Sağlık yüksekokulu son sınıf öğrencilerinin iş bulma endişeleri ve umutsuzluk düzeylerinin belirlenmesi

Orijinal makale

Sa÷lk Yüksekokulu Son Snf Ö÷rencilerinin øú

Bulma Endiúeleri ve Umutsuzluk Düzeylerinin

Belirlenmesi

Feyza DERELø 1_{, Sinem KABATAù} 2

1 _{Mu÷la Sa÷lk Yüksekokulu, Halk Sa÷l÷, MUöLA} 2 _{Mu÷la Sa÷lk Yüksekokulu, MUöLA}

ÖZET

Çalúma Mu÷la Sa÷lk Yüksekokulu son snf ö÷rencile-rinin iú bulma endiúeleri ve umutsuzluk düzeylerini belir-lemek amacyla yapld. Son snfta okuyan 70 Hemúirelik, 32 Sa÷lk Memurlu÷u, toplam 102 ö÷renciye sosyo-demografik özellikleri ve iú bulma endiúelerini belirlemeye yönelik 14 soruluk kiúisel bilgi formu ve 20 soruluk Beck Umutsuzluk Ölçe÷i (BUÖ) uyguland. Ö÷rencilerin umutsuzluk puanlarnn yüksek (15,53±4,35) oldu÷u bulundu. Ö÷rencilerin; yaú grubu, cinsiyet, do÷um yeri, medeni, gelir, mesleklerini seçme durumu, okuduk-lar bölüm, iú bulmada kullanacakokuduk-lar yöntem durumu ile umutsuzluk puanlar arasnda anlaml iliúki olmad÷ (p>0,05), iú bulmaya yönelik endiúe ve mezun olduktan sonra iú bulabileceklerini düúündükleri süreye göre anlaml iliúki oldu÷u tespit edildi (p<0,05).

Sonuç olarak; ö÷rencilerin iú bulma konusunda endiúeli ve umutsuzluk puanlarnn yüksek oldu÷u belirlendi. Anahtar Kelimeler: øú, ö÷renci, endiúe, umutsuzluk

ABSTRACT

Determination of hopelessness levels and anxieties for finding job of late class students in Mu÷la University school of health

Study was made for determination of anxieties about finding job and hopelessness levels of late class students in Mu÷la University School of Health. Individual Knowledge Form and Beck Hopelessness Scale (BHS) was carried out to total 102 late class students who consist of 70 nurse and 32 medical officer students for determination of anxieties about finding job and hopelessness levels of them.

It was found that student’s hopelessness points were high (15,53±4,35). The relation between hopelessness points and age group, sex, birthplace, marial status, income, status of choosing job, education section, status of method for finding job was not signifincant. However, the relation between hopelessness points anxieties about finding job and think of time about finding job after graduate was significant.

In conclusion, it was determined that students anxieties and their hopelessness points were high about finding job.

Key Words : Job, student, anxiety, hopelessness

GøRøù

Dünyada milyonlarca insann iúsiz oldu÷u bilinmek- te, nedeni ülkeden ülkeye, kiúisel özelliklere ve ölçütlere göre de÷iúebilmektedir1_{. Gerek geliúmiú} ülkelerde gerekse geliúmekte olan ülkelerde temel sorunlarn baúnda iúsizlik gelmektedir. Bu sorun ülkelerin sosyo-ekonomik geliúmiúliklerine göre farkllk gösterse de ülkemizde ve tüm dünyada en önemli ve birinci problem olmaya devam etmek-tedir2-6_{. 2005 yl için özellikle Polonya (%17,7) ve} Slovakya (%16,4) yüksek iúsizlik rakamlaryla dikkat çekerken; ørlanda (%4,3), Hollanda (%4,7), øngiltere (%4,7) ve Danimarka (%4,8) nispeten düúük oranlar ile ön plana çkmaktadr. Türkiye 2000 ylnda %6,5 iúsizlik düzeyinde iken 2005’ylnda bu oran %10,3’ün üzerine çkmú, 2007’de ise %12,5 ile iúsizlik artmaya devam etmektedir7_{. Türkiye’de} istihdamn nüfusa oran 1994’te %52,4 iken 2001’de

%47,8 ve 2005’te %45,9 olmuútur. Ülkemizde nüfusun yaklaúk %54’ü istihdam edilememektedir. Geliú-miú toplumlarda, istihdam yalnzca ekonomik açdan de÷il, ayn zamanda toplumsal açdan da önemli görülmektedir8_{. østihdam insanlk tarihinin} baúlangcna kadar uzanan bir olgudur. Ayn zamanda insann var olma koúullarndan biridir9_. Türkiye istihdam edebilmede OECD ülkeleri ortala-mas ile karúlaútrld÷nda yaklaúk %20 daha geridedir. En iyi istihdam øsviçre’de olup, oran %77’den fazladr. Türkiye OECD ülkeleri içinde 2001-2005 yllar içinde istihdam/nüfus oran en kötü/düúük olan ülke olmuútur10_{. Türkiye} ekonomi-sinde özellikle 2002 ylndan itibaren yüksek büyüme hznn oluúmasna ra÷men meydana gelen yüksek iúsizlik oran çeúitli yönlerden konunun irdelenmesi, araútrlmas gereklili÷ini ortaya koymuútur7_{. 2007}

