A. O. Vet. Fak. Derg.
32 (i): J87-199. 1985
SOTÇO KEÇİLERDE DINOPROST TROMETHAl\IINE (PG) VE
MEDROXY-.PROGESTRERON ACETATE(:VfAP) İLE ÖSTROS SİNKRONİZASYONU
çetin Kılıçoğluı Yücel Aşkın4 Erol Alaçaın2 Seınin Özsar5 Hakkı İzgür3 Şükrü Arif6
Estrus synchronization in dairy goats using dinoprost tromethamine (PG) and
medroxyprogesterone acetate (MAP)
Suınınary: Present study was performed on 37 dairy goals and 14 kids for the synchronization of oestral cycles. Furthermore, blood progesterone profiles during the experiments and fertility rate afler S)Jnchronization were also determined.
The animals were divided into two groups and dinoprost tromethamine (PG) was injected intramuscularly, in two injectiom (10 mg / each) with
II days interval, for the fint group and medroxyprogesterone aeetate (MAP) sponges (60 mg) introdueed into the vagina of the second group of goats. The synchronization rates were 84.61
%
and 96.00%
respectively. Serum proges-terone levels were determined by RIA methods and presented in diagram. The pregnanC)' rates at the first estrlls afler the synchronization were 61.53%
in PG and 60.00%
in MAP groups.~s a conclusion, altltough the results are similar in two groups, intrava-ginal A1AP sponges application is a choice of treatment as a cheap, easy and practical method and has a possibility of use in also anestrus period for the synchronization of estrlls in goals.
Özet: Bu çalışma 37adet sa/l,mal siltçü keçi ile 14adet oğlak üzerinde, iJ"striissikluslarını sinkronize etmek, uygulamalar sırasında kan serumuııdaki
i. Prof. Dr., A.O. Veteriııer Fakültesi, Doğum ve Rep. Hastalıkları B.Dalı, Ankara 2. Prof. Dr., S.C'. Veteriner Fakültesi, Doğum ve Rep. Hastalıkları B.Dalı, Konya 3. Y.Doç. Dr., A.O. Veteriner Fakültesi, Doğum ve Rep. Hastalıkları B.Dalı, Ankara 4. Doç. Dr., A.li. Ziraat Fakültesi, Zootekni Bölümü, Ankara
.5. Dr., Lalahan Vctninerlik ve i IayvanCllıkta Nükleer Ar. ~Ier., Ankara G. Ar. Gör. A.O. Veteriner Fakültesi, Doğum ve Rep. Hastalıkları lL.Dal •. Ankara.
188 ç. Kılıçogıu - E. Alaçam - H. İzgür - Y. Aşkın - S. Özsar - $. Arif
progesteron düzeyinin gösterdiği değişimleri saptamak ve bu yöntemin jertiliteye etkisini araştırmak amacıyla yapıldı.
Bu amaçla, iki gruba ayrılan hayvanlardan ilk gTllba dinoprost tro-methamine (PG), i i gün ara ile iki defa
ı
o
mg kas içi enjeksiyonla, ikinci gruba da medroxyprogesteron acetate (60 mg) (HAP), sünger formunda int-ravaginal olarak uygulanarak, sıras~yla%
84.61 ve%
96.00 oranında sink-ronizasyon sağlandı. Deneme hayvanlarından alınan kan örneklerindeki pro-gesteron hormonu düzeyleri RIA yöntemi ile tayin edilerek grafik şeklmde Vf?" i-di. Sinkronize edilen keçilerde, uygulamayı izleyen ilk östrüste, gebe kalma oranı,
PG grubunda
%
61.53 ,MAP grubunda%
60.00 olarak saptandı.Sonuç olarak, her iki yö"rıtemle de benzer oranda sinkroni;;.asyoll ve gebelik sağlanabilmekle birlikte, progestagenlerin daha ucuz olması, uygulama kolay-lığı ve anöstrüs dö'nemindeki hayvanlarda da kullanılabilmesi nedeniyle daha elverişli oldukları kanısına varıldı.
Giriş
Evcil memelilerde östrüs ve ovulasyonun istenen zamana göre planlanması şeklinde tanımlanabilen östrüs sinkronizasyonu, özellik-le, koyun ve keçi gibi sürü hayvanlarında doğumların toplulaştırıl-ması ve böylece sürülerde bir örneklilik sağlanması amacıyla başvuru-lan seçkin bir yöntemdir.
