GELECEĞİ YAPILANDIRMAK: GENÇLERİN TOPLUMSAL REFAH İLE İLGİLİ KONULARDA GELECEĞE BAKIŞLARI

(1)

1 GELECEĞİ YAPILANDIRMAK: GENÇLERİN TOPLUMSAL

REFAH İLE İLGİLİ KONULARDA GELECEĞE BAKIŞLARI

Doç Dr. Emine ÖZMETE* Dr. Ayşe Sezen BAYOĞLU*

Özet

Bu araştırma, gençlerin toplumsal refah açısından toplumun geleceğine ilişkin konulardaki duyarlılıklarını ve kaygılarını belirlemek amacı ile planlanmış ve üniversite öğrenimine devam eden toplam 300 genç üzerinde yürütülmüştür. Araştırma verilerinin toplanmasında karşılıklı görüşme tekniğinden yararlanılmıştır. Gençlerin toplumsal refah algılarının cinsiyet ve yaş ile ilişkili olup olmadığını belirlemek amacı ile t-testi, temel bilim alanına göre farklılığı ortaya koyabilmek için tek yönlü varyans analizi (ANOVA) uygulanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, gençler toplumsal refah açısından sağlıklı yaşam ile ilgili konularda en çok madde bağımlılığının ve alkolizmin yaygınlaşmasından kaygılanmaktadırlar. Ayrıca gençlerin sosyo-kültürel ve ekonomik yaşama ilişkin olarak en çok ekonomik koşullar, yoksulluk ve iş bulma olanakları ile ilgili kaygı duydukları anlaşılmaktadır.

Anahtar kelimeler: Toplumsal refah, toplumsal gelecek, gençlik dönemi, kaygı, toplumsal

duyarlılık

Abstract

This research was planned in order to determine the young peoples’ sensitiveness and concerns about the social welfare and future of society and carried out to total 300 young people who are continue university education. Data were collected by using interview technique. The t-test was applied to determine wheather young peoples’ social welfare perceptions related with the their gender and age. Also one way variance analysis (ANOVA) was applied to display the differences regarding main scientific topics. According to research findings, young people mostly concerns about widespread toxicomania and alcoholism related to social welfare. Moreover young people mostly concerns about economic conditions, poorness and placement possibility regarding socio- cultural and economic life.

Key words: Social welfare, future of society, youth period, concern, social sensitiveness

(2)

2

1. GİRİŞ

Toplumsal refah, en basit şekli ile toplumda yaşayan tüm bireylerin toplam refahı olarak tanımlanmaktadır (Mau 2004). Geniş anlamda toplumsal refah bir toplumun ulusal gelirden aldığı payın ve ulusal gelirinin yüksek olması durumunda sağlık, eğitim, iş olanakları, sosyal güvence, sosyal katılım gibi hizmetlerin nicelik ve nitelik olarak yeterli olma halidir (Wong vd. 2006). Bu tanımdan da anlaşılacağı gibi toplumsal refahın esası objektif/nesnel olarak “ekonomik iyilik”e dayanmaktadır. Bu çalışmada ekonomik iyiliğin getirdiği sağlıklı yaşam koşulları ile sosyo-kültürel ve ekonomik yaşama ilişkin algılar subjektif/öznel olarak irdelenmiştir. Özellikle gençlerin şu anda ve gelecekte toplumsal refaha ilişkin konulardaki duyarlılıkları ve kaygı düzeyleri ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Çünkü toplumsal refah gerçekte bireylerin toplumdaki hizmet ve olanaklardan eşit olarak yararlanması ve en üst düzeyde mutlu olması ile açıklanabilir. Toplumsal refahın odağı; bazı toplumsal hedeflerin gerçekleşmesi esasına dayanmaktadır. Bunlar;

- Belirli bir sosyal güvenlik düzeyi

- Sağlık ve eğitim hizmetlerinden eşit olarak yararlanma - Belirli bir yaşa kadar eğitim olanağı

- Asgari gelir düzeyi

- İş bulabilme olanaklarının yaygınlaşması olarak sıralanabilir (Mau 2004). Ancak günümüzde özellikle ekonomik açıdan yoksunluklar yaşayan gelişmekte olan ülkelerde toplumsal refahı sağlamak için gerekli olan minimum standard ve fırsatların/olanakların gerçekleştirilmesinde güçlükler ile karşılaşılmaktadır. Bu noktada toplumsal refahın esası olan insanların temel ihtiyaçlarının karşılanmasına yardımcı olabilecek hizmetlerin yürütülmesi de güçleşmektedir. Çünkü toplumda yaşayan her bireyin fiziksel ve mental refahını sağlayan temel standartları güvence altına alacak ekonomik kaynakların transferi mümkün olmamaktadır. Bu nedenle hem ekonomik kapitali, hem de sosyal kapitali güçlendirecek programlara ihtiyaç duyulmaktadır. İş olanakları, yeterli gelir düzeyi, gıda, sağlık bakımı ve olumlu bireylerarası ilişkiler gibi yaşamdaki temel ihtiyaçları destekleyecek sosyal bağların güçlendirilmesi gerekmektedir (Federico 1990).

Toplumsal refah açısından sözü edilen bu temel ihtiyaçlar karşılanmadığında bireylerin kaygı düzeyleri artmaktadır. Bu durumda özellikle geleceklerini

(3)

3

biçimlendirme çabası içinde olan gençlerin toplumsal refah açısından geleceğe bakışları kaygı ile bütünleşmektedir (Alzubaidi vd. 1998).

Gençlik dönemi, biyolojik, sosyo-kültürel ve psikolojik değişimlerin yaşandığı, sosyal ve ekonomik açıdan birçok sorunun ortaya çıktığı ve yaşama ilişkin bazı önemli kararların belirlenmesi gereken duygusal açıdan bir karışıklık dönemidir. Bu dönemde gençlerin mesleklerini, sosyal yaşamlarını ve aileleri ile ilişkilerini planlamaları ve sağlıklı bir yaşam biçimi benimsemeleri gerekmektedir (Alzubaidi vd. 1998). Bu dönemde verilen kararlar geleceği biçimlendirdiğinden, karşılaşılabilecek toplumsal sorunlarla başa çıkabilme becerilerini kazanabilmek de önemli hale gelmektedir (Anonymous 2008). Özellikle toplumsal refahın yetersiz olduğu durumlarda, gençlerin sınırlı olanaklar ile geleceklerini biçimlendirmeye çalışmaları strese ve kaygıya neden olmaktadır (Yeo et al. 2007).

