BÖLÜM I GİRİŞ
Yaşadığımız çağda meydana gelen hızlı, bilimsel ve teknolojik değişmeler örgütlerin yapısında önemli değişmelere yol açmıştır. Sosyal değişmenin odak noktasını oluşturan eğitim örgütleri de bu değişimden payını almıştır. Bütün bu gelişmeler eğitim örgütlerinin en küçük birimi olan okulların da yeni bir yapı ve yönetim anlayışına sahip olmasını gerektirmektedir.
Eğitim sisteminin verimli olmasının koşullarından birisi, insan ve madde kaynaklarını rasyonel biçimde kurumun amaçları doğrultusunda kullanmaktır.Bu nedenle, okul yöneticilerine büyük görevler ve sorumluluklar düşmektedir
Okulların etkili olmaları, okuldaki eğitim ve öğretimin yürütülmesinden sorumlu olan yöneticilerin etkili olmalarına bağlıdır.
Bu araştırmada; okulların amaçlarını gerçekleştirmede önemli bir etkiye sahip olan yöneticilerin, görevlerini ne ölçüde yerine getirdikleri ve bundan sonra başa geçecek yöneticilerin seçimi ve yetiştirilmesine katkıda bulunabilmek amacıyla, Milli Eğitim Bakanlığına bağlı kamu okullarına sınavla ve sınavsız atanarak görev yapan yöneticilerin etkililik düzeyleri öğretmen algıları doğrultusunda saptanmaya çalışılmıştır.
Bu bölümde; problem durumu, problem cümlesi, alt problemler, amaç, önem, sayıltılar ve sınırlılıklara yer verilmiştir.
Problem Durumu
Bir toplumun yaşayabilmesi için gereksinmelerinin karşılanması, sorunlarının çözülmesi gerekir. Bunun için toplumsal kurumlar oluşur. Bu toplumsal kurumların işlevlerini toplumsal birimler gerçekleştirir.Her toplumsal birim bir örgüttür.Böylece insanların örgütlenmesi yaşamsal bir gereksinmedir.
Toplumlar gibi toplumsal birimlerin oluşturduğu toplumsal kurumlar da sorunsuz yaşayamaz..Örgütlerin sorunlarının çözülmesi, etkili bir yönetimi gerektirir.Tıpkı örgüt gibi, yönetim de insanlar için yaşamsaldır.( Başaran, 1989, s: 11 )
Temel girdi ve çıktısının insan olması ve eğitimin temel hedefi olan “davranış değiştirme” sürecinin oluşturulduğu özel bir çevre olması, eğitim örgütlerini ve bu örgütlerin yönetimlerinin önemini arttırmaktadır.
Okulların etkili olmaları, yani önceden belirlenen amaçlarına ulaşabilmeleri büyük ölçüde okuldaki etkinliklerin, eğitim ve öğretim programının yönetiminden sorumlu olan yöneticilerin etkili olmalarına bağlıdır. Okullardaki en basit etkinlikler bile rastlantıya bırakılmayacak ve özenle planlanacak kadar önemlidir.Bu durum, eğitim yöneticilerine önemli sorumluluklar yüklemektedir. ( Balcı, 1993, s: 23 )
Etkili bir eğitim yöneticisinin, etkili bir okula neden olduğu, etkili bir okulun da öğretmen ve öğrenci başarısını arttırdığından hareketle, etkili bir eğitim yöneticisinin hem öğretmen hem de öğrenci başarılarını olumlu yönde etkilediği bir gerçektir.
Okulun amaçlarını gerçekleştirebilecek, yapısını yaşatacak ve havasını koruyacak iç öğelerin lideri olan okul yöneticisi, etkililiğin yollarını bilmek ve ona göre davranmak durumundadır.
Ülkemizde, 1999 yılına kadar yöneticiler, bu yeterliliklere sahip olup olmadıklarına bakılmaksızın atanmıştır.Ancak okul yöneticisinin, okul yönetimiyle ilgili kavram ve süreçleri iyi bilmesi ve bunları davranışa dönüştürebilmesi için bu alanda akademik bir eğitim görmesi gerektiği düşünülerek 30.04.1999 gün ve 23681 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan “MEB Yönetici Atama, Değerlendirme, Görevde Yükselme Ve Yer Değiştirme Yönetmeliği”ne bağlı olarak, yöneticilik sınavları düzenlenmiştir.Sınavı kazanıp, hizmet içi eğitim programlarından geçen ve yeterli puan alan adaylar; Milli Eğitim Bakanlığı tarafından, puanlarına göre, yönetici olarak atanmaya başlanmıştır.
Bu tarihten itibaren, eğitim sisteminde görev yapan yöneticiler, sınavla atanan ve sınavsız atananlar olmak üzere iki gruba ayrılmıştır. Günümüzde de bu uygulama geçerliliğini sürdürmektedir.
Kalkınma açısından, kamu yönetimi içinde en etkili ve önemli alan olan eğitim alanında görev alacak yöneticilerin de eğitim alması gereği; Milli Eğitim Bakanlığı”nın direkt olarak da devletin, okul yöneticilerinin yetiştirilmesi konusunda, ekonomik yönden yatırımda bulunmasını zorunlu kılmıştır.Yönetici yetiştirmeye yönelik sınavlar,kurslar, hizmet içi eğitim,adayların yolluk ve yevmiyeleri gibi masraflar, oldukça yüklü meblağlar olarak karşımıza çıkmıştır.
Ekonomik yönden zor bir dönem geçiren Türkiye’nin ulusal gelirinden, eğitim işlerine ayrılan para ile yetiştirilen bu yöneticilerin, hiçbir akademik eğitim almadan atanan yöneticilere nazaran, okul yönetiminde; teknik, kavramsal, yönetimsel ve insan ilişkileri açısından daha başarılı ve etkili olması beklenmektedir.
Bu araştırma ile okul yönetimi konusunda, sınavla atanan okul yöneticilerinin mi yoksa sınavsız atananların mı daha yeterli ve etkili oldukları, okulun başarısını gerçekleştirmede önemli bir role sahip olan öğretmen algılarına başvurularak karşılaştırılacaktır.
Problem Cümlesi
Milli Eğitim Bakanlığı tarafından, sınavla ve sınavsız atanan okul yöneticilerinin, etkililik düzeylerine ilişkin öğretmen algıları nelerdir?
Alt Problemler
1.Milli Eğitim Bakanlığını, eğitim yöneticilerine sınav uygulamaya yönelten nedenler nelerdir?
Amaç
Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı ilk ve orta öğretim okullarında; atama şekillerine göre, sınavla ve sınavsız atanan olmak üzere iki farklı okul yöneticisi görev yapmaktadır. MEB verilerine göre; bunlardan 46533’ü sınavsız, 4079’u ise sınav sonucuna göre atanmıştır.
Araştırmanın amacı; öğretmen algılarına göre hangi şekilde atanan okul müdürünün, yönetimde daha başarılı ve etkili olduğunu belirlemeye çalışmaktır.
Önem
Bir eğitim yöneticisinin; örgütünü, amaçlarına uygun olarak yaşatabilmesi için,örgütteki insan ve madde kaynaklarını en verimli biçimde kullanması gerekmektedir.
Bir yönetici, hangi şekilde atanmış olursa olsun, yönetimde yeterli olmalıdır. Yönetim yeterliliği ise yönetimin; yönetimsel, kavramsal, teknik ve insan ilişkileri boyutunda bilgili, becerili olmayı ve olumlu tutum göstermeyi gerektirir.Eğitim yöneticisinin, bunu gerçekleştirebilmesi için bu alanda eğitim görmesinin gerekli olup olmadığı ve okul yönetimi konusundaki başarısını etkileyip etkilemediğinin bilinmesinin, yöneticilerin yetiştirilmesinde faydalı ipuçları verebileceği ümit edilmektedir.
Sayıltılar
1.Bu araştırmada, öğretmenlerin ankete verdikleri cevaplar gerçek algılarını yansıtmaktadır.
2.Sınavla atanan okul yöneticisi, yönetimin her boyutunda sınavsız atanana oranla daha başarılı ve etkilidir.
3.Eğitim yöneticileri etkililiği öğrenebilir.
Sınırlılıklar
Bu araştırma, 2002 – 2003 eğitim öğretim yılında Edirne, Tekirdağ, Kırklareli ili ve ilçelerinde görev yapan 476 öğretmen ile sınırlıdır.
Tanımlar
Yönetici: Bu araştırmada yönetici, “İlköğretim ve ortaöğretim okullarında görev yapan müdürlerdir.”
Sınav: Milli Eğitim Bakanlığı tarafından 1999 yılından bu yana uygulanan “Yönetici Atama, Değerlendirme, Görevde Yükselme ve Yer Değiştirme Yönetmeliği”ne bağlı olarak uygulanan “Yönetici Seçme Sınavı”nı ifade etmektedir.
Etkililik: Okul yöneticilerinin, okul örgütlerinin amaçlarını gerçekleştirme derecesidir.
İlgili Araştırmalar
Alan yazın taraması sonucunda,öğretmen algılarına göre sınavla ve sınavsız atanan okul yöneticilerinin yeterliklerinin karşılaştırılmasına rastlanmamıştır.
Bu bölümde; konu ile ilgili olabileceği düşünülen araştırmalar incelenerek, özetlenmiştir.
A.Yurt İçinde Yapılan Araştırmalar
Aksu ( 1994 )’nun “Okul Müdürlerinin Etkililiği ve Okul İklimi” adlı, Malatya il merkezinde belirlenen orta dereceli okullarda yapmış olduğu araştırmada “Washington Müdür Değerlendirme Envanteri”Türkçe’ye çevrilerek ve eğitim sistemimize uygun değişiklikler yapılarak uygulanmıştır (Tınmaz, 2000).
Araştırma sonucunda yöneticilerin sahip olması gereken genel, kavramsal, insan ilişkileri ve teknik beceriler arasında anlamlı farklılıklar bulunmuştur.Ayrıca okul müdürlerinin etkililiği; öğretmenlerin mesleki kıdemine,bitirdikleri okula, branşlarına ve cinsiyetlerine göre anlamlı farklılıklar göstermiştir.