Sinkronizasyon için küçük ruminantlarda ekzogen iki değişik hormon kullanılmaktadır. Bunlardan prostaglandin F2 (1., (PG)
veya analogları tek ya da i i gün ara ile iki defa enjekte edildiklerinde ovaryumlarda yer alan corpus luteumların kısa zamanda (ortalama 50 saat) regresyonuna (luteolysis) neden olurlar (I, 18, 29). Elicott ve ark. (4), Inskeep (I i) ve Moore (17), keçilerde seksüel siklusun ilk 4 gününde uygulanan PG enjeksiyonlarının etkisiz kaldığını, 4-13. günlerde yapılan enjeksiyonlarda ise
%
i00 oranında bir sinkronizas-yon elde edilebileceğini ileri sürmektedirler. Fairnie ve ark. (6), Fukui ve Roberts (7) ise bu oranın%
50- i00 arasında değişebileceği-ni iddia etmektedirler. Hackctt ve Robenson (8), seksüel siklusun 4- 15. günleri arasında 0.5, iO, 15, 20 mg dinoprost tromethamine enjekte ettikleri koyunlarda sırasıyla%
10,35, 60, 70, 95 oranında sinkro-nizasyon sağlandığını bildicmektedirler.Keçilerde sinkronizasyon amacıyla progestagenler de sık olarak kullanılmaktadır. Progestagenler kas içi veya deri altı enjeksiyonla (24).
SÜTÇÜ KEÇiLERDE DlNOPROST TROMETHAMINE... 189
deri altına transplant biçiminde (17), yedirilcrek (27) ve en sık olarak ta intravagina! sünger şeklinde (I3, 14, 15, 26) uygulanabilmektedirler.
Oa ve ark. (2 i), progestagen!erin pratik olarak aktif corpus luteumun ömrü süresince uygulanması gerektiğini bildirmekte; Ottobre ve ark. (22), Stabenfeldt (28), ise seksüel siklusun ilk günlerin-de verilen progestagenlerin corpus luteumun ömrünü kısalttığını ek-lemektedirler. Araştırıcılar (2,24,28), vaginal uygulamalarda sünger-!erin 12-20 gün (ort. 16 gün) vaginada bırakılmasını, bu sürede ovaryumlardaki aktif eorpus luteum'ların regrese olacağını ve folli-küler yapıların bütün hayvanlarda aynı düzeyde gelişeeeğini bildire-rek, uygulamaların kesilmesini izleyen 48-60 saat içinde östrüslerın görülebileceği ni ileri sürmektedirler. Robinson (25), progesteron uy-laması ile birlikte 750 1LT PMSG enjekte edilen keçilerde sinkroni-zasyon oranının daha yüksek olacağını iddia etmektedir.
Irving ve ark. (I 2), kan plazmasındaki progesteron hormonu düzeyinin izlenmesi ile ovaryumların aktivitelerinin kontrolunun mümkün olduğunu bildirmektedirler. Östral siklusun çeşitli evrelerinde bu düzey corpus luteum'a bağlı olarak farklılıklar göstermektedir (23). Thombum ve Sehneider (30), Saanen ırkı keçilerde bu düzeyi östrüs evresinde 0.2 ng
ımı,
luteal evrede ise 4ngımı
olarak saptanmışlardır. Ott. (I 9), PG'lerin kullanılmasından 24 saat sonra progesteron dü-zeyinin i ng Iml'nin altına düştüğünü bildirmektedir.Olivera ve Shearer (3), Molokwu ve Cuııen (16), Ott ve ark. (20), prostaglandinler ve progestagenlerle sinkronize edilen keçilerde ferti-lite oranının, normal aşımla gebe bırakılanlara kıyasla önemli bir fark göstermediğini,ancak ilk sinkronize östrüste fertilizasyon oranının düşük olduğunu bildirerek aşı m için bir sonraki östrusun beklenmesi-nin daha doğru olduğuna dikkatti çekmektedirler.
Koyun ve keçilerde prostaglandinler ve progestagenler kullanı-larak yapılan bazı sinkronizasyon çalışmalarından elde edilen sonuç-lar Tablo 1'de özetlenmiştir.
Bu çalışmanın amacı ise sütçü keçilerde tck ve çift enjeksiyon ile prostaglandinleri ve intra vaginal progestagenleri kuııanarak öst-ral siklusların sinkronizasyonu oranını araştırmak, uygulanan yöntem-lere bağlı olarak fertilite durumunu belirlemek ve uygulamalar sı-rasında kan serumundaki progesteron hormonu düzeyinin gösterdiği değişimleri saptamaktır.
190 ç. Kılıçoğlu - E. Alaçam - H. izgür - Y. Aşkın - S. Özsar - Ş. Arif
Tablo 1. Koyun ve keçilerde sinkronizasyon çalısmaları sonuçları.
70.00 60.00
!