Günümüzde hızlı toplumsal ve ekonomik değişimlere uyum sağlama ve güçlüklerle baş edebilme çabası içinde olan gençlerin engellerle karşılaşmaları kaygı düzeylerinin artmasına neden olmaktadır. Kaygı, iç ve dış dünyadan kaynaklanan bir tehlike olasılığı ya da kişi tarafından tehlikeli olarak algılanıp yorumlanan herhangi bir durum karşısında yaşanan bir duygudur (Çakmak ve Hevedanlı 2005, Tümerdem 2007). Kaygının artması, gençlerin gelecek ile ilgili endişe duymalarına ve karar almada güçlük yaşamalarına neden olmaktadır. İş seçimi, gelecek ile ilgili planlar, arkadaşlıklar, iş bulamama korkusu gibi toplumsal refah ile ilgili konular ve çeşitli sorumluluklar gençlerde kaygıya neden olan önemli faktörlerdir (Çakmak ve Hevedanlı 2005).

Gençlerin toplumsal refah açısından kaygı duydukları konular kültürlere göre farklılık gösterse de, hem doğu hem de batı ülkelerinde yaşayan gençlerin benzer konularda duyarlılık gösterdikleri ve kaygı duydukları belirlenmiştir. Yapılan araştırmalarda gençlerin toplumsal refah ile ilgili olarak en çok eğitim olanakları ve okul sistemi, arkadaşları ile ilişkiler ve ailelerinin geleceği gibi konularda kaygı duydukları ortaya konulmuştur (Yeo et al. 2007).

Porteous (1985) İngiltere ve İrlanda’da gençler üzerinde yaptığı bir çalışmada, İrlandalı gençlerin İngiliz akranlarına oranla kız-erkek ilişkileri ve arkadaşlık konularında daha fazla kaygı duyduklarını; İngiliz gençlerin ise otoriteye ve yetişkinlerin baskılarına daha fazla karşı geldiklerini saptamıştır. Poole ve Cooney (1987) ise Singapurlu gençlerin Avustralyalı gençlere oranla iş bulabilme, eğitim olanakları ve ekonomik koşullar ve politikalar gibi toplumsal refah konularında daha fazla kaygı duyduklarını bulmuşlardır. Violato ve Holden (1988), Kanadalı

(4)

4

gençlerin toplumsal refah açısından, gelecek ve kariyerleri, sağlıklı yaşam biçimleri, fiziksel görünüş ve madde bağımlılığı gibi konularda endişelendiklerini; Singapurlu gençlerin ise daha çok aileleri ile ilişkiler, yeterli cinsel eğitim alma, kendini iyi hissetme, uygun bir işte çalışma, gelecek ve rekreasyon olanaklarına ulaşmadaki güçlük gibi konularda kaygı duyduklarını ortaya koymuşlardır.

Schultz (1989) tarafından yürütülen çalışmanın bulguları da gençlerin toplumsal refah açısından kendilerine, geleceklerine ve onları kuşatan çevreye bakış açılarını yansıtmaktadır. Araştırmaya göre para, kaygı duyulan en önemli konudur. Bunu sırası ile sağlık, daha yüksek bir eğitim ve geleceğe ilişkin kaygılar izlemektedir. Gençler gelecekte onları daha zor bir yaşamın beklediğine inanmakta, ancak genel olarak yaşamlarından memnuniyet duymaktadırlar. Diğer yandan madde bağımlılığının Amerika’nın yüz yüze kaldığı en büyük tehlike olduğunu düşünmektedirler. Kariyer seçimlerinde ise en çok okuldan yardım aldıklarını belirtmektedirler.

Alzubaidi ve arkadaşları (1998) Yemen’de yaşayan gençlerin meslek ve eğitim ile ilgili gelecekleri, rekreasyon aktiviteleri, din ile ilgili konular, eğitim müfredatı ve öğretim yöntemleri gibi konularda kaygılandıklarını belirlemişlerdir. Araştırmada ayrıca; erkeklerin daha çok meslek ve eğitim ile ilgili gelecekleri, evlilik ve cinsel konular, ekonomi ve iş bulma ile ilgili konularda endişelendikleri, kızların ise rekreasyon aktiviteleri, kişisel ilişkiler ve sağlık ile ilgili konularda kaygı duydukları bulunmuştur.

Boehm ve arkadaşları 1999’da Amerika’da bir internet sitesinde gençler arasında en çok, arkadaşlık ilişkileri (%46, %60) ve aile sorunları (%10, %20) gibi konularda tartışıldığını, ekonomi, sağlık, cinsellik, madde bağımlılığı, hamilelik, AIDS ve cinsel yolla bulaşan hastalıklar gibi konulardan ise daha az söz edildiğini ortaya koymuşlardır.

Asya ülkelerinde yapılan çalışmalarda da benzer sonuçlar dikkati çekmektedir. Hui (2000)’nin, Hong Kong’daki öğrenciler ile yaptığı çalışmada, gençlerin fiziksel görünüş, arkadaşlık ilişkileri, aile sorunları, okul ile ilgili sorunlar, iş ve gelecek kaygısı gibi konularda toplumsal refahlarının olumsuz etkilendiği belirlenmiştir (Hui 2007).

Orta Doğudaki gençler de, Batı ve Asya ülkelerindeki gençlerin kaygı duydukları bu konuların yanısıra ulusal politikalar ve güvenlik (ordu), ekonomi, din ve geleneklerin korunması gibi konularda ayrıca endişelenmektedirler. Orta Doğudaki

(5)

5

politik, dini, kültürel ve ekonomik atmosferin bu kaygıların oluşmasında etkili olduğu söylenebilir (Ang vd. 2007).

