EĞİTİM BİLİMLERİ ANABİLİM DALI
EĞİTİM YÖNETİMİ, TEFTİŞİ, PLANLAMASI VE EKONOMİSİ
BİLİM DALI
YÜKSEK LİSANS TEZİ
OKUL YÖNETİCİLERİNİN TEKNOLOJİ
LİDERLİĞİ STRATEJİLERİ İLE YENİLİK
YÖNETİMİ YETERLİK İNANÇLARI
ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ
AYLİN DEMİRAÇAN
TEZ DANIŞMANI
PROF. DR. CEM ÇUHADAR
Tezin Adı: Okul Yöneticilerinin Teknoloji Liderliği Stratejileri İle Yenilik Yönetimi Yeterlik İnançları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi
Hazırlayan: Aylin DEMİRAÇAN
ÖZET
Araştırmanın amacı, okul yöneticilerinin teknoloji liderliği stratejileri ile yenilik yönetimi yeterlik inançları arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Araştırmanın evrenini, Edirne ili merkez ve ilçelerinde yer alan Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı ilkokul, ortaokul ve liselerde görev yapan 236 okul yöneticisi oluşturmaktadır. Araştırmada örneklem alınmayarak evrende yer alan tüm okul yöneticilerine ulaşılmaya çalışılmıştır. Araştırma verileri Bülbül (2012a) tarafından geliştirilen Yenilik Yönetimi Ölçeği ve Weng ve Tang (2014) tarafından geliştirilen Teknoloji Liderliği Stratejileri Ölçeği (Technology Leadership Strategies (TLS)) aracılığı ile toplanmıştır. Çalışma grubuna ilişkin demografik bilgilerin edinilmesi için ise, araştırmacı tarafından geliştirilen kişisel bilgiler formu kullanılmıştır. Araştırmada toplanan veriler SPSS21 istatistik paket programı ile çözümlenmiştir. Verilerin analizinde betimsel istatistikler, korelasyon analizi, regresyon analizi, tek yönlü ANOVA ve t-testi kullanılmıştır.
Bulgulara göre okul yöneticilerinin teknoloji liderliği stratejilerinin eğitim durumu, eğitim kademesi, teknoloji ile ilgili hizmet-içi eğitim alma durumu ve mesleki kıdeme göre farklılaşmaktadır. Okul yöneticilerinin yenilik yönetimi yeterliklerine ilişkin inançları ise cinsiyet ve teknoloji ile ilgili hizmet-içi eğitim alma durumuna göre farklılaştığı bulgusuna ulaşılmıştır. Araştırma bulguları okul yöneticilerinin teknoloji liderliği stratejileri ile yenilik yönetimi yeterlik inançları arasında pozitif yönde ve orta düzeyde bir ilişkinin olduğunu göstermektedir.
Thesis name: Investigation of the Relationship Between Technology Leadership
Strategies and Innovation Management Beliefs of School Administrators.
Prepared by: Aylin DEMİRAÇAN
ABSTRACT
The study aims to investigate the relationship between the technology leadership strategies and innovation management beliefs of School Administrators. Target population of the study is 236 school administrators working in elementary, secondary and highschool affiliated to the Ministry of National Education, located in the Edirne Province. Sampling of the research was determined as random sampling. The data collection tools of the study are Innovation Management Scale (2012) developed by Bülbül and Technology Leadership Strategies (TLS) (2014) developed by Weng and Tang are adapted and used. It was also developed a personal information form by the researcher in order to obtain demographic information related to the study group. The data were analyzed by SPSS 21 statistical package program. Descriptive statistics, correlation analysis, regression analysis, one way Anova and t test were used.
The main findings of the research show that, technology leadership strategies of the school administrators vary with educational background, education degree, and participate in-service training related to technology. As to school administrators’ innovation management beliefs, it is concluded that they vary with gender and participate in-service training. Findings according to the research also show that school administrators’ technology leadership strategies and their innovation management competence beliefs have a positive and intermediate correlation.