100.00 64.00 ilk 90.00 84.00 Ikinci Sinkronizasyonı
Ferriliıc Oranı ')'0 Oranı%, .___ 1 __ -Östrus. 6 gün içinde PG 1:1 PG 20 PG 7.5 X2 25 keçi Araştırıcılar Ogunbiyi ve ark. J 980, (18)I
Hayvani
KullanılanSayısı Hormon Doz
lı mg d -- --- --- --- ----Prostaglandin: i Hackcıı veRo-bertson 1980(8) 200koyun Otı ve ark. 1980, (21), :.10 keçi PG 8 PG 8 X2 53 ::1: 2 Sa. Wı.OO 50 .J. i Sa. 100.00 Oıı ve ark. 1980, (20;, 34 keçi PG 8 X2 53 ::!: 3 Sa. 94.00 70.6 Progestagenler : Lloyd ve ark. 1968, (13), Marıncowitz ve Van Tonder 1968, (15) 77 koyun lntravagi. 25XI4 gün 12 koyun Intravagi. 60X14 gün 48 saat içinde 48-96 saat 100.00 100.00 69.00 7:1.00 Materyal ve Metot Hayvan Materyali
Bu çalışma, 37 adedi yaşları 2-9 arasında değişen sağmal ve
ı
4 adedi i yaşında oğlak olmak üzere toplam olarak 51 adet Saanen ırkı keçi üzerinde yapıldı. Materyalolarak kullanılan hayvanlar 25 ve 26 başlık iki gruba ayrıldı ve çalışma süresince uygun bakım ve barındırma koşullarında tutuldular.Sinkronizasyon Yöntemleri
a- Proslaglandinlerle; Prostaglandinlerlc sinkronizasyon amacıyla 26 adet oğlak ve keçiye i ml de 5 mg dinoprost trometharrıine (PG) içeren Lutalyse (Upjohn) enjektabl solusyanu, Il gün ara ile iki kez
iOmg (2 ml) dozda, kas içi uygulandı. İki enjeksiyon arasında keçiler gözetim altında tutularak kızgınlık belirtileri gösterenler saptandı.
b-ıHedrox)'/Jrogesteron aa/ale ile: Bu yöntemde 60 mg medroxypro-gesteron acetate (MAP) içeren Veramix (Upjohn) vaginal süngerleri kullanıldı. Süngericr özel vagina spekulumu yardımıyla uygulandı. Bu amaçla, keçi ve oğlakların arka kısımları hafifçe yukarıya kal-dırıldı, perineal bölge ve vulva dudakları antiseptik solusyonla
silin-SÜTÇÜ KEÇiLERDE DINOPROST TROMETHAMINE... 191
dikten sonra yine antiseptikli bir pomata bulanan süngerle özel spe-kulumla vaginanın anterioruna yerleştirildi. Bu arada, süngerlere bağ-lı bulunan ipIerin vulva dudaklarından dışarda kalmasına özen gösterildi.
Süngerler oğlak ve keçilerin vaginasında 13 gün süre ile bırakıl-dılar ve sürenin bitiminde vulva dudakları dışındaki iplerinden tu-tularak, çıkartıldılar. Uygulama süresinee deneme hayvanları sık sık kontrol edilerek süngerlerin düşmemesi sağlandı.
Östrüsleriıı Saptanması ve Aşım
Gerek PG ve gerekse MAP ile sinkronize edilen oğlak ve keçi-lerin östruslarının saptanması arama tekesi yardımıyla yapıldı. Bu amaçla, daha önce libido ve aşım yeteneği saptanmış bir teke seçildi. Bu tekenin karın bölgesi penis ve prepusyumu da içine alacak şekilde 60X 100 cm boyutlarında bir bez ile korundu. Hazırlanan teke sabah ve akşam olmak üzere günde iki saat, ilk PG enjeksiyonunu takiben, sinkronize edilen grup içine bırakıldı ve kızgınlık gösterenler saptandı. Ancak, kızgınlık gösteren keçi ve oğlaklara aşım yaptırılmadı. Aynı işlem ikinci enjeksiyonu izleyen 96. saatte kadar tekrar edildi. İkinci enjeksiyonu takiben kızgınlık gösterenlere daha önce belirlenen teke-lerle doğal aşım yaptırıldı.
MAP uygulanan hayvanlarda da süngerlerin vaginadan çıkartıl-masını izleyen günlerde arama tekesi sabah akşam birer saat sürü içinde dolaştırılarak kızgınlık gösterenler saptandı ve doğal aşımla tah umlandılar.
Sinkronize edilmiş ilk östrusu izleyen östrusu saptamak ama-cıyla, arama tekesi ilk östrustan sonraki
ı
6-17. günlerde yine sürü içinde dolaştırılarak kızgınlığı yineleyenIcr belirlendi.Kan Örneklerinin Toplanması
Materyalolarak kullanılan her iki gruptaki hayvanlardan, uy-gulamalardan 3 gün öncesinden başlanarak. östrusa kadar kan ör-nekleri alındı. Kan alma işlemi her sabah saat 8.00 de uygulandı. Kan, vena jugularisten, steril plastik enjektörlerle,
ı
O ml miktarında alınarak özel plastik tüplere aktarıldı. Plastik tüp içindeki kanlarva-192 Ç. Kılıçoğlu - E. Alaçam - H. İzgür - Y. Aşkın - S. Özsar - Ş. Arif
kit geçirilmeden 3000 devirde 20 dakika santrifüje edildi ve elde edi-len serumlar, RIA analizleri için -20 CO lik donduruClıda sak-landı.