nüfus saym sonuçlarna göre Türkiye nüfusunun yars 28,3 yaúndan küçüktür. Yaklaúk 70,6 milyon olan toplam nüfusumuzun %44’ü 24 yaún altndadr. Türkiye genç nüfus yapsyla Avrupa ktasnda úansl gibi görünse de 15-24 yaú nüfusu-nun çok ciddi bir istihdam ve iúsizlik sorunu yaúad÷ bilinmektedir11_{. 2007 ylnda iúsizlik oran} kentlerde %12, krsal kesimde %7,1 olarak belir-lenirken, Türkiye genelinde iúsiz says geçen yla göre 85 bin kiúi artarak 2 milyon 350 bin kiúi olarak hesaplanmútr. øúsizlerin %73,4'ü erkek nüfustan oluúmakta, bunlarn % 29,1'i bir yl ve daha uzun süredir iú aramaktadr12_{. Türkiye OECD} ülkeleri arasnda yüzde 12,5 ile üniversite mezun-lar arasndaki iúsizlik oran en yüksek ülkedir, bu oran øspanya’da 8,1, Fransa’da 7,4 ve Polonya’da da 7,3’dir. Ayrca iúsiz üniversite mezunu kadn sralamasnda da Türkiye birinci sradadr13_. østih-dam edilemeyenlerin e÷itim durumlar incelendi÷inde; 2000 ylnda 143 bin üniversite mezunu iúsiz iken, 2007 ylnn A÷ustos ay verilerine göre bu say 376 bine ulaúmútr. Son 7 ylda diplomal iúsiz saysnn 233 bin artt÷ görülmektedir. Sadece 2006 ylnda diplomal iúsizlere 83 bin üniversite mezunu genç katlmútr12_{. “østihdam Artún Engel-} leyen Faktörler” baúlkl raporda lise ve üniversite mezunu gençlerin iúsizlik orannn her geçen gün artt÷na dikkat çekilerek, ülkede her üç e÷itimli gençten birinin iúsiz oldu÷u belirtilmiútir4_.

Çalúma insanlk için bir yaúam biçimi olarak de÷erlendirilmektedir. Bir iúte çalúma, kiúinin kendine güven ve sayg duygusunu geliútirmekte, ona bir de÷er katmann gururunu yaúatmaktadr. Çalúma ayn zamanda kiúinin topluma ait olma duygusunu güçlendirmektedir14,15_{. øúsizlik} ekono-mik bir sorun olmann ötesinde, toplumsal ve kiúisel içerimleri olan çok yönlü bir olgudur. Sorunun önemli bir boyutu, iúsiz kalan kiúilerde yaratt÷ korku, fiziksel ve ruhsal sa÷l÷n bozul-mas, toplumun de÷er yarglarnn yitirilerek ortaya çkard÷ ümitsizlik, yoksulluk ve toplumsal dayanúmann bozulmasdr2,4,6,15_{. Sorunlarn, birey-} den bireye ve toplumdan topluma farkllklar bulunmakla birlikte, bireylerde en çok rastlanan temel sonuçlar; stres, umutsuzluk, depresyon, özsaygnn zedelenmesi, toplumsal ve ailesel rolün yitirilmesi úeklindedir16_{. Umudun karút olan} umutsuzluk, bireyin ruh sa÷l÷n olumsuz etkile-mesinin yan sra, depresyon ve bu tip klinik tablolarn bir parças olarak yer alan bir duygudur. Umutsuzluk 1986 ylnda Kuzey Amerika Hemúirelik Tanlama Derne÷i (North America Nursing Diagnosis Association-NANDA) tarafndan da bir hemúirelik tans olarak onaylanmú ve ‘bireyin snrl ya da hiç alternatif göremedi÷i veya kiúisel seçenekler bulamad÷ ve kendi yarar için enerji sarf

edeme-di÷i bir durum’ olarak tanmlanmútr17_{. Sa÷lkl} birey fiziksel yönden oldu÷u kadar psikolojik ve sosyal yönden daha ayrntl ele alnmútr. Gele-cekte olabilecek her úeyin úimdikinden daha iyi olmayaca÷ ve gelece÷e yönelik olumsuz bakú umutsuzluk kavramnn ö÷esini oluúturmaktadr18,19_. Gelecekle ilgili Ülkemizde ergen ve ruhsal sorun-larn araútran çalúmada, ‘kendi gelece÷inize nasl bakyorsunuz?’ sorusunu ergenlerin %86,3’ü ‘umutlu’, %8,0’i ‘umutsuz’ ve %5,7’si ‘beklentim yok’ úek-linde yantlamútr20_{. Kazgan’n østanbul’da 18-25} yaúlar arasndaki gençlerde gençlik de÷erlerini araútrld÷ çalúmasnda, gençlerin %11,9’unun yaúamndan hiç memnun olmad÷, %30’unun on yl sonra Türkiye’deki sorunlarn aynen sürece÷ini düúündü÷ü ve %12,3’ünün çok daha kötü bir Türkiye bekledi÷i görülmüútür21_.

