Besinkontrolü ve Hijyen Kürsüsü (Prof. Dr. L. Berkmen)
•
BRUCELLosİs'Lİ KOYUNLARDAN ELDE EDİLEN SÜTLrR' E YAPILAN PEYNİRLERDE BRUCELLA MELİTENSİs'İN
DAYANMA SÜRESİ ÜZERİNDE ARAŞTIRMALAR M. KARASOY
Koyun ve keçi yetiştiricilig-i ile ug-raşan memleketlerde, Brucel-Iosis ekonomik zararlar tevlit ettiği gibi, halk sag-lıg-ınıda ciddi olarak tehdit etmesi bakımından ayrıca önemi vardır (9,10,16), Koyunlarda Brucellose ilk olarak 1906 da GARCİA ve İSCARA tarafından tesbit edilmiştir (10). Koyunların tabii enfeksiyonuna çoğunlukla Brucella melitensis sebeb olmaktadır. Fakat BruceIla abortus da izole edilmiş-tir (3, 12L Akdeniz memleketlerinde insan brucellosis'i «Malta Hum-ması, Akdeniz Humması» bru~ella melitensis' tarafından tevlit edildig-i halde, Şimali avrupada daha ziyade BruceIla abortusa raslanmaktadır (10,12). İnsanlardaki Maıta Hummasının ufak, gram negatif bir bak-teri «Micrococcus melitensis» tarafından tevlit edildig-ini 1887 de Bruce bulmuştur. Sonra Zammit, bu bakterinin enfekte keçilerin .sütlerinde mevcut olduğunu ve çiy sütlerin içilmesi ile insanlara geçtig-ini isbat etmiştir (lO).
Experimental çalışmalar ve epidemiyolojik müşahadeler hastalı-ğın insanlara süt ve mamullerinden maada; enfekte sekresyon, exkres-yon ve nesiçlerle direkt veya indirekt temaslarla geçtiğini ortaya k'oy-muştur (2,9,10,11).
HUDDLESON (ıO)'un bildirdiğine göre: TAYLOR, LİzBONNE, Vİ-DAL ve HAZEMAN Fransa'da 466 insan brucelIosis vak'asından 37'sinin :;ig-süt içilmesi ile, 190'ımn hayvan akıntıları ile direkt temas neticesi ve 239'unun da süt mamullerinin yenmesi ile husule geldiğini tesbit et-mişlerdir.
K~rac;;oyi
Dondurma ve taze peynirIerde BruceIla melitensis ölmez. Bu se-beble kontamine süt ve peynir, insanlar için bir enfeksiyon membaı-dır (6).
CARPENTER ve BOAK (4) kontamine inek sütlerinden imal edi!. miş olan peynirIerden bruceIla izolasyonuna muvaffak olamadıkları halde, aİLMAN ve arkadaşları (7) taze cheddar peynirIerinden Bruce!-la abortusu izole etmişlerdir.
STİLES (5), Colarado'da bruceHosis ile enfekte keçi sütlerinden imal edilmiş olan taze peynirIerden Bruceila melitensis izole etti~ni bildirmektedir.
CASTANEDA (5) ve FABİAN (6), enfekte keçi sütü ve taze keçi peynirIerinin insan bruceHosisinin esas sebebIerinden biri oldu~nu zikretmektedirler. Bu araştırıcılar olgunlaşma devresini tamamlamış olan peynirIerde bruceHa organizmalarımn bulunmadııP.m ve bu sebebIe de halk sa~lııP. yönünden böyle peynirlerin yenmesinde bir mahzur o:. madı~ı kanaatindedider.
Son yıHarda, yapılan araştırmalar yurdwnuz koyunlarının da küçümsenmiyecek ölçüde bruceHosise musap olduklarım göstermiştir ( 1,8). Koyun yetiştiricili~i memleketimizde çok yaygındır. Bu hayvan-ların sütünden imal edilen peynir, takriben istihlakimizin % 80'ini teş-kil etmektedir. Bu araştırma, memleketimizde bol miktarda istihlak edilen ve koyun sütüle yapılan beyaz peynirIerde bruceIla organizma. lannın yaşama müddetini tayin maksadı ile yapılmıştır.
MATERYAL VE METOD, .