Bursalıoğlu ( 1975 )’nun “Eğitim Yöneticilerinin Yeterlikleri” adlı, Milli Eğitim Bakanlığı müfettişleri, okul müdürleri ve öğretmenlerini kapsama aldığı araştırmada okul müdürlerinin yüksek derecede göstermeleri gereken yeterlikler şunlardır:
1.Amaçlar bakımından, okul içi ve dışında uygulanan eğitim ve öğretim çalışmalarının başarı derecesini tarafsız olarak değerlendirebilme.
2.Okul ve çevredeki eğitim ve öğretim çalışmalarının örgütlenmesinde okul ve çevre güçlerinden yararlanabilme.
3.Okul yönetimine ilişkin kararlar verirken, gruplar veya bireyler arası karar çözümlerinde tarafsız kalmayı başarabilme.
4.Liderlik davranışları bakımından okul topluluğunu bir bütün olarak ele alma ve bölünmesini önleyebilme.
5.Öğrenci rehberliği ve danışma hizmetlerini öğrencilerin eğitsel,mesleki ve sosyal gereksinimlerine uyarlayabilme.
6.Okulun bina ,tesis ve demirbaşlarının kullanılma,korunma ve bakımında gerekli önlemleri alma ve ilgili makamlarla işbirliği yapabilme.
7.Çalışanlarının araştırma ve geliştirme çalışmalarına yönelmesinde rehberlik ve öğreticilik yapabilme.
8.Yardımcı hizmetlerin sağlanmasında; öğrenci grubunun yönetimini kolaylaştıracak liderlik davranışları gösterebilme.
9.Okulda olumlu bir hava yaratabilmek için,ortak kararlara katılabilme.
10.Okul içi ve dışı eğitim ve öğretim çalışmalarının planlanmasında; yönetimin karar, iletişim, eşgüdümleme gibi diğer süreçleri ile kaynaştırılmasını sağlayabilme.
11.Disiplin ve devamın sağlanmasında, ortak bir görüşe varabilme ve uygulayabilme. 12.Eğitsel kolların kurulma,çalışma ve değerlendirilmesinde; öğrencileri, okulun amaçlarının gerçekleşmesine yöneltebilme.
13.Okul personelinin görev ,rol ve statülerini tanımlayabilme.
Deniz ( 1997 ) tarafından, ilköğretim okulu müdürlerinin eğitim-öğretim ve yönetime ilişkin yeterlikleri sınıf ve branş öğretmenleri tarafından değerlendirilmeye çalışılmıştır. 1995-1996 eğitim – öğretim yılında,Ankara ili merkez ilçesinde görevli 148’i sınıf öğretmeni ve 86’sı branş öğretmeni araştırma kapsamına alınmıştır.Araştırmada tarama modeli
kullanılmış ve araştırma sonucunda; sınıf öğretmenleri, okul müdürlerini “çok az”, branş öğretmenleri ise “kısmen” yeterli görmüşlerdir (Tınmaz,2000).
Tanrıöğen ( 1988 ) “Okul Müdürlerinin Etkililiği ile Öğretmen Morali Arasındaki İlişkiler” konulu araştırmasında,okul müdürlerinin etkiliği ile öğretmen morali arasındaki ilişkileri belirlemeye çalışmıştır.Araştırma sonucunda ( Tınmaz, 2000);
1.Okul müdürünün etkililiği ile öğretmen morali arasında olumlu ve doğrusal bir ilişki vardır.
2.Okul müdürünün teknik becerileri ile öğretmen moralinin boyutları arasında olumlu ve doğrusal bir ilişki vardır.
3.Okul müdürünün insansal becerileri ile öğretmen moralinin boyutları arasında olumlu ve doğrusal bir ilişki vardır.
4.Okul müdürünün kavramsal becerileri ile öğretmen moralinin boyutları arasında olumlu ve doğrusal bir ilişki vardır.
5.Okul müdürünün teknik,insansal ve kavramsal becerileri ile öğretmen moralinin “toplumsal baskı” boyutu arasındaki ilişki anlamsız bulunmuştur.
Binbaşıoğlu ( 1983 ) “Eğitim Yöneticiliği” adlı çalışmasında: iyi bir okul ve eğitim yöneticiliği ile ilgili araştırmaların; iyi bir okul ve eğitim yöneticisinin, iyi bir lider olması gerektiği üzerinde durduklarını belirtmiştir.İyi bir eğitim yöneticisinin niteliklerini şöyle sıralamıştır:
1.Konumun verdiği güç yerine, geniş bir bilgi ve yeterli coşkuya sahiptir. 2.Yetkilerini bilgece kullanmasını bilir.
3.Herkese karşı eşit ve anlayışlı davranır.
4.Yüreklidir,üzerine aldığı işleri sorumluluk duygusuyla sonuçlandırır. 5.Okul yöneticiliğinde demokrasiye inanır ve onu uygular.
6.Eğitime inanır ve öğrencinin yararlarını her şeyin üstünde tutar. 7.Örgütünü ve amaçlarını iyi tanır.
8.Çevresindekilerle iyi ilişkiler kurar.
9.Sorunların kendisine gelmesine beklemez, sorunları kendisi arar. 10.Önerilerini ve programlarını dikkatle planlar, uygular ve uygulatır.
11.Bütün tartışma ve kararlarında içten, tarafsız ve dürüsttür. İş arkadaşlarını da öyle olmaya özendirir.
12.Bir öneriyi savunabilir ya da bir öneriye yapılacak karşı koymaları dikkatle yanıtlayabilir.
13.Çalıştığı örgütün amaçları, başarıları ve kullandıkları araçlar hakkında doğru bilgi verir.
14.Tutum ve giyimine özen gösterir.
15.Yetki ve görevlerini başkalarına bırakmayı bilir.
16.Düşünerek konuşur ve görüşlerini inandırıcı bir biçimde düzgün bir dille açıklar. 17.Her fırsatta iş arkadaşlarının morallerini yükseltmeye çalışır, onları övmekten çekinmez.
18.Eşgüdüm sağlamayı bilir.
19.Okulla toplumun işbirliği yapmasını sağlar, okulu topluma, toplumu da okula yaklaştırmaya çalışır.
20.Olayları, adları ve çehreleri anımsayabilir.
Aydın ( 1994 ) “Eğitim Yönetimi” adlı çalışmasında okul yöneticilerinin en önemli sorumlulukları şöyle sıralanmaktadır ( Aydın, 1994, s:178-179 ).
1.İnsanlarla etkili bir biçimde çalışma. 2.Etkili bir işletme yönetimi.
3.Yeterli bir okul binası ve çevresi hazırlama. 4.Eğitim programının geliştirilmesi.
5.Mesleğe hizmet.
Ohio Eyalet Üniversitesi tarafından yapılan bir çalışma sonunda, eğitim yöneticisinin istendik davranış alanları olarak şu noktalar ileri sürülmektedir ( Aydın, 1994, s: 180 ):
1.Amaçların saptanması.
2.Katılmalı bir yaklaşımla politikanın saptanması. 3.Rollerin belirlenmesi.
4.Tüm eğitim etkinliklerinin eşgüdümlenmesi.
6.Çevre liderleri ile çalışarak, eğitimde gelişmenin sağlanması. 7.İnsanlarla paylaşma.
8.İletişim.
Bir başka kapsamlı çalışmada, eğitim yönetiminde yeterlik örüntüsü üzerinde durulmuş ve yeterlik örüntüsü, “ kritik görev alanları” olarak gruplandırılmıştır ( Aydın, 1994, s:180-181-182 ).
1.Öğretim ve program geliştirme. 2.Öğrenci işleri.
3.Çevre – okul liderliği. 4.Öğretmen personel hizmeti. 5.Okul binası ve alanı.
6.Ulaşım. 7.Örgüt ve yapı.
8.Okul bütçesi ve işletme yönetimi.
Açıkalın ( 1994 ), “Teknik ve Toplumsal Yanlarıyla Okul Yöneticiliği” adlı çalışmasında eğitim yöneticiliği ile okul yöneticiliği üzerinde durarak, okul yöneticiliğinin eğitim yöneticiliğinden ayrı bir meslek alanı olduğunu belitmektedir.Çağdaş okul yöneticilerinin özelliklerini şöyle sıralamaktadır ( Açıkalın, 1994, s: 6 ):
1.Kapsamlı insan bilgisine ulaşmış, 2.Etkili iletişim becerisine sahip, 3.Liderlik özellikleri baskın,
4.Ana dilini doğru ve güzel kullanabilen,
5.Felsefe, matematik, uygarlık tarihi eğitimi görmüş, 6.Yabancı dil bilen,
7.İletişim teknolojisine hakim, bilgiyi yöneten, 8.Beden ve ruh yönünden sağlıklı,
“ Endüstri Meslek Lisesi Müdürlerinin Yeterlikleri” üzerine yapılan ( Gürsel, 1988, s:70-71 )bir araştırmada, okul yöneticiliği için gerekli yeterlik alanları, önem derecelerine göre şöyle sıralanmaktadır:
1.Okulun bina, tesis ve demirbaşlarının kullanılma, koruma ve bakımı, 2.Liderlik davranışları,
3.Okulun işletmecilik ilkelerine göre yönetilmesi, 4.Yetki ve sorumluluğa ilişkin sorunlar,
5.Okulda olumlu bir hava yaratılması, 6.Okul içi ve dışı haberleşme etkinlikleri, 7.Okul personelinin yürütülmesi.
İyi bir yöneticide bulunması gereken nitelikler (Aktaran, Gürsel,1997, s:83-84 ): 1.Planlama,örgütleme,kumanda, koordinasyon ve denetlemede adı verilen süreçleri en iyi biçimde uygulayabilmeli,
2.Personeli dinlemeli,
3.Geleceğe ait düşüncelerini personele açıklamalı, 4.İşyeri ile ilişkisini kesmemeli,
5.Alt kademe personele girişim ruhu aşılamalı, 6.Alt kademelere yetki devretmede cömert olmalıdır.