Ülkemizde ise gençlerin toplumsal refah algılarını konu alan çalışmaların sayısı oldukça sınırlıdır. Bazı araştırmalarda gençlerin toplumsal konulardaki kaygı düzeyleri belirlenmeye çalışılmıştır. Güleri (1994) üniversiteli öğrenciler ve endüstride çalışan işçi gençlerin kent ortamında geleceğe nasıl baktıklarını belirlemek amacı ile İstanbul’da 16-24 yaş grubundaki gençler üzerinde yürüttüğü araştırmada, üniversiteli gençlerin geleceğe güvenle bakabilmek için öğrenim düzeyinin yüksek olması ve çok çalışmak gerektiğini düşündüklerini ve gelecekten beklentilerinin iyi bir iş ve sıcak dostluk ilişkileri olduğunu, kendilerini daha bağımsız ve özgür hissettiklerini, buna karşın işçi gençlerin gelecekten daha çok iyi bir eş beklediklerini, daha bağımlı ve kötümser olduklarını saptamıştır.

Bu araştırma, gençlerin toplumsal refah ile ilgili konularda geleceğe bakışlarını, sağlıklı yaşam ile sosyo-kültürel ve ekonomik yaşam açısından belirlemek amacı ile planlanmış ve yürütülmüştür. Bu kapsamda toplumsal refah gençlerin toplumun geleceğine ilişkin duyarlılıkları ve toplumdaki sağlık, sosyo-kültürel ve ekonomik yaşam ile ilgili olarak kaygı duydukları konular belirlenerek yorumlanmıştır.

2. YÖNTEM

Araştırma bölgesi Ankara İl Merkezi’dir. Ankara’da; Ankara Üniversitesi, Gazi Üniversitesi ve Hacettepe Üniversitesi’nde öğrenim gören üniversite öğrencilerinden gönüllü olarak araştırmaya katılmayı kabul eden 168 kız ve 132 erkek olmak üzere toplam 300 genç araştırmaya dahil edilmiştir.

Araştırma verilerinin elde edilmesinde anket tekniğinden yararlanılmıştır. Gençlerin toplumsal refah açısından sağlıklı yaşam ile sosyo-kültürel ve ekonomik yaşama ilişkin algılarını belirlemek amacı ile hazırlanan anket formu, daha önce Schultz (1989) tarafından geliştirilmiş ölçek incelenerek ve bir uyarlama çalışması yapılarak derlenmiştir.

Bu ölçekte, kesinlikle katılıyorum (5), katılıyorum (4), kararsızım (3), katılmıyorum (2), kesinlikle katılmıyorum (1) şeklinde 5 düzeyli Likert tipi skala kullanılmıştır. Ölçeklerdeki olumsuz anlam içeren cümleler (reverse) belirlenerek puanlar hesaplanmış, daha sonra istatistiksel analizler yapılmıştır.

(6)

6

Gençlerin toplumsal refah açısından geleceğe ilişkin duyarlı oldukları ve kaygı duydukları konuların cinsiyet ve yaş değişkenleri ile ilişkili olup olmadığı t-testi ile analiz edilmiş, öğrenimlerini sürdürdükleri temel bilim alanına göre farklılık gösterip göstermediği ise tek yönlü varyans analizi (ANOVA)ile ortaya konulmuştur.

3. BULGULAR

3.1.Gençleri Tanıtıcı Demografik Bilgiler

Araştırma kapsamına alınan gençlerin yarısından fazlası (%56.0) kız, yarısına yakını (%44.0) erkektir. Bu gençlerin %61’i 20 yaşında ya da daha küçüktür. Ortalama yaşları ise 21±0.12’dir. Gençlerin yarısından fazlası (%55.7) Ankara Üniversitesi’nde öğrenimine devam etmekte olup, yaklaşık yarısı (%50.3) sosyal bilimler alanında öğrenim görmektedirler. Gençlerin çoğunluğunun (66.3) büyük şehirde yaşadıkları, küçük şehir/kasabada yaşayanların oranının %30.7 olduğu saptanmıştır. Gençlerin aileleri 4 (%37.3) ya da 5 (%29.3) bireyden oluşmaktadır. Ailedeki ortalama birey sayısı yaklaşık 5 (4.75±0.06) dir. Gençlerin daha çok 1 (%35.0) ve 2 (%30.7) kardeşleri bulunmaktadır. Kardeş sayısı ortalama 2 (2.11±0.07)dir. Gençlerin annelerinin daha çok okur-yazar ya da ilkokul mezunu (%44.0), babalarının ise üniversite/yüksekokul mezunu (%34.3) oldukları görülmektedir. Gençlerin babalarının öğrenim düzeylerinin annelerine göre daha yüksek olduğu dikkati çekmektedir. Gençlerin büyük çoğunluğunun ailelerinden düzenli harçlık alarak yaşamlarını sürdürdükleri (%96.46) ve bu harçlıklar ile ancak idare edebildikleri (%40.3) anlaşılmaktadır.

3.2. Gençlerin Toplumsal Refaha Bakışları

Bu bölümde, gençlerin toplumun refahına ilişkin kaygı duydukları ya da duyarlı oldukları konular, sağlıklı yaşam ile sosyo-kültürel ve ekonomik yaşam başlıkları altında irdelenmiştir.

3.2.1. Toplumsal refah: sağlıklı yaşam

Gençler toplum sağlığı ile ilgili konularda en çok toplumda madde bağımlılığı ve

(7)

7

gençlerin toplumu etkileyen HIV /AIDS ve hepatit gibi ciddi hastalıklar hakkında bilgi sahibi olmak istedikleri (%56.3, %35.7), sağlıklı cinsel yaşam için korundukları (%50.3, %28.3) ve AIDS’ li birinin toplum içinde kabul görmesi ve yaşaması gerektiğini düşündükleri (%42.7, %38.3) belirlenmiştir. Gençlerin çoğunluğu (%31.3, %40.0) toplumun depresyona sürüklendiğini düşünmektedirler. Gençler sağlıklı yiyecekler seçebildiklerini (%27.7, %39.0) ve çok fazla fast-food tüketmediklerini (%36.0, %18.0) belirtmektedirler. Gençlerin yarısından biraz fazlası(%26.0, %32.0) suça eğilimli arkadaşlarının olduğunu düşünmemektedirler (Çizelge 3.1).