Üniversite son snfa gelmiú ve ksa zamanda hayata atlarak yaúamn devam ettirecekleri bir gelir elde edilecekleri iúi seçecek olan ve çalúacak- lar iúte aradklar özellikleri önceden planlamayan gençlerde kararszlk ve bunun do÷al bir sorucu olan; umutsuzluk, tutarszlk ve iúsizlik kaygsnn yüksekli÷i görülmektedir22_{. Son yllardaki} ekono-mik krizler, toplumsal olaylar, istihdam yetersizli÷i ve e÷itim konular irdelendi÷inde, iúsizlik üzerine yaplan çalúmalarn önemi ve gereklili÷i ortaya çkmaktadr. Çalúma Mu÷la Üniversitesi Mu÷la Sa÷lk Yüksekokulu son snf ö÷rencilerinin iú bulma endiúeleri ve umutsuzluk düzeylerini belirlemek amacyla yapld.

MATERYAL VE METOT

Mu÷la Üniversitesi Mu÷la Sa÷lk Yüksekokulu son snf ö÷rencilerinin iú bulma endiúeleri ve umutsuz-luk düzeylerini belirlemeye yönelik çalúmann evrenini; Hemúirelik bölümünde son snfta okuyan 77 kiúi, Sa÷lk Memurlu÷u bölümünde okuyan 34 kiúi, toplam 111 ö÷renci oluúturdu. Sa÷lk perso-neli olarak çalúan sabit gelirli 9 ö÷renci iú endiúe-leri olmad÷ için çalúma dú brakld. Araútrmaya katlan 111 ö÷renciden 102 ö÷renciye anket uygulamas yapld. Araútrma etik kurallar çerçe-vesinde, kurumlardan yazl, ö÷rencilere çalúma ve amac açklanp sözel izinleri alnarak yürütüldü. Çalúmada son snf ö÷rencilerin sosyo-demografik özellikleri ve iú bulma endiúeleri ile ilgili; yaú, cinsiyet, medeni durum, gelir durumu, okunulan bölüm, meslek seçim durumlar, ö÷rencilerin iú bulmaya yönelik endiúe duyma durumlar, iú bulabileceklerini düúündükleri süre, iú bulmada kullanacaklar yöntemleri belirlemeye yönelik sorulardan oluúan kiúisel bilgi formu (KBF) ve Beck Umutsuzluk Ölçe÷i (BUÖ) kullanld. Araútrmaya katlan ö÷rencilere ders, snav zaman dúnda

uygun ortam sa÷lanarak yüz yüze görüúme yönte-miyle ortalama 15 dk anket formlar uyguland. Araútrma sonuçlar ö÷rencilere aktarld.

Beck Umutsuzluk Ölçe÷i (BUÖ); Beck ve ark. (1974) umutsuzluk derecesini objektif olarak saylara dökerek belirlemek amacyla Beck Umut-suzluk Ölçe÷ini geliútirmiútir. Ölçek ile ilgili ilk çalúma Seber (1991), geçerlik çalúmas da Durak ve Palabyko÷lu (1994) tarafndan yaplmútr. Kiúilerin gelece÷e yönelik karamsarlk derecesini hesaplamay amaçlar, 20 maddeden oluúmaktadr. Ölçekte yer alan sorulara do÷ru-yanlú biçiminde cevap verilmekte ve ölçek negatif beklentileri yanstmaktadr. 1.,6.,9.,13.,15. maddelerde gelecekle, 2.,3.,9.,11.,12.,16.,17.,20. maddelerde güdü kay-byla ilgili ve 4.,7.,14.,18. maddelerde ise gelecek beklentisi ile ilgili duygular belirtilmiútir. Ölçe÷in; 2.,4.,7.,9.,11.,12.,14.,16.,18. ve 20. maddeleri “pozitif”, 1.,3.,5.,6.,8.,10.,13.,15. ve 19. maddeleri “negatif” olarak puanlanmaktadr. 11 pozitif, 9 negatif anahtar cevab vardr. Verilen anahtar ile uyum sa÷layan her cevap 1, uyum sa÷lamayan her cevap ise 0 puan alr. Elde edilen aritmetik toplam “umutsuzluk” puann oluúturur. 0-20 de÷erleri arasnda de÷iúebilen puanlar yüksek oldu÷unda umutsuzlu÷u, düúük oldu÷unda ise umudu gösterir23_.

Verilerin de÷erlendirilmesinde SPSS 11.5 paket program kullanld. Veri analizlerinde; frekans hesaplamalar, One-way ANOVA, t-Testi, Kruskal-Wallis, Mann-Whitney-U testi kullanld, anlamllk seviyesi p<0,05 olarak kabul edildi.

