SĠVĠL TOPLUM ÖRGÜTLERĠNĠN TÜRKĠYE’NĠN TURĠSTĠK
ĠMAJINA ETKĠSĠ: ALMANYA UYGULAMASI
MĠKÂĠL KARA
DOKTORA TEZĠ
TURĠZM ĠġLETMECĠLĠĞĠ EĞĠTĠMĠ ANABĠLĠM DALI
GAZĠ ÜNĠVERSĠTESĠ
EĞĠTĠM BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ
TELĠF HAKKI ve TEZ FOTOKOPĠ ĠZĠN FORMU
Bu tezin tüm hakları saklıdır. Kaynak göstermek koĢuluyla tezin teslim tarihinden itibaren 6 ay sonra tezden fotokopi çekilebilir.
YAZARIN Adı : Mikâil Soyadı : Kara Bölümü : Turizm ĠĢletmeciliği Bölümü Ġmza : Teslim tarihi : TEZĠN
Türkçe Adı : Sivil Toplum Örgütlerinin Türkiye’nin Turistik Ġmajına Etkisi: Almanya Uygulaması
Ġngilizce Adı : The Affect of Non Governmental Organizations Upon Turkish Touristic Image: Germany Application
ETĠK ĠLKELERE UYGUNLUK BEYANI
Tez yazım sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyduğumu, yararlandığım tüm kaynakları kaynak gösterme ilkelerine uygun olarak kaynakçada belirttiğimi ve bu bölümler dıĢındaki tüm ifadelerin Ģahsıma ait olduğunu beyan ederim.
Yazar Adı Soyadı : Mikail KARA Ġmza :
Tüm fedakârlıklarıyla beni yetiştirip, terbiye eden
TEġEKKÜR
AraĢtırma süreci boyunca desteklerini esirgemeyen danıĢman hocam Doç. Dr. Ali Yaylı’ ya Tez Ġzleme Komitesi Üyeleri Prof. Dr. Muharrem Tuna ve Prof. Dr. Ġzzet GümüĢ’e teĢekkür ederim. Ayrıca doktora tezimde desteklerini esirgemeyen, Doç. Dr. Emre Dölarslan’a, Yard. Doç. Dr. Halil Ġbrahim Akyüz’e, Yard. Doç. Dr. Murat Bayram’a, anketlerin yapılması konusunda baĢta dönem arkadaĢım AĢkın Kahrıman olmak üzere destek veren tüm özel sektör temsilcilerine, ismini yazmayı unuttuğum tüm dostlarıma, mesai arkadaĢlarıma, bana gönüllerini açan ve misafirperverliklerini esirgemeyen gurbetçilerimize, teĢekkür ederim.
Özel olarak tez yazma sürecimde her türlü sıkıntıya katlanıp, destek olan fedakâr eĢime ve moral desteklerini eksik etmeyen kızlarıma teĢekkürü bir borç bilirim.
SĠVĠL TOPLUM ÖRGÜTLERĠNĠN TÜRKĠYE’NĠN TURĠSTĠK
ĠMAJINA ETKĠSĠ: ALMANYA UYGULAMASI
(Doktora Tezi)
Mikail KARA
GAZĠ ÜNĠVERSĠTESĠ
EĞĠTĠM BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ
ġubat 2016
ÖZ
Dünyada turizme katılan sayısı her geçen gün artmaktadır, Dünya Turizm Örgütü tahminlerine göre 2020 yılında dünyada turizmden elde edilen gelirin 2 trilyon dolara ulaĢması beklenmektedir. Bu durum sonucunda turizm sektöründe oluĢan dev ekonomiden pay almak isteyen ülkeler arasında büyük bir rekabet ortaya çıkmıĢ, ülke yönetimleri, gerek ülkelerinin içindeki belirli bir bölgeyi gerekse tüm ülkeyi bir turizm destinasyonu olarak pazarlama gayreti içerisine girmiĢlerdir. Yeni bir turizm destinasyonu oluĢturulması ya da var olan bir turizm destinasyonunun geliĢtirilmesi çok yönlü pazarlama ve tanıtım faaliyetlerini içeren karmaĢık bir süreçtir. Öncelikle bir destinasyonun baĢarılı Ģekilde pazarlanabilmesi için doğru bir destinasyon imajının oluĢturulması gerekmektedir. Çünkü doğru bir destinasyon imajı oluĢturulması, destinasyonun tanıtımı, pazarlaması, destinasyon kimliği oluĢturulması, destinasyon markası oluĢturulması gibi pek çok faaliyetin temelini oluĢturur. Destinasyon imajı ile ilgili yapılan çalıĢmalardan anlaĢılacağı üzere destinasyon imajının turistlerin bir destinasyonu diğerine tercih etmesinde etkili bir kavram olduğu görülmektedir. Destinasyon imajı ile ilgili çalıĢmalarda dikkat çeken bir diğer husus destinasyon imajını etkileyen biliĢsel ve duygusal pek çok faktörün bulunmasıdır. Bunların bir kısmı destinasyonla ilgili bilgileri içerirken, bir kısmı destinasyon hakkında neler hissedildiğiyle ilgilidir. BiliĢsel ve duygusal faktörler turist çeken ülke tarafından yapılan baĢarılı reklam, tanıtım, halkla iliĢkiler çalıĢmaları, turist çeken ülke hakkında yapılan olumlu veya olumsuz propagandalar, turist gönderen ülkedeki önyargılar, medya turist çeken ülkeyle ilgili yer alan haberler, sosyal medyada yer alan
oluĢturmak veya geliĢtirmek için imajlarını olumlu yönde etkileyen hususları desteklemek, olumsuz yönde etkileyen hususları ise engellemek için çalıĢmalar yapmak zorundadır. Özellikle turist çeken ülkeler ülke aleyhindeki kara propagandalar, turist gönderen ülkenin medyasında yer alan olumsuz haberler, vb. hususlarda lobicilik, halkla iliĢkiler, kültürel diplomasi gibi çalıĢmalar yapmaktadırlar. Sivil toplum örgütleri, hükümet dıĢındaki gönüllü yapılanmaları içerir ve demokrasiden ayrı düĢünülemeyen, farklı düĢünceleri, farklı ihtiyaçları ve çıkarları temsil eden yapılardır. Aynı zamanda sivil toplum örgütleri profesyonel bir Ģekilde organize olduklarında, medya organlarını, diğer sivil toplum örgütleri, kamuoyu gibi farklı aktörleri yanlarına aldıkların da hükümetlerin kararlarını etkileyen, temsil ettikleri topluluğun yararına karar almasını sağlayan bir baskı grubuna dönüĢmektedirler. Ayrıca ülke yönetimleri kültürel diplomasinin bir aracı olarak sivil toplum örgütlerini kullanmaktadır. Bunun için kültürel diplomasinin yapılacağı ülkede sivil toplum örgütlerini kurmakta, kamuoyunun sempatisini kazanmak için çeĢitli faaliyetler düzenlemektedir. Almanya’da 3 milyonun üzerinde Türk yaĢamaktadır ve özellikle 70’li yıllardan itibaren örgütlenerek, sivil toplum örgütlerini oluĢturmuĢlardır. Sivil toplum örgütleri çoğu gönüllü, profesyonelce olmayan ancak iyi niyetli faaliyetlerinde Alman kamuoyunda zaman zaman ses getiren iĢler yapmaktadırlar. Bu noktadan hareketle çalıĢmanın temel amacı, Almanya’daki Türk sivil toplum örgütlerinin faaliyetlerinin, Alman toplumundaki yansıması sonucunda, Türkiye’nin turistik imajına etkisini ortaya koymaktır. Ayrıca bu amaç doğrultusunda sivil toplum örgütlerinin Almanya’daki faaliyetlerinden Alman turistlerin ne derece haberdar oldukları, farkındalık düzeylerinin tespit edilmesidir. Ayrıca Alman turistlere yönelik literatür taraması sonucu oluĢturulan anket uygulanmıĢtır. Aynı zamanda Almanya’daki Türk sivil toplum örgütleriyle bir mülakat yapılarak, mevcut durum, faaliyetleri ve Alman toplumuyla iliĢkileri ortaya konulmaya çalıĢılmıĢtır. Bu araĢtırmanın evrenini Türkiye’yi ziyaret eden Alman turistler oluĢturmaktadır. Bu amaçla oluĢturulan anket 2014 yılında Antalya’ya tatil amaçlı gelen Alman turistlere uygulanmıĢ olup 415 adet anket değerlendirmeye tabi tutulmuĢtur. Elde edilen verilerin analizi SPSS 19 istatistik paket programı ile yapılmıĢtır. AraĢtırmada Alman turistlerinin bireysel özelliklerine ve seyahat deneyimlerine yönelik verilerin çözümlenmesinde betimsel analiz, varyans analizi (ANOVA), bağımsız örneklemler için t testi, levene testi, regresyon ve içerik analizi kullanılmıĢtır. Almanya’daki Türk Sivil Toplum Örgütleriyle görüĢme neticesinde elde edilen bulgular, değerlendirilerek raporlanmıĢtır. AraĢtırmanın sonuçlarına göre, Alman turistlerin bireysel özelliklerine, seyahat deneyimlerine, bilgi kaynaklarına, sivil toplum örgütleri hakkındaki düĢüncelerine göre destinasyon imajında istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar bulunduğu görülmüĢtür.
