konusudur ve bu direnç gele-cekte izlenmelidir.
Anahtar Sözcükler: Hastane kaynakl› stafilokoklar, metisilin direnci, glikopeptid antibiyotikler, disk difüzyon testi.
Summary: Distribution of 1200 staphylococci isolated from various clinical specimens according to species and methicillin resis-tance and their susceptibility rate of some non-beta-lactam antibiotics. The percentage of methicillin-resistant staphylococcal strains iso-lated from various clinical materials from hospital and community is on rise in our country. The fact that these strains are resistant not only to beta-lactam antibiotics, but also many other antibiotics creates serious therapeutic problems. In our study, 1200 staphylococcal isola-tes from various clinical material from hospital and community were identified and isola-tested for percentage resistance to methicillin and sus-ceptibility of vancomycin, teicoplanin and some other non-beta-lactam antibiotics. Of the 445 hospital-acquired strains, 334 (75%) were Staphylococcus aureus of which 30% were methicillin-resistant, and 111 (25%) were coagulase-negative staphylococci (CNS) of which 39% were methicillin-resistant. Of the 755 community-acquired staphylococci methicillin resistance was less than hospital-acquired ones. In this group, 11% of 482 S. aureus strains, and 20% of 273 CNS strains had methicillin resistance.With disk diffusion test, no resistance was ob-served to vancomycin. However 7% of the methicillin-resistant S.aureus (MRSA) strains and 9% of the methicillin-resistant coagulase-ne-gative staphylococci (MRCNS) strains had resistance to teicoplanin. The most effective non-beta-lactam antibiotics for the MRSA strains were cotrimoxazole (75%), amikacin (76%) and gentamicin (73%). For the methicillin-sensitive S. aureus (MSSA) strains, the most effec-tive antibiotics were, ciprofloxacin (89%), cotrimoxazole (88%), clindamycin (87%) and erythromycin (86%). For the MRCNS strains, the most effective antibiotics were rifampin (88%) and ciprofloxacin (87%). Clindamycin (83%) and erythromycin (76%) were the most effec-tive antibiotics for the methicillin-sensieffec-tive coagulase-negaeffec-tive staphylococci (MSCNS). In conclusion, with regard to coagulase-negaeffec-tive staphylococcal strains the percentage of methicillin-resistant is higher than S.aureus. No resistance was seen to vancomycin which has be-en in use for a long time. However, there is a low resistance to teicoplanin which is a glycopeptid antibiotic recbe-ently introduced to our co-untry. Teicoplanin resitance in coagulase-negative staphylococci should be followed up in the future.
Key Words: Hospital-acquired staphylococci, methicillin resistance, glycopeptid antibiotics, disk diffusion test.
GATA Haydarpafla E¤itim Hastanesi, Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji Servisi, Haydarpafla-‹stanbul
olmakta ve bu bakterilerde metisilin direnci, çoklu direncin bir göstergesi olarak kabul edilmektedir (5,6).
Metisiline dirençli stafilokoklar sadece beta-laktam an-tibiyotiklere de¤il, ço¤unlukla baflka anan-tibiyotiklere karfl› da dirençli olabilirler. Halen metisiline dirençli stafilokok-lara en etkili antibiyotikler, glikopeptid grubunun üyeleri olan vankomisin ve teikoplanin olup, son y›llarda glikopep-tidlere dirençli stafilokok sufllar›na da rastlanmaya baflla-m›flt›r (7-9).
Bu çal›flmada, hastane ve toplum kaynakl› stafilokok sufllar›n›n tür düzeyinde adland›r›lmas›; metisilin, vankomi-sin ve teikoplanin ile di¤er baz› beta-laktam d›fl› antibiyo-tiklere duyarl›l›k oranlar›n›n araflt›r›lmas› amaçlanm›flt›r.
Yöntemler
Çal›flmam›zda, GATA Haydarpafla E¤itim Hastanesi'nin çeflitli kliniklerinden laboratuvar›m›za gönderilen örnekler ile, hastanenin baz› kliniklerinde görevli doktor, hemflire ve yard›mc› sa¤l›k personelinin bo¤az ve burun sürüntü örnek-leri, de¤iflik semtlerdeki yurt ve krefllerden al›nan bo¤az, burun ve el sürüntü örnekleri, her kesimden insanlar›n al›fl-verifl yapt›¤› çeflitli kantinlerdeki para sürüntü örnekleri ile yine hastanenin üç ayr› yerinde mevcut olan berberlerdeki aletlerden al›nan örnekler olmak üzere toplam 7245 örnek-ten izole edilen 1200 (%16.6) stafilokok suflu incelemeye al›nm›flt›r.