Brucellosis'li koyunların sütlerinden imal edilen peynirIerde bruceHa organizmalarının dayanma süresini araştırmak maksadı ile, daha evvel ce münten oldu~ tesbit edilmiş olan Çifteler Harası koyun-larından istifade edilmiştir. Bu Hara'ya ait 300 baş koyunun kan ve süt serumları yavaş agglutinasyon testine tabi tutulmuştur. Kan seru. mu agglutinasyon testi ile müsbet, fakat süt serumu ile menfi reaksi .. yon veren 35 baş koyunun sütünden ve ayrıca kan serwnu agglutinas-yon testi ile menfi, fakat süt serwnu ile müsbet reaksiagglutinas-yon veren 13 baş koyunun sütünden peynir yapılmış ve % 7 tuz ile salamura edilmiştir. Bu peynirIerin imal tarihinden 3 gün sonra başlamak üzere ve 15 gün lük fasılalarla brucella izolasyonu için, kültürel ve biyolojik deneyler uygulanmıştır. Hem kan ve hem de süt serumu agglütinasyon testi ile müsbet reaksiyon veren bir baş da~lıç koyununun sütünden yapılan peynire % 17 tuzlu sa!amura ilave edilmiş ve 10 günlÜk fa<::ılalarla
Peynirdc burucello melitensis
ay inokülasyonu ve kültürel muayeneye tabi tutulmuştur. Ayrıcar
ara tarafından imal edilerek buzhanede depo edilmiş olan peynİrler-en 3 nümune alınmış ve brucella yönündpeynİrler-en izolasyona çalışılmıştır.
Süt serumu agglütinasyon testi ile müsb et reaksiyon vermiş o;an oyunların süt, krema ve kaymaklarından brucella izolasyonu maksadı e kültürel muayeneler ve kobay inokülasyonları yapılmıştır.
Çalışmalarımızda kullandı/p-mız küıtür vasatı 1/100.000 oranında RYST AL VİOLET ilave edilmiş TRYPTOSE AGARI'dır.
HAYVAN DENEMESİ : İnokülasyon denemelerimizde 25 kobay ullanılmıştır. Süt, krema ve peynir emülsiyonları takriben 300 - 350 ram a/p-rlı/p-ndaki erkek kobayların inguinal lenf yumrusuna 0.5 cc iktarında şırınga edildi. Şınngadan 3 hafta sonra kobaylardan kan lınarak yavaş agglutinsyon ile muayeneleri yapıldı. Agglutinasyon
ne-celeri müsbet olan .kobayolar öldürülerek kültür denemelerine tabi tuldu.
İDANTİFİKASYON : İzole edilen suşların steril fizyolojik tuzlu içerisinde Mc FERLAND 1. NEPHOLOMETRE kesafetinde süspan-yonu yapıldı. THİoNİN ve BASİc FUSHSİN'li 0/100.000) TRYP-9SE agarlı petri kutularına ekim yapıldı. Petri kutuları 37 derecelik
üvde 4 gün bekletildikten sonra neticeler tesbit edildi. H2S deneyi
in; 10 cm uzunluğunda kesilmiş süzgeç ka/p-tları % 10 kurşun asetat erisine konarak emdirildi. Kuruduktan sonra sterilize edildi. İzole
. en suş süspansiyonu 0.1 cc miktarında karaciğerli agara ekildi. Kur-asetatlı ka/p-tlar tüplerin ağızlarına pamukla sıkıştırılarak yerleş-rildi ve 37 derecelik etüvde 4 gün üremeye terk edildi. Her gün bir det yeni kurşun ase-tatlı kağıt konarakHıS teşkil edip etmemesin~ öre karar verildi.
SERODİYAGNOSTİK: Koyunların kan ve süt serumlarından andart yavaş agglutinasyon reaksiyonları uygulandı.
YAVAŞ AGGLUTİNASYON : Pendik Bakteriyoloji ve Seroloji nstitüsü WHO/FAO Brucellose laboratuvarının WEYBRİDİGE S.99 tandart suşu ile hazırladığı antijeni kullandık.