Örneklerin RIA ile Değer/el/dirilmesi
Kan serumlarındaki progesteron düzeyinin tayını, progestero-nun petrolium eter içinde ayırt edilmesinden sonra tritium'la işaret-lenmiş progestcron (1, 2,6, 7-3H progesteron) (New England l\"uclear, Germany) yardımıyla ve aktif kömür dextran separasyon sistemi kullanılarak Ender (5) ve Hoffman ve ark. (I O)'ın tarif ettikleri RIA yöntemiyle yapıldı.
Ayırım safhası ilave edilen 3H'un
%
86 :;:-0.7 sinin geri alınması-nı sağlıyabilecek kapasitede idi ve kontrol serumları için bu faktör önemsizdi, Antiserumlar Dr. Rattenberger'den (TGD grup, Germany) sağlandı ve%
0.039 oranında dilue edilerek kullanıldı. Ölçümlerin duyarlılığı i5-35 pg !ml arasında idi.Fertilite Oranlarının Saptanması
Her iki yöntemle sinkronize edilen deneme hayvanlarının sink-ronize östrus günleri, gebe kalma oranları, gebelik süreleri ve elde edi-len canlı yavrular fertilite oranlarının saptanmasında ölçü olarak kul-lanıldı. Bu veriler istatistik metotlarla değerlendirildi.
Bulgular
Çalışma bulguları Tablo 2,3,4 ve Grafik i'de özetlenmiştir.
Tablo 2. Sinkronizasyon sonrası ()strüslerin görülme zamanları ve sinkronizasyon oranları
Yöntem N n Ke~'i
i
Ö'trüs X:!:SE saat N n Oğlak Östrüs X :i-SE saat Toplam X :.:.:SE saat Sink. oranı % 66J,7 . i 96. 00 i i. Enj. El 13 62::L9.2 7 3 64:1:8.0 63:~-7.5 61.53 PG ! - - . - - .. - -_.- o o-- --.-. -_ ••••• _••- - -. --.--.-i ıl. Enj. 19 16 42::L7.7 7 6 72::1:10.7 .')0+6.8 84.61 MAPısTııi
72:1-9.4-7 -7" 51::L6.2Tablo 3. Sirıkronize keçi "C oğlaklarda krıilite oranı ve yavru verimi
Keçi
i
Oğlak (;enc1Yöntem N ~
YS_I--=~~.)J
or~'~2'~~.I_~ı ...~~ii
F~ (~2...I_Ort:~.'Y-=-_I:? (%)_~r~ YS_PG 19 iO 17 rı2. 63
Iİ
.7 -:- O. _ 7i
6 iO 8.l. 71 1 . rı ~ 0.2 61 .53 i .6 ::i: O. i---_._---_. __ ..
_
..__.__..._-_.~--_ •.._---_ .._...._--_._- ---- - .. _-'"--MAl' 18 17 21
i
6(;.66!
1.7::1: 0.1 7 13 3i
12-W,i
1.00i
rıo.oo l.rıl,O.1:--i: Kullanılan hayvan sayısı n: Gebe kalan hayvarı sayısı
fO: Fertilite oranı
194 ç. Kılıçoğlu - E. Alaçam - H. İzgür - Y. Aşkın - S. Özsar - Ş. Arif
Tablo 1. Sinksorinzasyon sonu gebe kalan keçilerde gebciik süreleri.
Keçi
i
O~lak Genel t değerı__ ~ont_em__
.-N-X-;SE-' --
--:\---X--=--s-E.---_
-X_' -__~~_E _ .. _----I
PG LO 14!i _ 2.4 () 149:İ: 2.4 147:i: 1.7
i
.---- -_.0_- .--- .__....--- .__ .-- ..~ 2.057
MAP ı2 ı48 :l: ı.o 3 ı62 == 0.3 1.')2== ı.6** i
1\: Gebe kalan hayvan sayısı **:p< 0.05
5
r.
PG ~ : ~ ~MAPL.l_i ~
-"
\\'t._~
-3 -2 -1 O 1 5,,
,
\-:-,.
ı; \...
~''
....
'lli __ •• 10 15 günlerGrafik I. MAP ve PG uygulanan keçilerde kan serumundaki progesteron hormonu düzeyleri.