‹zole edilen 1200 stafilokok suflunun idantifikasyonlar› klasik bakteriyolojik yöntemlerle yap›lm›fl ve izolatlar›n öncelikle metisiline duyarl›l›klar› saptanm›fl, daha sonra da hem metisiline duyarl› hem de metisiline dirençli bulunan tüm sufllar›n beta-laktam d›fl› antibiyotikler olan vankomi-sin, teikoplanin, gentamivankomi-sin, tetrasiklin, amikavankomi-sin, klinda-misin, eritroklinda-misin, klaritroklinda-misin, rifampin, siprofloksasin ve kotrimoksazole olan duyarl›l›klar› NCCLS standardlar›-na uygun olarak yap›lan agar disk difüzyon testi ile araflt›-r›lm›flt›r (10,11).
‹zole edilen stafilokok sufllar›, katalaz, tüpte ko-agülaz, basitrasin duyarl›l›¤›, üreaz aktivitesi, novobi-yosin direnci, nit-rat redüksiyonu, arginin hidrolizi ile aerop flartlarda maltoz, trehaloz, mannitol, ksiloz, arabinoz, sakaroz, mannoz ve fruk-tozdan asid olufl-turma özelliklerine göre isimlendiril-mifltir (5,6). Sonuçlar ‹zole edilen toplam 1200 stafi-lokok suflunun 816's› Staphylococ-cus aureus, 384'ü ise koagülaz-negatif stafilokoklar (KNS)'d›r. Bu 816 S.aureus suflunun 334'ü hastane kaynak-l› olup, bu sufllarda metisiline direnç oran› %30; 482 sufl ise toplum kaynakl› olup bu sufllarda ise metisilin direnci %11'dir (Tablo 1).
KNS sufllar› içerisinde ço¤unlu¤u S.epidermidis olufl-turmaktad›r ve bunlarda metisilin direnci, hastane kaynak-l›larda %36, toplum kaynakkaynak-l›larda ise %19'dur. S.epidermi-dis sufllar›nda metisiline direnç oran›, S.aureus sufllar›ndan daha yüksek bulunmufltur. Di¤er KNS'lerde de benzer du-rum söz konusudur. Hastane kaynakl›larda metisilin direnci %33-57, toplum kaynakl›larda ise, %14-40 aras›nda de¤ifl-mektedir (Tablo 1).
Tablo 2'de de görüldü¤ü gibi metisiline duyarl› (MSSA) ve dirençli S.aureus (MRSA) ve KNS sufllar›na en etkili antibiyotikler glikopeptidler olup bunlardan vankomi-sine, 1200 stafilokok suflunun hiçbirisinde direnç saptanma-m›flt›r. Teikoplanine ise MRSA'da %7, MSSA'da %6, meti-siline dirençli KNS (MRKNS)'de %9 ve metimeti-siline duyarl› KNS (MSKNS)'de %8 oran›nda direnç saptanm›flt›r. Gliko-peptidler d›fl›nda kullan›lan di¤er antibiyotiklerden MRSA sufllar›na en etkili olanlar, kotrimoksazol (%75), amikasin (%74) ve gentamisin (%73) iken; MSSA'lara en etkili olan-lar, siprofloksasin (%89), kotrimoksazol (%88), klindami-sin (%87) ve eritromiklindami-sin (%86)'dir. Bu durum KNS sufllar› için de benzerlik göstermektedir. MRKNS'lerde, rifampisin %88, siprofloksasin %87 oran›nda etkili bulunurken; MSKNS sufllar›na en etkili antibiyotikler, klindamisin (%83) ve eritromisin (%76)'dir.
