î>
îllc Kadın Dok t onunuz :
Dr. SAFÎYE ALÎ
TAKA TOHOS
(I'u yazıdan ve fotoğrafları?* •■
ilan ^^yıuk, gösterilmeden
y a r m a n ı 1ama z .) y
Ülkemizde.
M n mesleklerde
î k a a ^ a r ^ b o ^ ş B ş ^ e e
y ^ Ş ^ m a a r .
Bunun
karmaşık Lir geçmişi
var.
1908 inkılabından sonütartışılması,güçlenir hâle geldi. 1914' lere doğru,kızlar için Sanayi-INefise mektebi açılması,ardından Üniversiteye kız öğrenci alınması gibi teşebbüsle?
Tüfck kadınlarının yüksek eğitim ve meslek sahibi olmalarının başlangıcıdır, Türk kızlarının Üniversitede eğitim, görmeleri sağlanmıştı ama,her meslekte bu mümkün değildi.Hele Tıp alanında..
Gerçi o yıllarda tek tük,kadın doktor ve dişçi vardı ama,bunlar,yabancı 3onx®ğibt±iûixgürm%x»aGM ülkelerde eğitim görmüş altandbmfcn: olan gayimüslim
ler di. Ülkenin asıl sahibi olan Türklere bu imkân tcivnınmamıştı¿Bu nedenledir
ki,ilk kadın doktorlarımız,bu mesleklerdeki eğitimlerini yabancı ülkelerde
yaptılar «Bu ülkeler Almanya, İsviçre ve Fransa'ydı. Bani arın öncüsü,tıp eğiti
mini saltanat döneminde,Almanyada yapan SAFÎYE ALÎ Hanımdı.
Sofiye Ali-devletimize büyük hizmetleriyle t a n m a n - s o y l u ve kültürlü
bir ailenin tek kızıydı.Babası,Padişah Yaverlerinden ALÎ KIRAT’ Paşa,annesi
nin babası-yâni dedesi-Mabeyn Müşiri HACI EMİN PAşa'ydı.
Safiye Ali,küçük yaşta edebiyata,musikiye ve yabancı dillere meraklıydı. «Daha 16 yaşındayken 5 dil bildiğini-cenazesinin töreninde konuşan-Dortmund
Tıp Fakültesinin Dekanı P r o f .LEHMANN söylüyor.
Safiye Ali,ailesi tarafından titizlikle yetiştirilmişti. 1916 yılında, Arnavutköy Amerikan kız kölejindai,birincilikle bitirmişti.Küçük yaşdanberi doktor olmak istiyordu.1916 yılının sonbaharında,Almanyada WÜRZBURG şehinde tıp tahsiline gönderildi.Bu kararda,dönemin Maarif N â z ı n Şükrü Bey'in bü yük rolü oldu.Almanlar üniversitelerinde,ilk defa,bir Türk kızını görüyor lardı. Çalışkan, tka takdir kazanan bir kızdı.1921 haziranında Kadın ve Çocuk hastalıkları uzmanı olarak diploma aldı.Aynı fakültede,asistan olarak,bir ıl çalişti.Müslümanlığı kabul ederek adını(Ferdi Ali)ye dönüştüren göz doktoru
Krekeler ile evlendi.Anayurda dönerek doktorluğa başladı.Karı kocanın mua yenehaneleri ,Cağaloğlunda,Nuru Osmaniye Caddesinde £gx 52 No.daydı.Bu arada Dr.Safiye Ali,Amerikan Kız Kolejinde Öğretmenlik,Alman ve Amerika elçilikle rinde doktorluk yaptı.O'nun asıl hizmeti,(SÜT DAMLASI)olarak kurulan sağlık ocağındaki gayretleridir.Fakir ve gıdasız çocukları şefkatle bağrına basan bu müessese,onun vatlığıyla yaşatıldı.Bu konuda dönemin ünlü doktorlarından Esat Paşa,Besim Ömer Paşa ve Akıl Muhtar'dan büyük destek gördü.Beyazıttalci bir medresede kurulan SÜT DAMLASI,her gün yüzlerce çocuğa süt içirirdi.Ayrı ca analarına çocak bakımı dersleri de verilirdi.