Bilim Kodu : 1169. 3.033
Anahtar Kelimeler : Destinasyon Ġmajı, Sivil Toplum, Sivil Toplum Örgütü
Sayfa Adedi : 195
THE AFFECT OF NON GOVERNMENTAL ORGANIZATIONS
UPON TURKĠSH TOURISTIC IMAGE: GERMANY APPLICATION
(Ph. D. Thesis)
Mikail KARA
GAZI UNIVERSITY
GRADUATE SCHOOL OF EDUCATIONAL SCIENCES
February 2016
ABSTRACT
The number of countries joining to tourism in the world is getting inreased recently.According to the estimation of World Tourism Organization, it is supposed that the income from tourism will be about 2 trillion dollars.So there is a great rivalry among the countries which want to get more income from tourism and the goverments of these countries started to market work both a special area of their countries or the whole country as a tourism destination.To make a new tourism destination or to develop a present tourism destination is a complicated process including versatile marketing and promotion. In order to market a destination succesfully first of all we have to make a right destination image.So that it contributes the base of lots of activities such as making a right destination image, promoting destination,marketing, making the destination identitity, making destination trademark. It is clear that as a result of this study related with destination image, it is an effective concept for the tourist to prefer a destination to another. Other remarkable studies about destination image is that there are a lot of cognitive and affective factors which effect destination image. While some of them have got information about destination and some have got effects about destination. Cognitive and affective factors are impressed by successful advertisement, promotion, public relations works, positive and negative propagandas about destination countries, prejudice in origin countries, news in media about destination countries, comments in social media. Destination countries must study for constituting or developing destination image in order to contribute the cases in positive way and prevent the negative cases. Esspecially Destination countries must study to prevent black propagandas, negative news in national media and make lobby activities, public relations and cultural diplomacy. Non-governmental organisations contains
non-governmental volunteer structure and which can not be thought away from democracy but meeting different needs and interests. At the same time when non-governmental organisations are organised profesionally, media organs, other non-governmental organisations, different actors succes public opinion, they become pressure groups which effects governments decisions in the way for the profit of their representative community. Moreover governments make use of non-governmental organisations as a means of cultural diplomacy. For that reason they constitute non-governmental organisations in the country where they will do cultural diplomacy and arrange various activities so as to get public opinions sympathy. There are more than 3 million Turkish people in Germany and they have organised since 1970s they constituted their non-governmental organisations. These non-governmental organisations are volenteer not professional but they do gracious activities which are appreciated by German public opinion.From that point of view the main goal of the study is to find out effect about Turkish touristic image as a result of Turkish non governmental organisations activities and reflection in German public opinion. Also, in accordance with this purpose we have to find out how much German tourists are aware of the Turkish Non-Governmental Organisations activities in Germany. Also we conducted a questionnaire which was formed after literature search for the German tourists. At the same time we had an interview with the Turkish Non-Governmental Organisations in Germany, and tried to find out the relations with German community. The target population of this study is the German tourists. 415 quastionnaires were conducted to German tourist who came to Antalya for vacation in 2014. The analysis of this data was made by means of SPSS 19 statistic packed program. Descriptive analysis, variance analysis (ANOVA), t-test for independent variables, levene test, regression and content analysis were used to analyse the data for the German tourists' personal characteristics and travel experiences. We have reported the data that we got from the interview with Turkish Non-Governmental Organisation in Germany. According to the result of this researh we have found out that there are statistically significant difference in destination image in terms of German tourists' personal characteristics and travel experiences, information sources and ideas about non-governmental organisations.
Science Code : 1169. 3.033
Key Words : Destination image, civil society, non-governmental organisation. Page Number : 195
ĠÇĠNDEKĠLER
TELĠF HAKKI ve TEZ FOTOKOPĠ ĠZĠN FORMU ... i
ETĠK ĠLKELERE UYGUNLUK BEYANI ... ii
JÜRĠ ONAY SAYFASI ... iii
TEġEKKÜR ... v
ÖZ ... vi
ABSTRACT ... viii
ĠÇĠNDEKĠLER ... x
TABLOLAR LĠSTESĠ... xiii
ġEKĠLLER LĠSTESĠ ... xvi
SĠMGELER ve KISALTMALAR LĠSTESĠ ... xvii
BÖLÜM 1 ... 1
GĠRĠġ ... 1
1.1. AraĢtırmanın Problemi ... 4
1.2. AraĢtırmanın Amacı ve Hipotezleri ... 5
1.3. AraĢtırmanın Önemi ... 7
1.4. AraĢtırmanın Varsayımları ... 8
1.5. AraĢtırmanın Sınırlılıkları ... 8
1.6. Tanımlar ... 9
BÖLÜM 2 ... 11
KURAMSAL ve KAVRAMSAL ÇERÇEVE ... 11
2. 1. Destinasyon Kavramı ... 11
2.1.1. Destinasyon Kavramının Tanımı ve Özellikleri ... 12
2.2.1. Destinasyon Ġmajı Kavramı ... 21
2.2.2. Destinasyon Ġmajı Kavramının Özellikleri ... 26
2.2.3. Destinasyon Ġmaj OluĢumuna Etki Eden Faktörler ... 29
2.3. Destinasyon Ġmajı ve Sivil Toplum Örgütleri ... 33
2.3.1 Sivil Toplum, Sivil Toplum Örgütü ve Baskı Grubu Kavramları34 2.3.2. Sivil Toplum Örgütlerinin Önemi ... 37
2.3.3. Sivil Toplum Örgütlerinin Ülke Yönetimi Üzerine Etkileri ... 38
2.3.4. Sivil Toplum Örgütlerinin Toplum Üzerindeki Etkileri ... 40
2.3.5. Sivil Toplum Örgütlerinin Sınıflandırması... 41
2.3.6. Sivil Toplum Örgütlerinin Faaliyetleri ... 42
2.4. Almanya’ya Genel BakıĢ ... 42
2.4.1. Almanyanın Siyasi Yapısı ... 43
2.4.2. Almanya’da Sivil Toplum Örgütleri ... 44
2.4.3. Almanya’daki Türkler ve Türk Sivil Toplum Örgütleri ... 48
2.5. Almanya’da Türk ve Türkiye Ġmajı ... 66
2.5.1. GeçmiĢten Günümüze Alman Yazılı Kaynaklarında Türk Algısı ... 67
2.5.2. Almanya Medyasında Türkler ... 71
2.5.3. Alman Toplumu ve Türkler ... 74
BÖLÜM 3 ... 77
YÖNTEM... 77
3.1. AraĢtırma Modeli ... 77
3.2. AraĢtırmanın Evreni ve Örneklemi ... 80
3.3. Veri Toplama Yöntemi ... 82
3.4. Verilerin Analizi ... 85
BÖLÜM 4 ... 87
BULGULAR ... 87
4.1. Almanya’daki Türk Sivil Toplum Örgütleriyle Yapılan KiĢisel GörüĢmeye ĠliĢkin Bulgular ... 87
4.1.1. KiĢisel GörüĢme Yapılan Sivil Toplum Örgütü ve Yetkilileri Hakkındaki Bulgular ... 88
4.1.3. Sivil Toplum Örgütlerinin Alman Toplumuna Vermeye ÇalıĢtığı
Mesaj ... 91
4.1.4. Sivil toplum örgütlerinin üye profilleri (yaĢ, cinsiyet, inanç, statü, vb.) ... 92
4.1.5. Sivil Toplum Örgütünün Kapalı Bir Sistem Olarak veya Açık Bir Sistem Olarak Tanımlanması ... 94
4.1.6. Türkiye’ye ĠliĢkin KarĢılaĢmıĢ Oldukları Olumsuz Ön Yargılar ... 96
4.1.7. Sivil Toplum Örgütünün Türkiye’yi Tanıtım Ġçin Yapılan ÇalıĢmalarının Varlığı ... 98
4.1.8. Türkiye’ye ĠliĢkin Olumsuz Yargıların Önlenmesine Yönelik Faaliyetlere Katkıları ... 99
4.1.9. Sivil Toplum Örgütünün Türkiye’deki Gündeme ya da Almanya’daki Gündeme Göre Faaliyetlerini ġekillendirmesi101 4.1.10. Alman Toplumuyla Olan ĠletiĢiminizde Özellikle Türkiye’nin Tanıtımı ve Türklerle Ġlgili Önyargıların Önlenmesiyle Ġlgili GörmüĢ Olduğunuz Eksiklikler ... 103
4.1.11. Sivil Toplum Örgütlerinin Alman Toplumuyla BaĢarılı ve Etkin Bir ĠletiĢim Kurabilmek Ġçin Türk Hükümeti veya Siyasilerinden Beklentileri ... 105
4.1.12. Türkiye’nin Avrupa Birliğine GiriĢ Sürecinin Desteklenmesi107 4.2 Anket uygulaması ... 109
4.2.1. Katılımcılara ait bilgiler ... 109