‹rdeleme
KNS türleri aras›nda S.epidermidis ve S.saprophyticus en s›k izole edilen türler olup (11), S.saprophyticus'un ka-d›n üriner sistem infeksiyonlar›nda önemli bir yeri vard›r (12). Kaymakç› ve Özbal (13), de¤iflik klinik örneklerden izole ettikleri toplam 254 stafilokok suflundan %51.5'inin
Klimik Dergisi●Cilt 11, Say›:3 113
Tablo1. ‹zole Edilen Toplam 1200 Stafilokok Suflunun Türlere Göre Da¤›l›m› ve Metisiline Direnç Oranlar›
Türler S.aureus S.epidermidis S.saprophyticus S.haemolyticus S.hominis S.cohnii S.xylosus S.intermedius* S.warneri S.lugdunensis S.capitis S.simulans S.schleiferi Tiplendirilmeyen Toplam 334 482 816 42 95 137 8 79 87 3 18 21 9 14 23 11 8 19 2 5 7 6 8 14 5 11 16 2 4 6 3 4 7 12 13 25 1 3 4 7 11 18 445 755 1200 100 (30) 15 (36) 3 (38) 1 (33) 4 (44) 4 (36) - -3 (50) 2 (40) 1 (50) 1 (33) 5 (42) - -4 (57) 143 (32) 54 (11) 18 (19) 14 (18) 5 (28) 2 (14) 3 (38) 2 (40) 2 (25) 2 (18) 1 (25) 1 (25) 2 (15) 1 (33) 2 (18) 109 (14) 154 (19) 33 (24) 17 (20) 6 (29) 6 (26) 7 (37) 2 (40) 5 (36) 4 (25) 2 (34) 2 (28) 7 (28) 1 (25) 6 (34) 252 (21)
Say› Say› Say› Say› (%) Say› (%) Say› (%)
Hastane Toplum Toplam Hastane Toplum Toplam
Kaynaklar Metisilin Direnci
S.aureus, %48.5'inin KNS oldu¤unu ve KNS sufllar›n›n %39.7'sinin S.epidermidis, %24.7'sinin S.haemolyticus, %10.9'unun S.hominis, %7.5'inin S.warneri, %6.7'sinin S.saprophyticus, %2.5'inin S.lugdunensis, %2.1'inin S.au-ricularis, %1.7'sinin S.cohnii ve %0.4'ünün S.schleiferi'den olufltu¤unu bildirmifllerdir. Kocabeyo¤lu ve arkadafllar› (14) idrar kültürlerinden izole ettikleri 245 stafilokok su-flundan, %44'ünü S.aureus, %45'ini S.epidermidis, %42'si-ni S.saprophyticus, %7'si%42'si-ni S.haemolyticus, %1'i%42'si-ni S.schle-iferi ve %1'ini ise S.warneri olarak bildirmifllerdir.
KNS'lerden özellikle hastane kaynakl› olanlara karfl›, metisiline ve di¤er pek çok antibiyoti¤e karfl› geliflen yük-sek oranda direnç, beklenen bir sonuçtur. Kocabeyo¤lu ve arkadafllar› (15) 1993 y›l›nda klinik örneklerden izole et-tikleri 193 S.epidermidis suflunda %32.6, 147 S.saprophy-ticus suflunda %6.8 ve 18 S.haemolyS.saprophy-ticus suflunda %11.1 oran›nda metisilin direnci bildirmifllerdir. Yap›lan bir bafl-ka çal›flmada Karahan ve arbafl-kadafllar› (16) bafl-kateter kültürle-rinden soyutlanan S.epidermidis sufllar›nda %22 oran›nda metisilin direnci saptam›fllard›r. Mamal-Torun ve arkadafl-lar› (17) ise, 100 KNS suflunda %57 gibi daha yüksek bir oranda metisilin direnci bildirmifllerdir. Bahar ve arkadafl-lar› (18) ise çeflitli klinik örneklerden izole ettikleri 42 KNS suflunda metisilin direncini %45 olarak saptam›fllar-d›r. Yurt d›fl›nda yap›lan baz› çal›flmalarda daha yüksek oranlarda metisilin direncine rastlanmaktad›r. Cercenado ve arkadafllar› (19), 32 KNS suflunun 21'inde (%66) meti-silin direnci saptam›fllard›r. Izard ve arkadafllar› (20), 86 S.epidermidis suflundan 36's›n›n (%42) metisiline dirençli oldu¤u bildirmifllerdir. Marsik ve arkadafllar› (21) ise, S.epidermidis sufllar›nda %66 oran›nda metisilin direnci saptam›fllard›r. Bizim çal›flmam›zda da, özellikle hastane kaynakl› KNS'lerde metisilin direnci, türlere göre %33 ile %57 aras›nda de¤iflmektedir. Bu oran, toplum kaynakl› KNS sufllar›nda daha düflük olup, %14 ile %40 aras›nda de¤iflmifltir.