BULGULAR

Mu÷la Sa÷lk Yüksekokulu son snf ö÷rencilerinin; %68,6’si kz, %31,4’ü erkek, %7,8’i 20 yaúnda, %19,6’s 21 yaúnda, %72,5’i 22 ve üzeri yaú gru-bundadr. Ö÷rencilerin; %94,1’i bekar, %14,7’sinin geliri giderinden fazla, %18,6’snn geliri giderin-den az, %66,7’sinin gelirinin giderine giderin-denk oldu÷u, %68,6’snn hemúirelik, %31,4’ünün sa÷lk memur- lu÷u bölümü ö÷rencisi oldu÷u belirlendi. Meslek seçiminde ö÷rencilerin; %18,6’s mesleklerini baú-kalarnn, %20,6’s ailelerinin, %60,8’i kendilerinin seçti÷ini belirtti (Tablo 1).

Son snf ö÷rencilerinin; %52’sinin iú bulma en-diúesinin oldu÷u, %48,0’sinin iú bulma enen-diúesinin olmad÷ saptand (Tablo 2). Ö÷rencilerin iú bula-bileceklerini düúündükleri süre incelendi÷inde; %4,9’unun 24-35 ayda, %7,8’inin 36 ay ve üzeri sürede, %14,7’sinin 12-23 ayda, %26,5’inin 6-11 ayda, %46,1’nin 6 aydan ksa sürede iú bulabile-ceklerini düúündükleri belirlendi (Tablo 3).

øú bulmada kullanacaklar yöntemlere bakld÷n-da; ö÷rencilerin, %88,2’sinin tandk, %56,9’unun Türkiye øú Kurumu, %53,9’unun gazete, %89,2’sinin kiúisel olanaklar, %54,9’unun özel iú bulma úirketi, %95,1’inin KPSS ile iú bulmay düúündükleri tespit edildi (n katlanmútr) (Tablo 4).

Ö÷rencilerin Beck Umutsuzluk Ölçe÷inden ortalama 15,53±4,35 puan aldklar saptand.

Tablo 1. Ö÷rencilerin sosyo-demografik özelliklerine göre umutsuzluk puan da÷lmlar (N=102)

Özellikler N % Umutsuzluk Puan X±SS østatistik

Yaú 20 8 7,8 13,50±6,78 21 20 19,6 14,60±4,53 22 ve üzeri 74 72,5 16,01±3,93 KW=2,063 p=0,357 Cinsiyet Erkek 32 31,4 16,28±3,07 Kz 70 68,6 15,20±4,80 MWU=1068,500 p=0,708 Medeni Durumu Bekar 96 94,1 15,41±4,40 Evli 6 5,9 17,00±2,88 F=1,299 p=0,257 Gelir Durumu

Geliri gidere denk 68 66,7 15,23±4,61

Gelir giderden az 19 18,6 15,36±4,49

Gelir giderden fazla 15 14,7 17,13±2,29

F=1,192 p=0,308 Bölüm Hemúirelik 70 68,6 15,20±4,80 Sa÷lk Memurlu÷u 32 31,4 16,28±3,07 MWU=1068,50 p=0,708 Meslek Seçim Durumlar

Kendim 62 60,8 15,61±4,03 Ailem 21 20,6 14,61±5,31 Baúkalar 19 18,6 16,31±4,24 Toplam 102 100,0 15,53±4,35 F=0,778 p=0,462

Tablo 2. Ö÷rencilerin iú bulmaya yönelik endiúe duyma durumlarna göre umutsuzluk puan da÷lmlar (N=102)

Endiúe Duyma Durumlar N % Umutsuzluk Puan X±SS østatistik

Duyuyor 53 52,0 16,65±3,49

Duymuyor 49 48,0 14,50±4,81

Toplam 102 100,0 15,53±4,35

MWU=933,500 p=0,014

Tablo 3. Ö÷rencilerin mezun olduktan sonra iú bulabileceklerini düúündükleri süreye göre umutsuzluk puan da÷lmlar (N=102)

øú Bulabileceklerini Düúündükleri Süre N % Umutsuzluk Puan X±SS østatistik

6 aydan ksa 47 46,1 17,17±2,54 6-11 ay 27 26,5 15,74±4,94 12-23 ay 15 14,7 12,26±5,41 24-35 ay 5 4,9 14,60±4,03 36 ay ve üzeri 8 7,8 12,00±3,96 Toplam 102 100,0 15,53±4,35 KW=17,848 p=0,001

Tablo 4. Ö÷rencilerin iú bulmada kullanacaklar yöntemlere göre umutsuzluk puan da÷lmlar (N=102)

Yöntemler N % Umutsuzluk Puan X±SS østatistik

Tandk

Evet 90 88,2 15,58±4,35

Hayr 12 11,8 15,16±4,48

t=0,307 p=0,763 Türkiye øú Bulma Kurumu

Evet 44 43,1 15,36±4,65 Hayr 58 56,9 15,67±4,13 t=0,353 p=0,724 Gazete Evet 47 46,1 15,57±4,65 Hayr 55 53,9 15,50±4,11 t=0,075 p=0,940 Kiúisel Olanaklar Evet 91 89,2 15,63±4,24 Hayr 11 10,8 14,72±5,31 p=0,515 t=0,654

Özel øú Bulma úirketi

Evet 56 54,9 15,16±4,83 Hayr 46 45,1 16,00±3,67 MWU=1238,000 p=0,734 KPSS Evet 97 95,1 15,56±4,41 Hayr 5 4,9 15,00±3,16 t=0,283 p=0,778 *n katlanmútr; ö÷renciler kullanacaklar yöntemlerde birden fazla úk iúaretlemiúlerdir.