4.2.2. AraĢtırma Modelinin Analizi ve Hipotez Testleri ... 122
BÖLÜM 5 ... 151
SONUÇ VE ÖNERĠLER ... 151
KAYNAKLAR ... 167
EKLER... 187
EK 1. Anket Formu Örneği (Türkçe) ... 188
EK 2. Anket Formu Örneği (Almanca) ... 191
TABLOLAR LĠSTESĠ
Tablo 1. Destinasyon Türleri, Başlıca Hedef Pazarlar ve Destinasyonda Sunulan
Aktiviteler ... 20
Tablo 2. Destinasyon İmajı Tanımları ... 23
Tablo 3. Almanya'daki Türk Sivil Toplum Örgütlerinin Çatı Örgütlerine İlişkin Bilgiler .. 56
Tablo 4. Kişisel Görüşme Yapılan Sivil Toplum Örgütlerine İlişkin Bilgiler ... 88
Tablo 5. Araştırmaya Katılan Turistlerin Cinsiyetlerine Göre Dağılımları... 109
Tablo 6. Araştırmaya Katılan Turistlerin Medeni Durumları ... 109
Tablo 7. Araştırmaya Katılan Turistlerin Yaşları... 110
Tablo 8. Araştırmaya Katılan Turistlerin Gelir Düzeyleri ... 110
Tablo 9. Araştırmaya Katılan Turistlerin Eğitim Düzeyleri ... 111
Tablo 10. Katılımcıların Türkiye'yi Ziyaretini Sağlayan Bilgi Kaynakları ... 112
Tablo 11. Alman Turistlerin Türkiye'yi Ziyaret Sayısı... 113
Tablo 12. Alman Turistlerin Ortalama Kalış Süreleri ... 114
Tablo 13. Alman Turistlerin Türkiye'ye Geliş Amaçları ... 114
Tablo 14. Alman Turistlerin Türkiye'de Ziyaret Ettikleri Şehirlerin Sayısı... 115
Tablo 15. Alman Turistlerin Ziyaret Ettikleri Şehirler ... 115
Tablo 16. Alman Turistlerin Yaşadıkları Yerde Türk Sivil Toplum Örgütlerinin Bulunması ... 116
Tablo 17. Alman Turistlerin Yaşadıkları Yerlerde Bulunan Sivil Toplum Örgütleri ... 117
Tablo 18. Alman Turistlerin Türk Sivil Toplum Kuruluşlarının Faaliyetlerine Katılma Durumları ... 118
Tablo 19. Alman Turistlerin Katıldıkları Türk Sivil Toplum Örgütlü Faaliyeti ... 118
Tablo 20. Alman Turistlerin Türk Sivil Toplum Örgütleriyle İlişki ve İzlenimleri ... 120
Tablo 21. Alman Turistlerin Türk Sivil Toplum Örgütleri Hakkındaki Kanaatleri ... 121
Tablo 22. Döndürülmüş Faktör Yükleri ... 123
Tablo 23. Alt Faktörlere İlişkin Cronbach Alfa Katsayısı ... 124
Tablo 24. Faktörlerin Ortalaması ve Standart Sapmaları ile Faktörler Arası Korelasyon ... 124
Tablo 25. Atmosfer ve Çekicilik Alt Boyutu Soruların Dağılımı ve Ortalamaları ... 125
Tablo 26. Kültürel Farklılıklar Alt Boyutu Maddelerin Dağılımı ve Ortalamaları ... 127
Tablo 27. Güvenlik ve Bilgilendirme Alt boyutundaki Maddelerin Dağılımı ve Ortalamaları ... 129
Tablo 28. Turistlerin Sivil Toplum Örgütlerine Yönelik Algıları İle Atmosfer ve Çekicilik Alt Boyutuna İlişkin Regresyon Modeli Özeti ... 134
Tablo 29. Turistlerin Sivil Toplum Örgütlerine Yönelik Algıları İle Atmosfer ve Çekicilik Alt Boyutuna İlişkin Regresyon Modeline Ait Varyans Analiz Tablosu ... 134
Tablo 30. Turistlerin Sivil Toplum Örgütlerine Yönelik Algıları İle Atmosfer ve Çekicilik Alt Boyutuna İlişkin Regresyon Modeline Ait Katsayılar Tablosu ... 135
Tablo 31. Turistlerin Sivil Toplum Örgütlerine Yönelik Algıları İle Kültürel Farklılık Alt Boyutuna İlişkin Regresyon Modeli Özeti ... 135
Tablo 32. Turistlerin Sivil Toplum Örgütlerine Yönelik Algıları İle Kültürel Farklılık Alt Boyutuna İlişkin Regresyon Modeline Ait Varyans Analiz Tablosu ... 136
Tablo 33. Turistlerin Sivil Toplum Örgütlerine Yönelik Algıları İle Kültürel Farklılık Alt Boyutuna İlişkin Regresyon modeline ait Katsayılar Tablosu ... 137
Tablo 34. Turistlerin Sivil Toplum Örgütlerine Yönelik Algıları İle Güvenlik ve Bilgilendirme Alt Boyutuna İlişkin Regresyon Modeli Özeti ... 137
Tablo 35. Turistlerin Sivil Toplum Örgütlerine Yönelik Algıları İle Güvenlik ve Bilgilendirme Alt Boyutuna İlişkin Regresyon Modeline Ait Varyans Analiz Tablosu ... 138
Tablo 36. Alman Turistlerin Bireysel Özelliklerine Göre Atmosfer ve Çekicilik Boyutlarına İlişkin Ortalamalarının Karşılaştırılması ... 139 Tablo 37. Alman Turistlerin Bireysel Özelliklerine Göre Kültürel Farklılık Altboyutuna
İlişkin Ortalamalarının Karşılaştırılması ... 140 Tablo 38. Alman Turistlerin Bireysel Özelliklerine Göre Güvenlik ve Bilgilendirme
Alboyutuna İlişkin Ortalamalarının Karşılaştırılması ... 142 Tablo 39. Destinasyona Daha Önce Gelip Gelmemesine Göre Alman Turistlerin Atmosfer
ve Çekicilikler Altboyutu Algılamalarının Karşılaştırılmasına İlişkin Bulgular . 144 Tablo 40. Destinasyona Daha Önce Gelip Gelmemesine Göre Alman Turistlerin Kültürel
Farklılıklar Altboyutunun Algılamalarının Karşılaştırılmasına İlişkin Bulgular144
Tablo 41. Destinasyona Daha Önce Gelip Gelmemesine Göre Alman Turistlerin Güvenlik ve Bilgilendirme Altboyutunun Algılamasının Karşılaştırılmasına İlişkin Bulgular ... 145 Tablo 42. Alman Turistlerin Bilgi kaynaklarına göre Atmosfer ve Çekicilik Alt Boyutunu
Algılamalarına İlişkin Ortalamalar ve Varyans Analizi Sonuçları ... 146 Tablo 43. Bilgi kaynaklarına göre Kültürel Farklılıklar Puan Ortalamaları ile Varyans
Analizi Sonuçları ... 147 Tablo 44. Bilgi kaynaklarına Göre Güvenlik ve Bilgilendirme Ortalamaları ile Varyans
Analizi Sonuçları ... 148 Tablo 45. Hipotez Sonuçları Tablosu ... 149
ġEKĠLLER LĠSTESĠ
Şekil 1. Destinasyon imajı oluĢturulmasında genel çerçeve. ... 31
Şekil 2. Milliyetlere göre Almanya'daki yabancıların nüfus değiĢim süreci ... 50
Şekil 3. Milliyetlerine göre göçmen nüfusun Almanya’nın eyaletlerine dağılımı ... 51
Şekil 4. Türkiye'den Almanya'ya göç hareketleri ... 53
ġekil 5. Araştırma modeli birinci aşaması ... 79
SĠMGELER ve KISALTMALAR LĠSTESĠ
AFA : Açıklayıcı Faktör Analizi ANOVA : Varyans analizi (F Testi)
DTÖ : Dünya Turizm Örgütü
f : Frekans
F : Varyans analizine iliĢkin parametre
n : Örneklem Sayısı
p : Önemlilik testlerine iliĢkin olasılık değeri
R² : Bağımlı değiĢkenin yüzde kaçlık kısmının bağımsız değiĢkenler tarafından açıklandığı
s.d. : Serbestlik Derecesi Std. Hata : Standart Hata
Std. Sapma : Standart sapma değeri STÖ : Sivil Toplum örgütü t : t testine iliĢkin parametre
vb. :Ve benzeri
vd. : Ve diğerleri
: Aritmetik ortalama
BÖLÜM 1
GĠRĠġ
Turizm sektöründe tüketici ihtiyaçları, temelde sosyo-psikolojik özelliktedir (Ġnal, 2009). Bu durum turist çeken ülkelerin turizm faaliyetlerindeki baĢarısı için etkili tanıtım ve pazarlama çalıĢmalarının gerekliliğini ortaya koymaktadır. Tanıtma, hedef gruplara belirli bir konuda, belirli bir tutum ve davranıĢ kazandırmak için uygun yöntemler, teknikler ve haberleĢme araçları kullanılarak yapılan aydınlatma faaliyetleridir. Tanıtım faaliyetlerinde ise televizyon, görsel, iĢitsel ve yazılı basında yayınlanan reklamlar, internet ve sosyal medyadaki (Tengilimoğlu ve Öztürk, 2011) pazarlama çalıĢmaları yeterli olmamaktadır. Bu faaliyetlerin yanında turist gönderen ülkelerde bulunan baskı grupları ve sivil toplum kuruluĢlarının kendi ülkeleri lehine yaptığı kamuoyu çalıĢmaları, turistik tanıtıma ve ülke imajına doğru orantıda katkıda bulunabilir (Yüksel ve Tayfun, 2003).
Alman Federal Ġstatistik Dairesi verilerine göre Alman vatandaĢı olan Türkler de dâhil olmak üzere Almanya’daki Türklerin nüfus yoğunluğunun yaklaĢık 3 milyon olduğu görülmektedir (Berlin Büyükelçiliği ÇalıĢma ve Sosyal Güvenlik MüĢavirliği, 2013). Ayrıca Türk nüfusu, 3,8-4,3 milyon arasında olduğu tahmin edilen Müslüman nüfusun da % 60’ından fazlasını oluĢturmaktadır (Adıgüzel, 2011a). Aynı zamanda Türkiye’de de 100 bin Alman vatandaĢı yaĢamaktadır. Dünya Turizm Örgütü verilerine göre turist sayısı 2014 yılında %4,4’lük bir atıĢla 1 milyar 135 milyona ulaĢmıĢtır. 2030 yıllarda turist sayısının 1,8 milyara ulaĢacağı tahmin edilmektedir. 2014 yılı verilerine göre Türkiye'ye en çok turist gönderen ülke sıralamasında, Almanya 5 milyon 250 bin 36 yabancı ziyaretçi sayısıyla birinci sırada gelmekte olup, bu rakam yurtdıĢından Türkiye’yi ziyarete gelen yabancıların % 14,25’ne tekabül etmektedir (Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım ve ĠĢletmeler Genel Müdürlüğü, 2015; Dünya Turizm Örgütü, 2015). Avrupa’da yaĢayan Türklerin çoğunluğunun Almanya’da yaĢaması, dünyada turizm olayına en fazla
Almanların katılması, Türkiye’de yaĢayan Almanya vatandaĢlarının varlığı vb. nedenler araĢtırmanın çalıĢma alanının seçiminde etkili olmaktadır.
