Madden n yapı taşları olan atomların, k myasal tepk meler sonucunda b r araya gelerek moleküller oluşturdukları çok uzun zamandır b l n yor. Ancak bu sürec n nasıl gerçekleşt ğ n n hâlâ tam anlamıyla kavranıldığı söylenemez. Uluslararası b r araştırma grubu, Stanford Doğrusal Hızlandırıcı Merkez 'nde (SLAC) yaptıkları deneylerle molekül-lerdek atomları b r arada tutan k myasal bağların oluşum sürec n n fotoğraflarını çekerek bu konuda çok öneml b r başarıya mza attı. Dr. H. Öström ve arkadaşlarının yaptığı çalışmanın sonuçları Sc ence'ta yayımlandı.
Araştırmacılar, deneyler sırasında karbond oks t n (CO ), karbonmonoks tten (CO) ve oks jenden (O ) oluşum 2 2 sürec n ncelem ş. Sıcaklığı 3000°C'n n üzer nde olan b r katal zörün (kend s tepk melerde harcanmadan tepk men n hızını artıran madde) yüzey ne tutunan maddeler n tepk meye g rmes yle karbond oks t oluşuyor. Deneylerde kullanılan X-ışını lazerler , femtosan ye (10-15 san ye) zaman ölçeğ nde gerçekleşen bu sürec n fotoğraflarının çek lmes ne mkân ver yor. Elde ed len görüntülerde tepk meye g ren maddeler n önce b r ara ürüne dönüştüğü görülüyor. Ancak bu ara ürünler n büyük b r çoğunluğu karbond oks te değ l, parçalanarak yen den karbonmonoks t ve oks jene dönüşüyor. Bu çalışmanın sonuçlarının gelecekte yen ürünler n ve tepk meler n tasarlanmasında yararlı olacağı bel rt l yor.(Dr.Mah r E.Ocak 05/12/2017 B l m Genç TÜBİTAK)
Sadece yukarıdak makaley okuyan Alper aşağıdak lerden hang s ne ulaşamaz?
A) Moleküller, atomların k myasal tepk meler sonucunda b r araya gelmes sonucu oluşmaktadır. B) Bu araştırmada karbond oks t n oluşum sürec ncelenm şt r.
C) K myasal bağların oluşum sürec n n fotoğraflarını çekmek, yen ürünler n ve tepk meler n tasarlanmasında fayda sağlayacaktır.
D) X-ışını lazerler le elde ed len görüntülerde, süreç tamamlandığında ara ürünler n büyük b r bölümünün d oks t'e dönüştüğü görülmüştür.
Fat h Öğretmen, Dr. Zeynep B lg c 'n n TÜBİTAK B l m Genç’de yazmış olduğu aşağıdak makaley sınıfta get rerek öğrenc ler ne okumuştur.
Uluslararası Temel ve Uygulamalı Kimya Birliği (IUPAC), periyodik tablodaki 113, 115, 117 ve 118 numaralı elementlerin bulunduğuna dair verilerin yeterli olduğunu açıkladı. Böylece 7. periyo aki eksik elementler tamamlanmış oldu. Atom numaralarının basamak değerlerini ifade eden ununtrium (Uut), ununpen um (Uup), ununsep um (Uus) ve ununoc um (Uuo) geçici isimleri verilmiş olan 113, 115, 117 ve 118 numaralı elementlerin resmi isimlendirme sürecini başla . Bu yeni elementler mitolojiden ya da mineral, ülke, kişi vb. adlarından esinlenilerek isimlendirilecek, önerilen isimler onaylandıktan sonra semboller belirlenecek ve böylece yeni elementler periyodik tablodaki yerlerini alacak.
Fat h Öğretmen, bu makalede bel rt len 113, 115, 117 ve 118 numaralı elementler n elementler tablosuna yerleşt r l rken b l m adamlarının nelere d kkat etmeler gerekt ğ n öğrenc ler ne sormuş ve öğrenc ler aşağıdak cevapları verm şt r.
Buna göre aşağıdak öğrenc lerden hang s n n verd ğ cevap yanlıştır? A) Rıfat:Elementler aynı per yotta sıralarken atom numaraları d kkate alınmalı.
