Dispeptik Şikayeti olan ve olmayan demir eksikliği anemisinde üst gastrointestinal endoskopik bulgular

G‹R‹fi

Demir eksikli¤i anemisi; demir al›m azl›¤› ve gizli kanamala-r›n sebep oldu¤u, eritrositlerde hipokromi ve mikrositoz, se-rum demirinin ve sese-rum ferritin düzeyinin azalmas›, transfe-rin satürasyonunun %15‘in alt›na düflmesi ve total demir ba¤-lama kapasitesinin artmas› ile karakterize ve dünyada en s›k karfl›lafl›lan anemi sebebidir (1). Erkeklerde en s›k rastlanan neden genellikle gastrointestinal kanala ait olan gizli kanama-lar iken, kad›nkanama-larda ise menstureal kay›pkanama-lar öncelikli neden-lerdir (2-4).

Dispepsi; toplumda yaklafl›k %20-25 s›kl›¤›nda görülebilen, semptomlar›n›n mide-duodenum kaynakl› oldu¤u ve epigas-trik bölgede alg›land›¤› kabul edilen, epigasepigas-trik a¤r›, yanma, erken doygunluk hissi veya epigastrik bölgede rahats›zl›k his-si olarak de¤erlendirilen ve bu semptomlara fliflkinlik, ge¤ir-me, bulant›, kusma, pirozisin de eklendi¤i semptomlar bütü-nüdür (5).

Anemi dispeptik semptomlar› olan olgularda alarm sempto-mu olarak kabul edilmekte ve bu olgular›n da endoskopik olarak taran›lmas› önerilmektedir (5). Demir eksili¤i tan›s›

alan ve sebebi aç›klanamayan olgularda da gaitada gizli kan›n ve olgunun hikayesinde melanan›n yoklu¤unda bile gastroin-testinal incelemenin gereklili¤i vard›r (6,7) ve endoskopik ta-rama tan›da önemli yer tutmaktad›r (7).

Çal›flmam›zda klini¤imizde demir eksikli¤i anemisi tan›s› ile üst gastrointestinal sistem endoskopileri yap›lan olgular dis-peptik semptomlar› olan ve olmayan iki grup halinde retros-pektif olarak de¤erlendirilmifltir.

GEREÇ VE YÖNTEM

Celal Bayar Üniversitesi T›p Fakültesi Gastroenteroloji Klini¤i endoskopi ünitesinde 2005 ile 2009 y›llar› aras›nda yap›lan 1247 üst gastrointestinal sistem endoskopisi retrospektif ola-rak tarand›. Demir eksikli¤i anemisi tan›s› ile üst gastrointes-tinal endoskopisi ve kolonoskopi yap›lan ve kolonoskopisi normal olan 78 kad›n ve 46 erkek toplam 124 olgu çal›flma-ya dahil edildi. Çal›flmaçal›flma-ya dahil edilen gruplar dispeptik semptomlar› olan ve olmayan olmak üzere iki gruba ayr›lm›fl ve her iki grubun endoskopik bulgular› de¤erlendirilmifltir.

D

Diissp

pe

ep

pttiik

k flfliik

ka

ay

ye

ettii o

olla

an

n v

ve

e o

ollm

ma

ay

ya

an

n d

de

em

miirr e

ek

kssiik

kllii¤

¤ii a

an

ne

em

miissiin

nd

de

e ü

üsstt g

ga

assttrro

oiin

ntte

essttiin

na

all

e

en

nd

do

ossk

ko

op

piik

k b

bu

ullg

gu

ulla

arr

Upper gastrointestinal endoscopy lesions in patients with iron deficiency anemia with and without

dyspeptic symptoms

Elmas KASAP1

, Özgür YILMAZ2

, Hakan YÜCEYAR1

Celal Bayar Üniversitesi T›p Fakültesi,1_{Gastroenteroloji Bilim Dal›,} 2_{‹ç Hastal›klar› Ana Bilim Dal›, Manisa}

2012; 20(3): 83-85

Ö

ÖZZGGÜÜNN AARRAAfifiTTIIRRMMAA

‹letiflim:Elmas KASAP Celal Bayar Üniversitesi T›p Fakültesi, Gastroenteroloji Bilim Dal›,