Toplumdaki çeĢitli sosyal güçlerin bilinçli bir Ģekilde örgütlenerek, kendi çıkarları doğrultusunda toplumsal çıkarları iktidara iletmesini ve onunla karar verme iĢlemini paylaĢarak kitlenin gerçek iradesini belirleyen ve yönetime meĢruluğunu kazandıran çoğulcu gruplara “baskı grupları” denilmektedir (Canöz, 2007). Sivil toplum örgütleri, toplum yararına çalıĢan, demokrasinin geliĢmesine katkıda bulunan, kâr amacı gütmeyen, devletten ayrı hareket edebilen yapılar iken, bireylerin ortak amaç ve hedefleri açısından bakıldığında ise; siyasal iradeyi kamuoyu oluĢturmak suretiyle etkileyebilen bir örgütlenme türüdür. Sivil toplum örgütleri, kavram olarak siyasal bir yaklaĢımı, baskı grubu ifadesi ise kuruluĢun kamuoyu oluĢturma gücüne yönelik bir yaklaĢımı yansıtmaktadır (Niray ve Deniz, 2007). Sivil toplum örgütleri; toplum yararına katkı sağlamayı amaçlamakta, gönüllülük esasına dayanmakta, sosyal menfaatin artırılmasında karĢılık beklememekte toplumun ekonomik refahına katkıda bulunmaktadır. Sivil toplum kuruluĢları/baskı grupları amaçlarına ulaĢmak için genellikle lobicilik ve propaganda faaliyetlerini araç olarak kullanmaktadırlar (Köker ve Erdoğan, 2007).
Avrupa Birliği ülkelerinde, resmi temsilcilere nazaran, sivil toplum kuruluĢları siyasi, ekonomik ve sosyal hayata oldukça önemli bir yer tutmaktadır. Sivil hayatın farklı alanlarında örgütlenmiĢ olan bu kuruluĢlar, karar alma mekanizmalarına etki edebilmektedirler (Ünlüsoy, 2006). Almanya’da 1962 yılında Köln ve çevresinde kurulan Türk ĠĢçileri Derneğiyle ilk resmi sivil toplum örgütünü, çoğunluğu dini nitelikli olan diğer sivil toplum örgütleri izlemiĢtir. Özellikle 1970’li yıllardan itibaren siyasi yönü bulunan Türk derneklerinin sayısı önemli oranda artmıĢtır. Türklerin Almanya’da yoğun olarak yaĢadıkları yerleĢim bölgelerinde Türk-Alman Kültür Dernekleri bulunmaktadır. Bunlar çeĢitli kültür, eğitim ve uyum çalıĢmalarında bulunmaktadırlar (Adıgüzel, 2011a, 2011b). Destinasyon konusundaki çalıĢmalar (a) destinasyon pazarlamasında iĢbirlikçi pazarlama anlayıĢı konusuna odaklananlar (d’Angella ve Go, 2009; von Friedrichs ve Gummesson, 2006; Wang ve Xiang, 2007; Wang, 2008), (b) destinasyon imajı konusuna odaklananlar,(Baloğlu ve Mccleary, 1999; Beerli ve Martín, 2004; Echtner ve Ritchie, 2003; Gallarza, Saura, ve Garcı a, 2002; Govers, Go, ve Kumar, 2007), (c) güncel çalıĢmaların birçoğu ise destinasyon markalaĢması konusuna odaklanmıĢlardır (Henderson, 2007; Konecnik ve Go, 2008; Marzano ve Scott, 2009; Park ve Petrick, 2006). Bu
çalıĢmaların paralelinde destinasyon imajının baĢarılı bir Ģekilde yapılandırılmasıyla ilgili olarak, destinasyon markalaĢması ve destinasyon kimliğinin oluĢturulmasının önemine vurgu yapılan çalıĢmalar ortaya konulmuĢtur (Dore ve Crouch, 2003; Gretzel, Yuan, ve Fesenmaier, 2000; Mccartney, Butler, ve Bennett, 2008; Y. Park ve Gretzel, 2007).
Bu araĢtırmada sivil toplum örgütlerinin faaliyetleri Türkiye’nin turistik imajına etkisi açısından incelenmiĢtir. Sivil toplum örgütlerine uygulanan mülakatla faaliyetlerinde Türkiye’nin turistik tanıtımına yer verip vermedikleri, Alman vatandaĢlarıyla iliĢkileri ve onlara yönelik faaliyetleri araĢtırılmıĢ, tüm bu faaliyetlerin Türkiye’nin turistik imajına etkisi anlaĢılmaya çalıĢılmıĢtır. Aynı zamanda Türkiye’yi ziyarete gelen Alman turistlere anket uygulanmıĢ, ankette Alman turistlerin, Almanya’daki sivil toplum örgütlerinin faaliyetlerinden haberdar olup olmadıkları, bu örgütlerle iliĢkileri, turistlerin algıladıkları Türkiye’nin destinasyon imajı ve bu imajın oluĢmasında örgütlerin etkisinin olup olmadığı anlaĢılmaya çalıĢılmıĢtır.
AraĢtırmanın amaçlarına yönelik olarak çalıĢma beĢ bölümden oluĢmaktadır. Birinci bölümde araĢtırma problemi, araĢtırmanın amacı ve önemi, araĢtırmanın varsayımları, araĢtırmanın sınırlılıkları ve çalıĢmada kullanılan terim ve kısaltmalara iliĢkin tanımlara yer verilmiĢtir.
Ġkinci bölümde, destinasyon imajı ve sivil toplum iliĢkisinin ortaya konulması amaçlanmıĢtır. Bu doğrultuda; destinasyon, destinasyon imajı ve kavramları açıklanarak, destinasyon imaj oluĢumuna etki eden faktörler, sivil toplum, sivil toplum örgütleri, baskı grupları kavramları, özellikleri, ülke yönetimi, toplum üzerine etkileri, sınıflandırmaları ve faaliyetleri açısından incelenmiĢtir. Ayrıca Almanya genel, siyasi yönetim yapısı, sivil toplum örgütleri, mevzuatı, sınıflandırılmaları açısından incelenmiĢ, tarihi seyri içinde Türklerin Almanya’ya göçü, örgütlenme süreçleri, Türklere ait sivil toplum örgütlerinin ortaya çıkıĢı ve yapısı, Türk toplumunun sorunları, Alman toplumuyla, medyasıyla iliĢkileri açısından mevcut durum ortaya konulmaya çalıĢılmıĢtır.
Üçüncü bölümde ise, araĢtırma modeli, araĢtırmanın evreni ve örneklemi, araĢtırmada kullanılan veri toplama yöntemi, kullanılan veri toplama araçları ve veri analizi yöntemleri açıklanmıĢtır.
Dördüncü bölümde, Alman turistlere uygulanan anketlerin, Almanya’daki Türk sivil toplum örgütlerinin yetkilileriyle yapılan mülakatların sonucunda elde edilen bulgular ve
bulgulara iliĢkin yorumlar yer alırken, çalıĢmanın beĢinci bölümünde ise elde edilen bulgular kapsamında geliĢtirilen sonuçlar ve öneriler yer almaktadır.
1.1. AraĢtırmanın Problemi
Sivil toplum devlet dıĢı aktiviteler ile uğraĢan gerekirse devlet üzerinde bütün baskıları uygulayabilen ekonomik, kültürel gönüllülerin toplamıdır (Aksoy, 2008). Sivil toplumu oluĢturan parçalar olan sivil toplum örgütleri, yurttaĢların ortak bakıĢ, ortak talep ve duyarlılık temelinde bir araya gelerek, devletin hukuki, idari, üretici ve kültürel organlarının dıĢındaki alanlarda oluĢturdukları dernek, vakıf, sendika gibi örgütlenmeler Ģeklinde tanımlanmaktadır. Sivil toplum örgütlerinin kâr amacı güden örgütlerden farkı gönüllülük esasına göre kendilerine doğrudan bir çıkar sağlamayan amaçlarla bir araya gelmeleridir. Devletten çıkar sağlayamayan ancak zaman zaman devletten maddi destek alabilen, toplumun genel çıkarlarına göre siyasi yapıyı ve kamuoyunu etkilemeye çalıĢan kuruluĢlardır (Biber, 2006).
Turistik ürünün doğası gereği tüketiciye sunulan diğer mal ve hizmetlerin aksine elle tutulması, gözle görülmesi, koklanması mümkün olmayan bir üründür (Page ve Connel, 2006). Bu nedenle turistik ürün tüketicilerinin seyahat kararlarında psikolojik ve çevresel faktörler önemli yer tutar. Bu durum turistik destinasyonlar için etkili bir tanıtım çalıĢması yapmayı, olumlu yönde bir turistik imaj oluĢturmayı zorunlu kılar.
Destinasyon imajı ile destinasyon markalaĢması benzer kavramlar olarak pazarlamacılar tarafından tanımlanmaktadır. Oysa destinasyon imajı, bir yerin halk tarafından algılanan görsel veya zihinsel izlenimleriyken, destinasyon markalaĢması bir destinasyonun imajının turistlerin zihinlerine sunulmasıdır (Fakeye ve Crompton, 1991; Hong-Bumm, 1998). BaĢka bir deyiĢle destinasyon markalaĢmasının baĢarılı bir Ģekilde yapılabilmesi için iyi bir destinasyon imajının varlığı büyük önem taĢımaktadır. Bu bakımdan turist çeken ülkeler açısından olumlu yönde bir destinasyon imajının oluĢturulması ve geliĢtirilmesi zorunluluktur.
