20 Franga sattığı resmi 40 Franga geri almıştı
Fikret
M u a liâ
Elif N A C İ
Benim tanıdığım günlerde «Kisling» e hay
randı. Yalnız resimlerine değil, yaşayışına da, tat
lı anlatırdı.
(Kisling, bir resim sattığı gün bü
tün parası ile salâmlar, jambonlar alır, onları a-
tölyesinin tavanına asar, fıçılarla şaraplar koyar,
bütün mahalleyi davet eder,
sabaha kadar vur
patlasın çal oynasın, sonra hava ağımken taban
casını çektiği gibi kasabanın kasap dükkânların
da asılı etlere ateş edermiş. Şu keyfe bakın!) derdi.
M o d ig lia n iy i a n d ıra n p o rtre le r, k o m p o z is iy o n la r y a p a n K is lin g , P a ris te M o d ig lia n i, P a s çın, P e r K r o h g g ib i u sta la rın o tu rd u ğ u Jo sep h — B ara so k a ğ ın d a o tu r d u k la r ı e v e y e r le şm iş, ç a la fır ç a çalışm .ş, baş d ö n d ü rü cü b ir çalışm a, S o n ra bu t u v a lle r bo yaları k u ru m a d a n resim sim sa rla rı n ın e lin e g e ç e r v e M on m artre p iy a s a s ın d a y ü k s e k fiy a tla r la sa tılırm ış.
F ik r e t M u a llâ n ın da P a riste k i h a y a t ı a şa ğ ı y u k a r ı bu h a y ran ı old u ğ u P o lo n y a lI res- sa m m k in e b e n ze r P a r is ’te k i a rk a d a ş la rın d a n d in le d iğ i m e g ö re F ik r e t M u a llâ n ın da y a ş a y ış ı g a ra b e tle rle dolu. Ista n b u ld a k i a rk a d a şlığ ım ızd a n
sonra onu hiç görm ed im . F ra n sa d a n d ö n en le r E iffe l k u le sin d e n çok F ik r e t M u- a llâ y ı a n la tır la r .
B en im ta n ıd ığ ım sen e lerd e se v d ik le rin e k a rşı ne k a d a r u y sal v e iltifa t k â r s a h a zze tm e
diği k im s e le re k a rşı da ö y le h ırçın v e a şırı d a v r a n ış la r ı v a rd ı. S o n ra la rı bu h u y u d a ha fa z la a zm ış v e k ızd ığ ı za m an cam ç e r ç e v e in d ire c e k d ereced e ile r i g ittiğ i o lu rd u . R esim den a n la m a y a n la ra , res m i s e v m e y e n le re ö y le s a ld ı rış la r ı v a rd ı k i, in sa n ı şe y ta n çarp m ışa ç e v irir d i. H attâ sonra bu h a lle r i y ü zü n d en tım a rh a n e y i b ile b o y la m ıştı.
Cömert ve delice
Y in e benim ta n ıd ığ ım se n e lerd e resim y a p a rk e n p a le tin e b ir b o y a sık ışın ı h a tır la r ım , k o cam an b ir L e fre n tü p ü n ü n onun elin d e ik i sık ım lık ca nı v a rd ı, ö y le s in e cöm ert ve d e lice fırç a la d ığ ı re s im le rin de sadece bol b o y a o y u n la r ı nı g ö rü r — ne y a la n s ö y le y e y im — p ek b ir şey a n la m azdım . G ü n ü n birin d e o- n un b ir şey o la c a ğ ın ı daha o zam an d an k e stirm iştim am a bu k a d a r b ü y ü k b ir sa n a tk â r la a rk a d a ş lık e ttiğ im in fa rk ın d a d eğ ild im d o ğ ru su . O nu so n radan b ü y ü k bir sa n a tk â r k iş iliğ in e eriştiğ i za m an hiç g ö rm ed im , ne k e n d i ni. n e re sim le rin i.