Gençlerin toplum sağlığı ile ilgili konulardaki algıları ve duyarlılıkları cinsiyete göre farklılık göstermektedir. Buna göre; kızların erkeklere oranla daha çok fast- food tükettikleri (p<0.001), ancak anoreksiya ve bulimiya gibi hastalıklardan korunmak için daha sağlıklı beslenmeye çalıştıkları (p<0.001) saptanmıştır. Ayrıca kızlar toplumu etkileyen HIV/AIDS ve hepatit gibi ciddi hastalıklar hakkında daha çok bilgi sahibi olmak istemekte (p<0.01) ve toplumda madde bağımlılığı ve alkolizmin yaygınlaşmasının daha çok kaygı verici olduğunu düşünmektedirler (p<0.001). Diğer yandan erkeklerin kızlara kıyasla daha çok suça eğilimli arkadaşlarının olması dikkat çekici bir bulgudur (p<0.05) (Çizelge 3.2).

Gençlerin toplum sağlığı ile ilgili konulardaki algıları ve duyarlılıkları yaşa göre istatistiksel açıdan farklılık göstermemektedir (Çizelge 3.2).

Gençlerin öğrenim gördükleri temel bilim alanına göre; sağlık bilimleri ve sosyal bilimler alanlarında öğrenimini sürdüren gençlerin, fen bilimleri öğrencilerine kıyasla daha çok sağlıklı ürünleri seçebildikleri (p<0.001) ve yine sağlık bilimleri ve sosyal bilimler alanlarında öğrenci olan gençlerin daha az fast–food tükettikleri (p<0.05)bulunmuştur. Ayrıca fen bilimleri alanında öğrenim gören gençlerin sağlık bilimleri alanında öğrenci olan gençlere oranla daha çok suça eğilimli arkadaşlarının olması istatistiksel açıdan da anlamlıdır (p<0.05) (Çizelge 3.2).

(8)

Çizelge 3.1. Gençlerin sağlıklı yaşama ilişkin toplumsal refah algıları

Sağlıklı yaşam Kesinlikle

katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum katılmıyorumKesinlikle TOPLAM

Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Sayı %

1. Sağlıklı yiyecekleri seçebilirim. 83 27.7 117 39.0 58 19.3 29 9.7 3 4.3 300 100.0

2. Toplumu etkileyen HIV/AIDS ve hepatit gibi ciddi

hastalıklar hakkında bilgi sahibi olmak isterim. 169 56.3 107 35.7 12 4.0 8 2.7 4 1.3 300 100.0

3. Çok fazla fast-food tüketirim. 29 9.7 62 20.7 47 15.7 108 36.0 54 18.0 300 100.0

4. Suça eğilimli arkadaşlarım vardır. 28 9.3 46 15.3 52 17.3 78 26.0 96 32.0 300 100.0

5. Sağlıklı cinsel yaşam için korunurum. 151 50.3 85 28.3 39 13.0 14 4.7 11 3.7 300 100.0

6. Anoreksiya ve bulimiya gibi hastalıklardan korunmak

için sağlıklı diyet yaparım. 60 20.0 73 24.3 59 19.7 69 23.0 39 13.0 300 100.0

7. AIDS’li birinin toplum içinde kabul görmesi ve

yaşaması gerekir. 128 42.7 115 38.3 39 13.0 13 4.3 5 1.7 300 100.0

8. Toplumda madde bağımlılığı ve alkolizmin

yaygınlaşması kaygı vericidir. 195 65.0 73 24.3 14 4.7 7 2.3 11 3.7 300 100.0

(9)

Çizelge 3.2. Gençlerin sağlıklı yaşama ilişkin toplumsal refah algılarının cinsiyet, yaş ve temel bilim alanına t-testi ve ANOVA sonuçları

Sağlıklı yaşam

Cinsiyet

n

_x

_S

_t

Yaş

n

_x

_S

_t

_{Temel Bilim}

Alanı

n

_x

_F

_p

Anlamlı

fark

1. Sağlıklı yiyecekleri seçebilirim. Kız 168 3.82 1.07 0.99 -20 183 3.70 1.07 1.20 Sağlık Bilimleri 49 4.14 7.10 0.001*** 1-2 2-3

Erkek 132 3.69 1.12 21+ 117 3.85 1.13 Fen Bilimleri 100 3.47

Sosyal Bilimler 151 3.83 2. Diğer insanların benimle

ilgili değerlendirmelerinden hoşlanmam. Kız 168 4.54 0.70 2.59** -20 183 4.44 0.79 1.19 Sağlık Bilimleri 49 3.76 0.67 0.514

-Erkek 132 4.30 0.91 21+ 117 4.42 0.83 Fen Bilimleri 100 4.55

Sosyal Bilimler 151 4.40 3. Çok fazla fast-food

tüketirim. Kız 168 2.88 1.22 3.18** * -20 183 2.87 1.21 3.41*** Sağlık Bilimleri 49 2.27 4.16 0.017* 1-2 1-3

Sosyal Bilimler 151 2.68 4. Suça eğilimli arkadaşlarım vardır. Kız 168 2.28 1.23 2.38* -20 183 2.42 1.33 0.31 Sağlık Bilimleri 49 2.06 4.30 0.014* 1-2

Sosyal Bilimler 151 2.38 5. Sağlıklı cinsel yaşam için

korunurum. Kız 168 4.24 1.07 1.27 -20 183 4.18 1.11 0.21 Sağlık Bilimleri 49 4.20 2.83 0.061

Sosyal Bilimler 151 4.29 6. Anoreksiya ve bulimiya

gibi hastalıklardan korunmak için sağlıklı diyet yaparım. Kız 168 3.46 1.29 4.62** * -20 183 3.11 1.31 0.72 Sağlık Bilimleri 49 4.17 0.65 0.524

Sosyal Bilimler 151 3.09 7. AIDS’li birinin toplum

içinde kabul görmesi ve yaşaması gerekir. Kız 168 4.21 0.83 1.02 -20 183 4.17 0.96 0.35 Sağlık Bilimleri 49 4.10 0.13 0.881