Keywords: School Administrators, Technology Leadership, Innovation, Innovation Management
TEŞEKKÜR
Bu çalışmanın yürütülmesi sırasında fikir aşamasından sonuçlanmasına kadar geçen süreçte değerli vaktini ve bilimsel desteğini esirgemeyen, fikir ve görüşleriyle beni yönlendiren, motive eden, her aşamada emeği bulunan ve benim kadar mesai harcayan değerli danışmanım Prof. Dr. Cem ÇUHADAR’a; araştırma sürecinde bana destek veren ve bu süreç boyunca bilgi ve deneyimlerinden faydalandığım Prof. Dr. Tuncer BÜLBÜL’e; araştırma sırasında bana destek olan değerli arkadaşım Tuğba İKSELİYAR’a; yüksek lisans eğitimim boyunca bilgi ve deneyimlerinden yararlandığım bölüm hocalarıma; çalışmanın ölçek uygulama bölümünde yardımlarından faydalandığım Edirne ili Milli Eğitim Müdürlüğüne, Edirne Milli Eğitim Müdürlüğü yöneticilerine ve uygulama esnasında bana yardımcı olan değerli okul yöneticilerine teşekkürlerimi sunarım.
Son olarak her zaman bana olan güvenleri ve destekleri ile yanımda olan aileme ve dostlarıma teşekkürler, iyi ki varsınız.
Aylin DEMİRAÇAN
İÇİNDEKİLER
ÖZET... i
ABSTRACT ... ii
TEŞEKKÜR ... iii
İÇİNDEKİLER ... iv
TABLOLAR LİSTESİ ... viii
ŞEKİLLER LİSTESİ ... x BÖLÜM I ... 1 GİRİŞ ... 1 1.1.Problem ... 1 1.2. Amaç ... 5 1.3. Önem ... 6 1.4. Sınırlılıklar ... 7 1.5. Tanımlar ... 7 1.6. İlgili Araştırmalar ... 8
1.6.1. Türkiye’de Yapılan Araştırmalar ... 8
1.6.1.1. Teknoloji Liderliğine İlişkin Yapılan araştırmalar ... 8
1.6.1.2. Yenilik Yönetimine İlişkin Yapılan Araştırmalar ... 11
1.6.2. Uluslararası Yapılan Araştırmalar... 14
1.6.2.1. Teknoloji Liderliğine İlişkin Yapılan Araştırmalar ... 14
1.6.2.2. Yenilik Yönetimine İlişkin Yapılan Araştırmalar ... 15
BÖLÜM II ... 16
İLGİLİ ALANYAZIN ... 16
2.1 Teknoloji Liderliği ... 16
2.1.1. Teknoloji Liderliği Stratejileri ... 18
2.1.1.1. Okul Yöneticileri için Teknoloji Liderliği Standartları, NETS-A 20 2.1.1.2. Eğitim Örgütlerinde Teknoloji Liderliği ve Boyutları ... 24
2.1.1.3. MEB Yöneticilerinin Teknoloji Kullanımına İlişkin Görevleri ... 25 2.1.1.4. MEB’in Teknoloji Liderliği Alanında Yapmış Olduğu Çalışmalar 29 Sayfa No
2.2. Yenilik Yönetimi ... 33
2.2.1. Yenilik Yönetim Süreci ... 38
2.2.1.1.Yenilikçi Örgütler ... 42
2.2.2. Okul Yöneticilerinin Yenilik Yönetimi Yeterlik İnançları ... 48
BÖLÜM III ... 50
YÖNTEM ... 50
3.1. Araştırmanın Modeli ... 50
3.2. Evren ve Örneklem ... 50
3.3 Veri Toplama Araçları ... 52
3.3.1. Kişisel Bilgiler Formu ... 53
3.3.2. Teknoloji Liderliği Stratejileri Ölçeği ... 53
3.3.3. Yenilik Yönetimi Ölçeği ... 57
3.4. Verilerin Çözümlenmesi ve Yorumlanması ... 58
BÖLÜM IV ... 60
BULGULAR VE YORUM ... 60
4.1. Okul Yöneticilerinin Teknoloji Liderliği Stratejilerine İlişkin Bulgular ve Yorum ... 60