Manisa, Türkiye • Phone: + 90 236 233 01 15 Fax: + 90 236 237 02 13 • E-mail: elmaskasap@yahoo.com

Gelifl Tarihi:05.11.2012Kabul Tarihi:23.11.2012

Amaç: Dispepsi; epigastrik a¤r› ve rahats›zl›k, yemek sonras› fliflkinlik, erken doyma olarak tan›mlanmaktad›r.Bu olgularda endoskopi ailesinde mide kan-seri öyküsü, alarm semptomu olanlarda (örne¤in demir eksikli¤i anemisi) önerilmektedir. Çal›flmam›zda; klini¤imizde dispeptik semptomlar› olan ve olmayan, demir eksikli¤i anemisi tan›s› ile üst gastrointestinal sistem endos-kopileri yap›lan olgular retrospektif olarak de¤erlendirilmifltir. Gereç ve Yön-tem: Celal Bayar Üniversitesi T›p Fakültesi Gastroenteroloji Klini¤i endosko-pi ünitesinde 2005 ile 2009 y›llar› aras›nda yap›lan 1247 üst gastrointestinal sistem endoskopisi retrospektif olarak tarand›. Demir eksikli¤i anemisi tan›s› ile üst gastrointestinal endoskopisi yap›lan, dispeptik yak›nmas› olan ve ol-mayan 124 olgu çal›flmaya dahil edildi. Bulgular: Dispeptik yak›nmalar› olan ve olmayan her iki grup aras›nda endoskopik bulgular aç›s›ndan anlaml› bir fark tespit edilmedi Sonuç: Sebebi belli olmayan demir eksikli¤i anemisi ol-gular›nda dispeptik yak›nmalar› olsun olmas›n mutlaka endoskopik tetkik yap›lmas› gerekmektedir.

Anahtar kelimeler: Demir eksikli¤i anemisi, dispepsi, endoskopi

Background and Aims: Background and Aims: Dyspepsia is often defined as pain or discomfort centered in the upper abdomen, and includes symptoms such as epigastric pain, postprandial fullness, and early satiation. Endoscopy is also recommended in patients who have a family history of gastric cancer and who have alarm symptoms, for example iron deficiency anemia. We de-signed a retrospective study to determine lesions of the upper gastrointestinal tract in patients with iron deficiency anemia divided into two groups as with and without dyspeptic symptoms. Materials and Methods: The study inclu-ded 124 patients with iron deficiency anemia diviinclu-ded into two groups as with and without dyspeptic symptoms, selected from among 1247 patients who underwent upper endoscopy in Celal Bayar University Faculty of Medicine, Gastroenterology Department, between 2005 and 2009. Results: There were no differences in upper endoscopy between patients with iron deficiency ane-mia with and without dyspeptic symptoms. Conclusions: We concluded that the endoscopic examination should be done with uncertain reasons in iron deficiency anemia patients with and without dyspeptic symptoms. Key words: Iron deficiency anemia, dyspepsia, endoscopy

Çal›flmaya kolonoskopisinde patoloji saptanan ve dispeptik semptomlar d›fl›nda bulgular› olan (kab›zl›k, kanl› mukuslu ishal, bat›nda yayg›n flifllik, epigastrik bölge d›fl› kar›n a¤r›la-r›), muayenede kar›nda kitlesi olan ve mide operasyonu geçi-ren olgular çal›flma d›fl› b›rak›lm›flt›r. Çal›flma öncesinde veri-lerin toplanmas›, de¤erlendirilmesi, analizi ve yorumlanabil-mesi için Celal Bayar Üniversitesi T›p Fakültesi Dekanl›¤› Bi-limsel Araflt›rmalar Etik Kurulundan onay al›nm›fl ve çal›flma Helsinki deklerasyon prensiplerine uygun olarak gerçekleflti-rilmifltir.

‹statistiksel de¤erlendirme

Bu çal›flmada istatistiksel de¤erlendirme için veriler SPSS 15.0 kaydedilmifltir. Her iki grup aras›nda üst gastrointestinal en-doskopik lezyonlar›n karfl›laflt›r›lmas› için Ki Kare testi ve/ ve-ya Fisher exact testi kullan›ld›. p<0.05 düzeyinde olan sonuç-lar anlaml› osonuç-larak de¤erlendirilmifltir.