Açıkgöz ( 1994 )’ün “Eğitimde Etkili Yönetici Davranışları” adlı çalışmasında; yönetim becerilerini teknik, insansal ve kavramsal olarak sınıflandırmakta ve okul yöneticisinin önemli sorumlulukları olarak şunları ifade etmektedir ( Açıkgöz, 1994, s:10):
1.Amaçlara ulaşma.
2.Örgütsel sistemi yaşatma.
3.Örgütün dış çevresine uyumunu sağlama. 4.Kültürel örüntüleri yaşatma.
Açıkgöz, çalışmasında eğitim yöneticisinin davranış alanlarını: iletişim, görüşme, planlama, karar verme, sorun çözme, toplantı yönetimi ve zaman yönetimi olarak sıralamaktadır.
Balcı ( 1993 )’nın “Etkili Okul” adlı araştırmasında öğretmenlerin, etkili okuldaki yöneticilere ilişkin algılarını belirlemeye çalışmıştır.Araştırma sonucunda öğretmenlerin algılarına göre gerçekleşme düzeyi bakımından ilk beş sıraya giren etkili yönetici davranışları şunlardır:
1.Öğrenci başarısına önem verilmesi,
2.Eğitim ve öğretim etkinliklerinin önem sırasına dizilmesi, planlanıp sıraya konması, 3.Öğretim programlarının koordinasyonu,
4.Personelin okula bağlanmasını sağlama, 5.Öğretmenlerin ilgilerine eğilme.
Tınmaz (2000)’ın “ Kamu ve Özel Sektör İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Etkililiği” ile ilgili olarak İstanbul ili Bahçelievler ilçesinde, tarama modeli kullanarak yapmış olduğu araştırma bulgularına göre; ilköğretim okulu yöneticilerinin etkililiği, çalıştığı kuruma göre anlamlı farklılık göstermektedir.
B.Yurt Dışında Yapılan Araştırmalar
Klopf ve diğerleri ( 1982 )ne göre etkili yönetici, öğrencinin her yönden gelişmesine , bilişsel, duygusal, psikomotor, sosyal ve estetik yönden imkan veren optimum bir öğrenme çevresini sağlayabilen bir liderdir.Bu yazarlar araştırmalarında aşağıdaki özellik ve yeterliklerin ,okul yöneticilerini etkili yaptığını tespit ettiler (Balcı, 1993, s:22).
A- Temel Yönetici Özellikleri:
1.Fikirler,bilgi, kültür ve sanatlar dünyasını bütünleştirebilme, 2.Başkalarına eşit şekilde bireyler olarak ilgi gösterme, 3.Girişimcilik ve meraklılık gösterme,
4.Kendi ihtiyaçlarını tanıyıp başkalarınkilerden ayırt edebilme, 5.Aklını ve yargısını kullanabilme,
6.İkna yolu ile başkalarının üretkenliğini arttırma, 7.İnsanlarla açık ve dürüst olarak ilişkiye girebilme,
B- İşlev ve Yeterlikleri:
1.Öğrenme çevresinin yaratılması,
2.Çocukların öğrenme ihtiyaçlarının saptanması, 3.Uygun bir öğretim programının geliştirilmesi, 4.Personelin geliştirilmesi,
5.Öğrenme çevresinin yaratılması için toplum kaynakları ile işbirliği etme, 6.Bina yönetimi,
7.Finansman yönetimi.
Yazarlar, bu yedi başlık altında 93 yeterlik belirtmişlerdir ( Balcı, 1993, s:22-23 ).
Rutherford ve diğerleri ( 1984 ) bu konudaki 27 araştırmayı incelemiş ve etkili yönetici davranışlarının şunlar olduğunu bulmuşlardır (Balcı, 1993, s:23):
1.Sık sık sınıf öğretimini gözleme ve ona katılma.
2.Öğretim programı kolaylaştırıcısı olarak personelden beklentilerini açıkça ifade etme.
3.Öğretim programını koordine etme.
4.Öğretim programının planlama ve değerlendirilmesine aktif olarak katılma. 5.Öğretim programı için yüksek standartlara sahip olma ve bunları ilgililere iletme.
Araştırma ayrıca etkili yöneticinin amaç ve beklentilerini açık ve ulaşılabilir olarak geliştirip personele ulaştırmakla kalmadığını, bunların başarılması için de alternatif yollar geliştirip uygulamaya koyduğunu ortaya koymuştur ( Balcı, 1993, s:23 )
Benzeri bir araştırmada ise etkili yöneticinin davranışlarına ilişkin şu özellikler bulunmuştur:
1.Öğrenci başarısına çok önem verme. 2.İşlerini politikalar yolu ile yaptırabilme.
3.Öğretmenleri karar sürecine katma ve onlarla yoğun iletişime girme. 4.Okulun eğitim programını anlama.
5.Zamanının yarısını okul koridor ve dersliklerinde geçirme. 6.Okulda insan ilişkilerinden çok akademik programa önem verme. 7.Öğrenci ve personelden yüksek beklentileri olma.
Bu bulgulardan etkili okul yöneticisinin, okulun asıl işlevini “öğrencinin öğrenmesi” olarak anlamakla kalmayıp, bunu zaman zaman vurguladığı ve ilgililere de hatırlattığı sonucunu çıkarmak mümkün görülmektedir (Balcı,1993,s:23).
McIntyre ve Kenneth’in 1978 yılında 60 etkili okul yöneticisi ile yaptıkları mülakat sonuçları, okul yöneticisini özelleştiren temel etkenin durumsal davranma olduğunu göstermiştir.Ancak bu araştırmanın etkili yöneticiye ilişkin saptadığı şu eğilimlerin de yöneticinin durumsal davranması kadar kararlı olarak personeline dönük olmasını gerektirir görünmektedir (Balcı,1993,s:24):
1.Etkili yöneticinin çalışkan olması. 2.Kendini işine adaması.
3.İnsana dönük olması.
4.Öğrenci ve personelin desteğinden hoşlanması. 5.Öğretmenleri karara katması.
6.Öğretmenleri desteklemesi ve onlarla açık iletişime girmesi. 7.Öğrencilerle de çoğu kez informal ilişkilere girmesi.
8.Problem çözücü olması.
Shomaker ve Frazer’in 1981 yılında yaptıkları araştırma ise aşağıdaki bulguları ile etkili yöneticinin temelde iyi bir öğrenme ortamı için gerekli örgütsel düzenlemeleri yaptığını göstermiştir.Araştırmacıların etkili okul yöneticisinin rolleri olarak kabul ettikleri sözü edilen bulgular şunlardır (Balcı, 1993, s:24):
1.Başarıya dönük atılgan liderlik.
2.Düzenli, amaçlı ve barış dolu bir okul iklimi sağlama. 3.Personel ve öğrenciler için yüksek beklentiler geliştirme.
4.İyi desenlenmiş öğretim amaçları ve değerlendirme sistemi geliştirme .
Etkili yönetici ile ilgili olarak yapılan araştırmalar sonucunda, herkesin görüş birliğine vardığı tek bir etkili yönetici tanımının bulunmadığı görülmektedir.
Etkili yöneticilerin genelde etkili liderler oldukları, özellikle de öğretim liderleri oldukları anlaşılmaktadır.
BÖLÜM II İLGİLİ ALANYAZIN
Yönetici, bir grup insanı aynı amaç etrafında toplayan, koordine eden ve denetleyen kişidir. Dolayısıyla ister küçük, ister büyük olsun tüm organizasyonlarda, konu ve iş alanı ne olursa olsun başarıya ulaşmada yöneticinin önemli bir rolü bulunduğu bir gerçektir ( Aktaran, Tınmaz, 2000 ).
Bir yönetici, yönettiği örgütün ya da birimin örgütsel etkililiğinden sorumludur.Örgütsel etkililiği gerçekleştirmeyi üstlenmek, yöneticinin yeterli düzeyde yetişmesini gerektirir.Eğer bir yöneticinin, örgütsel amaçları gerçekleştirme çabalarında, yaptıklarından sorumlu tutulması kadar, yapamadıklarından da sorumlu tutulması bir zorunluluk ise, yapamadığı işlerde yetiştirilmesi de bir zorunluluktur (Başaran, 1998 ).
Eğitim yönetimi; toplumun eğitim gereksinimlerini karşılamak üzere kurulan eğitim örgütünü, önceden belirlenen amaçları gerçekleştirmek için, etkili işletmek, geliştirmek ve yenileştirmek sürecidir (Başaran, 1994 ).
Bir okulda, amaçların yerine getirilebilmesi için iş görenleri örgütleyen,emirler veren, çalışmaları yönlendirip, koordine eden ve denetleyen kişilere okul yöneticisi denir.Her okul yöneticisinin amacı, Milli Eğitim Bakanlığının eğitim politikası ve amaçları doğrultusunda, eğitim kurumlarını yaşatmak ve onu etkili bir biçimde işler durumda tutmaktır (Gürsel,1994).
Eğitim alanı; kalkınma açısından, kamu yönetimi içinde en etkili bir alandır. Eğitim sisteminin ürünleri öteki alanları da etkilemekte; bir bakıma, toplumun çeşitli kesimlerindeki yetersizliklerden eğitim sistemi sorumlu tutulmaktadır.
Hızla değişen bir dünyada okul örgütleri de yapı ve işlevlerinde önemli değişiklikler oluşturmak zorundadırlar. 21. Yüzyıla çok yaklaştığımız günümüzde gelişmiş ülkelerin sanayi ötesi toplum ya da bilgi toplumuna dönüştüğünü görüyoruz.Bilimsel bilgi, çığ gibi bir artış göstermektedir.Bununla birlikte kitle iletişim araçlarındaki hızlı gelişmeler, iletişimin
yoğunluğunu arttırmış ve uluslararası iletişime hız kazandırmıştır.Bütün bu değişmeler okulun yeni bir yapı ve yönetim anlayışına sahip olmasını gerektirmektedir.
Okulun yapı ve yönetiminde meydana gelen değişmeler, kuşkusuz okulu yöneten yöneticinin rollerini de önemli ölçüde değiştirmiştir.
