118 03.06.2016
05.09.2016 Research Art cle
Ek m 2016)7(2)118-121 Do :10.15318/Fungus.2016222679
Belon d um moll ss mum (Lachnaceae):
Türk ye M kotası ç n Yen B r Tür
1 2
Mustafa Emre Akçay, Yusuf Uzun 1
Yüzüncü Yıl Ün vers tes , Fen Fakültes , B yoloj Bölümü, Kampüs, Tuşba, 65080, Van
2
Yüzüncü Yıl Ün vers tes , Eczacılık Fakültes , Farmasöt k Botan k Ana B l m Dalı, Kampüs, Tuşba, 65080, Van
Öz:Bu çalışmada Belon d um moll ss mum (Fuckel) Ra tv. türü ülkem z m kob yotası
ç n yen kayıt olarak sunulmuştur. Türün kısa bet m , makro ve m kro morfoloj ler ne l şk n fotoğrafları ver lm şt r.
Anahtar Kel meler: Allahüekber Dağları, Sarıkamış, askom set, makromantar,
yen kayıt.
Belon d um moll ss mum (Lachnaceae):
A New Record for The Mycota of Turkey
Abstract:In th s study Belon d um moll ss mum (Fuckel) Ra tv. was presented as a
new record for the mycob ota of Turkey. A short descr pt on, the mages of macro and the m cro morpholog es of the spec es are prov ded.
Keywords: Allahüekber Mounta ns, Sarıkamış, Ascomycota, macrofung ,
new record.
*Correspond ng author:memreakcay@gma l.com
G r ş
Türk ye coğraf konumu sebeb yle b yoloj k çeş tl l k bakımından çok öneml b r zeng nl ğe sah pt r. Öyle k Türk ye b yoloj k zeng nl k açısından dünyada kıta özell ğ gösteren pek az ülkeden b r d r. Anadolu'da bulunan b tk türü sayısı tüm Avrupa kıtasındak b tk türü sayısı le hemen hemen aynıdır. Hayvan türü bakımından se Türk ye daha zeng nd r.
Makromantar çeş tl l ğ bakımından se Türk ye'de yakın zamanlara kadar tesp t ed lm ş olan türler l steleyen yayınlara bakıldığında (Sesl ve Denchev 2014; Solak ve ark. 2015) makrom kotamızın 2400 c varı tür le tems l ed ld ğ görülmekted r. Bu l steler yayınlandıktan sonra yapılan son çalışmalarda se (Sesli ve Moraeu 2015; Güngör ve ark. 2015a, 2015b,
2015c; Demirel ve ark. 2015; Acar ve ark. 2015; Çolak ve ark. 2015, Uzun ve ark. 2015a; 2015b, 2015c; Akata ve Doğan 2015; Akata ve ark. 2015; Doğan ve Öztürk 2015; Karacan ve ark. 2015; Kaya, 2015; Kaya ve ark. 2016; Akata ve ark. 2016) m kob yotamıza öneml katkılar yapılmasına rağmen Avrupa'da bel rlenm ş yaklaşık 15 b n tür (Senn-Irlet ve ark. 2007) le kıyaslandığında Türk ye makrom kotasının da şu ank nden çok daha zeng n olab leceğ ve bu çalışmaların artarak devam etmes gerekt ğ anlaşılmaktadır.
Materyal ve Metot
Mantar örnekler 2014 yılında Sarıkamış Allahüekber Dağları M l Parkı (Erzurum-Kars) sınırları çer s nde gerçekleşt r len araz çalışmalarında toplanmıştır.
119 Materyal n m kroskop k ncelemelere hazırlanmasında % 5'l k KOH; görüntüleme çalışmalarında ICC50 HD kamera ataçmanlı L e c a D M 5 0 0 m k r o s k o p k u l l a n ı l m ı ş t ı r. M kroskop k ölçümler ç n se LAS EZ (ver. 3.1.2) görüntüleme ve ölçüm yazılımı kullanılmıştır. Elde ed len ver ler lg l l teratür (Bre tenbach and Kränzl n 1984; Thompson, 2013) le karşılaştırı-larak teşh s yapılmıştır.
Örnekler Yüzüncü Yıl Ün vers tes Fen Fakültes , B yoloj Bölümü Fungaryumu'nda muhafaza ed lmekted r.