SÜT ERUMLARININ HAZİRLANMASı : Her bir koyunun süt nü uneleri, steril tüpler içerisine ve her memeden ayrı ayrı sa/p-Iarak ındı. Nümuneler 6 - 8 saat bekletilerek, kremanın ayrılmasına mü.
ade edildi. Bir pipetle kremalar toplandı. 5 cc süt nümunesine 2 amla peynir mayası ilave edilerek, güzelce karıştırıldı. Sonra tüpler
derecelik etüve 3 saat müddetle terkedilerek süt serumunun sepu-syonu sağlandı. Süt serumlannın kazein parçacıklarından ari
olma-K'~_r?soy
.sını temin ~naksadı ile, niimuneler reaksiyona .tabi tutulmadan önce b gece frijiderde bekletildi. Bu süt serumlan aynı kan serumları g;bi t .. agglutinasyon testine tabi tutuldu.
SONUÇLAR
Kan serumu agglutinasyon testi ile müsbet reaksiyon veren, fak süt serumlan ile serolojik ve biyolojik muayenelerle menfi olan 35 b koyundan imal edilmiş olan peynir niimunelerinden bakteriyolojik
biyolojik testlerle izolasyona muvaffak olunamamıştır.
Süt serumlan ile serolojik olarak müsbet reaksiyon veren 13 b koyundan yapılan peynirIerin salamurasindaki tuz nisbeti % 7 di Bu peynirler imal tarihi olan 29/8/1957 tarihinden 3 gün sonra başı mak üzere 15 gün ara ile 4 defa kültürel ve biyolojik muayeneye ta tutulmuştur. 2/9/1957, 17/9/1957 ve 15/10/1957 tarihlerinde yapılm olan kobay inokülasyonlarının her birinden brucena izolasyonuna m vaffak olunmuştur. 1/11/1957 tarihinde yapılan kobay inokülasyonu i menfi olarak sonuçlanmıştır. İzole edilen organizmalar Br. melitens olarak idantifiye edilmiştir. Netice olarak, % 7 nisbetinde tuz ihti eden salamura peynirIerde Brucena melitensis 46 gün yaşamaktadı Süt seruml:in ile serolojjk olarak müsbet olan bu 13 baş koyunun s. ve kremalarından da biyolojik testle Brucena melitensis izole edildi.
Kan ve süt serumlan ile serolojik olarak müsbet reaksiyon vere bir baş daglıç koyununun sütünden imal edilen peynir % 17 nisbetin tuz ihtiva eden salarnuraya konmuştur. Bu peynir nümunesinden 1
gün aralıklarla 4 defa kobay inokülasyonu yapıldı. Üçüncü inokülasy na kadar biyolojik testle müsbet olan bu peynir, 4 üncü muayene( menfi sonuç vermiştir. Böylece, salarnurasında % 17 tuz bulunan pe nirlerde Brucena melitensisin 30 gün yaşamakta olduğu sonucuna v rılmıştır.
Kan ve süt serumlan ile. serolojik olarak menfi reaksiyon verm olan, koyunlardan imal edilen peynirIere, % 3.6 tuz ihtiva edilen sal mura ilave edildi. Bu peynirIerde kültürel ve kobay inokülasyonlan i
brucella organizmalan tesbit edilemedi.
7/6/1957 ile 3/7/1957 tarihlerinde Hara tarafından hazırlanan % 3.5 tuzlu salarnurada bırakılan buzhanedeki peynirIerden nümun ler alınarak, biyolojik testlere tabi tutulmuştur. 7/6/1957 tarihin imaj edilen peynirIerden alınan ~ümuneler 30/8/1957 tarihinde (83 gü sonra) başlamak üzere bir hafta ara ile kObay inokülasyonuna t3bi t tulmuş ve brucella yönünden menfi sonu~ vermiştir. 3/7/1957 tarihi 108
Peynirde burucello melitensis
e yapılan buzhanedeki peynirlerden 53 gün sonr"a alınan nümuneler-en de bruceIla izolasyonuna muvaffak olunamamıştır.
MÜNAKAŞA
Koyunlarda bruceIla organizmalarının lokalize oldu~ belirli bir rgan tesbit edilememekle beraber, etkenin daha ziyade genital organ-ra ve meme bezlerine afinitesi oldu~ bir hakikattır (9,10,12), STEN (11) enfekte koyun ve keçilerde bruceHa melitensisin me-elere yerleşere~ mastitis tevlit etti~ini müşahede etmiştir. Gerek xperimental ve gerekse tabii olarak enfeksiyonu almış olan koyunlar, ruceHa mikroplarını vaginal akıntı ve sütle etrafa yayarak, hayvanlar rasında yeni enfeksiyonlara sebeb oldukları gibi insan bruceHosisini e husule getirirler (2,4,12).