Okul yöneticisinin geleneksel yönetim anlayışı çağın gereklerini karşılamamaktadır. Üstelik ülkemizdeki okul yöneticilerinin çoğu eğitim yönetimi alanında hizmet öncesi bir eğitimden geçmemişlerdir. Eğitim yönetimi alanında bir eğitimden geçmeyen okul yöneticilerinin rollerini gerektiği gibi oynamaları mümkün değildir ( Çelik, 2002 ).
Okul yöneticisi bir yandan eğitim, öğretim ve yönetim alanındaki gelişmeleri yakından izlemek, diğer yandan da teknolojik gelişmeleri izleyerek alanına uyarlamak zorundadır. Bunları yaparken toplumun eğitim ve öğretim kurumlarından beklentilerini dikkate almalıdır. Okul yöneticisinin, okul yönetimiyle ilgili kavram ve süreçleri iyi bilmesi bunları davranışa dönüştürebilmesi için bu alanda akademik bir eğitim görmüş olması zorunludur ( Tınmaz, 2000 ).
Milli Eğitim Şuralarında ve Kalkınma Planlarında Türkiye’de eğitim yöneticisinin yetiştirilmesi konusunda çeşitli çalışmalar yapılmıştır.
Bu çalışmalar doğrultusunda Milli Eğitim Bakanlığı’nın, 23 Eylül 1998 tarih ve 23742 Sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren “Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı Eğitim Kurumları Yöneticilerinin Atama ve Yer Değiştirmelerine İlişkin Yönetmelik” gereğince her düzey ve türdeki okullara / kurumlara yönetici olarak atanacaklara bundan böyle üç haftalık yöneticilik kursundan geçmeleri ve adayların yöneticilik sınavında başarılı olmaları koşulu getirilmiştir.
Bu yönetmeliğin amacı, Milli Eğitim Bakanlığı merkez, taşra ve yurt dışı teşkilatı yönetim kademelerini ve bu kademelerde yer alan yönetim görevlerine atanacaklarda aranan nitelikleri belirlemek; bunların atama, değerlendirme ve yer değiştirmeleri; görevden alınma ve ayrılmaları ile bu yönetmelik kapsamındaki görevler arasında geçişleri hizmet gerekleri,
kariyer, liyakat, sicil, kıdem, sınav, ve benzeri ölçütleri dikkate alarak düzenlemek, hizmette etkinlik ve verimliliği arttırmaktadır.
Bu yönetmelik, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ve 3797 sayılı Milli Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun değişik 56. maddesi hükümlerine dayanılarak hazırlanmıştır ( 2504 Sayılı Tebliğler Dergisi, 1999 ) .
Bu yönetmeliğe göre, yönetici olarak atanacaklarda aranacak genel koşullar şunlardır:
a.Yüksek öğrenim görmüş olmak,
b.Eğitim ve öğretim hizmetleri sınıfında olmak veya bu sınıfta görev alacaklarda aranan nitelikleri taşımak,
c.Atanacağı kuruma branşı itibariyle öğretmen olarak atanabilecek nitelikte olmak, d.Eğitim ve öğretim hizmetleri sınıfında adaylığı kalkmış olmak,
e.Memuriyete engel olacak derecede olmasa dahi hapis cezasına mahkum edilmemiş ve son beş yıllık hizmet süresi içinde aylıktan kesme,maaş kesimi dahil daha ağır disiplin cezası almamış ya da idari görevi adli veya idari soruşturma sonucu üzerinden alınmamış olmak,
f.Kurumların özel mevzuatında belirtilen koşulları taşımak,
h.Zorunlu hizmet bölgesi dışındaki yerlerde kurum müdürlüklerine atanacaklar için,zorunlu bölge hizmetini yapmış ya da bu hizmetten muaf sayılmış olmak.
Bu çerçevede, programı bitirerek eğitim yöneticiliği sınavına giren ve başarılı olan okul müdürleri açık bulunan okul müdürlüklerine atanmaktadır. Ancak, ülkemizde sınavla atanan okul müdürleri sınavsız atananlara oranla daha azdır.Türkiye’de toplam 50612 okul yöneticisinden 4079 tanesi sınavla atanmış geriye kalan 46533 yönetici ise informal yollarla atanmıştır.
Kalkınma açısından, kamu yönetimi içinde en etkili ve önemli alan olan eğitim alanında görev alacak yöneticilerin de eğitim alması gereği, Milli Eğitim Bakanlığı’nı, okul yöneticilerinin yetiştirilmesi konusunda, yatırımda bulunmasını zorunlu kılmıştır.Yönetici yetiştirmeye yönelik sınavlar, kurslar ve hizmetiçi eğitim programları düzenlemiştir.
Etkili yönetim ve etkili okul araştırmalarında herkesin üzerinde fikir birliğine vardığı bir etkili yönetici tanımı bulunmamaktadır. Bu sebeple etkili yöneticinin niteliklerinin ortaya konulması düşünülmüştür.Etkili yönetim birçok davranış arasında bir yetenekler dengesini gerektirir. Bu denge yalnızca nitelikli davranışları değil, aynı zamanda yönetici açısından bir çok kişisel özellikleri içerir. Etkili yönetici, zamanını nereye harcadığını bilme, kendine somut hedefler koyma, sahip olduğu gücü bilme ve kullanma, birkaç alan üzerinde yoğunlaşma, etkili kararlar alma gibi özelliklere sahip olması gerekir ( Tınmaz, 2000 ).
Ayrıca geniş açıdan düşünebilen, fikirlerini açıklıkla ifade edebilen, teknik yönden yeterli, ikna edici ve dürüst olan, duygularını işine karıştırmayan, insan ilişkileri becerisi ve örgüt konusunda yeterli bilgiye sahip olan bir kişi olmak durumundadır. Etkili yöneticiler detaylara sapmaktan kaçınırlar. Objektif bir görüş elde etmek için çalışmalardan geride dururlar, örgütün farklı alanlarına ve ihtiyaçlarına ilişkin geniş bir vizyona sahiptirler. Diğer yöneticilerle ilişki kurarlar ve yalnızca kendi bölümleriyle değil örgütün tümü ile ilgilenirler ( Tınmaz, 2000 ).
Çağdaş okul yöneticisi, anadilini doğru ve güzel kullanan, etkili bir iletişim becerisine sahip, yabancı dil bilen, iletişim teknolojisine hakim, bilgiyi yöneten, dünya tarihi ve felsefe alanında fikir sahibi olan, beden ve ruh yönünden sağlıklı, eğitime inanmış bir yöneticidir ( Tınmaz, 2000 ).
Toplumun sosyo-ekonomik yönden kalkınabilmesi, o toplumun sahip olduğu her düzeydeki yöneticilere bağlıdır.Ülkeyi yönetme görevini üstlenen siyasal organlarca,toplumun kalkınabilmesi için belirlenen hedefler,yasalar,kurallar ve örgütlenmeler ne denli geçerli olursa olsun;bunları işe dönüştürecek olan her düzeydeki yöneticiler hazırlanmadıkça,kalkınma çabasından beklenen başarının görülmesi olanaklı değildir.Çömlekçi’ye göre “Hiçbir yönetim sistemi,yöneticilerin niteliklerinden daha iyi olamaz.” Bu gerçeğe koşut olarak yeniden örgütlenmeye girerken yönetici eğitimini de aynı zamanda ele almak gerekmektedir. Okullar da dahil tüm örgütlerde amaçlara ulaşma,içsel varlığı sürdürme,dış çevreye uyum, kültürel örüntüleri yaşatma gibi becerilere sahip olması gereken yöneticinin, sözü edilen sorumlulukları taşıyabilmesi ve belirtilen becerilere sahip olabilmesi için akademik eğitim almasının gereği açıktır. Megginson’a göre de ideal bir
yöneticide bulunması gereken özellikler arasında “işinde uzman olma” en başta yer almaktadır ( Şahin,2001 ) .
Kaldı ki hangi görevden getirilirse getirilsin yönetici olacak işgörenin, yönetici olmadan önce planlı, akademik bir yöneticilik eğitiminden geçmesi gereğine uyulmaması; göreve atandığında yöneticinin uzun süre bocalamasına, yönetsel etkililiğini kazansa bile bunu çok uzun yıllar sonra edinebilmesine, bu süre içinde örgütsel etkililiğin zayıflamasına yol açmaktadır.Bu nedenle her düzeydeki yöneticilerin yönetici olmadan önce yönetici yetiştirme sürecinden geçmiş olmaları gerekir ( Şahin, 2001 ) .
ABD ve Kanada’da okul yöneticilerinin meslek öncesi yetiştirme programlarının yüz yıla yakın bir geçmişi bulunmaktadır. Ancak her meslek alanında mesleğin gerektirdiği bilgi, beceri ve tutumları kazandırmak için adayların belli bir eğitimden geçirildiği bilindiği halde, kalkınma açısından kamu yönetimi içinde en etkili alan olan eğitim alanında görev alacak yöneticilerin de eğitim alması gereği Türkiye’de çok geç anlaşılmıştır (Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, sayı:31 ).
Eğitimi iyileştirmeye okullardan başlamanın gerekliliği kaçınılmazdır.Bunun için de ilk aşamada okul müdürlerinin yetkinleştirilmesi gerekmektedir. Bugünkü okul müdürleri özellikleri yönünden yetkin değildir.Gelecek, çağdaş okul yöneticilerinin olacaktır.
BÖLÜM III YÖNTEM
Bu bölümde; araştırmanın modeli, evren, örneklem, veriler, toplanması ve verilerin analizi başlıkları altında yer alan bilgiler sunulmuştur.
Araştırmanın Modeli
Bu araştırmada tarama modeli kullanılmıştır. Konu ile ilgili literatür taranmış ve Edirne, Tekirdağ, Kırklareli ili sınırları içinde yer alan ilköğretim ve ortaöğretim okullarından seçilen örneklem grubuna uygulanan veri toplama aracı değerlendirilmiştir.
Evren ve Örneklem
Araştırmanın evrenini; 2002-2003 eğitim-öğretim yılında Trakya Bölgesi’nde sınavla ve sınavsız atanan okul yöneticilerinin görev yaptığı okullardaki öğretmenler oluşturmaktadır.