Metisiline dirençli stafilokok sufllar›n›n yol açt›¤› in-feksiyonlar›n tedavisinde beta-laktam grubu d›fl›ndaki an-tibiyotikler ön plana ç›kmakta ve bu anan-tibiyotiklerin
et-kinli¤inin ise antibiyotik duyarl›l›k testleriyle belirlenme-si önem kazanmaktad›r (22). Birengel ve arkadafllar› (23), metisiline duyarl› koagülaz-pozitif stafilokok sufllar›na en etkili beta-laktam d›fl› antibiyoti¤in gentamisin ve metisi-line dirençli koagülaz-pozitif stafilokok sufllar›na en etki-li beta-laktam d›fl› antibiyoti¤in ise siprofloksasin oldu¤u-nu bildirmifllerdir. Özerdem-Akpolat ve arkadafllar› (24), metisiline dirençli sufllarda %82, metisiline duyarl› sufllar-da ise %86 oran›nsufllar-da siprofloksasine duyarl›l›k saptam›fl-lard›r. A¤aç ve arkadafllar› (25), MRSA sufllar›nda %63, MRKNS sufllar›nda ise %75 oran›nda siprofloksasine du-yarl›l›k saptam›fllard›r. Mamal-Torun ve arkadafllar› (17) 100 KNS suflu ile yapt›klar› çal›flmada metisiline dirençli sufllarda tetrasikline %50, eritromisine %21, klindamisine %24, kotrimoksazole %47, gentamisine %38 ve amikasine %70 oran›nda duyarl›l›k bildirmifllerdir. O¤uz ve arkadafl-lar› (26) metisiline dirençli 54 koagülaz-negatif stafilokok suflunda gentamisine %27.8, amikasine %87.1, tetrasikline %68.6 ve siprofloksasine %90.8 oran›nda duyarl›l›k sapta-m›fllard›r. Ulusoy ve arkadafllar› (27) metisiline dirençli 135 S.aureus suflunun tamam›n›n vankomisine duyarl› ol-du¤unu, yine bu sufllarda gentamisine %14.1, tetrasikline %20, klindamisine %38, siprofloksasine %50, kotrimoksa-zole %61.5 ve rifampisine %23 oran›nda duyarl›l›k bildir-mifllerdir.
Çal›flmam›z›n sonuçlar› di¤er araflt›rmac›lar›n sonuçla-r›yla karfl›laflt›r›ld›¤›nda, metisiline duyarl› ve dirençli sta-filokok sufllar›n›n tamam›nda, çal›flmam›zda ve di¤er çal›fl-malarda, y›llardan beri stafilokok infeksiyonlar› tedavisin-de etkin olarak kulan›lmakta olan vankomisine direnç sap-tanmam›flt›r. Buna karfl›l›k çal›flmam›zda, Türkiye'de daha sonra piyasaya ç›kan di¤er bir glikopeptid antibiyoti¤i olan teikoplanine %6-9 aras›nda direnç saptanm›flt›r. Kullan›lan di¤er antibiyotikler içerisinde glikopeptidlerden sonra sta-filokok sufllar›na en etkili antibiyotiklerin, MRSA'lar için kotrimoksazol (%75), amikasin (%74), gentamisin (%73); MRKNS'lar için rifampisin (%88), siprofloksasin (%87) ve kotrimoksazol (%81) oldu¤u belirlenmifltir. Çal›flmada kullan›lan glikopeptidler d›fl›ndaki di¤er antibiyotiklere
114 Klimik Dergisi●Cilt 11, Say›:3
Tablo 2. Metisiline Duyarl› ve Dirençli S.aureus ve KNS Sufllar›nda BetaLaktam D›fl› Baz› Antibiyotiklere Duyarl›l›k ve Dirençlilik Oranlar› (%)
Metisiline Dirençli Metisiline Duyarl› Metisiline Metisiline
S. aureus S. aureus Dirençli Duyarl›
Antibiyotikler (MRSA) (MSSA) KNS KNS
n=154 n=662 n=98 n=286
Duyarl› Dirençli Duyarl› Dirençli Duyarl› Dirençli Duyarl› Dirençli
Vankomisin 100 0 100 0 100 0 100 0 Teikoplanin 93 7 94 6 91 9 92 8 Gentamisin 73 27 61 39 74 26 72 28 Tetrasiklin 35 65 53 47 64 36 45 55 Amikasin 74 26 78 22 74 26 67 33 Klindamisin 68 32 87 13 84 16 33 67 Eritromisin 44 56 86 14 83 17 36 64 Klaritromisin 68 32 42 58 44 56 66 34 Rifampisin 59 41 83 17 88 12 60 40 Siprofloksasin 68 32 89 11 87 13 54 46 Kotrimoksazol 75 25 88 12 81 19 63 37
de¤iflik çal›flmalarda çok farkl› oranlarda duyarl›l›k bildiril-di¤i görülmektedir.