Sosyal Bilimler 151 4.18 8. Toplumda madde bağımlılığı ve alkolizmin yaygınlaşması kaygı vericidir. Kız 168 4.68 0.65 5.03** * -20 183 4.44 1.01 0.09 Sağlık Bilimleri 49 4.51 0.93 0.397

Sosyal Bilimler 151 4.50

(10)

10

3.2.2. Toplumsal refah: Sosyo- kültürel ve ekonomik yaşam

Bu bölümde gençlerin sosyo-kültürel ve ekonomik yaşam ile ilgili geleceğe ilişkin kaygı duydukları ve toplumsal refah açısından duyarlı oldukları konular ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Gençlerin büyük çoğunluğu (%63.0, %30.0) bugün yapılan yanlışların gelecekte olumsuz sonuçlar ortaya çıkaracağının bilinmesi gerektiğini düşünmektedirler. Ayrıca gençlerin toplumun geleceği ve toplumsal refah açısından en çok kaygı duydukları konular; iş bulma olanaklarının gittikçe zorlaşması (%60.3, %33.0), yeterince para kazanamama ile ilgili kaygıların artması (%47.3, %43.3), meslek seçiminin gittikçe zorlaşması (%50.7, %39.3) ve toplumdaki evsiz, yoksul ve muhtaç insanların sayısının artmasıdır (%51.3, %37.0). Bu sonuçlardan gençlerin toplumsal refah açısından, geleceğe ilişkin en çok ekonomik koşullar, yoksulluk ve iş bulma olanakları ile ilgili kaygı duydukları anlaşılmaktadır. Bunun yanı sıra gençlerin çoğunluğu dünyanın gittikçe kötüleştiğini düşünmekte (%50.7, %34.3), gelecekte yaşam koşullarının daha zor olacağına inanmakta (%53.7, %30.7) ve toplumdaki sorunları (evsizlik, madde bağımlılığı vb.)olan bireylere yardımcı olabilmek için olanakların yetersiz olduğunu düşünmektedirler (%45.3, %40.0) (Çizelge 3.3).

Gençlerin çoğunluğu (42.3,%39.3) cinsel tacize uğramış insanlarının sayısının gün geçtikçe artmasından endişe duymaktadırlar. Diğer yandan gençler; ailedeki krizler ile başa çıkabileceklerini belirtmektedirler (%33.7, %49.7). Ancak evlilik ile ilgili seçeneklerin ekonomik ve sosyal açıdan daha sınırlı hale geldiğini (%37.0, %42.0) ve toplumun sosyo-ekonomik ve kültürel açıdan kötüleştiğini (%39.0, %37.0) düşünmektedirler. Gençlerin çoğunluğu (%37.3, %29.7) gelecekte bir dünya savaşının olacağına inanmakta ve hükümet seçimleri ile ilgilenmektedirler (%33.3, %37.7) (Çizelge 3.3).

Gençler çoğunlukla (%34.3, %36.3) doğru arkadaş seçiminin zorlaştığını düşünmekte; aile ilişkileri açısından anne ve babanın beklentilerini yeterince karşılamak gerektiğini (%26.3, %44.3) belirtmektedirler. Ancak gençlerin bir kısmı (%30.7, %35.0) gerektiğinde anne ve babadan ayrı bir evde yaşamanın uygun olduğunu da söylemektedirler (Çizelge 3.3).

Gençler gelecekte de cinsiyet ayrımcılığı sona ermeyeceği için kaygılanmakta (%28.0, %40.0) ve toplumdaki her bireyin eğitim hakkından eşit olarak yararlanmadığını düşünmektedirler (%31.3, %48.0). Gençlerin eğitimlerini

(11)

11

sürdürdükleri okul ortamının güvenli olup olmadığı konusunda kararsız oldukları (%29.7), %26.3’ünün okul ortamının güvenli olduğunu düşündükleri, yaklaşık üçte birinin ise (%14.0, %22.0) bu fikre katılmadıkları belirlenmiştir. Gençlerin yarısından fazlası (%40.7, %14.7) evlilik dışı ilişki yaşanabilir düşüncesine kesinlikle katılmamakta ya da katılmamaktadırlar. Gençlerin yaklaşık dörtte biri (%13.3, %17.7) bu fikri desteklemektedirler (Çizelge 3.3).

Cinsiyet değişkenine göre; kızlar cinsel tacize uğramış insanların sayısının gün geçtikçe artmasından erkeklere oranla daha çok endişelenmekte (p<0.001), iş bulma olanaklarının gittikçe zorlaşmasından daha çok kaygı duymaktadırlar (p<0.05). Erkekler ise aile ilişkilerindeki sıcaklık ve yakınlığın gün geçtikçe daha çok azaldığını düşünmekte (p<0.05) ve evlilik dışı ilişkinin yaşanabilmesi fikrini kızlara oranla daha çok desteklemektedirler (p<0.001) (Çizelge 3.4).

Gençlerin sosyo-kültürel ve ekonomik konulara ilişkin kaygıları ve toplumsal refah algıları yaşa göre farklılık göstermektedir. Buna göre; 20 ve daha küçük yaştaki gençlerin okul ortamlarını güvenli bulmadıkları (p<0.05), toplumun sosyo- ekonomik ve kültürel açıdan kötüleştiğini (p<0.05) ve evlilik ile ilgili seçeneklerin ekonomik ve sosyal açıdan daha sınırlı hale geldiğini düşündükleri (p<0.01), iş bulma olanaklarının gittikçe zorlaştığını belirttikleri (p<0.05), gerektiğinde anne ve babadan ayrı bir evde yaşamanın uygun olduğu fikrine daha çok katıldıkları (p<0.05) belirlenmiştir. Diğer yandan 21 ve daha büyük yaştaki gençler toplumdaki her bireyin eğitim hakkından eşit olarak yararlandığını düşünmektedirler (p<0.05) (Çizelge 3.4).