Ancak ulaşım zorluğu ve mali güçlükler dikkate alınarak; Edirne,Tekirdağ, Kırklareli il ve ilçelerindeki sınavla atanan yöneticilerin görev yaptığı 16 okulda, sağlıklı olarak ulaşılabilen 226 öğretmen ile, Edirne ilinde sınavsız atanan yöneticilerin görev yaptığı 16 okulda, sağlıklı olarak ulaşılabilen toplam 250 öğretmen örneklemi oluşturmaktadır.
Verilerin Toplanması
Veri toplama aracı geliştirilirken, ilgili literatür ve kaynaklar tarandıktan sonra etkili yönetici özellikleri tespit edilmiş ve bunlar sorulara dönüştürülmüştür. Veri toplama aracı; okul yöneticilerinin yönetsel, kişisel ve mesleki özellikleri ile ilgili toplam 58 soru içermektedir.
Anketin oluşturulması sırasında, anketin geçerliliğini sağlamak üzere konu alanı uzmanları ve öğretmenlerle görüşülmüş, gerekli düzeltmeler ve ön deneme yapıldıktan sonra uygulanmak üzere çoğaltılmıştır.
Veri toplama aracında:
Yöneticinin yönetsel özellikleri boyutunda 33 soru, Yöneticinin mesleki özellikleri boyutunda 8 soru,
Yöneticinin kişisel özellikleri boyutunda 17 soru bulunmaktadır.
Anketin uygulanması aşamasında öncelikle Edirne Valiliği ve Milli Eğitim Müdürlüğünden araştırma aracı anketi uygulama izni alınmıştır.
Verilerin Analizi
Okullara gönderilen 650 veri toplama aracından, sınavlı- sınavsız 250 + 226 olmak üzere toplam 476’sı sağlıklı olarak geri verilmiştir.Veri toplama araçları tek tek incelenerek tamamı kabul edilebilir nitelikte bulunmuştur.Daha sonra veri toplama araçları kodlanarak elde edilen veriler, “SPSS” programına aktarılarak istatistiki analizleri yapılmış ve elde edilen bilgiler çözümlenmiştir. Verilerin analizinde; tek yönlü varyans analizi ve t – testi teknikleri kullanılmıştır.
BÖLÜM IV
BULGULAR VE YORUM
Bu bölümde; araştırma probleminin çözümü için, araştırmaya katılan öğretmenlerden anket aracılığı ile toplanan verilerin analizi sonucunda elde edilen bulgular ve bulgulara ilişkin yorumlar bulunmaktadır.
Bu kapsamda ilk olarak deneklerin kişisel değişkenlere göre dağılımları tablolaştırılarak sunulmuştur.
Daha sonra araştırmanın problemlerine ilişkin bulgulara yer verilmiştir.
Tablo1: Anket Sorularının Standart Sapma ve Ortalamalarına Göre Dağılımları
Sınavsız Atanan Yöneticilerin Grubu Sınavla Atanan Yöneticilerin Grubu Anket Soruları SS X SS X
1.Öğretmenlerin önerilerini dikkate alır. .95 3.70 .84 4.16 2.Öğretmenleri karar alma sürecine katar. .96 3.56 .89 4.07
3.Okul yönetiminde demokratiktir. .97 3.83 .87 4.26
4.Okulda barış dolu bir ortam sağlar. 1.02 3.91 .90 4.23
5.Gerektiğinde yetki ve sorumluluklarını devreder. 1.09 3.47 1.05 3.84 6.Çevredeki sosyal ve kültürel etkinliklere
katılabilmeleri için öğretmenleri teşvik eder. .98 3.80 .87 4.07 7.Okul ile çevre arasında etkili bir iletişim kurar. .98 3.79 .91 4.01
8.Öğretmenler arasında eşgüdüm sağlar. .98 3.72 .90 4.02
9.Öğretmenlerin çalışmalarının denetlenmesi ve
değerlendirilmesinde nesnel davranır. .95 3.80 .87 4.11 10.Öğretmenlere görev verirken onların yetenek ve
yeterliklerine uygun olmasına önem verir. .93 3.82 .84 4.16 11.Okulun etkililiği için öğretmenlerin
geliştirilmesinin ve yönlendirilmesinin önemine inanır.
.94 3.90 .78 4.27
12.Disiplinin sadece ceza değil, eğitici bir önlem
olduğuna inanır. 1.01 3.86 .86 4.15
13.Personeline kendilerini sınayabilecekleri bir çevre
sağlar. 1.04 3.53 .94 3.84
14.Öğrenme çevresinin geliştirilmesi için toplumdaki
bütün kaynaklar ile işbirliği yapar. .98 3.67 .92 3.96 15.İnsan kaynaklarının tam ve rasyonel kullanılmasını
sağlar. .97 3.67 .93 3.96
Tablo 1 Devam Sınavsız Atanan Yöneticilerin Grubu Sınavla Atanan Yöneticilerin Grubu Anket Soruları SS X SS X
17.Okul personelinin öğretimsel sorunlarını çözmeye
çalışır. 2.12 3.87 .86 4.05
18.Öğretimi geliştirmek için strateji ve materyaller
geliştirmeye teşvik eder. .99 3.82 2.98 4.28
19.Çatışma yönetimi stratejilerini uygular. 1.07 3.40 1.00 3.77 20.Çatışmaları etkili biçimde yönetir. 1.09 3.48 1.01 3.88 21.Öğrenci-veli-öğretmen arasında güçlü bir etkileşim
sağlayarak grup sürecini yönetir. 1.01 3.71 1.01 4.00 22.Değişmeyi engelleyen değerlerin yerine, değişmeyi
sağlayan değerleri yerleştirir. .90 3.70 .91 4.07
23.Personelinin başarısını arttırmak için, onlara
serbestçe karar alma, hareket etme imkanı hazırlar. 1.00 3.78 .93 4.01 24.Öğretmenlere, okulun amaçları ile ilgili tutarlı
hizmet içi eğitim etkinlikleri düzenler. 1.09 3.64 1.09 3.73 25.Hizmet içi eğitim süresince kazandıkları becerileri,
sınıfta uygulamaları için öğretmenleri teşvik eder. 1.02 3.78 1.01 3.91 26.Öğretmenlerin eğitim hedeflerine
ulaşabilmelerinde,eğitim araç ve gereçlerini etkili olarak kullanabilmeleri için onlara yardım eder.
.92 387 .89 4.09
27.Okuldaki tüm çalışanların performansını değerlendirmek için çeşitli veri kaynaklarını dikkate alır.
1.06 3.63 .99 3.93
28.Okulun geleceği üzerine odaklaşır. .90 4.06 .70 4.31 29.Öğrenci ve velilerin ihtiyaçlarına cevap
verebilecek nitelikte öğrenci hizmet programları geliştirir.
1.06 3.67 4.75 4.19
30.Kamu kaynak ve fonlarını okulun amaçları
doğrultusunda akıllıca kullanır. .92 4.07 .83 4.28
31.Okul binası,araç-gereç ve donanım sistemlerinin güvenli,verimli ve etkili bir biçimde çalışmasını sağlar.
.86 4.18 .78 4.30
32.Zamanı, örgütsel amaçlara en üst düzeyde ulaşacak
biçimde etkili yönetir. .92 3.89 .82 4.12
33.Bütçe yönetimi ve raporlama işlevlerinin
düzenli,eksiksiz olarak yapılmasını sağlar. 1.12 4.01 .80 4.26 Okul Yöneticisinin Mesleksel Özellikleri
1.Eğitim – öğretim alanında iyi yetişmiş uzman
kişilere okulda seminer verdirir. 1.26 3.01 1.27 3.29 2.Hedeflenen öğrenci başarısına uygun öğretim
stratejilerinin uygulanmasına olanak verecek örgüt yapıları ve program modelleri geliştirir.
1.12 3.34 1.02 3.61
3.Eğitimle ilgili yeni teknolojilerin okulda
kullanılmasını sağlar. 1.07 3.78 .90 4.14
4.Yeni eğilim ve gelişmeleri izler. 1.03 3.85 .81 4.14 5.Kendisi de dahil tüm çalışanların performansına
yönelik yüksek beklenti içindedir. .89 4.06 .82 4.26 6.Yasalardan ve sözleşmelerden doğan
yükümlülüklerini eksiksiz bir biçimde yerine getirir. .85 4.04 .82 4.34 7.Okulun örgüt ve yönetim yapısını, değişen
toplumun istek ve beklentilerine göre sürekli gözden geçirir.
Tablo 1 Devam Sınavsız Atanan Yöneticilerin Grubu Sınavla Atanan Yöneticilerin Grubu Anket Soruları SS X SS X
8.Mevzuatı iyi bilir. .99 3.97 .82 4.35
Okul Yöneticisinin Kişisel Özellikleri
1.Okul personelini motive etmeye çalışır. .99 3.97 .97 4.15 2.Örgütsel iletişim sağlamada güzel konuşma ve
yazma becerisine sahiptir. 1.03 3.92 .99 4.00
3.Mesleki sorumluluklarını dürüstçe yerine getirir. .83 4.23 .81 4.39 4.Okuldaki herkese eşit davranır. 1.06 3.95 .96 4.25 5.Öğretmen hatalarında yapıcı davranarak onlara
rehberlik eder. 1.03 3.98 .85 4.17
6.Kendisinin güçlü ve zayıf yönlerinin farkındadır ve
yönetimsel işlevlere karıştırmaz. 1.03 3.84 .90 4.06
7.İşi ile ilgili olarak kendisine güvenir. .77 3.84 .82 4.32 8.Yasa, tüzük ve yönetmelikleri, okulun amaçları
doğrultusunda adil bir biçimde kullanır. .85 4.16 .76 4.42 9.Okulun işleyişini sağlamak, amaçlarını
gerçekleştirmek için atılması gereken adımları önceden görür.