4.2. Okul Yöneticilerinin Teknoloji Liderliği Stratejilerinin Cinsiyet Değişkenine Göre Dağılımına İlişkin Bulgular ve Yorum ... 61
4.3. Okul Yöneticilerinin Teknoloji Liderliği Stratejilerinin Yaş Değişkenine Göre Dağılımına İlişkin Bulgular ve Yorum ... 62
4.4. Okul Yöneticilerinin Teknoloji Liderliği Stratejilerinin Branş Değişkenine Göre Dağılımına İlişkin Bulgular ve Yorum ... 64
4.5. Okul Yöneticilerinin Teknoloji Liderliği Stratejilerinin Unvan Değişkenine Göre Dağılımına İlişkin Bulgular ve Yorum ... 66
4.6. Okul Yöneticilerinin Teknoloji Liderliği Stratejilerinin Eğitim Durumu Değişkenine Göre Dağılımına İlişkin Bulgular ve Yorum ... 67
4.7. Okul Yöneticilerinin Teknoloji Liderliği Stratejilerinin Eğitim Kademesi Değişkenine Göre Dağılımına İlişkin Bulgular ve Yorum ... 68
4.8. Okul Yöneticilerinin Teknoloji Liderliği Stratejilerinin Bilişim Teknolojileri ile İlgili Hizmet-içi Eğitime Katılma Durumu Değişkenine Göre Dağılımına İlişkin Bulgular ve Yorum ... 70
4.9. Okul Yöneticilerinin Teknoloji Liderliği Mesleki Kıdem Değişkenine Göre
Dağılımına İlişkin Bulgular ve Yorum ... 72
4.10. Okul Yöneticilerinin Teknoloji Liderliği Yöneticilik Yapılan Süre Değişkenine Göre Dağılımına İlişkin Bulgular ve Yorum ... 74
4.11. Okul Yöneticilerinin Yenilik Yönetimi Yeterlik İnançlarının Düzeyine İlişkin Bulgular ve Yorum ... 76
4.12. Okul Yöneticilerinin Yenilik Yönetim Yeterlik İnançlarının Cinsiyet Değişkenine Göre Dağılımına İlişkin Bulgular ve Yorum ... 77
4.13. Okul Yöneticilerinin Yenilik Yönetim Yeterlik İnançlarının Yaş Değişkenine Göre Dağılımına İlişkin Bulgular ve Yorum ... 78
4.14. Okul Yöneticilerinin Yenilik Yönetimi Yeterlik İnançlarının Branş Değişkenine Göre Dağılımına İlişkin Bulgular ve Yorum ... 80
4.15. Okul Yöneticilerinin Yenilik Yönetim Yeterlik İnançlarının Unvan Değişkenine Göre Dağılımına İlişkin Bulgular ve Yorum ... 81
4.16. Okul Yöneticilerinin Yenilik Yönetim Yeterlik İnançlarının Eğitim Durumu Değişkenine Göre Dağılımına İlişkin Bulgular ve Yorum ... 82
4.17. Okul Yöneticilerinin Yenilik Yönetim Yeterlik İnançlarının Eğitim Kademesi Değişkenine Göre Dağılımına İlişkin Bulgular ve Yorum ... 84
4.18. Okul Yöneticilerinin Yenilik Yönetim Yeterlik İnançlarının Bilişim Teknolojileri ile İlgili Hizmet-içi Eğitime Katılma Durumu Değişkenine Göre Dağılımına İlişkin Bulgular ve Yorum ... 85
4.19. Okul Yöneticilerinin Yenilik Yönetimi Yeterlik İnançlarının Mesleki Kıdem Değişkenine Göre Dağılımına İlişkin Bulgular ve Yorum ... 86
4.20. Okul Yöneticilerinin Yenilik Yönetim Yeterlik İnançlarının Yöneticilik Yapılan Süre Değişkenine Göre Dağılımına İlişkin Bulgular ve Yorum ... 88
4.21. Okul Yöneticilerinin Teknoloji Liderliği Stratejileri ile Yenilik Yönetimi Yeterlik İnançları Arasındaki İlişkiye Yönelik Bulgular ve Yorum... 90