Ayrıca gençlerin öğrenim gördükleri temel bilim alanının da toplumsal refah algılarını bazı konularda etkilediği gözlenmektedir. Sağlık bilimleri alanında öğrenim gören gençlerin, fen ve sosyal bilimler alanlarında öğrenim gören gençlere kıyasla gelecekte yaşam koşullarının daha zor olacağına inandıkları (p<0.05) ve gelecekte bir dünya savaşı olacağını düşündükleri (p<0.05), toplumdaki her bireyin eğitim hakkından eşit olarak yararlanmadığını belirttikleri (p<0.01) saptanmıştır. Ayrıca sağlık bilimleri alanında öğrenimini sürdüren gençlerin, sosyal bilimler alanında öğrenim gören gençlere kıyasla dünyanın gittikçe kötüleştiğine daha çok inandıkları belirlenmiştir (p<0.05) (Çizelge 3.4).

(12)

Çizelge 3.3. Gençlerin sosyo-kültürel ve ekonomik yaşama ilişkin toplumsal refah algıları

Sosyo- kültürel ve ekonomik yaşam ile ilgili konular Kesinlikle

katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum

Kesinlikle katılmıyorum

TOPLAM

Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Sayı %

1. Gelecekte yaşam koşullarının daha zor olacağına inanıyorum. 161 53.7 92 30.7 23 7.7 19 6.3 5 1.7 300 100.0

2. Cinsiyet ayrımcılığının sona ereceğine inanmıyorum. 84 28.0 120 40.0 43 14.3 35 11.7 18 6.0 300 100.0

3. Dünya gittikçe kötüleşiyor. 152 50.7 103 34.3 31 10.3 12 4.0 2 0.7 300 100.0

4. Gelecekte bir dünya savaşının olacağına inanıyorum. 112 37.3 89 29.7 71 23.7 24 8.0 4 1.3 300 100.0

5. Hükümet seçimleri ile ilgilenmiyorum. 24 8.0 39 13.0 25 8.3 99 33.0 113 37.7 300 100.0

6. Okul ortamının güvenli olduğunu düşünmüyorum. 42 14.0 66 22.0 89 29.7 79 26.3 24 8.0 300 100.0

7. Cinsel tacize uğramış insanların sayısı gün geçtikçe artmaktadır. 127 39.7 118 39.3 36 12.0 15 5.0 4 1.3 300 100.0

8. Toplumdaki evsiz, yoksul ve muhtaç insanların sayısı artmaktadır. 154 51.3 111 37.0 20 6.7 10 3.3 5 1.7 300 100.0

9. Toplumdaki her bireyin eğitim hakkından eşit olarak yararlandığını düşünürüm. 144 48.0 94 31.3 32 10.7 94 31.3 144 48.0 300 100.0

10. Bugün yapılan yanlışların gelecekte olumsuz sonuçlar ortaya çıkaracağı bilinmelidir. 189 63.0 90 30.0 10 3.3 4 1.3 7 2.3 300 100.0

11. Toplumun sosyo-ekonomik ve kültürel açıdan kötüleşmektedir. 117 39.0 111 37.0 54 18.0 13 4.3 5 1.7 300 100.0

12. Toplumun depresyona sürüklendiğini düşünüyorum. 94 31.3 120 40.0 61 20.3 20 6.7 5 1.7 300 100.0

13. Yeterince para kazanamama ile ilgili kaygılar artmaktadır. 142 47.3 130 43.3 17 5.7 10 3.3 1 0.3 300 100.0

14. Meslek seçimi gittikçe zorlaşmaktadır. 152 50.7 118 39.3 15 5.0 12 4.0 3 1.0 300 100.0

15. Evlilik ile ilgili seçenekler ekonomik ve sosyal açıdan daha sınırlı hale gelmektedir. 111 37.0 126 42.0 42 14.0 19 6.3 2 0.7 300 100.0

16. İş bulma olanakları gittikçe zorlaşmaktadır. 181 60.3 99 33.0 8 2.7 8 2.7 4 1.3 300 100.0

17. Doğru arkadaş seçimi zorlaşmaktadır. 103 34.3 109 36.3 41 13.7 42 14.0 5 1.7 300 100.0

18. Gerektiğinde anne ve babadan ayrı bir evde yaşamanın uygun olduğunu düşünüyorum. 92 30.7 105 35.0 46 15.3 27 9.0 30 10.0 300 100.0

19. Anne ve babanın beklentilerini yeterince karşılamak gerekir. 79 26.3 133 44.3 52 17.3 30 10.0 6 2.0 300 100.0

20. Ailedeki krizlerle başa çıkılabilir. 101 33.7 149 49.7 41 13.7 7 2.3 2 0.7 300 100.0

21. Aile ilişkilerindeki sıcaklık ve yakınlık giderek azalmaktadır. 31 10.3 89 29.7 66 22.0 75 25.0 39 13.0 300 100.0

22. Toplumdaki sorunlu (madde bağımlısı, evsiz vb.) bireylere yardımcı olabilmek için olanaklar yetersizdir.

136 45.3 120 40.0 22 7.3 18 6.0 4 1.3 300 100.0

23. Evlilik dışı ilişki yaşanabilir. 40 13.3 53 17.7 41 13.7 44 14.7 122 40.7 300 100.0

(13)

13

Çizelge 3.4. Gençlerin sosyo-kültürel ve ekonomik yaşama ilişkin toplumsal refah algılarının cinsiyet, yaş ve temel bilim alanına t-testi ve ANOVA sonuçları

Sosyo- kültürel ve ekonomik yaşam

Cinsiyet

n

_x

S

t

Yaş

n

_x

S

t

Temel Bilim

Alanı

n

_x

F

p

Anlamlı

fark

1. Gelecekte yaşam koşullarının daha zor Kız 168 4.36 0.90 1.61 -20 183 4.25 1.01 0.71 Sağlık Bilimleri 49 4.61

3.58 0.029* 1-2

olacağına inanıyorum. Erkek 132 4.18 1.05 21+ 117 4.33 0.91 Fen Bilimleri 100 4.26

Sosyal Bilimler 151 4.19 1-3

2. Cinsiyet ayrımcılığının sona ereceğine

inanmıyorum. Kız

168 3.83 1.08 1.75 -20 183 3.64 1.18 1.57 Sağlık Bilimleri 49 4.04

2.25 0.107

Sosyal Bilimler 151 3.68 3. Dünya gittikçe kötüleşiyor. Kız 168 4.35 0.83 0.95 -20 183 4.33 0.87 0.76 Sağlık Bilimleri 49 4.59