Tecrübelerimizde, süt serumları ile müsbet agglutina"syon reaksi.-onu veren 13 baş koyunun süt ve kremalarından BruceIla melitensisin
iyolojik olarak izolasyonu da yukarıda zikredilen araştırıcıların mü" ahedelerini teyit etmektedir.
Experimental çalışmalar ve epidemiyolojik müşahadeler bruceIlc-isin insanlara çi~ süt ve taze mamullerinden geçti~ini ortaya koymuş-ur (4,5,6,7,15).
CASTANEDA (5) ve FABİAN (6) taze peynirIerin halk sa~lı~ı yö-ünden tehlikeli olduklarını, fakat olgunlaşma devresini tamamlamış lan peynirIerden brucella organizmalarının yaşamadı~nı ve bu sebeble e böyle peynirIerin yenmeside bir mahzur olmadığı kanaatindedirler.
BruceHose yönünden süt serumu agglutinasyon testi ile müsb et eaksiyon veren 13 baş koyunun, sütle ri ile BruceHa melitensis çıkar-kları biyolojik olarak tesbit edilmiştir. Bu hayvanlann sütlerinden mal. etmiş oldugumuz ve % 7 nisbetinde tuz ihtiva eden salarnuraya oydu~uz peynirIerde BruceHa melitensisin 46igün müddetle
yaşa-ış olması, böyle peynirlerin istihlakinin halk sıhhati yönünden ne de-ece tehlikeli olaca~ aşikardır. Binaenaleyh, brucella ile münten ko-nlardan imal edilen peynirIer, asgari iki ay buzha~elerde bekletildik. en sqnra istihlake arzedilmelidir. Nitekim Çifteler Harası buzhanele-inde iki aydan fazla bekletilmiş olan peynir- nÜIDunelerbuzhanele-inden gerek kül-ürel ve gerekse biyolojik testlerle brucella tesbit edememiş olmamız
a yukarıda zikretti~imiz hususu teyit etmektedir. BruceHose ile mün-en olan sürülerde, enfek~iyondan korunmak için sa~ıcıların eldiven
K?,raso~
ÖZET
Spontan brucella enfeksiyonuna musab Çifteler Harasına ait 3 baş koyun, kan serumu agglutinasyon testi ile müsbet, süt serumu ag, lutinasyon testi ile de menfi bulunmuştur. Bu hayvanlardan im. edilen peynirlerden kültürel ve biyolojik testlerl,e brucena izolasyon na muvaffak olunarnamıştır. :aalbuki süt serumu agglutinasyon tes ile müsbet reaksiyon veren 13 bas koyunun hem sütünden ve hem d
imal edilen peynirden brucella izole edilmiştir. Bu peynirIerde (% tuzlu salamura) Brucella melitensisin 46 gün yaşadı~ı tesbit edilmişti Hara tarafından imal edilen, % 3.5 tuzlu salamura içerisinde tutula buzhanedeki peynirler birbuçuk aydan fazla bekletildikleri için brucell organizmaları izole edilememiştir.
Taze peynirlerin 46 gün müddet1e halk sıhhati yönünden tehlike 'oldukları ve asgari iki ay bekletilmiş olan peynirIerin istihlakinde bi
mahzur olmadı~ kanaatine varılmıştır.
SUMMARY
Since Br. melitensis is so highly infective for man, it is very i portant to know how long this speCies remains viable in cheese. O particular concem is the length of survival in fresh cheese from n, turally infected animals. We studied fresh manufactured cheese fro ~ naturally infected herd of ewes and observed that viable organism could be recovered by means of gu1nea pigs inoculation from chees after curing in 7 % salt for 46 days, but no recoveries were made afte' two months of such curing.
Cheeses prepared from infected ewe's milk, should not be usec for human consumption until the product has been aged and ripene for 2 months.
RESUME
On a isole du Brucella melitensis du lait et du fromage des moutons dont le serum de lait a reactionne positivement au teste l'aglutination.