Turistik destinasyon imajının oluĢumuna ve geliĢimine pek çok faktör etki etmektedir. Özellikle turist gönderen ülke açısından düĢünüldüğünde, turistik destinasyonun çekiciliklerinin yanı sıra destinasyon hakkında medyada yer alan haberler, önyargılar gibi hususlar bu imajın oluĢmasında etki eden faktörlerden bazılarıdır. Turistik destinasyon
yönetimleri, destinasyon imajını olumlu yönde oluĢturmak veya geliĢtirmek için imaja etki eden faktörlere yönelik olarak çeĢitli faaliyetlerde bulunmaktadırlar. Ġmajının olumlu anlamda oluĢumuna veya geliĢimine katkı sağlamak amacıyla ülkelerin baĢvurduğu yöntemlerden birisi de kültürel diplomasidir. Kültürel diplomasinin en önemli araçlarından birisi ise sivil toplum örgütleridir. Sivil toplum örgütlerinin faaliyetleriyle, ülkelerin kamuoyları üzerinde ve zaman zaman da ülkelerin karar alma mekanizmaları üzerine önemli etkileri bulunduğu bilinmektedir. AraĢtırmaya konu olan Almanya’da yaĢayan Türklerin oluĢturduğu farklı alanlarda faaliyet gösteren birçok sivil toplum örgütleri bulunmaktadır. Söz konusu sivil toplum örgütleri Almanya’da dini, siyasi, kültürel, ticari birçok konuda göstermiĢ oldukları faaliyetlerle medyada yer almakta, kimi zamanda faaliyetleri yoluyla Alman vatandaĢları ile iletiĢim içerisine girmektedirler. Dolayısıyla sivil toplum örgütlerinin faaliyetlerinin Alman kamuoyuna yansımasının imajla ilgili önyargıları besleyen veya azaltan etkileri bulunmaktadır. Bu sivil toplum örgütlerinin faaliyetlerinin Türkiye’nin turistik imajına etkisi araĢtırmanın çıkıĢ noktasını oluĢturmaktadır.
Bu araĢtırmada Almanya’daki Türk sivil toplum örgütlerinin faaliyetleri ile Türkiye’nin turistik imajı arasındaki iliĢki sorgulanmıĢtır. Almanya’daki Türk sivil toplum örgütlerinin faaliyetleri Türkiye’nin turistik imajına etki etmekte midir? Alman turistler söz konusu sivil toplum örgütlerinin faaliyetlerinden haberdar mıdır? Eğer haberdarlarsa turistlerin zihinlerinde oluĢmuĢ olan Türkiye’nin turistik imajında bu örgütlerin etkisi var mıdır? Soruları araĢtırmanın problemine temel teĢkil etmektedir.
1.2. AraĢtırmanın Amacı ve Hipotezleri
AraĢtırmanın amacı Almanya’da faaliyet gösteren Türklere ait sivil toplum örgütlerinin Alman vatandaĢlara yönelik olarak Türkiye’nin tanıtımına yaptıkları katkıyı, dolayısıyla Türkiye imajına etkisini ortaya koymak ve bu faaliyetlerin Alman turistler üzerindeki farkındalık düzeyine etkisini tespit etmektir. Ayrıca araĢtırma kapsamında, Türkiye’nin destinasyon imajının boyutlarının tespit edilmesi ve Almanya’daki sivil toplum örgütlerine iliĢkin algının destinasyon imajı boyutlarının her birine olan etkisinin tespit edilmesi de amaçlanmaktadır. Konuyla ilgili mevcut durum ortaya konularak, zayıf yönlerin tespit edilmesi, eksiklerin giderilerek, Türkiye’nin imajına olumlu yönde katkılar sağlayacak
önerilerin sunulması amaçlanmaktadır. Bu çalıĢmanın diğer amaçları ise aĢağıdaki gibi sıralanabilir;
Almanya’daki Türk sivil toplum örgütlerinin faaliyetlerini ortaya koymak,
Almanya’daki Türk sivil toplum örgütlerinin faaliyetlerinde Türkiye’nin tanıtımıyla ilgili faaliyetlerini ortaya koymak,
Almanya’daki sivil toplum örgütlerinin Alman vatandaĢlarıyla iliĢkilerini ortaya koymak,
Türkiye’yi ziyarete gelen Alman turistlerin ülkelerindeki Türk sivil toplum örgütlerinin faaliyetlerine iliĢkin farkındalık düzeyini ortaya koymak,
Türk sivil toplum örgütlerinin faaliyetlerinin Türkiye’nin turistik imajına olumlu yönde etkisini artırması konusunda öneriler sunmaktır.
Hipotezler, ana kütle hakkında araĢtırma sonuna kadar geçici olarak doğru olduğunu düĢündüğümüz test edilebilir varsayımlar veya iddialar olarak tanımlanabilir (ġencan, 2007). Bu nedenle yukarıdaki amaçlar dikkate alındığında araĢtırma hipotezleri aĢağıdaki gibi geliĢtirilmiĢtir;
H1: Turistlerin sivil toplum örgütlerine yönelik algıları destinasyon imajı algısını etkiler. H2: Turistlerin bireysel özelliklerine göre sahip oldukları destinasyon imajları farklılık göstermektedir.
H3: Turistlerin seyahat deneyimlerine göre sahip oldukları destinasyon imajları farklılık göstermektedir.
H4: Turistlerin kullandıkları bilgi kaynaklarına göre sahip oldukları destinasyon imajları farklılık göstermektedir.
AraĢtırmanın hipotezlerinin test edilmesinden önce hipotezlerin dayandığı kavramsal çerçevesinin ortaya konulması araĢtırmanın sağlıklı bir Ģekilde yürütülmesi için bir gerekliliktir. Ancak kavramsal çerçevenin çizilmesinden önce araĢtırmanın bu kısmında, araĢtırmanın önemi, literatürde dolduracağı boĢluk, araĢtırmanın dayandığı varsayımlara ve araĢtırmaya iliĢkin sınırlılıklara değinmekte fayda görülmektedir.
1.3. AraĢtırmanın Önemi
Sivil toplum olgusu, devlet ile birey arasındaki ara alan, müzakere ve birleĢmenin zorlama ve kısıtlama olmaksızın gerçekleĢtiği bir alan Ģeklinde tanımlanabilir (Sunar, 1999). BaĢka bir anlatımla sivil toplum kavramı, devlet denetimi veya baskısının ulaĢamadığı veya belirleyici olmadığı alanlarda, bireylerin/grupların devletten izin almadan, kovuĢturmaya uğrama korkusu taĢımadan ve ekonomik iliĢkilerin baskısından da büyük ölçüde bağımsız hareket ederek tutum belirleyebildikleri, sosyo-kültürel etkinliklere bulunabildikleri, gönüllü ve rızaya dayalı iliĢkilerin, etkinliklerin ve kurumların oluĢturabildiği bir toplumu ifade etmektedir (Gençkaya, 1997).
Kuçuradi (2003)’e göre, sivil toplum kuruluĢları, belirli mekân ve zamanda bilgiye dayanılarak teĢhis edilen bir ihtiyacı ya da bir ihtiyaçlar demetini karĢılamayı amaç edinen, kar amacı gütmeden hizmet veren böylece de kamunun yönetimine katılan kuruluĢlardır. Demokrasinin bir parçası olan ve gerektiğinde toplumun sessiz çoğunluğunun lehine muhalefet görevini yerine getirerek, yeri geldiğinde de toplumla devlet arasında bir köprü vazifesini yerine getiren sivil toplum örgütleri batı dünyasında demokratik siyasal yaĢam için olmazsa olmazı olarak kabul görmektedir.
Destinasyon imajı, belirli bir yerle ilgili tüm bilgilerin, izlenimlerin, hayallerin veya inançların yansımasıdır (Baloğlu ve Mccleary, 1999). Bir turistik destinasyonun hedef kitledeki turistlere bir marka olarak sunulabilmesinin en önemli aĢaması destinasyon imajının oluĢturulmasıdır. Bu imajın oluĢturulmasında tanıtım, pazarlama ve halkla iliĢkiler çalıĢmaları önemli bir yer tutmaktadır. Lobicilik faaliyetleri halkla iliĢkiler faaliyetlerinin önemli bir parçasıdır ve sivil toplum örgütleri de lobicilik faaliyetlerinin baĢarılı bir uygulayıcısıdır.
Literatürde lobicilik, sivil toplum örgütleri, baskı grupları konuları üzerinde halkla iliĢkiler ve siyasal bilgiler alanında yeterli düzeyde çalıĢma bulunmakla beraber turizm alanındaki çalıĢmalar sınırlı düzeydedir. Turistik imaj konusunda yeterli çalıĢma bulunmakla beraber, sivil toplum örgütlerinin faaliyetlerinin turistik imaja etkisi üzerine bir araĢtırmaya rastlanmamıĢtır. AraĢtırmanın literatürde bu alandaki boĢluğu dolduracağı düĢünülmektedir.
1.4. AraĢtırmanın Varsayımları
Konuyla ilgili literatürün taramasından yola çıkılarak araĢtırma hipotezi Ģu varsayımlara dayandırılmıĢtır;
Turistik imajın oluĢmasında tanıtım ve pazarlama çalıĢmalarının yanında Almanya’daki Türk sivil toplum örgütlerinin faaliyetlerinin de etkisi vardır. AraĢtırmaya konu olan sivil toplum örgütlerinin Alman vatandaĢlarıyla iliĢkileri
vardır.
AraĢtırmaya konu olan sivil toplum örgütlerinin Türkiye’yi tanıtım çalıĢmaları vardır.
AraĢtırma çalıĢmasında anket uygulanacak kiĢiler ve mülakat uygulanacak sivil toplum örgütü temsilcileri, kendilerine yöneltilecek sorulara samimi ve doğru cevap vereceklerdir.
AraĢtırmada kullanılan ölçek, araĢtırmaya katılan turistlerin görüĢlerine göre destinasyon imajını, destinasyon imajına sivil toplum örgütlerinin etkisini yeterli düzeyde ifade etmektedir.
Veri toplama aracı olarak kullanılan anket, örneklemi oluĢturan tüm bireyler tarafından rahatlıkla anlaĢılabilir ifadeler içermektedir.