Tartışma ve Sonuç
Keçilerde sinkronizasyon amacıyla ekzojen iki değişik hormonun kullanıldığı bu çalışmada, PG'lerlc sinkronize edilen grupta birinci enjeksiyonu izleyen sinkronizasyon oranı
%
6i.53 ikinci enjeksiyon sonrasında%
84.61 olarak bulunmuş, buna karşılık MAP emdiril-miş süngerIerle sinkronize edilemdiril-miş grupta ise%
96.00 olarak saptan-mıştır.PG'lerIe sinkronize edilen grupta (Tablo. 2) ilk enjeksiyonu iz-leyen sinkronize östrüsların görülmesi 24-i20. saatler arasında yayılmış, en fazla 48. saatte ortaya çıkmış (ortalama 63 :;::7.53), ikinci enjeksiyonu takiben östrüslar 24-144. saatler arasında görülmüş ve en fazla 24. saatte (ortalama 50 =+= 6.86) gözlenmiştir. MAP yön-teminde ise, sinkronize östrüslar 24-i44. saattler arasında olmak üzere en fazla 48. saatte (ortalama 66
+
7.i2) gözlemlenmiştir.Birinci PG enjeksiyonunundan sonraki sinkronizasyon oranının Hackett ve Robertson (8) ve Ott ve ark. (21). bildirdiği oranlardan
SÜTÇÜ KEÇILERDE DINOPROST TROMETHAMINE... 195
düşük, Ogunbiyi ve ark. nın (18). saptadığı orana benzer, ikinci en-jeksiyon sonu sinkroııizasyon oranının ise her üç araştırıcının (8, 18, 21) bildirdiği orandan düşük olduğu gözlenmiştir. Birinci enjeksiyonu izleyen sinkronizasyon oranının düşük bulunmasını, iistral siklusun ilk 4 gününde PG'lerin etkisiz olması (19, 21) ve ilk enjeksiyonun siklu-sun dönemine bakılmaksızın ve çalışmanın çiftleşme mevsiminin ba-şında yapılması nedeniyle bazı hayvanların anöstrusta bulunmaları ve PG'lerin anöstrustaki küçük ruminantlara etkisiz (29) olmasına bağ-lanabilir. İkinci enjeksiyonu izleyen sinkronizasyon oranının düşük olmasını ise yine çalışmanın çiftleşme mevsimi başında yapılmış olması ve kullanılan oğlakların tam anlamıyla pubertasa erişmemiş olması etkileyebilir. MAP yönteminde elde edilen
%
96.00 lık sink-ronizasyon oranı LIoyd ve ark. (14) ve Marincowitz ve Van Tonder'in (I 5), bildirdikleri oranlarla paralellik göstermiştir.Basu ve ark. (I), Ogunbiyi ve ark. (18), Ott (20,21) ve Thi-moiner ve ark. (29), PG veya analoglarının tek ya da i i gün ara ile iki defa enjekte edildiklerinde, kısa zamanda (ortalama SO saat) ovar-yumlar üzerindeki corpus luteum'un regresyonuna (luteolysis) ne-den olarak östrüsün görüldüğünü bildirmektedirler. İkinci PG en-jeksiyonunu izleyen östrusun ortalama 50
-=
6.86 saat sonragörülme-si, literatür verileri ile benzerlik göstermekte ve ikinci enjeksiyonu takiben östrüs için yeterli bir luteolysisin oluştuğunu anlatmaktadır. ilk enjcksiyonu izleyen östrüsların görülme zamanı ise literatür veri-lerine göre daha uzun olmuştur. MAP yöntemi ile sinkronizasyon ça-lışması yapan araştırıcılar (2,24,28) vaginal tamponların vaginadan çıkartılmasından sonra 48-60 saat içinde östrüsların görülebileceğini ileri sürmektedirler. Bununla beraber, LIoyd ve ark. (13). l\.1arin-cowitz ve Van Tonder (15), östrüsların vaginaIsüngerlerin çıkartılma-sından 48-96 saat sonrada görülebileceğini bildirmektedirler. Elde edilen 66 =-ı~ 7.12 saatlik ortalama oran araştırıcıların bildirdikleri sınırlar arasında kalmakta ve çoğunluğun 48. saatte kızgınlık göster-mesi ise araştırıcıların bulguları ilc benzerlik götermektedir. Bunların yanı sıra, yapılan kan analizleri sonucunda kan progesteron düzeyi-nin her iki yöntemde de östrüs evresindeki düzeye erişmesi (Grafik i)
aynı zamanlara rastlamış ve bu bulgu dış bakı ile elde edilen östrüs zamanlarının doğruluğunu desteklemiştir.
PG'lerle sinkronize edilen grupta kullanılan 26 hayvanlardan 16.
tanesi ikinci enjeksiyonu izleyen ilk östrüsta gebe kalmış (Tablo, 3) ve fertilite oranı
%
51.53 olarak saptanmış, gebe kalan 16hayvan-ı96 Ç. Kılıçogıu - E. Alaçam - H. İzgür - Y. Aşkın - S. Özsar - Ş. Arif
dan ise 27 yavru elde edilmiş ve hayvan başına düşen yavru sayısı ortalama i.6B
+
O. i olarak bulunmuştur. MAP yönteminde ise sink-ronize ilk östrustaki fertilite oranı%
60.00 olarak saptanmış ve gebe kalan i 5 hayvandan 24 yavru elde edilerek doğum yapan hayvan ba-şına yavru sayısı ortalama 1.6 i O.i2 olarak belirlenmiştir.Hackett ve Robertson (8), Ogunbiyi ve ark. (I 8), Ou ve ark.(20), PG'lerIe sinkronize edilen hayvanlarda ilk sinkronize östrustaki ferti-lite oranlarını % 60, %90, % 70 olarak vermektedirier. Çalışma bul-guları literatür verilerle karşılaştırıldığında bulunan değerlerin ben-zer veya düşük oldukları görülmektedir. Hackeu ve Robertson(8) kullanılan PG'lerin dozunun yükseldikcl' fertilite oranınında yükse-Ieceğini ileri sürmektedir. Bu çalışmada da kullanılan dozun artması ile dalıa iyi bir fertilite oranı elde edilebileceği kanısına varıldı. Bununla beraber elde edilen düşük fertilite oranı PG'lerle sinkronize ilk östrus-tak i fertilite oranının düşük olaca,ğını bildiren araştırıcıların (I 8, 24) bulguları ile benzerlik göstermiştir.