BÖLÜM V ... 94
SONUÇ VE ÖNERİLER ... 94
5.1. Sonuç ... 94
5.2. Öneriler ... 98
5.2.2. İleride Yapılabilecek Araştırmalara Yönelik Öneriler ... 99
KAYNAKÇA ... 101
EKLER ... 111
EK A. Teknoloji Liderliği Stratejileri Ölçeği ... 111
EK B. Eğitim Örgütlerinde Yenilik Yönetimi Ölçeği ... 113
EK C. Ölçeğin Uygulanmasına İlişkin İzin Belgesi ... 115
TABLOLAR LİSTESİ
Sayfa No
Tablo 1.Yenilik Sınıflandırmaları ... 36 Tablo 2. Katılımcıların Demografik Özellikleri ... 51 Tablo 3.Okul Yöneticilerinin İfadelere Katılma Düzeylerini Belirleyen Puan
Sınırları ... 58 Tablo 4. Teknoloji Liderliği Stratejileri ve Yenilik Yönetimi Yeterlik İnançları Düzeylerinin Alt Boyutlarına Ait Normal Dağılım Sonuçları ... 59 Tablo 5.Okul Yöneticilerinin Teknoloji Liderliği Stratejilerine İlişkin Betimsel İstatistikler ... 60 Tablo 6.Okul Yöneticilerinin Teknoloji Liderliği Stratejilerinin Cinsiyet
Değişkenine Göre Karşılaştırılması ... 61 Tablo 7.Okul Yöneticilerinin Teknoloji Liderliği Stratejilerinin Yaş Değişkenine Göre Karşılaştırılması ... 63 Tablo 8.Okul Yöneticilerinin Teknoloji Liderliği Stratejilerinin Branş Değişkenine Göre Karşılaştırılması ... 65 Tablo 9.Okul Yöneticilerinin Teknoloji Liderliği Stratejilerinin Unvan Değişkenine Göre Karşılaştırılması ... 66 Tablo 10.Okul Yöneticilerinin Teknoloji Liderliği Stratejilerinin Eğitim Durumu Değişkenine Göre Karşılaştırılması ... 67 Tablo 11.Okul Yöneticilerinin Teknoloji Liderliği Stratejilerinin Eğitim Kademesi Değişkenine Göre Karşılaştırılması ... 69 Tablo 12.Okul Yöneticilerinin Teknoloji Liderliği Stratejilerinin Bilişim
Teknolojileri ile İlgili Hizmet-içi Eğitime Katılma Durumu Değişkenine Göre
Karşılaştırılması ... 71 Tablo 13.Okul Yöneticilerinin Teknoloji Liderliği Stratejilerinin Mesleki Kıdem Değişkenine Göre Karşılaştırılması ... 73 Tablo 14.Okul Yöneticilerinin Teknoloji Liderliği Stratejilerinin Yöneticilik Yapılan Süre Değişkenine Göre Karşılaştırılması ... 75
Tablo 15.Okul Yöneticilerinin Yenilik Yönetim Yeterlik İnançlarına İlişkin Betimsel İstatistikler ... 77 Tablo 16.Okul Yöneticilerinin Yenilik Yönetimi Yeterlik İnançlarının Cinsiyet Değişkenine Göre Karşılaştırılması ... 77 Tablo 17. Okul Yöneticilerinin Yenilik Yönetimi Yeterlik İnançlarının Yaş
Değişkenine Göre Karşılaştırılması ... 79 Tablo 18.Okul Yöneticilerinin Yenilik Yönetimi Yeterlik İnançlarının Branş
Değişkenine Göre Karşılaştırılması ... 80 Tablo 19.Okul Yöneticilerinin Yenilik Yönetimi Yeterlik İnançlarının Unvan
Değişkenine Göre Karşılaştırılması ... 81 Tablo 20.Okul Yöneticilerinin Yenilik Yönetimi Yeterlik İnançlarının Eğitim