1.5. AraĢtırmanın Sınırlılıkları
AraĢtırma çalıĢması; konusu, uygulama yeri, uygulama zamanı ve maliyetler açısından bir takım sınırlılıkları da beraberinde getirmektedir. AraĢtırmanın bir bölümünün Almanya’daki Türk sivil toplum örgütlerini kapsaması ve bu örgütlerin Almanya’da farklı yerlerde bulunması araĢtırmayı süre, zaman ve maliyetler açısından sınırlamaktadır. Ayrıca araĢtırmanın ikinci bölümünün Türkiye’ye gelen Alman turistlere yapılmıĢ olması, Almanların Türkiye’ye geliĢ tarihinin genellikle Haziran-Ekim tarihlerine rastlaması araĢtırmayı zaman açısından da sınırlamıĢtır. AraĢtırma Antalya destinasyonuna gelen Alman turistler üzerinde yapılmıĢ olup, diğer destinasyonlara gelen Alman turistler zaman ve maliyetler açısından araĢtırma kapsamı dıĢında bırakılmıĢtır.
1.6. Tanımlar
Sivil Toplum: Sivil toplum, hem devletin (dar anlamda politik toplum) dıĢında hem de geniĢ anlamda politik toplumun da dıĢında kalan grup ve sınıfları kapsamaktadır (Aslan, 2010).
Sivil Toplum Örgütü: YurttaĢların ortak bakıĢ, ortak talep ve duyarlılık temelinde gönüllü olarak bir araya gelerek; devletin hukuki, idari, üretici ve kültürel organlarının dıĢındaki alanlarda oluĢturdukları dernek, vakıf, sendika gibi örgütlenmeler Ģeklinde tanımlanan ve sivil toplumun merkezinde ve demokrasinin tamamlayıcısı olan kuruluĢlardır (Biber, 2006; Yoshida, Parnes, Brooks, ve Cameron, 2009).
Baskı Grupları: Ortak çıkarlar etrafında birleĢen ve bunları gerçekleĢtirmek için siyasi ve idari otorite üzerinde etki yapmaya çalıĢan örgütlü ve bilinçli gruplardır (Aksoy, 2008). Lobicilik: Yasama Meclisi üyeleri, bakanlar ve memurlar gibi yasa yapıcılar üzerinde doğrudan iletiĢim kurma ya da baskı yapma yoluyla, yasama meclisi ve onun emirlerine yönelik faaliyetlerdir (Niray ve Deniz, 2007).
Destinasyon: Turistler tarafından ziyaret edilen ülkeler, bölgeler, Ģehirler, kasabalar vb. yerlerdir.
Ġmaj: Alıcının belleğinde markayla ilgili olarak canlanan duygular ya da düĢünceler Ģeklinde oluĢan izlenimler olarak tanımlanır (Ceylan, 2011).
Turistik Ġmaj: Bir ülkenin turistler açısından cazibe merkezi olmasına yarayan ve aynı zamanda turistlerin daha fazla harcama yapmalarını sağlayan turistlerin belleğindeki resim veya görüntü olarak tanımlanabilir (Tunç, 2003).
BÖLÜM 2
KURAMSAL ve KAVRAMSAL ÇERÇEVE
AraĢtırmanın bu bölümünde destinasyon, algılanan kalite ve memnuniyet, destinasyon imajı, sivil toplum ve sivil toplum örgütü ve genel anlamda Almanya’daki Türk toplumu ve sivil toplum örgütlerine iliĢkin bilgilere ve ilgili kuramlara yer verilmiĢtir. AraĢtırmanın temelini oluĢturan kalite, memnuniyet, destinasyon imajı ve sivil toplum örgütleri ve Almanya’daki yapısına iliĢkin literatürdeki araĢtırmalar incelenerek yer verilmiĢtir.
2. 1. Destinasyon Kavramı
Türkçe turizm ve pazarlama literatürü incelendiğinde; “destinasyon” kavramı kullanıldığı gibi, “destinasyon” yerine çeĢitli yazarların “turizm alanı”, “turizm merkezi”, “turizm mahalli” gibi ifadeler de sıkça kullandığı görülmektedir (Güçer, 2010, s. 12). Literatürde zamanla “destinasyon” hem turistik çekicilikler sistemi, hem de coğrafi bir alan olarak nihai tüketici veya ortalama ihtiyaçlar aralığı temelini kapsayacak Ģekilde tanımlanmıĢtır. Ancak destinasyon terimi çerçevesinde yapılan tanımlamalarda kavramın sınırlarıyla ilgili bir belirsizlik söz konusudur bazı araĢtırmalar destinasyonu bir Ģehir bir bölge kabul ederken, bazılarında ise ülke veya kıta olarak ifade edilmektedir (Sainaghi, 2006). Turizm destinasyonunun algılanıĢ Ģekli seyahate katılanların tercih ettikleri seyahat türüne, kültürel geçmiĢlerine, ziyaret amaçlarına, eğitim düzeylerine ve geçmiĢ deneyimlerine göre algısal olarak farklılık gösterebilir. Örneğin Avrupa’ya seyahate çıkmıĢ iĢ adamları için Avrupa bölgesi bir destinasyon sayılabilir (Kozak, 2010).
2.1.1. Destinasyon Kavramının Tanımı ve Özellikleri
Destinasyon kavramına iliĢkin tanımlamalar ve sınıflandırmalar farklı açılardan ele alınmıĢtır. Destinasyon kelimesi terim ve kavram olarak latince “destinatio” anglo sakson ülkelerinde yer anlamında kullanılan “onis” kelimesinin birleĢmesiyle ortaya çıkmıĢtır. Aslında Turizm destinasyon tanımın kapsamı içerisinde; turist toplumunun yerel toplum içinde bulunduğu coğrafi bir yer, yöre, bölge, ülke, ülkeler grubu, hatta kıta bile destinasyon sayılabilir (Cooper ve Hall, 2008; Özdemir, 2008; Vukonic, 1997). Hu ve Richie (1993) destinasyonu, turizm faaliyetlerinin ve hizmetlerin olduğu, çok boyutlu özelliklerden meydana gelen ve tüketicilerin arzuladığı diğer ürünlerinde bulunduğu bir paket olarak tanımlarken, Gunn, (1994) ise destinasyonu, seyahat eden önemli bir topluluğun, gereksinimlerini karĢıladığı seyahat pazarı veya coğrafi bölge olarak tanımlamıĢtır.
Turizm literatüründe destinasyon kavramı konusundaki bir çok tartıĢma vardır fakat giriĢimcilikle iliĢkili farklı permütasyonlar ve sonuçlardan dolayı destinasyonun tek tipte ve standart bir tanımın anlaĢılabilirliğinin ve yapılmasının zorluğu kanıtlanmıĢtır. Sistem yaklaĢımı kullanılarak ve tüketicilerin tüketim alıĢkanlıkları tarafından desteklenen destinasyonun politik sınırlardan daha çok turizm kaynakları kümesinin bulunduğu bir coğrafi alan olduğu iddia edilebilir (Wang, 2011).
En yalın anlamıyla ziyaret edilen yer anlamındaki turizm destinasyonları, çeĢitli turistik değerlere ve özelliklere sahip ve turistin seyahati sürecinde ihtiyaç duyabileceği turistik ürünlerin tamamını veya bir kısmını sunabilen bir coğrafi mekân olarak tanımlanabilir. Turizm destinasyonu tanımına geniĢ bir perspektiften bakıldığında ise, ülke bütününden küçük ve ülke içindeki pek çok kentten büyük, insan beyninde belirli bir imaja sahip markalaĢmıĢ ulusal bir alan ve önemli turistik çekiciliklere, çekim merkezlerine, festivaller, karnavallar gibi çeĢitli etkinliklere, bölge içinde kurulmuĢ iyi bir ulaĢım ağına, geliĢim potansiyeline, dâhili ulaĢım ağıyla bağlantılı bölgeler arası ve ülke düzeyinde ulaĢım olanaklarına ve turistik tesislerin geliĢimi için yeterli coğrafi alana sahip bir bölge olarak tanımlanabilir (Atay, 2003; Kahraman ve Arslan, 2011).
Framke (2002) turizm olgusu üzerine araĢtırma yapan ekonomist ve sosyo- kültürel araĢtırmacılar olmak üzere iki farklı gruptaki araĢtırmacılar tarafından destinasyon teriminin ve içeriğinin kullanımını incelemiĢ, destinasyonu kavram olarak inceleyen
(1) Turizm literatürü; destinasyonu bir yer, belirli bir alanın (ülke, kıta vb) içindeki bölge ve/veya yönetimsel hiyerarĢi, imaj ve hikâyeler olarak tanımlamaktadır. Bu farklı yazarlar arasında, açık mekânsal sınırların bulunup bulunmadığıyla ilgili bir soruyu ortaya çıkarır:
- Bir turizm destinasyonunun coğrafi fiziksel sınırları nasıl tanımlanır?
(2) Destinasyonların, çekicilikleri, imkân ve hizmetlerinin içerikleri açısından tanımlandığı görülmesine rağmen, her bir faktör hakkında farklı görüĢler bulunmaktadır:
- Bir turizm destinasyonunun içeriği nasıl tanımlanır?
(3) Destinasyonlarda; turistler ve iĢletmeler arasında (bu çalıĢmada ele alınmamıĢtır), turizm endüstrisi ve bağımsız firmalar içinde, turist organizasyonları ve otoriteler arasındaki gibi çeĢitli etkileĢimler meydana gelmektedir. Literatürde, bu iliĢkilerin öneminin ne olduğunun bulunması (tanımlanan sosyal uygulamalar, ağlar veya iliĢkiler) büyük önem arz eder:
- Bir destinasyonda, iĢletmeler arasındaki iĢbirliği ihtiyacı veya varlığı nasıl tanımlanır?
