Başlık: DENEYSEL FASCİOLA GİGANTİCA ENFEKSİYONUNUN KOYUNLARIN CANLI AĞIRLIKLARINA ETKTSİYazar(lar):TİĞİN, Yılmaz ;BAYŞU, Nihat ;GÜRALP, NevzatCilt: 18 Sayı: 1 DOI: 10.1501/Vetfak_0000000427 Yayın Tarihi: 1971 PDF

(1)

A.

(J.

Veteriner Fakültesi Parazitoloji ve Helmintoloji Kürsüsü Prof Dr. Nevzat Güralp

FASCtOLA GİGANTİCA İLE ENFEKTE EDİLMİş KOYUN-LARıN SERUMUNDA SPEStFtK KARACİGER ENZiMLERİNİN DİAGNOZ YÖNüNDEN ÖNEMİ VE BU ENFEKSİYON

DO-LAYLSI İLE KAN TABLOSUNDA MEYDANA GELEN DEGİştKLİKLER

*

3. DENEYSEL FASCtOLA GİGANTtCA ENFEKSİYONUNUN

KOYUNLARıN CANLı AGIRLIKLARINA ETKtsİ* Yılmaz Tiğin** Nihat Bayşu*** Nevzat Güra1p****

The effect of experiment al Fasciola gigantica infection on the weight gain of sheep

Summary Twenty male and one year old fat tailcd Akkaraman sheep were used in this experiment. Eight ofthem were infeeted with 100 and the other eight were infected with 50' F. gigantica metacereariae and four sheep were kept as controls. The metacercariae were gi-ven as a single or divided doses. All sheep were weighed three times with one week intervals before infection and continued until the end of the experiment. All sheep were kept in the same plaee and fed same food. The average weight lost of the group whieh was infceted with 100 metacereariae was 226 grams, whereas the second group which was infeeted with 50 metacercariae gained 566 grams. During the experiment period the average weight gain of the four control animals wa, 6.908 grams.

Özet Bu denemede 20 adet bir yaşında, erkek akkaraman koyun kullanılmıştır. Bu koyunların 8 iSO, 8 i ise 100 Fasciola gigantica metaserkeri ile enfekte edilmiş, 4 hayvan kontrololarak tutulmuştur. Enfeksiyondan önce koyunlar birer hafta ara ile üç defa tartılmış ve tartım işine enfeksiyondan sonraki XVI. haftaya kadar devam edilmiştir. Bütün koyunlar aynı şartlarda muhafaza edilmiş, aynı gıdalar ile beslenmişlcrdir. 100 metascrkcr verilerek

* Bu ara:ştırma Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu tarafından desteklen-miştir (Proje No. VHAG 23/60).

** A.Ü. Veteriner Fakültesi Parazitoloji ve Helmintoloji Kürsüsü Doçenti, Ankara, Türkiye.

*** .'\.Ü. Veterincr Fakültesi Biyokimya Kürsüsü Dr. Asistanı, Ankara, Türkiye

**** A.Ü. Veteriner Fakültesi Parazitoloji ve Helmintoloji Kürsüsü Profesörü, Ankara, Türkiye.

(2)

112 Yılmaz 'fiğin • Nihat Bayşu. Nevzat Güralp

enfekte edilen gurupıa orıalama 226 gr. canlı agırıık kaybı olmasına karşılık 50 melascrkcl' verilen gurupla 566 gram ve konIrol gurubunda ise 6.908 gram canlı ağırlık kazancı olmuş-tur.

Giriş

Fasciola gigantica cvcil ruminantlarımızda Fasciola hepatica kadar yaygın olmamakla beraber meydana getirdiği hastalık dolayısı ile tclefat oranı daha yüksektir. Yurdumuzun bir çok kısmında varlığı bildirilmekle beraber en yaygın olduğu yerler Hatay, Adana ve Bursa bölgeleridir.

Fasciola gigaııtica'ya yakalanmış hayvanlarda canlı ağırlık ka-yıpları üzerinde yurdumuzda yapılmış hiç bir araştırma mevcut değil-dir. Yabancı araştırıcılar arasında Condy (ı), deneysel olarak F. gi-gantica ile enfekte edilen koyunlarda canlı ağırlık kayıpları üzerinde durmuştur. Condy (ı), beş koyunun her birine ıo, 20,4°,5° ve 60 F. gigantica metaserkeri vererek enfekte etmiş, iki koyunu kontrololarak tutmuştur. ı 93 günlük deney süresi boyunca enfekte koyunların kont-rollara kıyasla istatistiki analizler için çok az olmakla beraber canlı ağırlık kazanmada geri kaldıklarını tesbit etmiştir.