BULGULAR

Çal›flmaya dahil edilen olgular›n 57 (%45)’sinde dispeptik semptomlar (epigastrik a¤r›, yanma, epigastrik dolgunluk) bu-lunmakta ve 67 (%55)’sinde ise dispeptik semptomlar bulun-mamaktayd›. Olgular›n cinsiyet ve yafl ortalamar› Tablo 1’de gösterilmifl ve her iki grup aras›nda fark tespit edilmemifltir. Her iki grubun endoskopik bulgular› (Tablo 2) endoskopisin-de; normal, Grade A/B/C özofait, özofageal ve mide malinite, eritematöz antral gastrit, pangastrit, midede polip, mide kor-pus ve antral ülser, bulbit, bulbus ülseri fleklinde de¤erlendi-rilmifl olup dispeptik yak›nmalar› olan ve olmayan gruplar aras›nda bu bulgularda fark bulunmam›flt›r (p>0.05).

TARTIfiMA

Demir eksikli¤i anemisi; klinik uygulamada s›k karfl›lafl›lan ve en önemli sebeplerinden birisi kronik gizli gastrointestinal kanama olan son derece yayg›n bir anemi sebebidir. Bu ne-denle, demir eksikli¤i anemisi olan hastalar›n de¤erlendiril-mesinde genellikle gastrointestinal sistem üzerine odaklan›l-m›flt›r (8). Demir eksili¤i tan›s› alan ve sebebi aç›klanamayan olgularda gaytada gizli kan›n ve olgunun hikayesinde melana-n›n yoklu¤unda bile gastrointestinal incelemenin gereklili¤i vard›r (6,7) ve endoskopik tarama tan›da önemli yer tutmak-tad›r. Özellikle yafll› olan olgularda kolon maliniteleri yönün-den özellikle kolonoskopi ve üst gastrointestinal endoskopi mutlaka birlikte yap›lmal›d›r (7). Dispeptik flikayeti olan ol-gular› de¤erlendirirken mutlaka fonksiyonel dispepsi d›fl›nda-ki sebepleri de düflünmek ve özellikle anemi tespit edilen ol-gularda endoskopik de¤erlendirme yapmak gereklidir (9).

Yapm›fl oldu¤umuz çal›flmada her iki grupta toplam %4.8 üst gastrointestinal malinite (özofagus ve mide) tespit edilmifl olup her iki grup aras›nda fark bulunmam›fl ve bu oran yap›-lan çal›flmalar ile uyumlu olarak tespit edilmifltir (10,11). Özofagus malinitesi d›fl›nda tüm olgularda özofagusta sapta-nan patolojik lezyon %30 düzeyinde tespit edilmifl olup dis-peptik flikayeti olan ve olmayan gruplar aras›nda fark saptan-mam›fl fakat yap›lan di¤er çal›flmalardan daha yüksek bir oran bulunmufltur (10). Mide ülseri olgular›n %11’inde, bulbus ül-seri olgular›n %22’sinde saptanm›fl ve dispeptik flikayeti olan ve olmayan gruplar aras›nda fark bulunmam›flt›r. Yap›lan ça-l›flmalarda demir eksikli¤i anemisi olan olgularda yaklafl›k olarak 2 kat› daha fazla bulbus ülseri saptam›fl olup çal›flma-m›zla uyumlu bulunmufltur (12,13) Bizim yapm›fl oldu¤u-muz çal›flmada ülser ç›kan olgularda 1 olgu hariç NSAI ve ve-ya aspirin kullan›m› ile ilgili bir dökümantasyon olmamas› eksiklik olarak de¤erlendirilmifltir. Kan›m›zca endoskopi ra-porlar›na mutlaka olgular›n kulland›klar› ilaçlar›n sorguland›-¤› bir bölümün eklenmesi gereklidir.

Yapm›fl oldu¤umuz çal›flmada dispeptik yak›nmalar› olan ol-gularda %81, dispeptik yak›nmalar› olmayan olol-gularda %77 oran›nda endoskopik patoloji tespit edilmifltir. Sonuç olarak bu bulgular sebebi belli olmayan demir eksikli¤i anemisi ol-gular›nda dispeptik yak›nmalar› olsun olmas›n mutlaka en-doskopik tetkik yap›lmas› gerekti¤ini düflündürmektedir. KASAP et al.