Tıpkı Kisling gibi
Y a ln ız iş itiy o ru m k ı ceb in d e on k u r u ş lu k b ir ç ik le t a la c a k p a rası o lm a d ığ ı g ü n le r, a rk a so k a k ta , y a b a n c ıla r e lin d e k i re sim le ri, e l l i fra n g a s a t ılı yo rm u ş. T ıp k ı K is lin g g ib i. F ik r e t M u a liâ b’ran sad a y a ş a
m a k v e resim y a p a b ilm e k ı- çin tu v a lle r in i p a ra y a t a h v il e tm e k te fa z la k ıs k a n ç lık gös te rm ezm iş, « B oya p arası iç in ] a v u ç a çm a k d ile n m e k s a y ıl- , m a » d erm iş. B ir gü n b ir re s ' m in i y irm i fra n g a a lan b ir isi < iç in d o stla rı, ( Y a h u en g ü z e l « resm in i o resim den a n la m a - * y a n ın e lin e n asıl k ıy ıp da < v e rd in ? ) d e d ik le rin d e n b ir < h a fta son ra e lin e ilk g eçen * p a r a y ı o ld u ğ u giDi g ö tü rü p 4 y irm i fra n g a sa ttığ ı resm in i * o adam dan k ır k fıra n g a gc-ri 4
a lm ış. G a u g u in n asıl te r k i < y a r ü d iy a r e d e re k B re ta n g n e 4 da P o rt — A v e n u de M arıe, i J e a n n e ’n ın h im ay e sin e sığ ın - < dı ise F ik r e t M u a liâ da R e il- 4 la n da M adam A n g le s ’in şe f- k â t k a n a tla rın ın a ltın d a y a ş a m ış, h a y a tın ı b o rç lu o ld u ğ u bu k a d ın a bü tü n san at v a r l ı ğ ın ı cö m e rtçe h ib e e d e re k ö d em ek istem iş. Ş im d i d u y u y o ru m k i b u g ü n bu k a d ın ın e lin d e seçm e e s e rle rin in re n k li rö p ro d ü k siy o n - la rın d a n m ü re k k e p çok d e ğ e rli b ir a lb ü m v a rm ış. B ir ön söz y a z a ra k b u n la rı n eş re d e cek m iş.
Y in e iş itiy o ru m k i b u p ara ile bu k a d ın ın k o ca sın ın B e le d i y e R eisi o ld u ğ u k a sa b a d a s a n a tk â rın şan ın a u y g u n b ir m eza r, g a lib a son n efesin i v e r d iğ i M ane B a k ım E v in in b ir k ö şe ciğ in d e bir F ik r e t M u a liâ m ü zesi y a p a c a k m ış . K a d ir şin a s lığ ı hiç b ecerem i- ye n b iz le r, on un e se rle rin d e n y o k su n o lu şu m u za y a n ıp d u ra lım v e a ram ızd a n u lu s la r arası şö h reti ile b ü y ü k b ir sa n a tk â rın m a h ru m iy e t için d e geçen h a y a tın d a n v e a c ık lı ö lü m iin d en u ta n a lım . O, «San at k o la y d e ğ il, se n e le r ııankör, anladım » « V arsın ö lü n ce b ir daha s ö y len m esin adım .»
d erm iş a m a... U zu n lâ fın k ı s a s ı: B iz. Y a z ık k i sa n a tk â r la rın d e ğ e r ö lç ü le r in i hâlâ ö ğ re n em ed ik .
A m a ondan ço k b a h se d ild i. O n dan çok kon u ştum ben de. Be ra b e r g e ç ird iğ im iz g ü n le rin u n u tu lm a z v e g a rip h a tır a la rı s a k lıd ır bende. U cu k ıv r ık b aston u n u om u zu n a ta k a r a k T o p h a n ed e k i e v im iz e g e ld iğ i g ü n le r, « A h m et R e fik ’in v e s ti y e r d ed iğ i y e r b u ra sı o la c a k g aliba» d iy e re k a lt k a t ta ş lık t a k i k u y u n u n ç ık rığ ın a b a ston u n u asard ı. B ir gün onun G a la ta sa ra y a r k a sınd a o tu rd u ğ u b e k â r o d ası na g itm iştim . A rk a sın d a t e r zi iz z e tt e n d ik t ir d iğ i y a k a sız fa k a t g ü z e l bir kostü m v a rd ı. P e k b eğ en d iğ im h a ld e y a k a s ız oluşun u te n k it e d iş i me k ızd ı v e m akası a ld ığ ı g i bi g a rd ro p u n d a a sılı y in e İ z z e tte d ik ilm iş g ri b ir c e k e ti nin y a k a sın ı g ö zle rim in önün de d o ğ r a y ıv e r m iş ti. B en im a lık la ş tığ ım ı g ö rü n c e « S an ki bu y a k a p ek m i lüzum lu?» d em işti, «Sen b ö y le b u r ju v a la r g ib i g iy in d ik ç e adam o la m azsın» d iy e ben i a z a r la m ış tı. O n un a rk a sın d a n y a z a n la r, hep g a ra b e tle rin i sa y ıp d ö k tü le r. B en de ö y le y a p ıy o ru m . O - n un sa n at c ep n esin i. y e t k ili b ir san at e le ş tirm e cis in d e n , b e k le m e k h a k k ın ı m u h a fa za e d e ce ğ iz. B iz e F ik r e t M u a lk .- nın asıl h a k ik i çeh re sin i o ta n ıta c a k tı. B u s a tır la r da b ir ressam a rk a d a ş ım ız h a k k ın d a k i h a tıra la rd a n , hem de k ü f k o k a n çok esk i a n ıla rd a n ile r i g id em iy o r. O n un sa n a tın d a n b a h se d e b ilm e k iç in sadece son re s im le rin i g ö r m e k b ile y e tm e z . E lv e r ir k i ben o n la rd an da y o k s u n u m .
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