Yurd umuzda F. gigantica ile enfekte koyunların canlı ağırlık kayıpları hususunda yapılmış hiç bir araştırma olmaması, diğer ülke-lerde de bu konu üzerinde fazla durulmaması nedeni ile bu araştırma ya pılmıştır.

Materyal ve Metod

Bu denemede 20 adet erkek, bir yaşında akkaraman koyun kul-lanılmıştır. Bütün koyunlar parazit taşısın taşımasın belirli aralıklarla birer kapsül Carbon tetrachlorure, 25 mg.kg. Hetolin, ı 5 mg.jkg. Tetramisole ve 75 mg.jkg. Thiabendazole ile tedavi edilmişlerdir. Yapılan son gaita muayenelerinde hiç bir parazit taşımadıldarı an-laşıldıktan !5 gün sonra koyunlar 4 er hayvanlık 5 guruba ayrılmış,

bir gurup kontrololarak tutulmuş, kalan 4 gurup değişik sayıda F. gigantica metaserkeri ile enfekte edilmiştir. Enfekte edilen 16 koyunun 8 ine 100, 8 ine de 50 şer F. gigantica metaserkeri jeH'ttin kapsül içinde

sabah aç karnına yutturularak verilmiştir. Enfeksiyon için kullanılan metaserkerlerin hepsi de birer haftalıktılar. ı00 metaserker verilen hayvanların 4 üne 50 şer metaserker üç gün ara ile 2 doz halinde, 4

üne ise her gün 25 cr metaserker olmak üzere arka arkaya dört günde verilmiştir. 50 metaserker verilerek enfekte edilen koyunların 4 üne 50 metascrkcl' bir defada, 4 üne ise günde 25 metaserker olmak üzere iki günde arka arkaya verilmiştir.

(3)

Fasciola Gigantica ve Canlı ağırlık 113

Enfeksiyondan önce bütün koyunlar birer hafta ara ile tartılmış-lar, tartım işine deney sonu olan XVI. haftaya kadar, günün aynı saatinde olmak üzere birer hafta ara ilc devam edilmiştir.

Enfekte ve kontrololarak bırakılan koyunlar aynı yerde ve aynı şartlarda muhafaza edildikleri gibi, hepsi de kuru ot ve yem sanayiinin bileşiminde

%

22 protein bulunan pellet koyun yemi ile

beslenmişler-dir.

Denemeden elde edilen verilerin, variyans analizi tekniği ile is-tatistik kontrolu yapılmış ve gurupların farklılıkları ortaya konmuştur.

Sonuçlar

Aynı şartlarda ve aynı gıdalar ile beslenmelerine rağmen enfekte guruplar ile kontrol gurubu arasında canlı ağırlık kazanmada farklar tesbit edilmiştir (Grafik ı ve 2). Kilo durumlarındaki değişiklikler, enfeksiyondan önce yapılan üç tartım ortalaması ile deney sonunda yapılan tartım arasındaki farktan elde edilmiştir. Grafiklerde her

koyunun deney sonunda kazandığı ve kayıp ettiği canlı ağırlık ayrı

- o _ ••••

-.- ....•.Aldıklarr metaserker Sayısına göre guruplar

50 + 50' '_'_'_'_'_'_' 25+25+25+25 _ 50 25+25 .... H... .... . Kontrol+-+ .•..•..•..•..•..•..-t; .•• 46 /'5 44 -a .x 43 -!

'2 .

~ '01 c ₄₁

c:

40 o u 39 38 37 36 35 O 2 3 i. 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16

Enfeksiyondan sonraki haftalar (Grafik 1)

Grafik i. Enfekte ve kontrol gruplarının deney süresince canlı ağırlıkları. Diagram i. The live weight of the infeeted and control groups during the experiment

(4)

114

Koıun ~c.

Yılmaz Tiğin • Nihat Bayşu • Nevzat Güralp

428

i

"

..

•• 430 _!BE ~

..

or '" N 431

ii

"

.

_.,

'" ~ 432 o _""

'"

..

LO ,.. "

.•

•..

LO ll:

..

OrtalUla

.•

.

_~ :y " !l '< LO < 4)4

i

~olLA ~ N

.•

•• '"

.,

436

•

,..

.•

.,

..

e

N

"

437

-

'" LA •• ,..

..

_..

•..

_•..

•

N " o 4J8 _'"

..

Q. " •• Ei ertıılama

:~

N _'" ii '" o:

.,

LI

•..

~ cııı

..

440

• ..•

Gc

•..