B) Alper:K myasal özell ğ benzerl k gösteren elementler le alt alta gelmel .
C) Arda: Per yod k tablodak d ğer elementler le tepk meye g rmey p kararlı olanlar 8A grubunda yer almalı. D) Nac ye: 116 atom numaralı element le 115 ve 117 atom numaralı elementler aynı grupta yer almalı. 1.
B r k myasal tepk mede sırasında kırılan ve oluşan bağlar le lg l aşağıdak tablo hazırlanmıştır.
Bu tabloda ver len b lg lere göre, aşağıdak ler-den hang s n n doğruluğu kes n değ ld r? A) Tepk me denklem X+Y Z+T d r. B) Z maddes nde metal atomu bulunur.
C) X maddes ndek metal atomu, Z maddes n n ç nde yer alır.
D) T maddes Y maddes ndek atomlardan oluşur. X maddes nde Y maddes nde Z maddes nde T maddes nde İyon k bağlar kırılır. Kovalent bağlar kırılır. İyon k bağlar oluşur. Kovalent bağlar oluşur. 5. 4.
Aşağıda h drojen atomları arasında oluşan bağ göster lm şt r.
I. Bu olay le k myasal bağlar kırılmış, yen bağlar oluşmuştur.
II. H 'de elektronlar ortaklaşa kullanılmaktadır.2 III. H drojen atomları moleküler b r yapı oluşturarak kararlı hale gelm şt r.
fadeler nden hang ler doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) II ve III D) I, II ve III
H + H H H
H + H H2
3. Per yod k tabloda yerler ver len elementler n hang k s arasında yon k bağ oluşab l r? A) 1. per yot 1 A element le 2. per yot 1 A element
B) 2. per yot 1 A element le 2. per yot 2 A element
C) 2.per yot 6 A element le 2. per yot 7A element
D) 3.per yot 2 A element le 3. per yot 1 A element
6. Özdeş G c s mler ne Tuğra F kuvvet n , Buğra se 1 F kuvvet n uyguluyor. Tuğra F kuvvet le G c sm n 2 1 dengede tutamazken, Buğra G c sm n F kuvvet y-2 le dengel yor.
7. Şek l-1'de, ağırlığı önemsenmeyen ve eş t bölme-lend r lm ş kaldıraç düzeneğ nde G c sm F kuvvet
le dengelenm şt r. G G 2L 4L F1 F2 Buna göre;
I. Tuğra' da F kuvvet n n büyüklüğünde b r 2 kuvvet uygularsa c sm dengede tutab l r. II. Her k s de c sm dengede tuttuklarında, Buğranın kuvvet kazancı daha fazla olur. III.Buğra, düzeneğ nden sab t makarayı çıkarırsa F kuvvet n n büyüklüğünde b r kuvvet 2
le c sm dengeleyemez.
fadeler nden hang ler doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) II ve III D) I, II ve III G F Şek l 1 Şek l 2 G F K L M N
Aynı c s m, aynı F kuvvet le şek l 2'dek ağırlığı önemsenmeyen ve eş t bölmelend r lm ş kaldıraçta dengelenmek sten yor.
Buna göre, şek l-2'de yer alan kaldıracın denge-ye geleb lmes ç n destek hang noktaya konul-malıdır? A) K B) L C) M D) N ul tra L GS den em e
K L M N K N M L 1. kap pembe renk oluyor 3. kapta renk değ ş m olmuyor 4. kap pembe renk oluyor 2. kapta renk değ ş m olmuyor
Deneyler n sonucuna göre kaptak sıvılardan hang s ya da hang ler turnusol kağıdını kes nl kle mav ye boyar?(Fenolftale n çözelt s as tlerde renk almaz ken bazlarda pembe renk olur. )
A) Yalnız K B) Yalnız L C) K ve M D) L ve N
Ortancalar, anayurdu Japonya olsa da, yalnızca ülkem zde değ l, b rçok ülkede b rçok ev n bahçes nde sıklıkla gördüğümüz ç çeklerden b r d r. Başka b r bahçeden aldığınız mav ortancayı bahçen ze ek yorsunuz ve b r süre sonra bahçen ze ekt ğ n z ortancalar pembe çıkıyor. B r yerlerde yanlış olduğunu düşüneb -l rs n z. E-lbette bu ş n mantık-lı b r açık-laması var. Ortanca b tk s n n d kkat çeken özell ğ pH's 7 den küçük toprakta mav ç çek açması, pH's 7 den büyük olan toprakta pembe ç çek açmasıdır.