Bulgular
Belon d um moll ss mum türünün s
stema-t ğ , yaygın s non mler , kısa bestema-t m ve yayılışı le frukt f kasyon organı, askus, paraf z, askospor ve tüyler ne a t fotoğrafları sunulmuştur.
Ascomycota Wh ttaker
Leot omycetes O.E. Er kss. & W nka Helot ales Nannf.
Lachnaceae Ra tv.
Belon d um moll ss mum (Fuckel)
Ra tv.,= Tr chopez za moll ss ma Fuckel,=
Dasyscyphus moll ss mus (Fuckel) Nannf.,= Belon d um leucophaeum (Pers.) Ra tv.,= Lachnum moll ss mum (Fuckel) P. Karst.
Frukt f kasyon organı; 0,5-4 mm
çapında, gençken f ncan şekl nde daha sonra düzleşerek tabak şekl n alır, sap bulunmaz, h menyum yüzey düz, gr ms beyazımsı renkte, kenarlar ve dış yüzey altın veya sülfür sarısı renkte kalınca tüylerle kaplıdır. Askosporlar; 9-15 x 1.5-2 µm, s l nd r k, yüzey düz, bölmes z ve renks zd r. Askuslar; 40-50 x 3-4 µm, sek z sporlu ve sporlar b ser attır. Paraf zler; mızrağımsı, askusları sıkıca destekler ve askuslardan b raz daha uzundur. Tüyler; sarımsı, kalın duvarlı, septalı ve yüzey kabaca granüllüdür. Hab tat; Otsu ve çalımsı b tk ler n ölü gövde ve dalları üzer nde gruplar hal nde n san ve ek m ayları arasında yet ş r(Şek l 1).
Yayılış; Allahüekber Dağları M ll Parkı
(Erzurum-Kars), Kızılçubuk köyü (Sarıkamış /Kars), Böğürtlen (Rubus sp.) dalı kalıntısı üzer , 4 0 ° 2 2 . 1 3 2 ' K , 4 2 ° 3 1 . 2 0 1 ' D , 2 3 0 2 m , 13.06.2014, VANF Akçay 811.
Şek l 1. Belon d um moll ss mum'un a. frukt f kasyon organı (bar: 5mm),
b. askus ve paraf zler (bar: 50 µm), c. Askosporları (bar: 20 µm), d. tüyler (bar: 20 µm).
120
Tartışma
Kısa b r süre önce Akata ve ark. (2016) tarafından Belon d um sulphureum (Fuckel) Ra tv. türünün tesp t le ülkem z makrom ko-tasında tems l ed lmeye başlayan Belon d um Mont. & Dur eu c ns sapsız gr ms veya açık kahvereng apotezyumlarının çevres n saran sarımsı tüyler n n yüzey ndek kabaca granüllü yapı le karakter ze ed l r (Ra tv ír, 1970).
Belon d um moll ss mum morfoloj k olarak Tr chopez za subsulphurea (Svrček) Baral
t ü r ü n e o l d u k ç a b e n z e m e k t e d r. F a k a t
Tr chopez za subsulphurea'nın askosporları
daha kısa ve kalın olmakla b rl kte bu tür hab tat olarak kavak ve kayın g b ağaçsı b tk ler n ölü
gövde veya dallarını terc h etmekted r (Uzun ve ark., 2015c).
Bu çalışma sonucunda tür le lg l elde ed len bulgular dünyada lk kez 1970 yılında Ra tv ír tarafından sunulan deskr ps yon le karşılaştırıldığında oldukça benzerl k göster-mekted r.
Bu çalışma sonucunda Belon d um
moll ss mum türü Türk ye'de lk kez tesp t ed
le-rek m kob yotamıza katkı olarak sunulmuştur.
Teşekkür
Bu çalışmayı 2012-FBE-D051 numaralı proje le madd olarak destekleyen Yüzüncü Yıl Ün vers tes B l msel Araştırma Projeler Koord natörlüğü'ne teşekkür eder z.
Kaynaklar
Acar İ., Uzun Y., Dem rel K., Keleş A., Macrofungal D vers ty of Han (D yarbakır/Turkey) D str ct. B olog cal D vers ty and Conservat on. 8;1: 28-34(2015).
Akata I., Kaya A., Uzun Y., Two New Genus Records for Turk sh Helot ales. Kastamonu Ün ., Orman Fakültes Derg s , 16;1: 131-134(2016).