.93 3.87 .85 4.16
10.Okuldaki öğretmenlerle iyi ilişkiler kurar. .89 4.14 .85 4.31 11.Üst kademe yöneticiler ile öğretmenler arasında
iletişim sağlar 1.10 3.81 .89 4.05
12.Öğretmenler, okul yöneticisine güvenir. 1.01 3.95 .91 4.19 13.Okul yöneticisi, öğretmenlerine güvenir. 1.01 3.99 .88 4.24 14.Geçmişteki bir sorunu bugüne taşımaz. 1.24 3.79 1.33 3.82
15.İyi bir dinleyicidir. .97 4.24 .84 4.33
16.Giyimine dikkat eder. .79 4.28 .85 4.34
17.Beden dilini etkili kullanır. .98 4.00 .84 4.05
Okul yöneticileri sınavsız atanan grubun “Yöneticinin Yönetsel Özellikleri”ne ilişkin sorularına ait ortalamaları genelde 3.40 ile 3.90 arasında yoğunlaşmakta olup sadece 28,30,31 ve 33.soruların ortalamaları 4.01 ile 4.18 arasında değişmektedir. Okul yöneticileri sınavla atanan gruptaki öğretmenlerin, 18. soruya vermiş oldukları cevaplarda 2.98, 29. soruya vermiş oldukları cevaplarda 4.75 gibi yüksek bir standart sapma gözlenmektedir. Buna karşılık okul yöneticileri sınavsız atanan öğretmenlerin 17. soruya verdikleri cevaplarda 2.12’lik standart sapma görülmektedir.
“Yöneticinin Kişisel Özellikleri”ne ilişkin sorulara, yöneticileri sınavla atanan öğretmenlerin vermiş oldukları cevapların ortalaması 14. soru hariç 4.00 ve üzeridir.14.Soruda 1.33’lük standart sapma söz konusudur.
Tablo 2: Anket Sorularının Faktör Yükleri Geçerlilik Analizi
Sınavla Atanan Yöneticilerin Grubu Sınavsız Atanan Yöneticilerin Grubu Anket Soruları f f Okul Yöneticisinin Yönetsel Özellikleri
1.Öğretmenlerin önerilerini dikkate alır. .70 .68
2.Öğretmenleri karar alma sürecine katar. .71 .64
3.Okul yönetiminde demokratiktir. .63 .65
4.Okulda barış dolu bir ortam sağlar. .57 .64
5.Gerektiğinde yetki ve sorumluluklarını devreder. .59 .40 6.Çevredeki sosyal ve kültürel etkinliklere katılabilmeleri için
öğretmenleri teşvik eder. .56 .58
7.Okul ile çevre arasında etkili bir iletişim kurar. .69 .59
8.Öğretmenler arasında eşgüdüm sağlar. .74 .74
9.Öğretmenlerin çalışmalarının denetlenmesi ve
değerlendirilmesinde nesnel davranır. .69 .63
10.Öğretmenlere görev verirken onların yetenek ve
yeterliklerine uygun olmasına önem verir. .56 .62
11.Okulun etkililiği için öğretmenlerin geliştirilmesinin ve
yönlendirilmesinin önemine inanır. .57 .65
12.Disiplinin sadece ceza değil, eğitici bir önlem olduğuna
inanır. .40 .46
13.Personeline kendilerini sınayabilecekleri bir çevre sağlar. .64 .61 14.Öğrenme çevresinin geliştirilmesi için toplumdaki bütün
kaynaklar ile işbirliği yapar. .68 .65
15.İnsan kaynaklarının tam ve rasyonel kullanılmasını sağlar. .74 .67
16.Yerinde ve kaliteli kararların alınmasını sağlar. .76 .69 17.Okul personelinin öğretimsel sorunlarını çözmeye çalışır. .66 .33
18.Öğretimi geliştirmek için strateji ve materyaller
geliştirmeye teşvik eder. .66 .67
19.Çatışma yönetimi stratejilerini uygular. .60 .72
20.Çatışmaları etkili biçimde yönetir. .60 .76
21.Öğrenci-veli-öğretmen arasında güçlü bir etkileşim
sağlayarak grup sürecini yönetir. .68 .69
22.Değişmeyi engelleyen değerlerin yerine, değişmeyi
Tablo 2 Devam Sınavla Atanan Yöneticilerin Grubu Sınavsız Atanan Yöneticilerin Grubu Anket Soruları f f 23.Personelinin başarısını arttırmak için, onlara serbestçe
karar alma, hareket etme imkanı hazırlar. .66 .57
24.Öğretmenlere, okulun amaçları ile ilgili tutarlı hizmet içi
eğitim etkinlikleri düzenler. .63 .64
25.Hizmet içi eğitim süresince kazandıkları becerileri, sınıfta
uygulamaları için öğretmenleri teşvik eder. 65 .67
26.Öğretmenlerin eğitim hedeflerine ulaşabilmelerinde,eğitim araç ve gereçlerini etkili olarak kullanabilmeleri için onlara yardım eder.
.70 .60 27.Okuldaki tüm çalışanların performansını değerlendirmek
için çeşitli veri kaynaklarını dikkate alır. .73 .66
28.Okulun geleceği üzerine odaklaşır. .58 .59
29.Öğrenci ve velilerin ihtiyaçlarına cevap verebilecek
nitelikte öğrenci hizmet programları geliştirir. .70 .66 30.Kamu kaynak ve fonlarını okulun amaçları doğrultusunda
akıllıca kullanır. .65 .65
31.Okul binası,araç-gereç ve donanım sistemlerinin
güvenli,verimli ve etkili bir biçimde çalışmasını sağlar. .67 .71 32.Zamanı, örgütsel amaçlara en üst düzeyde ulaşacak
biçimde etkili yönetir. .65 .73
33.Bütçe yönetimi ve raporlama işlevlerinin düzenli,eksiksiz
olarak yapılmasını sağlar. .66 .67
Okul Yöneticisinin Mesleksel Özellikleri 1.Eğitim – öğretim alanında iyi yetişmiş uzman kişilere
okulda seminer verdirir. .45 .51
2.Hedeflenen öğrenci başarısına uygun öğretim stratejilerinin uygulanmasına olanak verecek örgüt yapıları ve program modelleri geliştirir.
.60 .70 3.Eğitimle ilgili yeni teknolojilerin okulda kullanılmasını
sağlar. .69 .73
4.Yeni eğilim ve gelişmeleri izler. .64 .79
5.Kendisi de dahil tüm çalışanların performansına yönelik
yüksek beklenti içindedir. .54 .61
6.Yasalardan ve sözleşmelerden doğan yükümlülüklerini
eksiksiz bir biçimde yerine getirir. .46 .55
7.Okulun örgüt ve yönetim yapısını, değişen toplumun istek
ve beklentilerine göre sürekli gözden geçirir. .70 .72
8.Mevzuatı iyi bilir. .40 .47
Okul Yöneticisinin Kişisel Özellikleri
1.Okul personelini motive etmeye çalışır. .70 .66 2.Örgütsel iletişim sağlamada güzel konuşma ve yazma
becerisine sahiptir. .52 .63
3.Mesleki sorumluluklarını dürüstçe yerine getirir. .62 .67
4.Okuldaki herkese eşit davranır. .63 .70
5.Öğretmen hatalarında yapıcı davranarak onlara rehberlik
eder. .66 .73
Sınavla Atanan Yöneticilerin Grubu Sınavsız Atanan Yöneticilerin Grubu Anket Soruları f f 6.Kendisinin güçlü ve zayıf yönlerinin farkındadır ve
yönetimsel işlevlere karıştırmaz. .53 .65
7.İşi ile ilgili olarak kendisine güvenir. .57 .54 8.Yasa, tüzük ve yönetmelikleri, okulun amaçları
doğrultusunda adil bir biçimde kullanır. .59 .67
9.Okulun işleyişini sağlamak, amaçlarını gerçekleştirmek için
atılması gereken adımları önceden görür. .63 .68
10.Okuldaki öğretmenlerle iyi ilişkiler kurar. .69 .65 11.Üst kademe yöneticiler ile öğretmenler arasında iletişim
sağlar .67 .72
12.Öğretmenler, okul yöneticisine güvenir. .72 .76 13.Okul yöneticisi, öğretmenlerine güvenir. .63 .67 14.Geçmişteki bir sorunu bugüne taşımaz. .18 .30
15.İyi bir dinleyicidir. .52 .54
16.Giyimine dikkat eder. .39 .37
17.Beden dilini etkili kullanır. .64 .60
Tablo 2’de de görüldüğü gibi yöneticileri sınavla atanan grubun;yönetsel özelliklerinin 12.,mesleksel özelliklerinin 1.,6. ve 8.,kişisel özelliklerinin 14. ve 16. sorularının faktörlerinin geçerlilik analizi düşük çıkmıştır.
Yöneticileri sınavsız atanan grubun yönetsel özellikleri bölümünden 5.,12. ve 17., mesleksel özellikleri bölümünden 8.,kişisel özellikleri bölümünden 14. ve 16. sorularının faktörlerinin geçerlilik analizi düşük çıkmıştır.
Tablo 3: Anket Sorularının Seçenek Aralıkları
Derece Seçenek Sınırlar
1 Hiçbir Zaman 1.00 - 1.79
2 Çok Az 1.80 – 259
3 Ara Sıra 2.60 – 3.39
4 Çoğunlukla 3.40 – 4.19
Uygulanan anket ile toplanan ham veriler bilgisayara girilerek, veri çözümlemede SPSS bilgisayar paket programından yararlanılmıştır.Araştırmaya ilişkin “İlköğretim ve Ortaöğretim Okulu Yöneticilerinin Etkililik Düzeyleri”ölçeğinin güvenirlik analizi yapılırken “Alpha Yanılma Katsayısı” .05 olarak kabul edilmiş ve güvenirlik, yöneticileri sınavla atanan grupta .9448, sınavsızda .9817 olarak hesaplanmıştır.