3.97 0.020* 1-3

Sosyal Bilimler 151 4.20 4. Gelecekte bir dünya savaşının olacağına Kız 168 3.93 0.99 0.04 -20 183 4.02 0.93 1.81 Sağlık Bilimleri 49 4.30

3.88 0.022* 1-2

inanıyorum. Erkek 132 3.94 1.07 21+ 117 3.80 1.15 Fen Bilimleri 100 3.87 1-3

Sosyal Bilimler 151 3.86 5. Hükümet seçimleri ile ilgilenmiyorum. Kız 168 2.18 1.18 0.43 -20 183 2.24 1.31 0.57 Sağlık Bilimleri 49 2.29

2.76 0.065

Sosyal Bilimler 151 2.04 6. Okul ortamının güvenli olduğunu

düşünmüyorum.

Kız 168 3.14 1.15 1.01 -20 183 3.19 1.15 2.04 Sağlık Bilimleri 49 2.96

2.08 0.126

Sosyal Bilimler 151 2.99 7. Cinsel tacize uğramış insanların sayısı

gün geçtikçe artmaktadır.

Kız 168 4.31 0.80 3.16*** -20 183 4.19 0.87 0.66 Sağlık Bilimleri 49 4.37

1.48 0.228

Sosyal Bilimler 151 4.11 8. Toplumdaki evsiz, yoksul ve muhtaç

insanların sayısı artmaktadır.

1.91 0.150

Sosyal Bilimler 151 4.29 9. Toplumdaki her bireyin eğitim Kız 168 1.82 1.08 1.08 -20 183 1.77 1.02 2.09 Sağlık Bilimleri 49 2.39

6.57 0.002** 1-2 hakkından eşit olarak yararlandığını Erkek 132 1.95 1.14 21+ 117 2.04 1.21 Fen Bilimleri 100 1.74 1-3

düşünürüm. Sosyal Bilimler 151 1.80

10. Bugün yapılan yanlışların gelecekte olumsuz sonuçlar ortaya çıkaracağı bilinmelidir.

1.31 0.273

Sosyal Bilimler 151 4.53 11. Toplumun sosyo-ekonomik ve kültürel

açıdan kötüleşmektedir.

2.82 0.061

(14)

14

Çizelge 3.4. Gençlerin sosyo-kültürel ve ekonomik yaşama ilişkin toplumsal refah algılarının cinsiyet, yaş ve temel bilim alanına t-testi ve ANOVA sonuçları

Sosyo- kültürel ve ekonomik yaşam

Cinsiyet

n

_x

_S

_t

Yaş

n

_x

_S

_t

_{Temel Bilim}

Alanı

n

_x

F p Anla

mlı fark

12. Toplumun depresyona sürüklendiğini düşünüyorum.

1.24 0.291

Sosyal Bilimler 151 4.01 13. Yeterince para kazanamama ile ilgili

kaygılar artmaktadır. Kız

0.10 0.908

Sosyal Bilimler 151 4.36 14. Meslek seçimi gittikçe zorlaşmaktadır. Kız 168 4.45 0.68 2.37 -20 183 4.39 0.82 1.08 Sağlık Bilimleri 49 4.35

0.26 0.771

-Erkek 132 4.22 0.98 * 21+ 117 4.28 0.85 Fen Bilimleri 100 4.30

Sosyal Bilimler 151 4.38 15. Evlilik ile ilgili seçenekler ekonomik Kız 168 4.06 0.93 0.51 -20 183 4.19 0.83 2.61 Sağlık Bilimleri 49 4.27

2.39 0.094 -ve sosyal açıdan daha sınırlı hale Erkek 132 4.11 0.87 21+ 117 3.91 0.99 ** Fen Bilimleri 100 3.94

gelmektedir. Sosyal Bilimler 151 4.12

16. İş bulma olanakları gittikçe Kız 168 4.60 0.66 2.95 -20 183 4.56 0.74 2.04 Sağlık Bilimleri 49 4.47

0.01 0.986

-zorlaşmaktadır. Erkek 132 4.33 0.91 21+ 117 4.37 0.86 * Fen Bilimleri 100 4.48

Sosyal Bilimler 151 4.49 17. Doğru arkadaş seçimi zorlaşmaktadır. Kız 168 3.98 1.09 1.80 -20 183 3.93 1.07 1.15 Sağlık Bilimleri 49 3.80

0.17 0.848

Sosyal Bilimler 151 3.89 18. Gerektiğinde anne ve babadan ayrı bir Kız 168 3.61 1.25 0.93 -20 183 3.80 1.18 2.13 Sağlık Bilimleri 49 3.06

7.31 0.001*** 1-2 evde yaşamanın uygun olduğunu Erkek 132 3.75 1.30 21+ 117 3.48 1.39 * Fen Bilimleri 100 3.86

düşünüyorum. Sosyal Bilimler 151 3.75 1-3

19. Anne ve babanın beklentilerini yeterince karşılamak gerekir.

0.66 0.518

Sosyal Bilimler 151 3.80 20. Ailedeki krizlerle başa çıkılabilir. Kız 168 4.13 0.76 0.06 -20 183 4.15 0.75 0.55 Sağlık Bilimleri 49 4.10

0.53 0.592

Sosyal Bilimler 151 4.18 21. Aile ilişkilerindeki sıcaklık ve

yakınlık giderek azalmaktadır. Kız

0.02 0.982

Sosyal Bilimler 151 2.99 22. Toplumdaki sorunlu (madde Kız 168 4.24 0.92 0.39 -20 183 4.31 0.87 2.04 Sağlık Bilimleri 49 4.35

0.68 0.506 -bağımlısı, evsiz vb.) bireylere yardımcı Erkek 132 4.20 0.91 21+ 117 4.09 0.97 * Fen Bilimleri 100 4.16

olabilmek için olanaklar yetersizdir. Sosyal Bilimler 151 4.22

23. Evlilik dışı ilişki yaşanabilir. Kız 168 2.08 1.29 5.58 -20 183 2.42 1.47 0.91 Sağlık Bilimleri 49 2.08

2.88 0.058 -Erkek 132 3.00 1.57 *** 21+ 117 2.58 1.53 Fen Bilimleri 100 2.70

(15)