TARTIùMA

Ö÷rencilerin ortalama umutsuzluk (15,53±4,35) puanlarnn yüksek oldu÷u belirlendi. Taúkent’in üniversite son snflarda yapmú oldu÷u çalúmada; ö÷rencilerin iú bulma konusunda umutsuz oldu÷u belirtilmektedir4_{. Artan ekonomik sorunlar,} üniver-site mezunu saysna oranla kadrolarn yetersizli÷i, askerlik, istihdam, lisansüstü e÷itim sorunlarnn ö÷rencilerde umutsuzluk yaratt÷ düúünülmektedir. Yaú ile ö÷rencilerin umutsuzluk puan arasnda anlaml iliúki olmad÷ (p>0,05), 22 ve üzeri yaú grubundaki ö÷rencilerin di÷er yaú gruplarna göre umutsuzluk puanlarnn yüksek oldu÷u tespit edildi (Tablo 1). ùahin’in üniversite ö÷rencilerinde yapt÷ çalúmada yaú ile umutsuzluk puan arasnda istatistiksel açdan anlaml fark saptanmamú, umutsuzluk puan açsndan en yüksek ortalama- ya 27 ve yukar yaú grubunun sahip oldu÷u tespit edilmiútir24_{. Karataú’n çalúmasnda kaytl iúsizler}

oldukça yüksek ve yaú faktörünün iúsizlikte etkili oldu÷u tespit edilmiútir1_{. 22 ve üzeri yaú} grubun-dakilerin toplumda eriúkin rolünde olmalarna ra÷men ö÷renciliklerinin devam, mezun olduktan sonra iú bulamama endiúeleri ve bu yaú grubunda erkek olan ö÷rencilerin askerlik durumlarnn umutsuzluk puanlarn etkiledi÷i düúünülmektedir. Çalúmada cinsiyet faktörü ile umutsuzluk puan arasnda istatistiksel açdan anlaml fark olmad÷ (p>0,05), erkek (16,28) ö÷rencilerin umutsuzluk puanlarnn kzlarn (15,20) puanlarndan yüksek oldu÷u belirlendi (Tablo 1). ùahin, çalúmasnda cinsiyet faktörü ile umutsuzluk puan arasnda anlaml iliúki saptamamútr24_{. Tümerdem’in son} snf ö÷rencilerinin kayglarn etkileyen faktörler üzerine yapt÷ çalúmada; cinsiyet ile kayg düzeyi arasnda anlaml iliúki tespit edilmemiútir25_. Üngüren ile Ehtiyar’n çalúmasnda ö÷rencilerin

tiksel olarak anlaml bir fark oluúturmad÷ saptan-mútr26_{. Yüksel’in çalúmasnda gelecekten umutlu} olma ile iú bulma konusunda umutlu olmann cinsiyete göre farkllk gösterdi÷i belirlenmiútir. Çalúmalarda erkeklerin, kadnlara oranla umut-suzluk ve kayg puanlarnn yüksek oldu÷u tespit edilmiútir5_{. Türkiye østatistik Kurumu, Hane Halk} øúgücü Anketi'nin Eylül-Ekim-Kasm 2005'i kapsayan dönemde erkekler arasndaki iúsizlik oran yüzde 9.4'ten yüzde 9,7'ye, kadnlar arasndaki oran yüzde 10,6'dan yüzde 11,1'e çkt÷n göstermek-tedir12_{. Her iki cinste de iúsizlik artmasna karún} çalúmamzda erkeklerin iúsizlik konusunda umut-suzluk puanlarnn yüksek olmasnn, di÷er çalú-malarda da belirtildi÷i gibi toplumda ve iú haya-tnda erke÷in rolünden kaynakland÷ düúünül-mektedir.