LIoyd ve ark. (ı 3) ve Marincowitz ve Van Tünder (I 5), MAP yön-temi ilc sinkronize ilk östrustaki fertilite oranlarını
%
69 \"c % 75 olarak bildirmektedirler. Çalışmada bulunan % GO 'lık oran araştı-rıcıların bildirdiklerinden düşüktür. Ancak, elde edilen oran, MAP emdirilmiş süngerierin vaginal uygulamasıyla sinkronize edilen hay-vanlarda sinkronize ilk östrüsta fertilite oranının düşük olup izleyen östrüsta normale döndü,ğünü bildiren araştırıCıarın (3, 9, 16) bulgu-ları ile benzerlik göstermek tedir. Bu düşük fertilitenin diğer bir ne-deninin de, özellikle, oğlakların vaginasının keçilere oranla daha küçük ve dar olması nedeniyle vaginal süngerierin vaginanın anteri-oruna tam olarak itilememesine ve etken maddenin yeterince emile-memesine bağlı olduğu kanısına varıldı.Çalışma sırasında RTA. yöntemi ile saptanan kan plazması pro-gesteron hormonu düzeyini gösteren Grafik I, incelendiğinde, Iv/AP uygulamasından önce progesteron düzeyi i ng
ımı
nin altında iken vaginal süngerlerin uygulamasıııı izleyen 4. günde i ngımı
üzerine çıkmakta ve sinkronizasyon süresince giderek yükselerek en yüksek noktasına ulaşıp (3.5 ngımı)
vaginal süngerierin çıkartılmasını izleyen 72 saat içinde süratle azalarak i ng Inıl nin altına düşmektedir. Bu bulgular, Trwing ve ark. ın (I 2) iJildirdiği gibi plazmadaki progesteron hormonunun saptanması ilc ovaryumların aktivitesinin kontrol edi-lebileceğini bir kere daha vurgulamaktadır. ~1AP uygulaması ile ingi
ml nin altında bulunan progesteron düzeyi Thorburn ve SchneiderSÜT ÇÜ KEÇiLERDE D1NOPROST TROMETHAMINE... 197
(30)'in ileri sürdüğüne benzer şekilde, normal luteal dönemdeki ,1 ng imI ye ulaşmış ve süngerierin çıkartılması ik östrus i(;'in gerekli olan i ng Iml'nin altına düşerek bütün hayvanlarda sinkronizasyona duyarlı bir duruma geldiği gözlenmiştir. Progesteron düzeyinin Ingimi'nin altına düşme zamanı ile arama tekesi yardımıyla saptanan östrüslar aynı zamana rastlamış ve laboratuvar bulgularıyla klinik güzlemler birbirini destekleşmiştir.
PG'lerle sinkronize edilen hayvanlarda ise, ilk PG enjeksiyonun-dan önce kan progesteron düzeyi ort. i ng ımı'nin üzerinde iken, enjeksiyonu izleyen 24. saatte i ng
ımı
nin altına düşerek ortalama 63 J.: 7.53 saat sonra,%
61 ..13 oranında östrüs saptanmıştır. Uygu-lamayı izleyen 4. günden itibaren progesteronun yükseklerek 9. g-ünde 4 ngımı
ye ulaştığı, i i .günd(~ uygulanan 2. enjeksiyondan hemen son-ra yeniden düştiiğü ve ortalama 50 ..L 6.86 saat sonra, bu defa%
84.6 i oranında iistrüs giirülm üştür. Bu bulg-ular Basu ve ark.! i ), Ogunbiyi ve ark. (I 8) \T Ott (19), un bulguları ile paralellik
göster-mektedir.
PG'lerle sinkronize edilen grupta ortalama gebelik süresi (Tab-lo 4) 147 T 1.7 g-ün, MAP yiiııteminde ise 152 - 1.6 g-ün olarak bu-lunmuştur. Uygulanan t testi sonucunda (t - 2.057) her iki yüntem arasında p<: 0,05 düzeyinde öııemli farklılığın bulunduğu gözlenmiş-tir. Ancak, buna rağmen her iki yöntemde de gebelik süreleri normal sınırlar içerisinde kalmıştır. Ortalama gebelik süresine bağlı olarak doğumların her iki g-rupta da topluiaşarak 6 gün içerisinde tamam-landığı gözlenmiş ve maksimum ve minimum gebelik sürelerine sahip olan hayvanların doğumları ise bu sınırlar dışında kalmıştır.