Le resultat de nos reeherches nous a verifie que le Brucella meli tensis peut resister 46 jours durants dans le fromage dans de l'ea salee 7 %.
On n'a pas pu isole ce microorganisme aux fromages conserve dans de l'eau salee 3.5 %, et mis dans une ehambre froide pendan deux mois.
Peynirde burucello melitensis
Ces recherehes nous prouvent que le fromage prepare avec le lait des moutons atteints du Brucena melitensis ne doit pas etre mange
frais. il faut que ce fromage attend au moins deux mois avant d'etre
consume.
LİTERATÜR
- BEŞE, M.; Yurdumuz koyunlannda Brucellose enfeksiyonu, serolojik, kül-türlerde üretme ile allerjik reaksiyonlar arasındaki mukayeseli deneyler, Doktora, Yeni Matbaa - Ankara, (1959).
2 - BİGGİ, P.: L'aborte Brucellare negli ovini e la sua patagenesi, Ann. Fac. Med. Vet.,
ıo,
(1958): 97-112. Ref. Vet. Bull., 29, (1959): 204.3 - BRUCE, A.E.: Brucellasis in sheep,
ı.
Amer. Vet. Med. Ass., 76, (1930) : 841-842.4 ~ CARPENTER, C.M., and BOAK, R.; Brucella abortus in milk and dairy products, Am. J. Pub. Health., 18, (1928): 743.
Ref. The Nature of Brucellosis, The Unv. of Minnesota Press, Minneapolis, (1956): 80-89.
5 - CASTANEDA, M.R.: Brucellosis, Mexico, Prensa Medica Mexicana, R2
87, (1954): 302.
Ref. The Nature of Brucellosis, The Unv. of Minnesota Press, Minneapolis, (1956): 80-89.
6 - FABIAN, F.W.: Cheese and its relatian to disease, Am. J. Pub. Health., 81, (947): 987.
Ref. The nature of Brucellasis, The Unv. of Minnesota Press, Minneapolis, ( 1956) : 80-89.
7 - GİLMAN, H.L., DAHLBERG, A.C., and MARQUARDT, J.C.: The occur-rence and survical of Brucella abortus in cheddar and Limburger cheese, J. Dairy Sc., 81, (1946). 29--71.
Ref. The Nature of Brucellosis, The Unv. of Minnesota Press, Minneapolis, (1956) : 80--89.
8 - GOLEM, S.B.: Brucellose'un memleketimizdeki durumu, Türk İjiyen Tec. Bio!. Derg., 9,3 (949): 32--86.
. 9 - HUDDLESON, I.F.: Brucellosis in man and animals, the Commonwealth Fund, New York, (1943).
10 ,..- HUTYRA, F., MAREK, J., MANNİNGER, R.: Special pathology and Thera-peutics of the disseases of domestic animals, 1, (1949): 793--827.
1 - KARSTEN, F.: Brucellose der Schafe, Tiergesundheitsamt der. Landwir-tschaftkammer, Merkblatt 220., Hannaver, (1955).
2 - LÖFFLER, W., MORONİ, D.L., FREİ, W.: Die Brucellose als Antrapo Zoonose (Febris Undulans), Berlin-Göttingen-Heidelberg, (1955).
K?r:lisoy
13 - MORSE, R.W., MUTH, O.H., and WİLSTER, G.H.: Bruceliosis (Undulant fever), The relation of the disease to dairy products, Oregon Agr. Exper. Sta., Ext.. Cir.,479; (1946): 71.
Re!. The Nature of Bruceliosis, The Unv. of Minnesota Press, Minnea-polis, (956): B0---89.
14 - STABLEFORTH, A.W.: Bruceliosis, WHO/FAO Seminer on Zoonoses, Wienna, (952): 57-117.
15 - STİLES, G.W.: Bruceliosis in goats: Recovery of Brucella melitensis from cheese manufactured from unpasteurized goats mUk, Rocky Mountain M. J., 1B, (945) : 66-B1.
Ref. The Nature of Brucellosis, The Bnv. of Minnesota Presş, Minnea-polis, (956): B0-89 .
•
16 - SPİNK, W.W.: The Nature of Bruceliosis, The University of Minnesota Press, Minneapolis, (1956).
112
•