Ö÷rencilerin medeni durumuna göre umutsuzluk da÷lmlar incelendi÷inde; medeni durum ile umutsuzluk puan arasnda istatistiksel açdan anlaml iliúki saptanmad (p>0,05) (Tablo 1). Ö÷rencilerin ço÷unun bekar (%94,1) oldu÷u, evli olanlarn bekar olanlara göre umutsuzluk puan-larnn yüksek oldu÷u belirlendi. ùahin’in araútr-masnda medeni durumun umutsuzluk puann etkilemedi÷i, evli ö÷rencilerin bekarlara oranla umutsuzluk puanlarnn yüksek oldu÷u tespit edil-miútir24_{. Karasoy’un araútrmasnda; genç iúsizlerin} ço÷unun bekar oldu÷u tespit edilmiútir27_{. 2007 yl} “Hane halk iúgücü anketi” sonuçlarna göre hiç evlenmemiú bireylerin daha yo÷un olarak iúsizlikle karúlaút÷ belirtilmektedir12_{. Yüksel, evli iúsizlerin} bekarlara göre daha fazla depresyonda oldu÷unu belirtilmektedir5_{. Evlilerin bakmakla yükümlü oldu÷u} ailelerinin, sorumluluklarnn olmasnn yannda ö÷renci ve iúsiz olmalar nedeniyle umutsuzluk puanlarnn yüksek oldu÷u düúünülmektedir. Araútrmada gelir durumu ile umutsuzluk puan arasnda istatistiksel açdan anlaml iliúki olmad÷ (p>0,05), en yüksek umutsuzluk puanna (17,13 ±2,29) geliri giderinden fazla olan grubun sahip oldu÷u saptand (Tablo 1). Selçuk Üniversitesi’nde yaplan çalúmada ekonomik durum ile ö÷rencilerin umutsuzluk puan arasnda anlaml iliúki tespit edilmemiú, fakat en yüksek puann ekonomik durumu düúük olanlarn ald÷ tespit edilmiútir24_. Sonuçlar çalúmamzla paralellik göstermemekte- dir.

Ö÷rencilerin mesleklerini seçme durumuna göre umutsuzluk puanlar incelendi÷inde; ailesinin etkisi ile mesle÷i seçenlerin di÷er gruplara göre umut-suzluk puanlarnn düúük oldu÷u, mesle÷ini seçme durumu ile umutsuzluk puan arasnda istatistiksel açdan anlaml iliúki olmad÷ belirlendi (p>0,05) (Tablo 1). Gerek e÷itim görecekleri alan, gerekse mesle÷ini yapabilecekleri iúi belirlemede ailelerinin

dediklerini yapan bireylerin iú ve meslek seçimi sorunuyla karúlaúmadklar belirlenmiútir. Kendisi adna ailesi karar verenlerin iú adna kayg yaúa-madklar bildirilmiútir22_{. Çalúmamzda da ailesinin} etkisiyle mesle÷i seçenlerin di÷er gruplara göre umutsuzluk puanlarnn düúük olmasnn; aileleri-nin kendileri için en do÷ru karar verdiklerini düúünmeleri ve iú bulmada yardmc olacaklar beklentilerinden kaynakland÷ düúünülmektedir. Çalúmada okunulan bölüm ile umutsuzluk puan arasnda istatistiksel açdan anlaml fark olmad÷ (p>0,05) sa÷lk memurlu÷u bölümünde okuyan ö÷rencilerin hemúirelik bölümünde okuyan ö÷ren-cilere göre umutsuzluk puannn yüksek oldu÷u belirlendi (Tablo 1). Sonucun, sa÷lk memurlu÷u bölümü mezunlarnn hemúirelere göre iú sahala-rnn, kurum kadrolarnn daha az olmasndan kaynakland÷ düúünülmektedir. ùahin’in çalúma-snda, umutsuzluk ortalama puann edebiyat fakültesi sosyoloji bölümü ö÷rencilerinde 5,61, ilahiyat fakültesi ö÷rencilerinde 4,46 ve e÷itim fakültesi snf ö÷retmenli÷i bölümü ö÷rencilerinde 3,47 oldu÷u, bölümler arasnda fark olmad÷ (p>0,05), umutsuzluk puannn e÷itim fakültesi snf ö÷retmenli÷i bölümü ö÷rencilerinde düúük oldu÷u tespit edilmiútir24_.

Ö÷rencilerin iú bulma konusunda %52’si endiúe duymaktadr. Endiúeli olanlarn (16,65±3,49), endiúeli olmayan (14,50±4,81) ö÷rencilere göre daha umutsuz olduklar, iú bulmada endiúe duyma faktörü ile umutsuzluk puan arasnda istatistiksel açdan anlaml iliúki oldu÷u belirlendi (p<0,05) (Tablo 2). øzmir’de ve Sivas’ta iúsizlere yönelik yaplmú olan araútrmalarda da iúsizlerin ço÷unlu÷unun gelece÷e iliúkin umutlarnn bulunmad÷ saptanmútr27,28_. Yüksel’in araútrma kapsamndaki iúsizlerin yarsna yakn bir ço÷unlu÷unun gelece÷e iliúkin umutlarnn bulunmad÷, bir di÷er deyiúle umutsuz olduklar belirlenmiútir16_{. ùahin’in çalúmasnda, mezuniyet} sonras iú bulma konusunda e÷itim fakültesi snf ö÷retmenli÷i ö÷rencilerinin di÷er bölümlere göre daha umutlu olduklar tespit edilmiútir24_{. Demir ve} ark. çalúmasnda; ö÷rencilerin %72’sinin Ziraat Fakültesini bitirdikten sonra iúsiz kalaca÷na kesin gözüyle baktklar saptanmútr29_.