K. I.saksıdak toprak as d kken , II.saksıdak toprak baz k özell kted r.
L. B r süre sonra II. saksıda aşınma meydana gel rken , I . saksıda aşınma veya matlaşma meydana gelmez. M. I ve II .saksıların sadece toprakları değ şt r l rse ortanca b tk s n n ç çeğ nde renk değ ş m gözlenmez. Buna göre yukarıdak fadelerden hang ler yanlıştır?
A) Yalnız K B) Yalnız L C) K ve L D) K, L ve M Porselen saksı Alüm nyum saksı
Pembe ç çek Mav ç çek
I
II
ULTRAFEN
GAZETESİ
9. Ksp K mya Endüstr s Gel ş m Şurası
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı, "Kimya sektörünü, Sanayi 4.0'a giderken ve cari açığın azal lmasında en önemli sektör olarak görüyoruz. Gerek is hdamın ar rılması gerekse cari açığın azal lması için bu sektöre vermemiz gereken önemi biraz daha ar rmamız gerekiyor. O da araş rmaları çoğaltmak, ya rımcıya gerekli şartları hazırlamak, Ar-Ge faaliyetleriyle ya rımcıların desteklenmesini temin etmek ve toplumda bu sektörün farkındalığını ar rmaktan geçiyor. Yine dış caret açığımızdaki yüksekliğin bir bölümü bu sektörden kaynaklanıyor. Bu sektörün daha fazla desteklenmesi yönünde daha iyi ne celer alınacağını düşünüyorum." dedi.
Ultrafen gazete haber ne göre, k mya endüstr s le lg l aşağıdak lerden hang s ne ulaşılamaz?
A) K mya endüstr s st hdamı arttıran öneml b r sektördür.
B) K mya endüstr s n n gel ş m ç n AR-GE projeler ne önem vermek gerekmekted r.
C) Dış t caret açığının en aza nd rgenmes nde k mya sektörünün gel şmes öneml b r unsurdur. D) Yatırımcıların desteklenmes , thalat oranını arttıracağından, sektörün gel şmes ç n öneml d r.
3
9.
10.
8. As t, baz, alkol ve saf su olduğu b l nen K,L,M ve N sıvıları k şer k şer karıştırılarak ç nde fenolftale n çözelt s bulunan kaba dökülüyor. Sonuçlar aşağıdak g b gözlen yor.
11. D =60N1 D =60N2 D =60N3 G G G
Şek lde ver len düzeneklerde özdeş G c s mler D , 1 D , D ve D d namometreler le dengeleyen b r 2 3 4 öğrenc d namometreler n gösterd ğ değerler yanlarına yazmıştır.
Ver len düzeneklerle lg l aşağıdak lerden han-g s yanlıştır? (D namometre ağırlıkları, p ağırlık-ları ve p sürtünmeler hmal ed lm şt r.)
A) D d namometres n n bulunduğu düzenekte 2 c sm 1 m yükseltmek ç n, D d namometres 1 m 2 aşağıya çek lmel d r.
B) D ve D d namometreler farklı değerler göster r.3 4
C) Hareketl makaranın ağırlığı G c sm kadardır. D) D ve D d namometreler G c s mler n 1 m 1 2 yukarıya kaldırdıklarında yapılan şler aynı olur.
Ahmet Usta, b rb r ne perç nleyerek oluşturduğu kasnak s stem le G c sm n 60 cm yukarıya kaldırab lmek ç n, anahtarı 2 yönünde 1 tur döndürüyor.
Ahmet usta, aşağıdak lerden hang s n yapar-sa, G c sm 60 cm'den az yüksel r?