Bu çal›flmada elde edilen sonuçlar, vankomisinin stafi-lokok sufllar›na en etkili antibiyotik olma özelli¤ini sürdür-dü¤ünü ve teikoplanine düflük de olsa direnç bulundu¤unu göstermektedir. Bu durum, glikopeptidlerin maliyetleri de göz önünde bulunduruldu¤unda, stafilokok infeksiyonlar›-n›n tedavisinde, antibiyogram sonuçlar› ve infeksiyonun lo-kalizasyonu dikkate al›narak etkin ve ekonomik olan seçe-neklerin tercih edilmesini gerektirmektedir.
Kaynaklar
1. Brumfitt W, Miller JH. Methicillin-resistant Staphylococcus aureus. N Engl J Med 1991; 4: 1188
2. Guiney DG. Resistance to antimicrobial drugs. In: Braude AI, Davis CE, Fierer J, eds. Infectious Disease and Medical Mic-robiology. 2nd ed. Philadelphia: WB Saunders, 1986: 210 3. Howard BJ, Klass WE. Staphylococci. In: Howard BJ, Kloon
J, Rubin ST, Weissfeld AS, Tilton RC, eds. Clinical and Pat-hogenic Microbiology. St. Louis: CV Mosby, 1987: 231 4. Morse JJ. Staphylococci. In: Braude AI, Davis CE, Fierer J,
eds. Infectious Disease and Medical Microbiology. 2nd ed. Philadelphia: WB Saunders, 1986: 236
5. Bilgehan H. Klinik Mikrobiyoloji Özel Bakteriyoloji ve Bakte-ri Enfeksiyonlar›. 8. bas›m. ‹zmir: Bar›fl Kitabevi, 1994: 188-211
6. Kloos WE, Bannerman LT. Staphylococcus and micrococcus. In: Murray PR, Baron EJ, Pfaller MA, Tenover FC, Yolken RH, eds. Manual of Clinical Microbiology. 6th ed. Washing-ton, DC: American Society for Microbiology, 1995: 282-98 7. Hoeprich PD. Antimicrobics and antihelmintics for systemic
therapy. In: Hoeprich PD, Jordan C, eds. Infectious Diseases. 4th ed. Philadelphia: JB Lippincott, 1991: 246
8. Özsan M, Tan G, Özenci H. Çeflitli klinik örneklerden izole edilen S.aureus sufllar›n›n antibakteriyellere duyarl›l›klar›. Mikrobiyol Bül 1989; 23: 246
9. Sultan N, Türet S, ‹mir T. Metisiline dirençli stafilokoklar›n antibiyotik dirençliliklerinin incelenmesi. Mikrobiyol Bül 1991; 25:227
10. National Committee for Clinical Laboratory Standards. Per-formance Standards for Antimicrobial Disk Susceptibility Tests. 4th ed. Approved Standard. NCCLS Document M2-A4. Villanova, Pa: NCCLS, 1990
11. Koneman EW, Allen SD, Janda WM, Schreckenberger PC, Winn WC. Color Atlas and Textbook of Diagnostic Microbi-ology. 4th ed. Philadelphia: JB Lippincott, 1992: 411-20 12. Uesugi A, Oguri T, Igari J. Antimicrobial susceptibility of
co-agulase-negative staphylococci isolated from urine. Kansens-hogaku Zasshi 1996; 70: 187-97
13. Kaymakç› G, Özbal Y. Çeflitli klinik örneklerden izole edilen stafilokoklar›n biyokimyasal özelliklerine göre tiplendirilme-si. ‹nfeks Derg 1997; 11: 107-11
14. Kocabeyo¤lu Ö, Öztürkeri H, Yergök YZ, Koflan E, Ayd›n Y,Y›lmaz A. Üriner sistem infeksiyonu etkeni stafilokok ve mikrokoklar›n birinci kuflak sefolosporinler, aminoglikozidler, kinolonlar ve di¤er baz› antibiyotiklere duyarl›l›klar› [özet].