LI

•• H1

.,

443 i vt o 4H

•

Orta1aıııa

L

446

181

H7

mU888S

N H9

_ilUB9SB~

vi

•

N 450 _'" Or~alaıııa

_ILLE

426

_{.B8B813ml!S8BB~}

4J3

.88e~

439

~aS98SeBB!.~

.~

~.B~~"

co 445 CT c Ortal ••••

~as-.~

Grafik 2. Enfekte ve kontrol her koyunun deney sonunda kazandı~ı canlı a~ırlık. Diagram 2. The live weight gains of each infected and control sheep at the

(5)

Fa8ciola Gigantica ve Canlı ağırlık llS

ayrı verildiği gibi ba~langıçtaki ve deney süresince kiloları guruplar halinde de verilmi~tir.

Bu grafiklerin tetkikinden de anla~ılacağı gibi 50+ 50

=

100 metaserker verilerek enfekte edilen gurupta ba~langıca göre de-ney sonunda i13 gram, 25 + 25 + 25 + 25

=

100 metaserker

verilen gurupta ise 34° gram canlı ağırlık kaybı olmu~(100 metaserker verilen iki gurubun ortalama canlı ağırlık kaybı 226 gram), 50 meta-serkerin bir defada verildiği gurupta 226, 25 + 25 = 50 ~eklinde iki doz halinde 50 metaserker verilen gurupta ise 906 gram canlı ağırlık kazancı olmu~tur (50 metaserker verilen iki gurubun ortalama canlı ağırlık kazancı 566 gram). Kontrololarak tutulan 4 koyunun 6 .342-7.7°1 gram arasında deği~en (Ortalama 6.9°8 gram) canlı ağırlık kazandıkları tesbit edilmi~tir. Metaserkerlerin verili~ ~eklinin canlı ağırlık kazanmaya bir etkisi olmamı~tır. Enfekte gurupların kendi aralarında ve kontrol gurubu ile ayrı ayrı istatistik analizleri yapıl-mı~tır.

İstatistik deilerlendirme sonuçları variyans analizi tablosu

Variyans kaynağı Serbestlik Kareler Kareler F

derecesi toplamı ortalaması

_

..__.-.---

--_.--Gruplar arası 4 725.30 iSi .325 53.066**

Gruplar içi 15 51.25 3.417

Genel 19 776.55

-** % i güven sınırına göre önemli (P<0.01)

Yapılan variyans analizinde guruplar arasındaki farklılık ista-tistik bakımından önemli bulunmu~tur.

Hangi guruplar arasındaki farkların önemlilik ta~ıdığı testlen-diğinde, kontrol gurubu ilc diğer bütün enfekte guruplar arasındaki farklılığın (% 99 güven e~iğinde) önemli, enfekte gurupların kendi aralarındaki farklılığın istatistik önemlilik ta~ımadığı anla~ılmı~tır. Denemelerde kullanılan koyun sayısının az, verilen metaserker sayısının dü~ük olmasına rağmen enfekte guruplar ile kontrol gurubu arasında canlı ağırlık kazanmada farklılığın büyük olu~u, Fasciola gigantica ile enfekte koyunların canlı ağırlık kazanmada gösterdikleri yav~lık dolayısı ilc ekonomik kayıplarımızın büyüklüğü açıkça ortaya çıkmaktadır.

Tartışma

Fasciola gigantica ilc eksperimentel olarak enfekte edilen koyun-ların istatistik analizler için küçük olmakla beraber kontrollara kıyasla

(6)

116 Yılmaz Tiğin • Nihat Bayşu. Nevzat Güralp

canlı ağırlık kazanmada geri kaldıklarını Condy (I) ortaya koymakta-dır. Condy (I), deneylerinde her koyuna değişik sayıda (I 0-60) F. gigantica metaserkeri vererek aldığı sonuçları bildirmektcdir. Deney-lerde kullanılan koyun ve metaserker sayı,sının azlığına rağmen F. gigantica'nın koyunların canlı ağırlık kazanmalarını engellediği orta-ya çıkmaktadır.

Yaptığımız denemelerde daha fazla koyun ve metaserker kullan-dığımızdan aldığımız sonuçlar istatistik analiz ile enfekte hayvanların kontrollara oranla canlı ağırlık kazanmada büyük bir gerileme göster-diğini meydana koymaktadır.

Literatür

i - Condy,

J.

B. (1961): The dJeet oJvmying numbers oj liver Jluke

(Fas-eiola gigantiea) on the weight gain oj Blaekhead Persian lambs. Bul!. epizoot. Dis. Afr., 9, 11-13.

Yazı "Dergi Yazı Kuruluna" 27.'2.1971 günü gelmiştir.

Teşekkür: Bu çalışmanın istatistik analizlerini yapan Asistan Ersoy Canküyer'e teşekkürü bir borç biliriz.