84

Tablo 1. Olgular›n demografik verileri

Dispepsi (+)/Anemi Dispepsi (-)/Anemi p de¤eri

Erkek 25 21 NA

Kad›n 32 46 NA

Erkek yafl ort. 44 49 NA

Kad›n yafl ort. 36 39 NA

Tablo 2. Olgular›n endoskopik verileri

Üst Gis Dispepsi (+)/ Dispepsi (-)/ p

Endoskopi Anemi Anemi de¤eri

Normal 11 (%19) 16 (%23) NA

Özofajit Grade A/B/C 8/6/3 (%29) 10/7/4 (%31) NA

Özofagus malinite 2 (%3) 1 (%1.4) NA

Eritematöz antral gastrit 12 (%21) 15 (%22) NA

Endoskopik pangastrit 5 (%8) 7 (%10) NA Midede polip 2 (%3) 1 (%1.4) NA Korpus ülseri 3 (%5) 4 (%5) NA Antral ülser 3 (%5) 4 (%5) NA Mide malinitesi 1 (%1.7) 2 (%2.8) NA Bulbus ülseri 16 (%28) 12 (%17) NA Bulbit 4 (%7) 6 (%8) NA

KAYNAKLAR

1. Ali R. Demir eksikli¤i anemisi. In: Dolar E (Eds). ‹ç hastal›klar›. 1. Ba-s›m. ‹stanbul: Nobel T›p Kitapevleri;2005:553-7.

2. Beutler E, Lichman MA, Coller BS. Iron deficiency. In: Williams E (Eds). Hematology. 5th_{edition. Philadelphia; 1995:4905-511.}

3. Lee RG. Iron deficiency and iron deficiency anemia. In: Lee RG, Bithell CT, Foerster J (Eds). Wintrobe’s clinical hematology. 10th edition. Lea-Febiger. 1999: Chapter 34:979-1010.

4. Ülkü B. Demir eksikli¤i anemisi. Klinik hematolojinin ABC’si. ‹Ü Cer-rahpafla T›p Fakültesi Sürekli T›p Egitimi Etkinlikleri; Anemiler Sempoz-yomu; 2001:19-20 Nisan; Türkiye;23-32.

5. Özden A. Dispepsi. Güncel Gastroenteroloji 2012;16:272-82. 6. Duffy TP. Mikrositik ve hipokromik anemiler. In: Goldman L, Ausiello

D (Eds). Cecil textbook of medicine, (çev. ed.) Ünal S. Cilt 1.22.B. ‹stan-bul: Günefl Kitabevi: 2006;1003-8.

7. Rockey DC, Cello JP. Evaluation of the gastrointestinal tract in patient with iron deficiency anemia. N England J Med 1993;329:1691-5.

8. Rockey DC. Gastrointestinal tract evaluation in patients with iron defici-ency anemia. Semin Gastrointest Dis 1999;10:53-64.

9. Tack J. Gallstone disease. In: Sleisenger MH, Feldman M, Friedman L, Brandt LJ (Eds). Gastrointestinal and Liver Disease: Pathophysiology, Di-agnosis, Management, 9th ed. Philadelphia: Saunders Elsevier. 2010;183-97.

10. James MW, Chen CM, Goddard WP, et al. Risk factors for gastrointesti-nal malignancy in patients with iron?deficiency anaemia. Eur J Gastroen-terol Hepatol 2005;17:1197-203.

11. Rahimi E, Behrozian R, Eishi A. Prevalence of gastrointestinal tract lesi-ons in patients with iron?deficiency anemia. IJBC 2008;1:5-10. 12. Kepczyk T, Kadakia SC. Prospective evaluation of gastrointestinal tract

in patients with iron?deficiencyanemia. Dig Dis Sci 1995;40:1283-9. 13. Xu CT, Wang RL, Pan BR. Endoscopic evaluation of gastrointestinal tract

lesions in patients with iron-deficiency anemia. China Nati J New Gas-troenterol 1996;2:95-8.

Demir eksikli¤i anemisi ve üst G‹S endoskopi