15

4. SONUÇ VE ÖNERİLER

Gençlerin toplumun geleceğine ve toplumsal refaha ilikin konulardaki duyarlılık ve kaygılarının sağlıklı yaşam ile sosyo-kültürel ve ekonomik yaşam başlıkları altında incelendiği bu araştırmada;

- Gençlerin toplum sağlığı ile ilgili konularda en çok toplumda madde bağımlılığı ve alkolizmin yaygınlaşması konusunda kaygılandıkları ve toplumu etkileyen HIV/AIDS ve hepatit gibi ciddi hastalıklar konusunda bilgi sahibi olmak istedikleri,

- Cinsiyet ve temel bilim alanının genel olarak gençlerin sağlıklı yaşam ile ilgili konulardaki algıları ve duyarlılıkları üzerinde etkili olduğu,

- Sosyo-kültürel ve ekonomik yaşam ile ilgili olarak, bugün yapılan yanlışların gelecekte olumsuz sonuçlar ortaya çıkaracağının bilinmesi gerektiğini düşündükleri ve en çok iş bulma olanakları ve yeterince para kazanma ile ilgili kaygı duydukları,

- Cinsiyet, yaş ve temel bilim alanı gibi değişkenlerin genel olarak gençlerin sosyo-kültürel ve ekonomik yaşam açısından toplumsal refaha ilişkin konulardaki algıları ve duyarlılıkları üzerinde etkili olduğu belirlenmiştir. Bu araştırmada elde edilen sonuçlar; Poole ve Cooney (1987)’in Singapurlu ve Avusturalyalı gençler üzerinde yaptıkları araştırma ile Violato ve Holden (1988)’in Kanadalı gençler üzerinde yaptıkları araştırmanın sonuçlarını destekler niteliktedir. Sözü edilen bu araştırmalarda da toplumsal refah açısından gençlerin en çok iş bulabilme olanakları, ekonomik koşullar ve madde bağımlılığının yaygınlaşması konusunda kaygı duydukları belirlenmiştir.

Bu noktada özellikle Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde gençlerin ekonomik koşullarını iyileştirebilecek ve meslek sahibi olabilecekleri eğitim programlarının planlanması ve uygulanması önemlidir. Ayrıca sağlık ve eğitim hizmetleri ile diğer toplumsal hizmetlerin kalitesi artırılarak, toplumda yaşayan her bireyin bu destek ve yardımlara eşit bir şekilde ulaşabilirliği sağlanmalıdır.

Gençlerin toplumsal refah açısından geleceğe ilişkin kaygı düzeylerini azaltacak, onların hem fiziksel, hem de mental olarak daha sağlıklı bir şekilde yaşamlarını sürdürebilmelerine yardımcı olacak hizmetlerin yaygınlaştırılması, bu konuda gerekli politikaların oluşturulması ve uygulanması önerilebilir.

(16)

16

Kaynaklar

Alzubaidi, A., Upton, G. and Baluch, B. 1998. “Expressed concerns of Yemeni adolescents”, Adolescence, 33 (129): 193-208.

Ang, R.P., W.H. Chong, V.S. Huan & L.S. Yeo. 2007. “Validation of the adolescent concerns measure (acm): evidence from explaratory and confirmatory factor analysis”, Adoleccence, 42 (166): 221-240.

Anonymous. 2008. “The key to a happy and healthy life”. Web Sitesi: http://www.sportsdoctor.com/chg/emotional.html. Erişim Tarihi: 25.04.2008.

Boehm,K.E., Schondel, C.K. 1999. “Marlowe, A.L. and Manke-Mitchell, L. 1999. Teens’ concerns: A national evaluation”, Adolescence, 34, 523-529. Çakmak, Ö, Hevedanlı, M. 2005. “Eğitim ve Fen-Edebiyat Fakülteleri Biyolojik

Bölümü öğrencilerinin kaygı düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (14): 115-127. Federico, R.C. 1990. Social welfare in Today’s world. McGraw-Hill Pub., Comp.

New York.

Güleri, M. 1994. “Üniversiteli ve işçi gençliğin gelecek beklentileri ve kötümserlik-iyimserlik düzeyleri”, Kriz Dergisi, 6 (1): 55-65.

Hui, E.K.P. 2000. “Personel concerns and their causes: Perceptions of Hong-Kong Chinese adolescent students”. Journal of Adolescence, 23, 189-203. Mau, S. 2004. “Welfare regimes and the norms of social Exchange”, Current

Sociology, 52 (1): 53-74.

Poole, M.F. and Cooney, G.H. 1987. “Orientation to the future: A comparison of adolescents in Australia and Singapore”, Journal of Youth and

Adolescence, 16 (2), 129-151.

Porteous, M.A. 1985. “Developmental aspects of adolescent problem disclosure in England and Ireland”. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 26, 465-478.

Schultz, J.B. 1989. “AHEA’s survey of American teens”, Journal of Home

Economics, Summer (1989): 27-39.

Tümerdem, R. 2007. “Dicle Üniversitesi Eğitim Fakültesi ve Fen-Edebiyat Fakültesi Kimya son sınıf öğrencilerinin kaygılarını etkileyen etmenler”,

Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (20): 32-45.

Violato, C. And Holden, W.B. 1988. “A confirmatory factor analysis of a four- factor model of adolescent concerns”. Journal of Youth and

Adolescence, 17, 101-113.

Wong, C.K., Wong, K.Y. and Mok, B.H. 2006. “Emotions, self-interest and support for social welfare in a Chinese society with reference to a Dutch study on welfare legitimacy”, International Journal of Social Welfare, 2006 (15): 302-313.

Yeo, L.S., R.P. Ang, W.H. Chong & V.S. Huan. 2007. “Gender differences in adolescent concerns and emotional well-being: perceptions of Singaporean adolescent students”, The Journal of Genetic Psychology, 168 (1): 63-80.