Tablo 4: Ankete Verilen Yanıtların Ölçek Düzeylerine Göre Dağılımı
Yönetsel
Ortalama Mesleksel Ortalama Kişisel Ortalama Toplam Düzey Sınavla Atanan
Yönetici Grubu Sınavsız Atanan Yönetici Grubu Sınavla Atanan Yönetici Grubu Sınavsız Atanan Yönetici Grubu Sınavla Atanan Yönetici Grubu Sınavsız Atanan Yönetici Grubu Sınavla Atanan Yönetici Grubu Sınavsız Atanan Yönetici Grubu 1 - - - - - - - - 2 - - - - - - - - 3 - - 1 2 - - 1 2 4 25 33 5 6 9 13 39 52 5 8 - 2 - 8 4 18 4
Ankete Cevap Veren Öğretmenlerin Kişisel Değişkenlere Göre Dağılımı
Kişisel özelliklerin sunuluşunda, sırasıyla öğretmenlerin yaşı,öğrenim durumu, mesleki kıdemi, cinsiyeti, mesleki alanı, yöneticilik tecrübesi, okul türü, bulunduğu kurumdaki görev süresi, görev yaptığı yerleşim yerinin memleketi olup olmadığına ilişkin dağılımlar tablolaştırılarak açıklanmıştır.
Ankete Cevap Veren Öğretmenlerin Cinsiyet Değişkenine Göre Dağılımları
Araştırmaya alınan öğretmenlerin cinsiyet değişkenine göre dağılımları tabloda verilmiştir.
Tablo 5: Ankete Cevap Veren Öğretmenlerin Cinsiyete Göre Dağılımı
Yöneticilerin Atama Şekilleri
Sınavla Sınavsız Cinsiyet n % n % Bay Bayan Toplam 112 114 226 49.6 50.4 100.0 105 145 250 42.0 58.0 100.0
Araştırmaya alınan, yöneticileri sınavsız atanan okullardaki öğretmenlerin % 42.0’isi bay, % 58.0’i bayandır.
Araştırmaya alınan, yöneticileri sınavla atanan okullardaki öğretmenlerin %49,6’sı bayan, %50.4’ü erkektir.
Her iki gruptaki öğretmenlerin çoğunluğunu bayanlar oluşturmaktadır. Yöneticileri sınavla atanan grupta; bay ve bayan arasında bariz bir fark yoktur.Hemen hemen yarı yarıyadır.Ancak yöneticileri sınavsız atanan grupta bayan öğretmenler çoğunluktadır.
Ankete Cevap Veren Öğretmenlerin Yaş Değişkenine Göre Dağılımları
Öğretmenlerin yaş değişkenine göre dağılımları tabloda yer verilmiştir.
Tablo 6: Ankete Cevap Veren Öğretmenlerin Yaş Değişkenine Göre Dağılımı
Yöneticilerin Atama Şekilleri
Sınavla Sınavsız Yaş n % n % 20-30 arası 31-40 arası 41-50 arası 50 ve daha üstü Toplam 51 67 96 12 226 22.6 29.6 42.5 5.3 100.0 52 79 115 4 250 20.8 31.6 46.0 1.6 100.0
Tabloda her iki grupta da 20-30 yaş arasındaki öğretmen sayısının çok yakın olduğu görülmektedir.
Yaş değişkenine ilişkin bulgular, her iki gruptaki öğretmenlerin çoğunluğunun 41-50 yaş gurubunda yer aldıklarını göstermektedir.
50 ve daha üstü yaşındaki öğretmenlerin oranının, yöneticileri sınavla atanan grupta daha fazla, yöneticileri sınavsız atanan grupta daha az olduğu gözlenmektedir.
Ankete Cevap Veren Öğretmenlerin Öğrenim Durumlarına Göre Dağılımları
Ankete cevap veren öğretmenlerin, öğrenim durumları değişkenine göre dağılımları tabloda yer almaktadır.
Tablo7: Ankete Cevap Veren Öğretmenlerin Öğrenim Durumu Değişkenine Göre Dağılımları
Yöneticilerin Atama Şekilleri
Sınavla Sınavsız Öğrenim Durumu n % n % Ön Lisans Lisans Yüksek Lisans Toplam 71 126 29 226 31.4 55.8 12.8 100.0 83 159 8 250 33.2 63.6 3.2 100.0
Tablodan da görüldüğü gibi her iki grupta da çoğunluk lisans programını bitirmiştir. Yöneticileri sınavla atanan yöneticilerin grubunda yüksek lisans yapan öğretmenlerin oranı daha yüksektir.
Ankete Cevap Veren Öğretmenlerin Mesleki Kıdem Değişkenine Göre Dağılımları Ankete cevap veren öğretmenlerin, mesleki kıdem değişkenine göre dağılımları tabloda yer almaktadır.
Tablo 8: Ankete Cevap Veren Öğretmenlerin Mesleki Kıdem Değişkenine Göre Dağılımları
Yöneticilerin Atama Şekilleri
Sınavla Sınavsız Mesleki Kıdem n % n % 1-5 yıl 6-10yıl 11-15yıl 16-20yıl 20 ve daha üstü Toplam 34 30 32 49 81 26 15.0 13.3 14.2 21.7 35.8 100.0 39 33 51 41 86 250 15.6 13.2 20.4 16.4 34.4 100.0
Mesleki kıdem değişkenine ilişkin bulgular, her iki gruptaki öğretmenlerin çoğunluğunun 20 ve daha üstü yıl grubunun içerisinde yer aldığını göstermektedir. 1- 5, 6-10 yıl grubu her ikisinde de hemen hemen aynı yüzdeye sahiptir.11-15 ile 16-20 yıl grubunda farklılıklar gözlenmektedir. Mesleki kıdem bakımından en küçük grubu her ikisinde de 6-10 yıl içerisinde yer alan öğretmenlerin oluşturduğu ortaya çıkmaktadır.
Ankete Cevap Veren Öğretmenlerin Mesleki Alan Değişkenine Göre Dağılımları
Ankete cevap veren öğretmenlerin, mesleki alan değişkenine göre dağılımları tabloda yer almaktadır.
Tablo 9: Ankete Cevap Veren Öğretmenlerin Mesleki Alan Değişkenine Göre Dağılımları
Yöneticilerin Atama Şekilleri
Sınavla Sınavsız Mesleki Alan n % n % Sınıf Öğretmeni Branş Öğretmeni Toplam 84 142 226 37.2 62.8 100.0 120 130 250 48.0 52.0 100.0
Yöneticileri sınavsız atanan öğretmenlerin, %48.0’ini sınıf öğretmeni oluştururken % 52.0’sini branş öğretmeni oluşturmaktadır.
Yöneticileri sınavla atanan öğretmenlerin % 37.2’sini sınıf, % 62.8’ini branş öğretmenleri oluşturmaktadır. Her iki grupta da branş öğretmenlerinin sayısının sınıf öğretmenlerinin sayısından daha fazla olduğu gözlenmektedir.
Ankete Cevap Veren Öğretmenlerin Yöneticilik Tecrübesi Değişkenine Göre Dağılımları
Ankete cevap veren öğretmenlerin, yöneticilik tecrübesine ilişkin dağılımları tabloda yer almaktadır.
Tablo 10: Ankete Cevap Veren Öğretmenlerin Yöneticilik Tecrübesi Değişkenine Göre Dağılımları
Yöneticilerin Atama Şekilleri
Sınavla Sınavsız Yöneticilik Tecrübesi n % n % Okul Müdürü Bölüm Şefliği Müdür Yrd. Yöneticilik Tecrübem Yok Diğer Toplam 27 1 43 136 19 226 11.9 .4 19.0 60.2 8.4 100.0 18 5 25 173 29 250 7.2 2.0 10.0 69.2 11.6 100.0
Yöneticileri sınavla atanan ve yöneticileri sınavsız atanan gruptaki öğretmenler, yöneticilik tecrübelerine göre karşılaştırıldıklarında; her iki grupta da yöneticilik tecrübesi olmayan öğretmenlerin çoğunlukta olduğu görülmektedir.
Yöneticileri sınavlı atanan grupta okul müdürlüğü yapanlar % 11.9 iken, yöneticileri sınavsız atanan grupta % 7.2’dir.
Her iki grupta da bölüm şefliği yapanların azınlıkta olduğu görülmektedir. Müdür yardımcılığı yapan öğretmenlerin oranında ise farklılık gözlenmektedir.
Ankete Cevap Veren Öğretmenlerin Okul Türü Değişkenine Göre Dağılımları
Araştırmaya alınan öğretmenlerin okul türü değişkenine göre dağılımlarına tabloda yer verilmiştir.
Tablo 11: Ankete Cevap Veren Öğretmenlerin Okul Türü Değişkenine Göre Dağılımları
Yöneticilerin Atama Şekilleri
Sınavla Sınavsız Okul Türü n % n % İlköğretim Genel Lise Meslek Lisesi Anadolu Lisesi Toplam 123 18 68 17 226 54.4 8.0 30.1 7.5 100.0 183 29 14 24 250 73.2 11.6 5.6 9.6 100.0
Okul türü değişkenine ilişkin bulgular; öğretmenlerin yarısından fazlasının ilköğretim okulu öğretmenlerinden oluştuğunu göstermektedir. Yöneticileri sınavla ve sınavsız atanan öğretmenlerin gurupları karşılaştırıldığında, Meslek Lisesi öğretmenlerinin oranında bariz bir farklılık gözlenmektedir. Bu oran sınavlıda % 30.1 iken sınavsızda % 5.6’dır.
Ankete Cevap Veren Öğretmenlerin Bulunduğu Kurumdaki Görev Süresi Değişkenine Göre Dağılımları
Ankete cevap veren öğretmenlerin, bulundukları kurumdaki görev sürelerine ilişkin dağılımlarına tabloda yer verilmiştir.
Tablo 12: Ankete Cevap Veren Öğretmenlerin Bulundukları Kurumdaki Görev Süresi Değişkenine Göre Dağılımları
Yöneticilerin Atama Şekilleri
Sınavla Sınavsız Bulunduğunuz Kurumdaki Görev Süreniz n % n % 1 yıldan az 1-5 yıl 5-10 yıl 10-15 yıl 15 ve daha üstü Toplam 30 97 38 31 30 226 13.3 42.9 16.8 13.7 13.3 100.0 41 121 54 16 18 250 16.4 48.4 21.6 6.4 7.2 100.0
Araştırmaya alınan öğretmenlerin, bulunduğu kurumdaki görev süreleri incelendiğinde, her iki grupta da yarıya yakın kısmının 1 ile 5 yıl arasında görev yaptığı görülmektedir. Yöneticileri sınavsız atanan grubun; 1 yıldan az, 5-10 yıl,10-15 yıl, 15 ve daha üstü şıklarının oranının sınavlı gruba nazaran daha az olduğu gözlenmektedir.