(4) Turistler olmadığı, bir turist destinasyonu olamayacaktır. Tüm yazarlar bu konuda hem fikirdirler, fakat onların destinasyondaki turistlerin rolü konusundaki anlayıĢları farklıdır:
- Turist davranıĢlarının destinasyonların sunmuĢ olduğu ürünler ile iliĢkisi nasıl anlaĢılacaktır?
Turizm destinasyonu, hizmetleri, kaynakları (çevre, doğa, insan yapımı: güneĢ, deniz, manzara, kültür ve hoĢluklardan oluĢan), alt yapı, faaliyetleri ve deneyimleri içine alan turizm sistemi içerisindeki karmaĢık ve eĢsiz bir kombinasyon olarak görülebilir ve destinasyonlar geleneksel olarak iyi tanımlanmıĢ ülke, ada, Ģehir, kasaba gibi coğrafi yerlerdir (Anuar, Ahmad, Jusoh, ve Hussain, 2012; Buhalis, 2000).
Turist destinasyonları veya turist bölgeleri arz ve talebin coğrafi olarak buluĢma noktalarıdır. Diğer bir deyiĢle destinasyon, turistin talep ettiği turistik ürünün unsurlarının anlamlı bir Ģekilde bir araya getirilerek sunulduğu coğrafi bölge olarak da tanımlanabilir (Volgger ve Pechlaner, 2014).
Bir bölgenin turistik destinasyon olabilmesi için; ulaĢım, konaklama, yeme içme ve kumsal, gece kulübü, park, müze, ören yeri, vb. eğlence, dinlenme yerlerinin varlığı oldukça önemlidir Bir bölgede turizmin geliĢmesi için turistik çekiciliği oluĢturan, turiste sunulacak hizmetlerle ilgili bileĢenlerin (konaklama, seyahat ulaĢım vb.) bulunması gerekir. Hizmet bileĢenlerinin destinasyonun evrimi ve mekânsal yapılanması üzerinde dikkate değer derecede etkisi vardır. Örneğin destinasyon ve yakınında konaklama iĢletmelerinin bulunması ile destinasyonun turistik çekiciliği yakından iliĢkilidir. (Dredge, 1999). Destinasyonda bulunan çekicilikler bir destinasyonu turistlerin ziyaret etmesini motive eden birincil faktördür. Destinasyonun çekicilikleri fiziksel ve çevresel niteliklerine bağlıdır. Fiziksel ve çevresel özellikler, tarih, politika, sanat, ekonomi faaliyetleri, yaĢam tarzları, anıtlar, bireysel mimari ve yapay çevreyi içerir. Destinasyonun fiziksel ve çevresel nitelikleri, destinasyondaki toplumun sosyo-ekonomik yapısı ve kültürel tarihi ile yakından iliĢkilidir (Benur ve Bramwell, 2015).
Mill ve Morrison (1992) destinasyonu, turizm sisteminin bir parçası olarak ele almıĢlardır. Bir destinasyon birbirine bağımlı unsurların bir karıĢımından oluĢur. Turistlere tatmin edici bir tatil deneyimi üretebilmek için bu unsurlar birbiriyle bağımlıdır ve bir turistik destinasyonda tüm bu unsurların bulunması gerekir. Bir destinasyonu oluĢturan unsurları ise Çekicilikler (Attractions), Tesisler/Olanaklar (Facilities), Altyapı (Infrastructure), UlaĢım (Transportation), Ağırlama (Hospitality) olarak sıralamıĢlardır.
Buhalis (2000) ise 6A olarak formüle ettiği destinasyon özelliklerini altı ana baĢlık altında toplamaktadır;
- Çekicilikler (Attractions): insan yapısı, doğal, mimari, kültürel miras, özel olaylar. - UlaĢılabilirlik (Accessibility): UlaĢım sistemi, terminaller, araçlar.
- Tesisler (Amenities): Konaklama, yeme-içme, seyahat aracıları ve diğer hizmetler. - Planlı Turlar (Available packages): Seyahat aracıları tarafından önceden organize
edilmiĢ turların varlığı.
- Faaliyetler (Activities): Turistin ziyareti sırasında yararlanacağı destinasyondaki tüm faaliyetler.
- Destekleyici Hizmetler (Ancillary Services): Bankacılık, iletiĢim araçları, sağlık gibi turistin yararlanacağı hizmetler.
Bir turizm destinasyonunun özellikleri dört kategoride değerlendirilebilir (Royo-Vela, 2009):
Doğal güzellikler (örneğin, ormanlar, nehirler)
Tarihi zenginlikler (tarihi kalıntılar, kaleler ve diğer antik mimari)
Kültürel değerler (dini değerler, müzeler, modern mimari, fuarlar, festivaller, el sanatları)
Yapay değerler (örneğin, tema parkları).
Ritchie ve Crouch (2003)’a göre seyahate katılanlar açısından unutulmaz bir deneyime zemin hazırlayan destinasyonların bileĢenleri, çekirdek kaynaklar ve çekicilikler bakımından baĢlıca 7 unsura ayrılır. Bunlar, (1) fiziksel coğrafya; destinasyonun doğal güzelliklerini içine alan fiziki coğrafyası, özellikle peyzajı, doğal manzarası ve iklimi vb. Aslına bakılırsa görülen ve hissedilen tüm zevkler bu unsurlardan kaynaklanır ve bunlar turizmin en temel fiziksel hazlarından bazılarıdır, (2) kültür ve tarih; destinasyonun kültür ve tarihi, çoğunlukla ziyaretlerden entelektüel bir tatmin sağlar, (3) aktiviteler; bir destinasyondaki birincil tesislerde sunulan aktivitelerin uygun karıĢım ve sıralamada olması ziyaretçilerdeki hem fiziksel hem de duygusal dürtüleri harekete geçirir, (4) özel etkinlikler; destinasyonlar tarafından sunulan özel etkinliklerin çeĢitliliği, destinasyonun dinamiklerini harekete geçirir destinasyonu rakiplerine göre benzersiz ve unutulmaz bir hale getirir, (5) üstyapı; destinasyonun üstyapısındaki farklılıklar, destinasyonun temel karakterinin nasıl algılanacağını önemli bir oranda belirleme eğilimindedir, (6) eğlence; bir destinasyonda değiĢik eğlence türlerinin bulunması, destinasyonda çoğu zaman tamamlayıcı farklı aktivitelerin ve olayların planlanmasına katkıda bulunur. Destinasyonda sunulan eğlence aktivitelerinin çeĢitliliği, diğer destinasyonlara göre destinasyonun çekiciliğini ve rekabet gücünü artırır, (7) pazar bağlantıları; pazar bağlantılarının gücü sıklıkla insan iliĢkilerini içine alan destinasyon ziyareti için baĢlıca bir katalizör görevi yapar.
Destinasyonların özelliklerini, turistik ürünün kendine has özellikleri üzerinden ortaya konabilir. Pike (2007)’e göre destinasyonların temel özelliklerini ortaya koyan sorunlar; sunmuĢ olduğu ürünlerin soyut olması ve risk taĢımaları, ikame edilebilir olmaları, heterojenlik, birbirinden kolay ayrılamaz olmaları, değiĢkenlik ve dayanıksızlıktır. Destinasyonların soyutluğu ve risk; fiziksel ürünleri ise satın alırken inceleme, deneme, değiĢtirme, dokunma gibi duyuları kullanabilirken, destinasyonda sunulan ürünlerin büyük çoğunluğunun hizmet kapsamında olması, fiziksel ürünler olmaması, satın alırken duyuların tamamının kullanamaması, hatta turistik destinasyonun genellikle tek fiziksel
Destinasyonun riski ise sunulan ürünün soyutluğundan kaynaklanmaktadır. Hizmeti satın alan turistleri ve hizmet sağlayıcıları bekleyen belli baĢlı riskler: hizmetin satın alanların beklentilerine uygunluğuyla ilgili performans riski, turistin seyahat sırasında edinmiĢ olduğu deneyimleri ile kendi yetiĢtiği ortam arasında uyum riski, ya da diğer bir deyiĢle turiste seyahati sırasında sorun çıkaracak potansiyel bir sorunun varlığını içeren, sosyal risk, turistin yaralanma ihtimalinin varlığını içeren fiziksel risk ile finansal yatırımın değerini karĢılayıp, karĢılamayacağını içeren finansal risktir. Destinasyonun ikame edilebilir olması; turistik destinasyonun, benzer özelliği taĢıyan destinasyonların birbirinin yerine ikame edilebilmesidir. Destinasyonun heterojenliği, destinasyonun sunduğu turistik ürünün oluĢturan unsurların ve hizmeti satın alanların kendi içinde taĢıdığı farklılıklardır. Destinasyonda birbirinden kolay ayrılamaz olmaları ve değiĢkenlik özelliği; turistik üründe üretim ve tüketiminin eĢ zamanlı olmasını ve turistin hizmetin sunulması sürecine aktif olarak katılmasını ifade eder. DeğiĢkenlik ise sunulan hizmetten alınan tatminin, hizmeti satın turistler arasında farklılık gösterebilmesidir. Dayanıksızlık ise destinasyonda üretilen hizmet mağazada satılan bir ürün olmadığı için yüksek talebin olduğu dönemler için stoklanması mümkün olmadığı için dayanıksızdır.
Destinasyonlar ürün olarak ele alınacak olursa farklı yapıları gereği destinasyonun özelliklerini aĢağıdaki gibi belirtmek mümkündür (Özdemir, 2007):
1. Destinasyon ürününün doğasında bütünleĢik bir varlık olması ve destinasyon bazındaki hizmetler, nitelikler ve olanaklar dolayısıyla bir ikilik vardır. Bu ikilik doğrultusunda kent ürünü doğrudan turizmle ilgili olan ve dolaylı olarak turizmle ilgili olan ürün olmak üzere iki parçadan oluĢmaktadır.
2. Destinasyon ürünü tüketicinin elde ettiği hizmet ve deneyimlerden oluĢur. Pazarlamacıların turistlerin edindiği destinasyon deneyimi üzerinde çok az kontrolü vardır. Bu durumda bir ürün her turist için farklı anlamlar taĢıyabilmektedir.