Ankem Derg 1993; 7:72
15. Kocabeyo¤lu Ö, Koflan E, Yergök YZ, Fidan A, Kanmaz M, Birinci ‹. Klinik örneklerden izole edilen stafilokok sufllar›nda metisilin direnci [özet]. Ankem Derg 1994; 8: 98
16. Karahan M, Gündo¤du H, Karabiber N. Kateter kültürlerinden izole edilen Staphylococcus epidermidis'in çeflitli antibiyotik-lere karfl› in vitro duyarl›¤› [özet]. Ankem Derg 1992; 6: 223 17. Mamal Torun M, Bahar H, Özcan N, Vural S, Engin A.
Cerra-hi yara infeksiyonlar›ndan izole edilen koagülaz negatif stafi-lokoklarda çeflitli antibiyotiklere direnç [özet]. Ankem Derg 1997; 11: 91
18. Bahar G, Erhan M, Türkkan A, Tafl E, Ça¤atay M, Tülek N, Mert A. Koagülaz olumlu ve koagülaz olumsuz stafilokoklar-da metisilin, vankomisin ve teikoplaninin in-vitro etkinli¤i. Ankem Derg 1997; 11: 95
19. Cercenado E, Garcia-Leoni ME, Diaz MD, Sanchez-Carrilo C, Catalan P, De-Quiros JC, Bouza E. Emergence of teicoplanin-resistant coagulase-negative staphylococci. J Clin Microbiol 1996; 34: 1765-8
20. Izard NC, Hachler H, Grehn M, Kayser F. Ribotyping of co-agulase-negative Staphylococcus with speical emphasis on intraspecific typing of Staphylococcus epidermidis. J Clin Microbiol 1992; 3: 817
21. Marsik FJ, Brake S. Species identification and susceptibility to 17 antibiotics of coagulase negative staphylococci isolated from clinical specimens. J Clin Microbiol 1982; 15: 640 22. Refsahl K, Andersen BM. Clinicaly significant
coagulase-ne-gative staphylococci. J Hosp Infect 1992; 22: 19
23. Birengel S, Kurt H, Boflca A, Bal›k ‹, Tekeli E. Çeflikli klinik örneklerden izole edilen stafilokoklar›n metisilin direncine gö-re çeflitli antibiyotiklegö-re duyarl›l›klar›. ‹nfeks Derg 1994; 8: 121-5
24. Özerdem Akpolat N, Elçi S, Gül K, Atmaca S, Mete Ö. Klinik örneklerden izole edilen metisilin duyarl› ve dirençli S.aureus sufllar›n›n baz› kinolonlara duyarl›l›¤› [özet]. Ankem Derg 1997; 11: 90
25. A¤aç E, Çetmeli G, Dinç E, Aktüre S, Özdemir A, Altan H, Ifl-k›n H. Stafilokoklar›n antimikrobiklere duyarl›l›klar› [özet]. Ankem Derg 1997; 11: 91
26. O¤uz D, Vural T, Çolak D, Mutlu G. Metisiline dirençli koagü-laz negatif stafilokok türlerinin de¤iflik antibiyotiklere direnç-liliklerinin araflt›r›lmas› [özet]. In: An¤ Ö, Johansson CB, Söy-letir G, Babacan F, Ener B, Gülen D, eds. Antimikrobik Kemo-terapi Günleri: Klinik-Laboratuvar Uygulamalar› ve Yenilik-ler (2-4 May›s 1995, Belek, Antalya) Program ve Özet Kitab›. ‹stanbul: Türk Mikrobiyoloji Cemiyeti Yay›n No 21, 1995: 32 27. Ulusoy S, Çetin B, Arda B, Özkan F, Tünger A, Tokbafl A. Me-tisiline dirençli Staphylococcus aureus'lar›n antibiyotik diren-ci [özet]. In: An¤ Ö, Johansson CB, Söyletir G, Babacan F, Ener B, Gülen D, eds. Antimikrobik Kemoterapi Günleri: Kli-nik-Laboratuvar Uygulamalar› ve Yenilikler (2-4 May›s 1995, Belek, Antalya) Program ve Özet Kitab›. ‹stanbul: Türk Mik-robiyoloji Cemiyeti Yay›n No 21, 1995: 26