Ankete Cevap Veren Öğretmenlerin Görev Yaptığı Yerleşim Yerinin Memleketi Olup Olmadığı Değişkenine Göre Dağılımları
Araştırmaya katılan öğretmenlerin, görev yaptıkları yerleşim yerinin memleketleri olup olmadığı değişkenine göre dağılımlarına tabloda yer verilmiştir.
Tablo 13: Ankete Cevap Veren Öğretmenlerin Görev Yaptığı Yerleşim Yerinin Memleketi Olup Olmadığı Değişkenine İlişkin Dağılımları
Yöneticilerin Atama Şekilleri
Sınavla Sınavsız Görev Yaptığım Yerleşim Yeri Memleketim n % n % Evet Hayır Toplam 130 96 226 57.5 42.5 100.0 139 111 250 55.6 44.4 100.0
Araştırmaya katılan her iki gruptaki öğretmenlerin; çoğunluğunun, görev yaptıkları yerleşim yerinin memleketleri olduğu görülmektedir. Hayır cevabı; sınavlı grupta % 42.5, sınavsız grupta ise % 44.0’tür. Oranların birbirine yakın olduğu görülmektedir.
Okul Yöneticileri Sınavla Atanan Okullardaki; Yöneticilerin Mesleksel, Kişisel, Yönetsel Özelliklerine İlişkin, Öğretmen Algıları İle İlgili T Testleri
Tablo 14: Okul Yöneticileri Sınavla Atanan Grubun Cinsiyet Değişkeni İle Mesleki Özellikler Toplam Ortalamasına Ait T Testi
Cinsiyet n X SS p Önemlilik Derecesi
Bay Bayan 112 114 4.02 4.01 .69 .67
.911 P > .05’den olduğu için Ho kabul
P >.05’ten olduğu için cinsiyet değişkeni ile mesleki özellikler toplam ortalaması arasında anlamlı bir ilişki yoktur.
Tablo 15: Okul Yöneticileri Sınavla Atanan Grubun Mesleki Alan Değişkeni İle Mesleki Özellikler Toplam Ortalamasına Ait T Testi
Mesleki Alan n X SS p Önemlilik
Derecesi Sınıf Öğretmenliği Branş Öğretmenliği 84 142 4.16 3.93 .62 .70
.009 P < .05’den olduğu için Ho ret Hı kabul.
Mesleki alan ile mesleksel özellikler toplamının ortalaması arasında çok anlamlı bir ilişki vardır. Bu bölümdeki sorulara sınıf öğretmenlerinin vermiş oldukları cevapların ortalamasının branş öğretmenlerine nazaran daha yüksek olduğu gözlenmektedir.Sınıf öğretmenleri, yöneticilerin mesleki alan ile ilgili özelliklerine daha olumlu cevaplar vermişlerdir.
Tablo 16: Okul Yöneticileri Sınavla Atanan Grubun Görev Yaptığı Yerleşim Yeri Değişkeni İle Mesleksel Özellikler Toplam Ortalamasına Ait T Testi
Görev Yapılan Yerleşim Yeri n X SS p Önemlilik Derecesi Evet Hayır 130 96 4.01 4.02 .69 .67 .919 P > .05’den olduğu için Ho kabul.
Mesleksel özellikler toplam ortalaması ile öğretmenlerin görev yaptığı yerleşim yerinin memleketleri olup olmaması arasında önemli bir ilişki bulunmamaktadır.
Tablo 17: Okul Yöneticileri Sınavla Atanan Grubun Kişisel Özellikler Toplamı Ortalaması ile Cinsiyet Değişkenine Ait T Testi
Cinsiyet n X SS p Önemlilik Derecesi
Bay Bayan 112 114 4.23 4.16 .64 .71
.422 P > .05’den olduğu için Ho kabul
p> .05’den olduğu için yöneticileri sınavla atanan grubun cinsiyet değişkeni ile kişisel özellikler toplam ortalaması arasında anlamlı bir ilişki yoktur.
Tablo 18: Okul Yöneticileri Sınavla Atanan Grubun Mesleki Alan Değişkeni İle Kişisel Özellikler Toplam Ortalamasına Ait T Testi
Mesleki Alan n X SS p Önemlilik Derecesi
Sınıf Öğretmenliği Branş Öğretmenliği 84 142 4.30 4.13 .62 .70
.055 P > .05’den olduğu için Ho kabul.
Okul yöneticileri sınavla atanan grubun mesleki alan değişkeni ile kişisel özellikler toplam ortalaması arasında anlamlı bir ilişki yoktur.
Tablo 19: Okul Yöneticileri Sınavla Atanan Grubun Görev Yaptığı Yerleşim Yeri Değişkeni İle Kişisel Özellikler Toplam Ortalamasına Ait T Testi
Görev Yapılan Yerleşim Yeri n X SS p Önemlilik Derecesi Evet Hayır 130 96 4.18 4.20 .69 .66 .823 P > .05’den olduğu için Ho kabul.
P > .05’den olduğu için kişisel özellikler toplam ortalamasına, öğretmenlerin görev yaptıkları yerleşim yerinin memleketleri olup olmaması etkilememektedir.
Tablo 20: Okul Yöneticileri Sınavla Atanan Grubun Cinsiyet Değişkeni ile Yönetsel Özellikler Toplam Ortalamasına Ait T Testi
Cinsiyet n X SS p Önemlilik Derecesi
Bay Bayan 112 114 4.07 4.07 .65 .75
.982 P > .05’den olduğu için Ho kabul
P > .05’den olduğu için yöneticileri sınavla atanan grubun cinsiyet değişkeni ile yönetsel özellikler toplam ortalaması arasında anlamlı bir ilişki yoktur.
Tablo 21: Okul Yöneticileri Sınavla Atanan Grubun Mesleki Alan Değişkeni İle Yönetsel Özellikler Toplam Ortalamasına Ait T Testi
Mesleki Alan n X SS p Önemlilik Derecesi
Sınıf Öğretmenliği Branş Öğretmenliği 84 142 4.18 4.00 .65 .72
.052 P > .05’den olduğu için Ho kabul.
P > .05’den olduğu için mesleki alan değişkeni ile yönetsel özellikler toplam ortalaması arasında önemli bir ilişki bulunmamaktadır
Tablo 22: Okul Yöneticileri Sınavla Atanan Grubun Görev Yaptığı Yerleşim Yeri Değişkeni İle Yönetsel Özellikler Toplam Ortalamasına Ait T Testi
Görev Yapılan Yerleşim Yeri n X SS p Önemlilik Derecesi Evet Hayır 130 96 4.05 4.10 .71 .69 .630 P > .05’den olduğu için Ho kabul.
Öğretmenlerin görev yaptıkları yerleşim yerinin memleketleri olup olmaması ile yönetsel özellikler toplam ortalaması arasında anlamlı bir ilişkiye rastlanmamıştır.
Okul Yöneticileri Sınavsız Atanan Okullardaki; Yöneticilerin Mesleksel, Kişisel ve Yönetsel Özelliklerine İlişkin, Öğretmen Algılarına Ait T Testleri
Tablo 23: Okul Yöneticileri Sınavsız Atanan Grubun Mesleksel Özellikler Toplam Ortalaması İle Cinsiyet Değişkenine Ait T Testi
Cinsiyet n X SS p Önemlilik Derecesi
Bay Bayan 105 145 3.89 3.66 .76 .81
.025 P < .05’den olduğu için Ho ret Hı kabul.
Yöneticileri sınavsız atanan grubun mesleksel özellikler toplam ortalamasına cinsiyet değişkeni önemli ölçüde etkilemektedir.Erkek öğretmenlerin bu bölümdeki sorulara vermiş oldukları cevapların ortalamasının bayan öğretmenlere nazaran daha yüksek olduğu görülmektedir.
Tablo 24:Okul Yöneticileri Sınavsız Atanan Grubun Mesleki Alan Değişkeni İle Mesleki Özellikler Toplam Ortalamasına Ait T Testi
Mesleki Alan n X SS p Önemlilik Derecesi
Sınıf Öğretmenliği Branş Öğretmenliği 120 130 3.83 3.69 .82 .76
.158 P > .05’den olduğu için Ho kabul.
P>05’den olduğu için mesleki alan değişkeni ile mesleksel özellikler toplam ortalaması arasında anlamlı bir ilişki bulunmamaktadır.
Tablo 25:Okul Yöneticileri Sınavsız Atanan Grubun Görev Yapılan Yerleşim Yeri Değişkeni İle Mesleksel Özellikler Toplam Ortalamasına Ait T Testi
Görev Yapılan Yerleşim Yeri n X SS p Önemlilik Derecesi Evet Hayır 139 111 3.83 3.67 .81 .77 .112 P > .05’den olduğu için Ho kabul.
P> .05’den olduğu için öğretmenlerin görev yaptıkları yerleşim yerinin memleketleri olup olmaması mesleksel özellikler toplam ortalamasına etki etmemektedir.
Tablo 26:Okul Yöneticileri Sınavsız Atanan Grubun Kişisel Özellikler Toplam Ortalaması İle Cinsiyet Değişkenine Ait T Testi
Cinsiyet n X SS p Önemlilik Derecesi
Bay Bayan 105 145 4.20 3.88 .73 .76
.001 P < .05’den olduğu için Ho ret Hı kabul.
P< .05’den olduğu için okul yöneticileri sınavsız atanan grubun cinsiyet değişkeni ile kişisel özellikler toplam ortalaması arasında ileri düzeyde önemli bir ilişki gözlenmektedir. Erkek öğretmenlerin sayıları bayan öğretmenlere nazaran daha az olmasına rağmen yöneticinin kişisel özellikleri ile ilgili sorulara verdikleri cevapların ortalaması bayanlara oranla daha yüksektir.
