" '
* • " / ®
Tarihi anıtlar serisi:
İs ta n b u l’ un en eski C a m ii
•
Mahmut Paşa
Fatih Camii ile beraber yapıldığı için diğer bir çok camilere örnek olmuştur — Hizmetkârlıkdan sad
razamlığa yükselen Mahmut Paşa Fatih’in emrile Yedikule zindanında öldürülmüştü — Selçuk üs
lûbunu andıran türbe
C ağaloğlu’n d a n d o ğ ru gelip de N u ru -osm aniye a v lu s u n d a n içeri g irm ed en sa ğa sap arsan ız 50-60 ad ım y ü rü d ü k te n sonra, a ğ a ç la r ara sın d a u lu b ir a n ıtla k arşılaşırsınız.
499 yıllık geçm işi o lan b u an ıt, İs ta n - b u la isim v e re n b ir sem tin ad ın ı taşır. M ah m u t P a şa ...
A slen H ırv a t olan M ahm ut P aşa, F a tih S u lta n M ehm ed’in tan ın m ış sad razam la rın d a n b irid ir. M ehm et A ğa a d ın d a b iri ta ra fın d a n tu tsa k edilen M ah m u t P aşa b ir a ra Ş ehzade M ehm ed’e h izm et için sa ra y a a lın ır, ik in c i M ehm ed’in P a d işa h olm ası ü z erin e O cak A ğası, d a h a sonra d a R um eli V alisi o lu r. İsta n b u l’u n f e t h in d en ve Ç an d arlı H alil P a şa ’n ın ö ld ü rü lm esin d en b ir yıl so n ra F atih , M ahm ut P aşay ı k en d isin e sad razam y ap ar. 15 yıl sü re n ilk sadrazam lığı sırasında, g erek
F a tih ’in m aiy etin d ek i o rd u d a gerekse
yalnız b aşın a y ap tığ ı sav aşlard a b ü y ü k y a ra rlık la r gösterir. M em leketi olan S ır b is ta n ’ın b ü y ü k b ir kısm ı ile Bosna, o- n u n zam anında alınır.. M idilli adası o - n u n zam anında ele geçirilir. K aram an o ğ - lu P ir A h m et bey ile y ap tığ ı savaşı k a zanm ış olm asına rağ m en o nu ö ld ü rm e m esi azledilm esine sebep o lu r. K en d isi n i çekem iyenler, rü ş v e t aldığı için P ir A h m et B ey’i e sir alm ad ı diye P ad işah a g am m azlarlar ve F a tih de eski T ü rk a n ’ anesine u y a ra k K a ra h is a rd a Ç ad ırı’nm ip lerin i k e stire re k o tağını b,aşm a ge ç ir ttirir .
B u değerli ve bilgili d ev let adam ı E ğ- riboz’u n alınm ası ve U zu n h asan ’la y a p ılan sav aşlard a gösterdiği y a ra rlık so n u c u ikinci defa te k r a r sad razam o l u r sa da yine k ısk an ç d ü şm an ların d an k e n din i k u rta ra m a z v e Y edikule zindanına a tıla ra k F a tih S u lta n M ehm ed’in em rile ö ld ü rü lü r.
M ahm ut P aşa Cam ii, F a tih Cam ii ile b e ra b e r y ap ıld ığ ın d an b u g ü n k ü şekliyle Is ta n b u lu n en eski cam ii sayılır. Bazı
y a z a rla r a n ıt’ın N om esterun nam ın d a
b ir Bizans K ilisesinin b u lu n d u ğ u y e r de yapıldığını ileri sü re rle r. K apısındaki A rap ça y a z ıtta y ap ılış ta rih in in 868 H icri 1463 M ilâdi yılı o lduğu an laşılır. C am i in plânı, B u rs a ’d ak i bazı cam ilere - ö - zellikle M u rad iy e C am iin e- b enzer. E r - n est M anboury, « İstanbul seyyahin R e h beri» n d e M ah m u t P aşa C am ii’n d en b a h se d e rk e n « F atih Cam ii ile b e ra b e r ilk inşa o lu n an cam i o lduğu içün sair b ir çok m eb an iy e n u m u n ey i im tisal o lm u ş
tu r» der. Mahmut Paşa Camiinin içinden bir gö rünüş
S er M im aran hasse olan S in an ’ı A tik, a n ıt’ m o rtasın d a iki y ü k se k k u b b e, y a n la rd a ü ç e r k ü ç ü k k u b b e ve girişinde de sağlı sollu ik işer k u b b e yapm ış. B u k u b
-<---YAZAN :
---İbrahim ERSEYREK
fm d an y ık tırılm ıştır. Son cem aat y e ri ise d ire k le ri çok k a b a ve ç irk in g ö rü nen 5 k u b b eli b ir re v a k ile ö rtü lü d ü r. R ev ak ın k e m e r ve m e rm e r d u v a rla rın ın so n rad an yapıldığı a n laşılm ak tad ır. B i
rin ci M ah m u tu n eseri olan H ü n k â r
m ahfeline çık an ram p a da so n rad an y a pılm ıştır.
b eler h e r n e k a d a r m edrese o d aları o -
la ra k gösteriliyorsa da y an lıştır. Zira,
v ak tile cam i ile b irlik te yapılm ış b ir
m edrese v a rd ı... Z am anla b u m edrese h a ra p o ld u ğ u için id a re i h u su siy e ta r a
-C am i 1766 M ilâdi y ılın d a m ey d an a g e len b ü y ü k d ep rem d e z a ra r gördü ğ ü n d en 1785 y ılın d a esaslı b ir şekilde o n a rıl m ıştır. C am i k ap ısın ın y a n ın d a k i yazıt b u k o n u d a b ilgi v e rm ek ted ir. M r. M an b o u ry ise «K ısm en y an g ın d a m u h te rik
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
Mahmut Paşayı Velî’nin türbesinin kapısı
o larak 1238-1827 de ta m ir kılınm ıştır» diyor.
M ai zem in üzerin e b ü y ü k b ir titiz likle işlenm iş çin iler so n rad an d ö şen m iştir. A n ıt’m çevresinde m ek tep , m a h kem e, çeşm e ve b ir de b ezirg an lar için b ü y ü k b ir çifte h am am v a rd ır. C am i a v lu su n u n içindeki şad ırv an ’ın ü s tü aç ık tır. M am ut P aşay ı V eli’n in tü rb e s i Cam i m ih rab ı y ö n ü n d ed ir. K u b b esi sekiz askı ü zerin e o tu rtu lm u ş olan tü r b e n in dışı eşi görülm em iş b ir gü zellik ted ir. G erek çini ve gerekse tu ğ la la rın ın işleniş şekli, Selçuk ü s lu b u n u a n d ırm a k ta d ır. 1464 y ı lın d a y ap ılan M ah m u t P aşa tü rb e si 1827 yılında esaslı b ir o n arım görm üşdür.