A) Anahtarı aynı yönde 2 tur döndürürse B) Z kasnağının yarıçapını arttırırsa C) T kasnağının yarıçapını azaltırsa D) Y kasnağının yarıçapını azaltırsa
G 1 2 X Y T Z
X kasnağı Y kasnağı Z kasnağı Çap= r Çap= 5r Çap= 5r
T kasnağı Çap= 2,5r 12.
Serhat'ın başlattığı, yukarıdak oyunda hang öğrenc ler n yaptığı yorum doğrudur?
A) Yalnız Serhat
B) Serhat le S mge C) Defne le S mge
D) Serhat, Defne ve S mge Defne
S mge
Serhat
Merceklerle lg l b ld ğ m z özell kler söyleyel m.Örne-ğ n ışım.Örne-ğı kırarlar. Kalın kenarlı mercekler ışığı dağıtırlar. İnce kenarlı mercekler ışığı toplarlar.
Zıt yönlere doğru bağırdıkları sırada Ferhat 3 san ye, Ş r n se 5 san ye sonra ses n n lk yankısını duyduğuna göre k dağ arasındak mesafe kaç km'd r? (Ses n havadak yayılma hızı 340 m/s'd r.)
A) 1360 B) 2,72 C) 1,36 D) 2720 Ferhat le Ş r n b r vad gez s sırasında aşağıdak g b sırt sırta oturup sudan sebeplerden dolayı bağırarak tartışmaya başlamışlardır.
Ş r n Ferhat 13.
14.
Aşağıdak ebeveyn tutumlarından hang s er-genl k dönem nde yapılması uygun olmayan b r yaklaşımdır?
A) Problemler konuşarak çözme.
B) Çocuğunun yaptığı olumsuz tutum ve davranışları görmezden gelme.
C) Çocuğu le çeş tl sosyal ve spor etk nl kler n katılma.
D) Çocuğuna örnek olacak etk nl kler yapma. 15. ul tra L GS den em e D4
5
Fen B l mler Öğretmen , çöp kovasının ağız kısmını davulun zarı şekl nde tasarlamış ve alt kısmını da şek ldek g b delm şt r. Daha sonra se masa üzer ndek plast k bardaklardan yaptığı kuleye doğru yönelterek ağız kısmına vurmuştur. Sonuç olarak da masadak bardakların t treyerek yıkıldığını gözlemlem şt r.
Yapılan bu deneyde çıkarılacak sonuç ele alındığında;
I. B r c ps reklamındak genc n karlı b r dağa tırmanırken c ps yemes sırasında oluşan ses n çığ düşmes ne yol açması.
II. Yağmurlu b r havada gök gürlemes sırasında apartmanın önünde duran arabaların alarmlarının çalmaya başlaması.
III. Defne'n n doğum gününde havaya atılan hava fişekler n önce görkeml ışklarını görüp daha sonra ses n duyması.
ver len durumlardan hang ler aynı sonuca ulaşmamızı sağlayan b r örnekt r?
A) Yalnız I B) I ve III C) I ve II D) I, II ve III
Fat h Hoca, şek ldek g b X saydam ortamından Y saydam ortamındak şamp yonluk kupasına bakmaktadır.
Buna göre;
S may:Fat h Hoca, kupayı a noktasındaymış g b göreb l yorsa; Y ortamından X ortamına gönder len b r ışın tam yansımaya uğrayab l r.