Sonuç olarak, gerek kan progesteron analizleri ve gerekse diğer yöntemlerle elde edilen bulg-ular doğrultusunda keçilerde östrus sikluslarının her iki yöntemle de sinkronize edilebildiği güzlemlcn-miştir. Bu iki yöntem arasında sinkronizasyona duyarlık açısından belirgin bir farklılık bulunmamasına kaqın progestagenlerin d.dıa ucuz olması, uygulama kolaylığı ve PG lere oranla daha iyi sinkronizas-yon sonucu vermesi ve anöstrustaki küçük ruminantlarda da uygula-nabilme şansı bakıınından daha pratik bir yöntem olduğu kanısına varıldı.
Teşekkür
Bu çalışmada kullanılan gerekli hormon preparatlarını yan British Council'e teşekkürü bir borç biliriz.
sa
198 ç. Kılıçoğlu - E. Alaçam - H. İzgür - Y. Aşkın - S. Özsar - Ş. Arif
Kaynaklar
1 - Bosu, W.T.K., Serna, j. and Baker, C.A.V. (l97R). Peripherall,!asma l,ıe/s ofplOges-leroııe iıı goals Irealed wil', flttrogesloııe acelale aııd proslaglandiıı Fa dııriııg ılı~ eslro'ıs cycle. Thcriogcnology, 9; 37ı390.
2 Corteel, j.M. (1975). Tlıe ım of progesleroııe lo eolılrıJl ılı, oeslrous cycle q/ dairy goal .•.
Ann.BioI.Anim. Biophys., 1Oj: 353.363.
3 Cullen, R. and Shearer, G.C. (1964). Observalioııs 011ılıe .ryııelıroni<;alioııqf oeslroııs iıı
e'ves duc-iııg ıhe breediııg s'asoıı aııd ıhe effeeı 011subsequeıııjerıility. Vet. Rec., 76; 88G.891.
'i Elicott, A.R., Scoggins, j.R. and Hill, .f.R. (1975). l~-slrous eoıılrol usmg PGI'~a I.
Lll aııdferıilily.,1. Anİm. Scİ., 36: ı149-1 l:i6.
:')- Ender, M. (1974). RadlOuııımıııologlsc!le Inogi;sleroııbeslulIIUllgelıiii periplıerem Riııder.blul:
Meılıodise'" enlwieklUlıgsarb"iıelı, eı-hebuııgcıı bei pll);siologiehill paılıologieslıeıı uııd bioleclı. II1sc!lerbeei:ıfllıssıen siıııalioııeıı. Diss. l\-fcd. Vet. T. U. :vıünchen. \Veihenstephan.
fı- Fairnie, I.j., Cumming, I.A. and Martin, E.R. (1976). (;'se of ık, Iıroslaglııııdiıı
aııa-loque, ıcı 80996, lo s)'ııelıroııize oU/ılaıiolı iıı .,heep iıı aıı arıi/ieial iııseıııiııal:oıı prograllime. Proc. Aust. Soc. Anim. Prod .. Il; 133-136.
7- Fukui, Y. and Roberts, E.M. (I (77). Faıilil), qf ewes ırcaled willı proslaglııııdiıı F, cl aııd
artifieially iıısemiııaled al predetermiııed iI,tenals Ilıerafler. Ausl..l. Agric. RC5., 28:891-897.
8- Hackett, A..J. and Robertson, H.A. (1980). t,jfecl qf dose aııd tiıııe of iıdeetioıı qf
pros-laglaııdiıı F, a ilı eydiııg ewe.ı. Theriogenology. 13: 347-3") i.
9-- Hawk, H.W. (1973). Uteriııe morıility aııd sperm Iraıısl,orl iıı ılıe oeslrolı.5ewe a{ter proslag-laııdiıı iııdueed regr','SJiOlIofeoıpora ltılea.J. Anim. Sci .. 37; 1380- 1385.
10- Hoffmann, B., Kyrein, j. and Ender, M.L. (1973). Aıı ::[feeieııl !Jroadure for ılıe delermiııalioıı ol' progesterOlıe by radioiııııııiııoassa)' aptJlied to boviııe peri/Jheral plasma. Hormone Res., 4: 302 30fı.
11 Inskeep, E.K. (1973). Polenlial ııses of prolaglaııdiııs in eoıılrol of reproducıiı'e (ve/es qf
do-mesli, aııiıııal.r..1. Anim. Sci., 36: 1149-1156.
12- Irving, G., jones, D.E. and Kriton, A. (1972). Progesleron coııceıılralioıııııılıe /,erip-heral p1asma of pregııaııl goals . .I. Endocrinol, 53: 147.