3. Bir destinasyon kaçınılmaz bir Ģekilde yalnızca tek bir bileĢendir. Destinasyonlar yerel, bölgesel ve ulusal bağlamda değerlendirilirler. Sonuçta ürün tanımında onu Ģekillendiren, pazarlayan ve yöneten ile tüketenler arasında farklar vardır.
4. Destinasyonlar çoklu satıĢa uygundur. Aynı fiziksel alan pek çok farklı tüketici gruplarına farklı nitelikleri esas alarak pek çok kez satılabilir. Örneğin bir tarihi kent aynı zamanda alıĢveriĢ kent, spor kenti, ya da baĢka kapsamda bir kent olarak değerlendirilerek farklı ya da aynı tüketicilere satılabilir.
Turistik bir destinasyon, aynı kültür, iklim ve doğa koĢullarına sahip, doğal ve kültürel zenginlikleri olan, müĢterilere sunulabilecek o bölgeye özgü aktiviteler geliĢtirmiĢ, konaklama, beslenme, ulaĢım ve iletiĢim olanaklarına sahip, kamusal hizmetlerin sunulduğu turist çekim merkezlerinden oluĢan, belli bir marka ve imajı bulunan coğrafik alandır. Bir turistik destinasyonu diğer destinasyonlardan ayıran husus, çekicilik, ulaĢılabilirlik, imkânlar, uygun paketler, aktiviteler ve yardımcı hizmetler gibi genel özelliklere sahip olmasıdır (Bahar, Ozan ve Kozak, 2012).
Destinasyonların baĢarısını etkileyen, rekabette avantaj sağlayan, destinasyonun daha fazla bilinir ve çekici olmasını sağlayan faktörler destinasyonun geliĢimi için kritik öneme sahiptir. Turist destinasyonlarının popülerliğini ve çekiciliğini etkileyen faktörler Ģunlardır (Petroman, 2015):
EriĢilebilirlik; Ziyaretin maliyeti;
Destinasyonda bulunan çekicilikler ve diğer turizm imkânları; Politik faktörler;
Ġmaj ve tanıtım; Destinasyon yönetimi.
Turistik destinasyonları çekici hale getiren özellikleri ne kadar fazla ve rakip destinasyonlara göre farklılık gösteriyor ise destinasyon turistler açısından tercih edilebilirliği o oranda yüksek olmakta, rakiplerine göre destinasyona rekabet gücü açısından avantaj sağlamaktadır. Destinasyonların diğer destinasyonlarla rekabet yeteneğine iliĢkin geniĢ kabul gören bir model bulunmamasına rağmen literatürdeki destinasyonun etkin yönetimi ve rekabetçiliği ile ilgili faktörler aĢağıdaki kategorilerde özetlenebilir (Pike ve Page, 2014):
Çekici bir çevre, Karlı sanayi,
Pozitif ziyaretçi deneyimleri,
Yeni ürün geliĢtirme devam eden yatırımlar, Sürdürülebilir toplum,
Destekleyici ev sahibi toplum, EriĢim kolaylığı ve
Etkili örgüt yapısı.
2.1.2. Destinasyon ÇeĢitleri
Destinasyonlar turistlere sunulan turizm çeĢitleri, verilen hizmetlerin çeĢitliliği, destinasyonun büyüklüğü veya küçüklüğü gibi pek çok kritere göre sınıflandırılabilirler. Ayrıca destinasyonlarda, coğrafik konum, hizmet sunulan pazarın ve müĢterinin yapısı, sezonun özelliği ve benzeri çok değiĢik kriterlere göre sınıflandırma yapılabilir. Temel olarak destinasyonu, tatil beldesinde turist tarafından ihtiyaç duyulan konaklama ve diğer ihtiyaçların tamamını temin eden ve ekonomik olarak turizme odaklanmıĢ geliĢmiĢ destinasyonlar olarak birinci grup, turist çeken ancak, ekonomisinin sadece bir kısmını turizmin oluĢturduğu destinasyonlar olarak ikinci grup olmak üzere iki ana grup altında toplamak olasıdır. Birinci gruba KuĢadası, Kemer, Belek gibi tatil yöreleri örnek olarak verilebilirken, ikinci gruba Ġstanbul Ģehri örnek olarak verilebilir (Atay, 2003).
Destinasyonlar turistler tarafından yapılan ziyaretin amacına göre de sınıflandırılabilirler. Kıyı karakterli destinasyonlar (deniz kıyıları veya karĢıtı olan ülkenin iç kısımları ve Ģehir karakterli destinasyonlar (Ģehir veya karĢıtı olarak köy) olarak sınıflandırılabileceği gibi kültürel zenginlikle desteklenmiĢ, turistlere hem deniz-güneĢ kum hem de kentsel destinasyonları sunabilin Ġspanya gibi kendine özgü destinasyonlar olarak da sınıflandırılabilir (Nicolau ve Más, 2008).
Destinasyon kavramı çeĢitli araĢtırmacılarca kısa ve öz bir Ģekilde ortaya konulmuĢtur. Genel olarak kabul gören Ģekle göre turizm bölgelerini farklı Ģekillerde sınıflandırmak mümkündür (Akyurt, 2008; Petroman, 2015):
Klasik Bölgeler: Doğal, kültürel ve tarihi kaynakları ile turistlerin uzun süre konaklamasını sağlayan bölgelerdir.
Doğa Çekiciliğine Sahip Bölgeler: Doğal yapıları açısından olağanüstü güzelliklere sahip olan bölgelerdir.
ĠĢ Turizmine Yönelik Bölgeler: Ticaret ve endüstri merkezlerinin oluĢturduğu perakende ve eğlence sektörünce de desteklenen bölgelerdir.
Mola Bölgeleri: Turist gönderen yerler ile tatil beldeleri arasında kalan yerlerdir. Ortak özellikleri, değiĢik türden konaklama tesisleri ile güçlü bir restoran ve kafeterya ağına sahip olmalarıdır.
Günübirlik Ziyaret Edilen Bölgeler: Genel olarak bölgesel düzeyde ziyaretçi ağırlayan bölgelerdir. Kıyı ve sınır kesimleri bu gruba dâhil olmaktadır.
Turizm coğrafi olarak karmaĢık ve farklı ürünlerin aranan ve seyahatin baĢlangıç noktasından varıĢ (destinasyon) noktasına kadar seyahatin farklı aĢamalarında temin edildiği bir olgudur. Destinasyonlar arasında mekânsal ve karakteristik çeĢitliliğin çok büyük olmaya baĢlamasından dolayı onları sınıflandırmak kolay değildir. Ayrıca bir destinasyon sınıflandırılması çalıĢması yapmak, farklı turistlerin destinasyonları farklı amaçlar için ziyaret etmesi nedeniyle zor bir iĢtir. Ancak yine de çoğu destinasyon Tablo 1’de görülebilecek, yansıttığı çekicilik özelliklerine göre farklı kategorilerde sınıflandırılabilirler. Destinasyonların türlerini anlamak ve takdir etmek, pazarlamacılara hedef pazarlara özel, uygun bir destinasyon pazarlaması karıĢımı geliĢtirmek ve ortaya koyma imkanı sağlar (Buhalis, 2000; Cho, 2000).
Tablo 1.
Destinasyon Türleri, Başlıca Hedef Pazarlar ve Destinasyonda Sunulan Aktiviteler Destinasyon
Türleri
GeliĢ Amaçlarına Göre Turistler Aktiviteler
Kentsel ĠĢ- Toplantılar, incentive,
konferanslar ve fuarlar, (MICE) BoĢ zaman faaliyetleri
Toplantı- incentive- konferans-fuarlar-eğitim-din-sağlık
Çevre gezisi- alıĢveriĢ-gösteriler- kısa molalar
Sahil ĠĢ- Toplantılar, incentive,
konferanslar ve fuarlar, (MICE) BoĢ zaman faaliyetleri
Toplantı- incentive- konferans-fuarlar
Deniz-kum-güneĢ-seks-spor Alpine (Dağlık) ĠĢ- Toplantılar, incentive,
konferanslar ve fuarlar, (MICE) BoĢ zaman faaliyetleri
Toplantı- incentive- konferans-fuarlar
Kayak- dağ sporları- sağlık
Kırsal ĠĢ- Toplantılar, incentive,
konferanslar ve fuarlar, (MICE) BoĢ zaman faaliyetleri
Toplantı- incentive- konferans-fuarlar
Rahatlama-tarım-aktivite öğrenme-spor
Otantik 3. Dünya ĠĢ- Toplantılar, incentive, konferanslar ve fuarlar, (MICE) BoĢ zaman faaliyetleri
ĠĢ fırsatlarını keĢfetme- incentive Macera- otantik-yardım-özel ilgi
Benzersiz-Egzotik-Ayrıcalıklı ĠĢ- konferanslar ve fuarlar, (MICE) Toplantılar, incentive, BoĢ zaman faaliyetleri
Toplantı- incentive- rehabilite- Özel durumlar- balayı- yıldönümü
Kaynak: Buhalis, D. (2000). Marketing the competitive destination of the future. Tourism Management s. 20.
Kotler, Bowen ve Makens (1996) ise destinasyonları mikro ve makro olmak üzere ikiye ayırmıştır. Bir şekilde sınırı fiziki olarak var olan veya genellikle var olduğu kabul edilen yerleri mikro destinasyon, birden çok destinasyon alanını içeren yerleri ise makro destinasyon olarak tanımlamaktadır. Örneğin Amerika bir makro destinasyon olarak binlerce mikro destinasyonu, bölgeler, eyaletler, şehirler, kasabalar ve ziyaret mekanları olmak üzerine içine almaktadır. Bu araştırmada destinasyon makro bazda ele alınacak, araştırma bütünsel bir bakış açısıyla Türkiye Destinasyonunun turistik imajı üzerinde yapılacaktır.
