M ezopotam ya’dan A nadolu’ya ve O rta Asya içlerinden, Şamanizm’den, B atıya uzanan bir birikim
GÜROLSÖZEN______________
Önce, Taksim’in diskoteğinde böylesine oyunlar için olanaksız me kanında izledim oyunu. Aslına bakılırsa Tuncel Kurtiz, sahne ve iz leyicinin ayrıldığı tiyatro salonları ndan hoşlanmıyor artık. O bir seyir lik oyun gibi izleyicinin ortasında oynamak istiyor: Bu antik tiyatro, müze bahçesi, boş bir kilise ya da Galata Mevlevihanesi gibi yapılar olabilir.
Çoğu kez sabahlan, bir arka daşımızın Amavutköy’deki ahşap, küçük evinde buluşuyoruz Tuncel
Kurtiz ile. Zaten Amavutköy köylü
sü Tuncer. Yazar, çizer, bilim adamı, gazeteci dostlann sözleşme den, çay, kahve içip kente dağıldığı bu dost evinde, Kurtiz, sürekli oyu nu yaşıyor. Kimi zaman tek başına, kimin zaman oyunculanyla birlikte. Mahalle komşularının, kedi ve kö peklerin sesleri çıkmıyor biz gelince. Nedeni, o küçük evden çıkan ses ler!..
Giderek büyüyecek olay
Hepimizi canevinden yakalayan
Şeyh Bedreddin’i, Kurtiz, günboyu
yeniden soluyor, terennüm ediyor; coşku ve durulmayı içiçe sunarak.
Uluslararası İstanbul Tiyatro Fe- stivali’nde Kültür Bakanlığı konuğu
olarak sergilenen bu oyunun bir ba şlangıcı var aslında. Hamit Belli’nin öncülüğünde, geçtiğimiz yıllarda AriFin Ban’nda Bedreddin yo rumlamıştı Tuncel Kurtiz. Sonra Kültür Bakanı Fikri Sağlar, sanırım, Almanya’da görmüş oyunu ve davet etmiş festival için. Pek de iyi etmiş. Çünkü olay, Bedreddin oyunu ile ba şlayan ve gelecek yıllarda giderek başka oyunlarla büyüyecek bir olay.
Gene, geçtiğimiz günlerde bir ba şka sanat çılgınlığı yaşandı. Bu kez Beyoğlu’ndaki Aksanat’ta. Kurtiz’in
müzisyeni AvusturyalI* Hans, Aksa- nat’ın kış bahçesini pek beğendi ve bu mekanda müzik yapmak istedi. Öneri döndü dolaştı ve Kurtiz-Bed- reddin Destanı’na bağlandı.
İki gece önce verilen karar, birden şölene dönüştü. Mumlarla Beyo- ğlu’na, kiliseye, Taksim’e bakan kış bahçesi aydınlatıldı. Oyunu daha önce izlemiş ya da izlememiş kim va rsa oyunun hazırlanışına katkıda bulundu.
Bence bu bir oyun değil; şölen.
Mezapotamya’dan Anadolu’ya ve
L J okaktaki
genç kız ve erkekler
dansediyor, şoförler
ise komalarıyla
tempo tutuyordu. >
Olay gerçekleşmişti.
Oyunun adı: Şeyh
Bedreddin Destanı.
Nâzım Hikmet’in
“Şeyh Bedreddin”i.
Yorumcusu ise
Tuncel Kurtiz.
----Orta Asya içlerinden, Şamanizm’ den, Batıya uzanan bir birikim. İçi nde kimler yok ki; Siyah Kalem’in resimleri, Dionysos şenlikleri, Hitit, Frig, Urartu tapınmaları, tanrıça lar, günümüzde sürdürülen ayin ler...Hemen söyleyeyim: Oyun, her şe yin içinde olduğu bir çorba değil. Bu gösteri, bütün kaba ayrıntılarından arınmış, kendinden ürkmeyen bir
Anadolu’lu yurttaşın soylu anlatımı. Müziğin, dansın, şiirin Tuncel Ku
rtiz tarafından soylu yorumu. Nâzım Hikmet’in şiirinden yola
çıkıp Anadolu dünyasının binlerce yıllık birikimini ve sanatının gücünü günümüze aktarmak kolay olmasa gerek. Üstelik hiçbir bağnazlığa da düşmeden.
Aksanat’taki birbuçuk saatlik bu yorumu izleyiciler ayakta izlediler, diğer gösterilerde de olduğu gibi.
Oyunun temeldeki gücü
Çalışmanın tüm evrelerinde Ku- rtiz’de gözlemlediğim bir olgu var: Kurtiz, her öneriyi sabırla dinliyor. Katılabilecek her öğeyi aklı yattığı nda oyuna ekliyor. Burada bozu lmayan, oyunun temeldeki gücü.
Bir başka özelliği ise, seçtiği oyu ncuların her birinin Avrupa'nın de ğişik kentlerinden olması. Sürekli bir kadrosu yok. Ama her biri ona bağlı. Her oyuncu Aksanat’taki ha zırlık sırasında günboyu, bir öneri beklemeksizin çılgınca çalıştılar.
Oyun sonrası ise gitarlar eşliğinde Beyoğlu’nun vazgeçemediğimiz so kaklarına çıkıp, şarkılar söyleyerek AriFin Ban’na gidildi.
Sokaktaki genç kız ve erkekler dansediyor, şoförler ise komalarıyla tempo tutuyordu. Olay gerçekleş mişti.
Gelecek yıl mayıs ya da haziran ayında Kurtiz, İstanbul’a gene bu oyunla gelecek. Şeyh Bedrettin, çok ilginç bir mekanda, başka öğelerle izleyicilere yeniden sunulacak. Bir başka yazar, Çehov ile de kutsal şö len sunulacak.
Tuncel Kurtiz, sanatın sınır tanı
mayan sonsuzluğunda geziniyor. Araştırıcı, ayağı yere basan, disipli nli, geçmiş uygarlıkları gözardı etmeyen yorumu ile o daha şimdi den gelecek yıla hazırlanıyor.
>-Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