Dr.Safiye Ali,Milletlerarası kongrelerde 5 defa Türkiyeyi temsil etti. Londrada,îtalyada ve Amerikadaki kongrelerde,etkili ve nâzik konuşmalar yaptı.1924 yılında Londradaki milletlerarası kadın d a k t o r l a r m kongresine 18 ülkeden 300 kadın doktor katılmıştı.Konuşmasında özetle şunları söyledi:
(..Şimdiye kadar,memleketimizde kadın doktorlara müsaade edilmediği için, kadın doktor yetişmemiştir.Bununla beraber,ben burada Türkiyedeki kadın doktorları değil,yakın bir gelecekte yetişecek kadın doktorlarını temsil ediyorum...Bugün burada hür Türkiyenin hür bir kadını olarak gördüğüm
( 2 )
hüsnü muameleyi ve uyandırdığım alakayı,henden ziyade.memleketime "borçlu
bulunuyorum.Bunu şükranla ifade ediyorum
.)
Dr.Safiye Ali,1928 yılında kansere yakalandı.Bir müddet şüphelerini giz ledi. Sonunda Ameliyata karar verip,gözyaşlarıyla îstanbuldan ayrıldı.Karı koca Almayanın Dortmund şehrine gittiler.Safiye hanıma başarılı bir ameliat yapıldı.Oraya yerleşerek doktorluk yapmaya karar verdiler.Yöre halkı,bu müş fik doktorları çok sevdi.Yöre halkına 2.dünya savaşı esnasında yaptıkları
hizmetler unutulmamış tır. Savaş dolayısıyla,, bütün doktorlar c ephe deydi. Şehir
de herkesin sağlığıyla bu karı koca,gece gündüz meşgul oldular0B u arada şeh.i. 5 defa bombalandı.Safiye Alilerin muayenehaneleri kül oldu.hiç yılmayan bu aile,bıkmadan usanmadan^hizmetlerine devam ettiler.
Savaşın bitiminde yorgun düşmüş olan aile,hem dinlenmek,hem Safiye Ali' nin annesinin hastalığıyla ilgilenmek için îstanbula geldi.Buraya ikinci ,defa yerleşmek istediler.Hatta Kadıköy semtinde kiraladıkları evin bir bölü
münü muayenehaneye çevirdiler.Ne var ki,felek yar olmadı.Safiye Hanımın hastalığı yeniden başgöstedi.II ay sonra Almanyaya,yine Dortmund şehrine
, döndüler.Uzun tedavilere rağmen Dr.Safiye Ali kurtarılamadı, jg temmuz 1952
günü öldü.Fakülte o gün tatil edildi.Profesörlerle şehrin bütün doktorları Fakülte bahçesinde toplandılar.Durdmond halkı hu hazin törene katıldılar. Dekan,uzun "bir konuşmayla,Safiye Ali'nin,köklerden felaket yağan o karanlık savaş yıllarında,Dortmund’lulara yaptığı olağanüstü hizmetleri anlattı.
Prof.LMÎMANN'ın son sözü şu oldu :
- ..Safiye'nin yüreği bir pırlantaydı.0,yüksek ruhlu,insancıl bir **
varlıktı.Bizim kalbimizde,hayranlık duyduğumuz,büyük bir yardım sever melek
» 1 a j o s k 'K y g ş R y a c a k t ı r y
---olarak yaşayacaktır.
— — _ _ _ _ _ _ —
---* K' Dr.Safiye Ali KKBKELER,çocuksuz öldü,
ve Pusça biliyordu,, Fransızca,Almanca,İngilizce,İtalyanca