Çalúmada 6 aydan ksa sürede iú bulabilece÷ini düúünen ö÷rencilerin di÷er gruplara göre daha umutsuz oldu÷u, iú bulmay düúündükleri süre ile umutsuzluk puan arasnda istatistiksel açdan anlaml iliúki oldu÷u belirlendi (p<0,05) (Tablo 3). Ö÷rencilerin 6 aydan daha ksa sürede iú bulmak istemelerine ra÷men, sürenin uzamas düúüncesi ya da iú bulamama endiúeleri nedeniyle umutsuz-luk puanlarnn di÷er gruplara göre daha fazla oldu÷u düúünülmektedir. Türkiye’de 6 ay ve daha uzun süreli iúsizlik %56, 12 ay ve daha uzun süreli

iúsizlik %40 civarndadr10_{. Ayrca, Türkiye} gene-linde iúsiz nüfusun % 29,1'i bir yl ve daha uzun süredir iú aramaktadr9_{. Avustralya’da 16-24 yaúlar} arasndaki gençlerin, %50-70’inin 9,5 aydr iúsiz ve %75’inde depresif bozukluklarn oldu÷u ifade edilmektedir1_{. Güney Avustralya’da yaplmú olan} bir çalúmada iúsizlik süresi ile öz sayg, öz sayg ile psikolojik yaknmalar arasnda negatif yönlü bir iliúkinin oldu÷u saptanmútr30_{. Literatürde} karúla-úlan iúsizli÷in süresinin, iúsizli÷in sonuçlar üzerin-de etkili bir faktör oldu÷u belirtilmektedir5_.

øú bulma yöntemleri ile umutsuzluk puan arasnda anlaml iliúki tespit edilmemiú (p>0,05), ö÷renciler birçok yöntemi ayn anda kullanacaklarn belirt-miúlerdir (Tablo 4). Karasoy’un çalúmasnda; gençlerin okul bittikten sonra iú aramaya baúlad÷ ve iúi kendi imkanlaryla aradklar belirtilmektedir27_.

Türkiye østatistik Kurumu (TÜøK) Temmuz-Eylül dönemini kapsayan Hane halk øúgücü Araútrmas sonuçlarna göre; iúsizlerin %29,9'la büyük bölümü 'eú-dost' vastasyla iú aramaktadr12_.

Sonuç olarak; üniversite son snf ö÷rencilerinin iú bulma konusunda endiúeli (%52) ve umutsuzluk puanlarnn (15,53±4,35) yüksek oldu÷u belirlen-di. Geliúmiúlik göstergeleri içinde ülkedeki e÷itimli kiúi saysnn artmasnn önemli oldu÷u kadar, istihdam edebilmenin önemi göz ard edilmeme-lidir. E÷itimli bireylerin mesleklerine yönelik istihdam programlarnn yaplmasnn, iú arama, bulma, en önemlisi bu süreçte ortaya çkan iúsizli÷in psikolo-jik etkileri ve baú etme yöntemleri konusunda rehberlik hizmetlerinin gerekli oldu÷u düúünülmek- tedir.

REFERANSLAR

1. Karataú K. Genç øúsizli÷i: Ekonomik, Toplumsal Ve Ruhsal Sonuçlar. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi. Ankara 1994; 51-60.

2. Aytaç S. øúsizli÷in Çalúan Birey Üzerindeki Etkisi: øúsizlik Kaygs. ønsan Kaynaklar Dergisi 2004;4: 82.

3. Körpe H. Avrupa Birli÷i Ülkelerinde Aktif øú Gücü Politikalar Ve øsveç Uygulama Sonuçlar. Dünya Bankas, Özelleútirme Ve Sosyal Destek Projesi, øú-kur Proje Takm Lideri 2005;5: 166.

4. Taúkent N, ùahin A. Celal Bayar Üniversitesi Hemúirelik Son Snf Ö÷rencilerin øú Bulma Endiúeleri Ve Umutsuzluk Düzeylerini Belirlemesi. 3. Ulusal Hemúirelik Ö÷rencileri Kongresi Kitab, 29-30 Nisan, Edirne 2004: 132.

5. Yüksel ø. øúsizli÷in Psiko-Sosyal Sonuçlarnn øncelenmesi (Ankara Örne÷i) Krkkale Üniversitesi ø.ø.B.F. Kamu Yönetimi Bölümü, øktisadi ve ødari Bilimler Dergisi 2003;4: 21-38.

6. Zencikran M. Küresel Sorunlar Sarmal. Uluda÷ Üniversitesi ø.ø.B.F. Çalúma Ekonomisi Ve Endüstri øliúkileri Bölümü, Yönetim Ve Çalúma Sosyolojisi Ana Bilim Dal, Endüstri øliúkileri Ve ønsan Kaynaklar Dergisi 2004;2: 81.