Akata I., Doğan H.H., Orb l aceae for Turk sh Ascomycota: Three New Records. Bangladesh Journal of Botany. 44;1: 91-95(2015)..
Akata, I., Kabaktepe, Ş., Akgül, H., 2015. Cort nar us caperatus (Pers.) Fr., A New Record For Turk sh
Mycob ota. Kastamonu Ün vers tes Orman Fakültes Derg s . 15;1: 86-89.
Bre tenbach J., Kränzl n F., Fung of Sw tzerland, Volume 1. Verlag Mykolog a, Lucerne, İsv çre(1984). Çolak Ö.F, Şen İ., Işıloğlu M., Lact fluus rugatus (Kühner & Romagn.) Verbeken, A New Record for Turk sh
Mycota. B olog cal D vers ty and Conservat on. 8;2: 114-116(2015).
Dem rel K., Uzun Y., Akçay M.E., Keleş A., Acar İ., Efe V., Van Yöres Makromantarlarına Katkılar. Mantar Derg s . 6;2: 13-23(2015).
Doğan H.H., Öztürk Ö., S x New Russula Records from Turkey. Mycotaxon. 130;4: 1117-1124(2015). Güngör H., Çolak Ö.F., Yurdakul Güngör M., Solak M.H., New Ascomycete (Geoglossum umbrat le,
Pez za lobulata) Records for Turkey. B olog cal D vers ty and Conservat on. 8;2: 1-3(2015a).
Güngör H., Solak M.H., Allı H., Işıloğlu M., Kalmış E., New records for Turkey and Contr but ons to The
Macrofungal D vers ty of Isparta Prov nce. Turk J Bot. 39: 867-877(2015b).
Güngör H., Şen İ., Allı H., Solak M.H., Two new Ascomycete Records for Turk sh Mycota. B olog cal D vers ty and Conservat on. 8;1: 19-21(2015c).
Karacan İ.H., Uzun Y., Kaya A., Yakar S., Pulv nula Boud., A New Genus and Three Pulv nulo d Macrofung
Taxa New for Turkey. B olog cal D vers ty and Conservat on. 8;2: 161-164(2015).
Kaya A., Contr but ons to The Macrofungal D vers ty of Atatürk Dam Lake Bas n. Turk J Bot. 39: 162-172(2015).
Kaya A., Uzun Y., Karacan İ.H., Yakar S., Contr but ons to Turk sh Pyronemataceae from Gaz antep
Prov nce. Turk J Bot. 40: 298-307(2016).
Ra tv ír A., Synops s of the Hyaloscyphaceae. Scr pta Mycolog ca Tartu. 1:1-115(1970).
Senn-Irlet B., He lmann-Clausen J., Genney D., Dahlberg A., Gu dance for Conservat on of Macrofung n
Europe. The D rectorate of Culture and Cultural and Natural Her tage Counc l of Europe, Strazburg,
Fransa(2007).
121
Sesl E., Denchev C.M., Checkl sts of The Myxomycetes, Larger Ascomycetes, and Larger
B a s d o m y c e t e s n T u r k e y . 6 t h e d n . M y c o t a x o n C h e c k l s t s O n l n e
(http://www.mycotaxon.com/resources/checkl sts/sesl -v106-checkl st.pdf): 1–136(2014).
Sesl E., Moreau P.A., Taxonom c Stud es on Some New Fungal Records from Trabzon. Turkey Turk J Bot. 39: 857-866(2015).
Solak M.H., Işıloğlu M., Erb l K., Allı H., Macrofung of Turkey, Checkl st Volume II. Ün vers tel ler Ofset, İzm r(2015).
Thompson P.I., Ascomycetes n Colour. Xl br s Corporat on, UK(2013).
Uzun Y., Kaya A., Akata I., Keleş A., Yakar S., Notes on Turk sh Hypocrea. B olog cal D vers ty and Conservat on. 8;2: 117-121(2015a).
Uzun Y., Kaya A., Karacan İ.H., Kaya Ö.F., Yakar S., Macromycetes Determ ned n Islah ye
(Gaz antep/Turkey) D str ct. B olog cal D vers ty and Conservat on. 8;3: 209-217(2015b).
Uzun Y., Kaya A., Karacan İ.H., Kaya Ö.F., Yakar S., Neobulgar a Tr chopez za Petr. and Fuckel, Two New
Genus Record for Turk sh Lachnaceae. Mantar Derg s . 6;2: 58-61(2015c).