13- Lloyd, S.W. and Clark, j.B.K. (1968). The cl/eel of .ryııc!ımııi<;alioııof oeslrO/Is 011ıhe ./erıility ol ewes iıısemiııaled arıifieially. Br. Vet. J., 124: 4G0-4lifl.
11. MacDonnel, H.F. and Crowley, j.P. (1978). Tlıe tIfeel of progeslerOlıe impregııaled
spoııges011ferıilttyiıı a~or.<lrolıs~wes. Vel. Sci. Com., 2; 11')-130.
1., - Marincowitz, G. and VanTonder, E.M. (196fl). t;fJe.1 qf inlravaginal
MAP-im/Jreg-led spoııges Iıl1dP MS 011ıııeriııa elL'es dııriııg Ilıe breediııg.<CUG". I. Syııclıroııizalioıı of ferlile ocılrom. S. Afr. .J. Agri... Sci., 1 I: .123-.,30.
1G- Molokwu, E.C.L. and OHveira, D.M. (I 98 1). Rr.IJrodlıcliOlIaııd breediııg maııagemeııl
ol does. V.M.; S.A.C., 7li; 1473-1ı77.
17 Moore, N. W. (1980). Proeedures aııd res,ı/ıs oblaiııııble iıı slıeep aııd goals. p. 89-94. Ed.
SÜTÇÜ KEÇiLERDE DlNOPROST TROMF:THAMINE ... 199
iR- Ogunbiyi, P.O., Molokwu, E.C.land Soordiyamoorthy, T. (I ClRO). Eslms
s,Jııchro-Ili:alioıı and coıılrol/ed breediııg in goM< ıı.ringpruslo,tlmıdiıı F,?:.Theriogenology. 13; 2:) 7. 2Gı.
icl- Ott, R.S.(1979). S)'ııc!mmizaıioıı o/esıııı.\ aııd (mdaıioıı iıı ıi" goal. M.S.Thesis. Cniver',ity of Illinois.
20. Ott, R.S., Nelson, D.R. and Hixon, j.E. (l9110). Ferıiiity o/goalsfol/owiııg
S,Jllclll'OlI;-,:aliorı of esirııs with pıoslaglaııdiıı F, ?:. Theriogı-nology, 13: 34 1.345.
21- Ott, R.S., Nelson, D.R. and Hixon, j.E. (1980). Peripheral Sertllll pro.geslerone and
1.-/'iııizin.!! hormoııe coııcenlralioııs of goal.\ dııriııg syııchroni;:alion of estıııs and o"ıdal;on u'iıh proslaglmıdiıı F, 7.. Am. J. \',,1. Res .. 41: 1432 1434.
22- Ottobre, j.S., Lewis, G.S., Thayne, W.V. and Inskeep, E.K. (1980). AldlOnis/l!
~Y whicıı prog sı rone shorlens ıhe eslrfllls cycle~fIhe "u. Biology of Reprodıı('(ion, 23: 1046 10:,3.
23 - Öz sar, S. (1983). Ankara keçilerinde erken gebekli tayiııi ve /erlilile kontrolunda radiommuno-assay (RJ A) ile l"oges.eTOn diizeylerinin sapıaııması: RJA tekni.l!inilı keçi sert/mil için geçerli-1i.l!iııilı .':oıılrolıı. Doktora Tezi. 94.
24- Quinlivan,T.D. (ı 980). Erlror/s s)'ncitmnizdioıı aııd coıılro!0/ntroııs (vcle. pp. 7:,0 954.
Ed.D.A.Morrow In: "Currml Therapy iıı TheriognlOlog.v" \V.B. Salınders Co ..
Phila-dclphia.
25- Robinson, T.j. (19G7). The coıılrol oflhe o;;ar'oıı qcle ir. ıhe sheep. Sydney, Sydney eni.
versity Press.
2G- Shelton, M. (1978). Reprodııctioıı aııd breediııg o/gol/Is. J. Dairy Sci., til: 994-1010.
27 Smith, M.C. (I 980). Caprine "pmduclion. p. 969- ı004. Ed. D.A. D.A.Morrow in:
"Cıırrenl Tlteropy iıı Theraogenolog.)''' \-\'.B. Saıınd,,"rs Co. Philaddphia.
28- Stabenfeldt, G.H. (ı Cl74). 1'lıysiologic, P~tllOlogic and therapeıııic roles qj progestins in
do-mestic aııirnals. JAVMA, IG4; 311-317.
29- Thimoiner, j. (1981). Proeıical ııses ofprosıaglandins in cheep and goats. Ana. Vet. Seand.
Sııppl., 77: 193.206.
30- Thornburn, G.D. and Schneider, W. (1972). The progfsuroıze eoııeenlraıion in Ihe
plasma of the goat during ıhe fslroırs erele and .tıregl/llrte)'.J.Endocrinol., 52: 23-.2G. 4.3.1985. giil/ii gelmifıir.