7. Göktaú Ylmaz Ö. Türkiye Ekonomisinde Büyüme øle øúsizlik Oranlar Arasndaki Nedensellik øliúkisi. Ekonometri ve østatistik Dergisi 2005;2: 11-29.

8. Toksöz G. Geliúmiú Ülkelerde øúsizlik Üzerine Güncel Tartúmalar. ømaj Yaynclk, Ankara 1999; 22-39.

9. Kocack F. Çalúma Sosyolojisi, Sivas 2000; 57-70.

10. Kaya M. Türkiye’nin østihdam–øúgücü–øúsizlik De÷erlendirmesi. Üniversite Ve Toplum, Eylül 2006;6: 1-4.

11. UNDP, “2008 Türkiye ønsani Geliútirme Raporu: Türkiye’de Gençlik”, Ankara, 2008; www.undp.org.tr.

12. Türkiye østatistik Kurumu, “øú østatistikleri Raporu TUøK 2007” 2008;www.tuik.gov.tr.

13. Ekonomik øúbirli÷i ve Kalknma Örgütü (OECD) “Bilim, Teknoloji ve Endüstri Tablosu 2007, 2008; www.oecd.org.

14. Yüksel ø. øúsizli÷in Sosyal Sonuçlarnn øncelenmesi. C.Ü. øktisadi ve ødari Bilimler Dergisi 2003;4: 76-84.

15. Ataman BC. øúgücü Piyasas ve østihdam Politikalarnn Prensipleri. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi, Ankara 2000; 71-7.

16. Yüksel ø. øúsizlik Olgusunun Psikolojik Boyutu: Görgül Bir Araútrma. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 2005;60: 256-74.

17. Öz F. Sa÷lk Alannda Temel Kavramlar. Ankara, ømaj 2004: 229-75. 18. Bayam G, Okay T, Dilbaz N, Açkgöz Ç. Sivil Savunma Birli÷i Çalúanlarnda Kayg, Umutsuzluk Ve Ö÷renilmiú Güçlülük Düzeyleri Ve Posttravmatik Stres Bozuklu÷u Skl÷. Kriz Dergisi 2002;10: 1-9.

19. O`Connor RC, O`Connor DB, O`Connor SM, Swallwood J, Miles J. Hopelessness, Stres and Perpectionism: The Moderating Effects of Future Thinking, Cognition and Emotion 2004;18: 1099-120.

20. Çuhadaro÷lu Çetin F, Canat S, Klç E, ùenol E, Ruganc N, Öncü B, ve ark. Ergen ve Ruhsal Sorunlar/Durum Saptama Çalúmas. Ankara, Türkiye Bilimler Akademisi 2004.

21. Kazgan G. østanbul Gençli÷i: Gençlik De÷erleri Araútrmas. østanbul, østanbul Bilgi Üniversitesi Yaynlar 2006.

22. Aytaç S, Bayram N. Üniversite Gençli÷inin øú Ve Eú Seçimindeki Etkin Kriterlerinin Analitik Hiyerarúi Süreci (AHP) øle Analizi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2001;16: 89-100.

23. Öner N. Türkiye’de Kullanlan Psikolojik Testler. Bir Baúvuru Kayna÷, Bo÷aziçi Yaynlar 1997; 305-7.

24. ùahin A. ølahiyat Fakültesi Ö÷rencilerinin Umutsuzluk Düzeyi Üzerine Bir Araútrma. Selçuk Üniversitesi ølahiyat Fakültesi Dergisi 2002; 13: 143-57.

25. Tümerdem R. Dicle Üniversitesi E÷itim Fakültesi Ve Fen-Edebiyat Fakültesi Kimya Son Snf Ö÷rencilerinin Kayglarn Etkileyen Etmenler. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi www.e-sosder.com 2007;20: 32-45.

26. Üngüren E, Ehtiyar R. Gelece÷in Turizmcilerinin Umutsuzluk Tipolojilerinin Belirlenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Bahar 2008; 24: 201-19.

27. Karasoy S. Sosyo-Ekonomik Boyutlaryla Genç øúsizlerin Sonuçlar-na øliúkin Bir øncelemesi, Sivas Örne÷i. Yüksek Lisans Tezi 1999.

28. Erdo÷an N, Sosyolojik Açdan Kent øúsizli÷i ve Anomi. Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayn No:62, Ege Üniversitesi Basmevi, øzmir 1991.

29. Demir A, Pala A, Baytekin H. Ziraat Fakülteleri Ö÷rencilerinin Sosyal Yaplar, E÷ilimleri ve Sorunlar Üzerinde Bir Araútrma. Tekirda÷ Ziraat Fakültesi Dergisi 2006;3: 3-7.

30. Rowley KM, Feather NT. The Impact of Unemployment in Relation to age and Length of Unemployment. Journal of Occupational Psychology 1987;60: 323-32.

Yazúma adresi:

Uzm. Feyza DERELø

Mu÷la Sa÷lk Yüksekokulu-Mu÷la e-mail: ofeyza@mu.edu.tr

Yaznn geldi÷i tarih : 19.01.2009