BİR EDİRNE SEYAHATNAMESİ
Nahid S IR R I
tem ayülü gösterirken, A vusturya - M acaristan elçisi M arki P allay ıcm ı k end i sinin huzuruna çık ar v e : «B u lgarlar tarafın d an ika edilm iş m ezalim seb eb iy le Edirnenin B u lgarlara geçm esini haklı o larak istem iyorsunuz. F a k a t A vru pa Edirnenin size iadesini kabul edem ez. Su hald e şehri Sırp lara yahut Y u nanlılara terk ed erek um um î b ir m u h alefete kendinizi m aruz b ırak m ay ın », deyince, M ehm et R e ş a t: «A vru p a k ab in eleri b ö y le düşünebilirler. F a k a t hü küm d arlar arasınd a k ab in elerd ek i tesanüt fevkind e ve bu tesanütten ayrı b ir tesanüt vardır. B en em inim ki m azisi en şerefli ve e sk i b ir haned anın, Flabs- bourg haned anının varisi olan İm p arator hazretleri, ded esi d evleti m etbu a- sına â d eta b ir eşkiya şeklind e isyan ed en b ir k ralla fakirce bab asın a yük o l m am ak ü zeıe Y u nanistana gitm eyi kabul etm iş bir kralın m enfaatlerini altı asırlık O sm anlı d evleti hüküm darının şerefine tercih etm iyecektir. B ö y le c e a rz buyurun» d er ve h akikaten kısa bir m üddet sonra te k rar huzura kabulünü rica eden sefir h ü n k âra: «Em riniz m ucibince b ey an atı şahanelerini im p ara tor - kıral hazretlerine arzettim ve k end ilerind en, git Sultan hazretlerine arzı m alûm at et, m utm ain olsunlar, E d irn e T ü rk k alacak tır em rini aldım » sözle rini söyler.
Su ltan R e şa t sefire karşı h akik aten b ö y le lisan kullanm ış mı, yoksa sa d ece v e tâbir caizse tebrikât kabu l etm ek üzere bu hikâyeyi tertip m i etmiş, bilem em . F a k a t şu ikinci şık g erçek olsa bile, bu tertip ed ebiliş dahi kend isi nin bazıların ca iddia olunduğu d ereced e safd il olm ad ığına d elâlet eder. T a h tta onu istihlâf eden küçük b irad eri v e son O sm anlı p ad işahı M eh m et V ah d ettin ise bütün saltanatı m üddetini kapand ığı sarayd an atılm am ak ça re le rini aram ak la geçirdi ve İstanbuldan dışarı adım atm ayı h atırına b ile getir m edi. O nu İngiliz zırhlısı b ir firari halind e M arm arad ân geçirip götürecek, son h alife A bd ü lm ecit de Ç atalcad an bindirildiği trenle K araağ açtan g eçerek, b il m em kacm cı kucakta am cası olan C em gibi A vru p ad a sürgün, ölüm ü b e k le m eye g id ecek tir...
52