DNA'nın l taratürümüze g rmes n nceled ğ m zde aslında b rçok b l m nsanının buna katkı sağladığını söyleyeb l r z. Örneğ n; L nus Paul ng, DNA'nın varlığını kabul ed yor ama üçlü b r yapıya sah p olduğunu düşüyordu. DNA'nın k l sarmal yapıda olduğu henüz kabul görmem şt . DNA hakkında lk gözlem J.F.M escher tarafından ortaya konuldu. M escher m kroskopta daha önce görmed ğ b r madde keşfetm şt . Hatta adına da nükle n dem şt . Bu nükle n b z m DNA'mızdan başka b r şey olamazdı. Sonraları Morgan s ml b l m nsanı ünlü s rkes neğ deneyler le genler n DNA üzer ndek fonks yonlarını keşfett . Bu olaydan sonra O.Avery DNA'nın kalıtsal özell kler m z ş freled ğ n kanıtladı. O sıralarda bayan Frankl n DNA'nın sarmal yapıda olduğunu keşfetm şt . Bu gel şme sayes nde Watson ve Cr ck arkadaşlar DNA'nın yapısını ve görev n tam olarak açıklayab ld ler. Burada b r şeye değ nmeden geçmek olmaz. Herkes n aklına DNA dey nce Watson-Cr ck arkadaşlar gel r ama bu konuda Rosal nd Frankl n' n katkısı o ana kadar yapılmamış b r katkıydı.
Yukarıdak parçada aşağıdak sonuçlardan hang s çıkarılamaz? A) DNA ve kalıtsal ş fre l şk s keşfed lm şt r.
B) DNA'nın yapısı hakkında yapılan b rçok b l msel araştırma vardır.
C) DNA hakkında yapılan araştırmalar b r sonrak araştırma ç n destek n tel ğ taşır.
D) DNA hakkında tek ve güncel doğru Rosal n Frankl n tarafından keşfed lm şt r.
Seray:Fat h Hoca, kupayı b noktasındaymış g b göreb l yorsa; kupadan yansıyarak gözüne gelen ışınların Y ortamındak hızı X ortamındak hızına göre daha fazladır.
öğrenc ler n yaptığı yorumlar le lg l aşağıdak lerden hang s doğrudur?
A) Sadece S may'ın yorumu doğrudur. B) Sadece Seray'ın yorumu doğrudur. C) Her k s n n de yorumu yanlıştır. D) Her k s n n de yorumu doğrudur. 16.
17.
18.
Aşağıda d ş üreme organ ve yapıları numaralarla göster lm şt r.
Bu yapılar hakkında sorulan;
1.soru: Z got hang numaralı yapıda oluşur?
2.soru: Hang numaralı yapı görev bakımından erkek üreme s stem ndek test s le benzerd r?
Bu soruların doğru cevapları aşağıdak lerden hang s nde ver lm ş r?
1. soru A) II B) I C) D) 2.soru II IV IV IV I III
Dört arkadaş laboratuarda m kroskop aracılığı le hücre bölünmeler n gözlemlemeye çalışmaktadır-lar. Aşağıda bu arkadaşların söylemler ver lm şt r.
Tuncay: “Şu anda DNA'ların eşlend ğ n göreb l -yorum.”
Ebrar: “Kromozomlar tek sıra hal nde hücren n ortasına d z ld .”
Mehmet: “Homolog kromozomların b rb r nden ayrıldığını görüyorum.”
Meleksu: “Şu anda hücrede s toplazma bölünmes gerçekleş yor.”
Bu açıklamalara göre;
1.soru: Hang öğrenc ler n nceled kler hücreler kes nl kle mayoz bölünme geç r yordur?
2.soru: Hang öğrenc ler n nceled kler hücreler n, ne tür b r bölünme geç rd ğ n kes n b lemey z?
Bu soruların cevapları aşağıdak lerden hang -s nde ver lm şt r? 1. soru A) Mehmet-Tuncay B) C) D) 2.soru Meleksu-Ebrar Tuncay Ebrar-Mehmet Mehmet Tuncay-Meleksu-Ebrar Meleksu-Ebrar Tuncay-Mehmet 19. 20.
Abdulkad r ORAKCI Barış AKINCI
EMEĞİ GEÇEN ÖĞRETMENLERİMİZ
Ekrem GÖRGÜLÜ Burhan BOZTAŞ Fat h AKYÜZ İsma l HACIFAZLIOĞLU Hamd GÖKSU Mehmet Al ŞENAY Mustafa DABAN Mustafa NAVAKUŞU
Mürsel KARA Oral AKÇA
Sedat GÜNGÖR Serkan ÇELEBİ S nem YANIK
Şenol NARDAL
Süleyman KARAKAYA Şenol YILDIZ
Tahs n SARI Tarık ÖLMEZ
