K U L T U R -S A N A T
1
. \
K itap’ın O luşum u S e rg isiT ü rk ve İslam Eserleri M üzesi’nde açılıyor
Bu kitabın m esajı kendisi
Jf
- r - 7
- t o V i b Z
‘Şehname”den bir tek minyatür görüntü örneği
olarak seçildi. Tasarımı grafik sanatçısı Bülent
Erkmen hazırladı. Metni Ferit Edgü yazdı. Edgü
ve Erkmen, her zaman bir görüntü ve mesaj
işlevi yüklenen kitabı bu kez kendinden başka
bir mesajı olmayan bir nesne olarak düşlediler.
ASLI KAYABAL
“Kitap”ın oluşumu sergisi... Yazar Ferit Edgü ve grafik sa natçısı Bülent Erkmen her za man görüntü ve mesaj taşır bir işlev yüklenen kitabı bu kez ken dinden başka bir mesajı olma yan bir nesne olarak düşlediler. Bir kitabın oluşum sürecindeki yazar-grafikçi ilişkisi tersine çev rildi. Kitabın oluşumu üzerine bilgi veren değil ama yaratım sü recinde belli bir işlev yüklenen belgelerin sunulması amaçlandı. Ferit Edgü, Bülent Erkmen ve Mas Matbaacılık yöneticisi Lok man Şahin’in çalışması ile şekil lenen “ K itap’ın O luşum u Sergisi” 1-30 ekim tarihleri ara sında Türk ve İslam Eserleri Müzesi’nde (İbrahim Paşa Sara yı) izlenebilecek.
Grafik sanatçısı Bülent Erk men, “Kitap hep bilgi ve mesaj taşıyan, basılmış ve kaplanmış bir nesne olarak kullanılıyordu. Sayfalar ile ciltlerin alet edildi ği bir araçtı. Biz kendisi ‘iş’ olan bir kitap düşündük” diyor.
Her iki sanatçı da Iranlı
Fir-devsi’nin “Şehname”sini görün tü-örneği olarak seçti. Tüm ki tabı bir tek minyatür ortaya çı kardı. Herhangi bir sanat yapı tı, güncel ya da siyasal bir fotoğ raf da minyatürün yerini tutabi lirdi. Erkmen, “Metin için seçil miş konu ile görüntü için seçil miş resim hiçbir özel mesaj ta şımıyor” diyor. Sergiye şekil ve ren temel anlayış ise Erkmen’e göre Ferit Edgü’nün deyişiyle
“Kitabın A rkeolojisini sergile mek ve sergilenenlerin doğrudan mesajlar vermesi yerine izleyici ile sergideki nesne arasında iliş ki kurmak.
“Kitap”ın oluşumu didaktik yönü olmayan bir sergi. Amaç okurla bakar arasında ilişki kur mak. Kitaba yeniden, başka bir gözle bakmayı ve kavramayı sağlamak. B. Erkmen, izleyici nin sergiyi hızla dolaşmamasını istiyor. Aceleci izleyiciler 20 ka dar düzlem üzerinde yer alan bazı kağıt parçacıkları ile yeti nebilir. Sergilenen nesnelerin önündeki siyah yuvarlaklar bir yandan sergiye “törensel” bir amaç katarken, bir yandan da
izleyiciyi durmaya ve düşünme ye çağırıyor.
Ters yönde işleyen yazar/gra- fıkçi ilişkisini B. Erkmen şöyle özetliyor: “İlk sayfadan en so na dek siyah-beyaz bir maket yaptım. Önce Latince esaslı, herhangi bir anlam ifade etme yen bir ‘kör yazı’ ya da ‘yazının resmi’ karşılıyor sergi izleyicisi ni. Yazının sayfadaki yeri, pun to farkları gibi biçimsel özellik leri tasarladım. Daha sonra Fe rit Edgü’ye verdim çalışmayı. Edgü de o sayfada var olan söz cüklerle özgün bir iç yapısı olan bir yazı yazdı ve her sayfayı uy guladı.”
Kitabın oluşum sürecinde, ya şayan ve belli bir işlev yüklenen öğeler var. Birtakım bozulmuş, tahrip olmuş, çizilmiş, sararmış öğeler... Erkmen, “Tüm bu öğe ler, kitabın oluşum sürecinde ya şıyor. Herhangi bir sayfanın dizgisinin fotokopisi, o işin matbaaya gitmesi sürecinde iş lev taşıyor. Ama her şey bittiğin de, her bir öğenin işlevi bir ‘hiç’ oluyor. Belli biçimsel ilişkilerle işlevleri yitip giden nesneler sergileniyor” diyor.
“Yok”a karışan öğelerin daha iyi duyumsanması ve kavranma sı için çok azı sergileniyor.
“Kitap’ın Oluşumu' Sergisi”
olmayan bir kitabın sergisi, iz leyici için “yeni”, kitabın kendi nin nesne olduğu bir sergi.
ŞEHNAM E’DEN BİR MİNYATÜR — “Kitap” için Firdevsi’nin “Şehname”sinden tek bir minyatür görüntü örneği olarak seçildi. Ancak Bülent Erkmen’e göre, görüntü için seçilmiş resim hiçbir özel mesaj taşımıyor.
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Ta h a Toros Arşivi