Durumu Değişkenine Göre Karşılaştırılması ... 83 Tablo 21.Okul Yöneticilerinin Yenilik Yönetimi Yeterlik İnançlarının Eğitim
Kademesi Değişkenine Göre Karşılaştırılması ... 84 Tablo 22.Okul Yöneticilerinin Yenilik Yönetimi Yeterlik İnançlarının Bilişim
Teknolojileri İle İlgili Hizmet-içi Eğitime Katılma Durumu Değişkenine Göre
Karşılaştırılması ... 85 Tablo 23.Okul Yöneticilerinin Yenilik Yönetimi Yeterlik İnançlarının Mesleki Kıdem Değişkenine Göre Karşılaştırılması ... 87 Tablo 24.Okul Yöneticilerinin Yenilik Yönetimi Yeterlik İnançlarının Yöneticilik Yapılan Süre Değişkenine Göre Karşılaştırılması ... 89 Tablo 25.Okul Yöneticilerinin Yenilik Yönetimi Yeterlik İnançları ile Teknoloji Liderliği Stratejileri Arasındaki İlişki ... 91 Tablo 26.Okul Yöneticilerinin Teknoloji Liderliği Stratejileri ile Yenilik Yönetimi Yeterlik İnançları Arasındaki İlişki ... 92 Tablo 27.Okul Yöneticilerinin Teknoloji Liderliği Stratejilerini Yordayan
ŞEKİLLER LİSTESİ
Sayfa No
Şekil 1. Teknoloji Liderliği Modeli ... 21
Şekil 2. Yeniliğin Dört Bileşeni ... 34
Şekil 3. Yaratıcılık, icat ve yenilik arasındaki ilişki ... 35
Şekil 4.Örgütlerin Yenilikleri Benimseme Süreci ... 40
Şekil 5.Yeniliği kabul etme/benimseme aşamaları ... 41
Şekil 6. Gizil Değişkenli Birinci Düzey Çok Faktörlü Model ... 54
BÖLÜM I
GİRİŞ
“Okul Yöneticilerinin Teknoloji Liderliği Stratejileri ile Yenilik Yönetimi Yeterlik İnançları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi” isimli tez çalışması bu iki kavram ve aralarındaki ilişki temelinde örgün eğitim kurumlarında görev alan yöneticilerin durumlarının incelenmesini amaçlamaktadır. Bu başlık altında problem durumu, amaçlar, önem, sınırlılıklar, tanımlar ve ilgili araştırmalara yer verilmiştir.
1.1.Problem
Bulunduğumuz yüzyılda teknoloji, hayatımızın merkezinde yer almakta ve her geçen gün gelişmektedir. Yaşanan bu teknolojik değişim toplumları dinamik bir yapıya dönüştürmüştür (Demirkan, 2015).Teknolojide yaşanan bu gelişmeler, birçok alanda olduğu gibi eğitimi de etkilemekte ve eğitim örgütlerinin yapısını ve işlevini önemli derecede değiştirmektedir. Günümüzde teknolojinin kullanım alanlarının genişleyerek artış göstermesi nedeniyle, örgütlerin varlığını sürdürebilmesi, hedeflerini yakalayabilmesi ve gelişebilmesi açısından teknoloji, seçenek olma durumundan çıkmış, bir mecburiyet halini almıştır. Teknoloji, örgütlerin geleneksel yapı ve davranışlarını etkileyerek yeniden şekillendirmiştir (Özkalp, 2013).
Örgütleri oluşturan bireylerin de teknolojide yaşanan değişim ve gelişmelerden etkilenmemesi söz konusu değildir. Toplumlar, sürekli olarak kendini geliştiren ve yenileyen bireyler tarafından ayakta kalabilir. Bu özelliklere sahip bireylerin yetiştirilmesi ise ancak hızlı ve kaliteli eğitim ihtiyacının sağlanmasıyla gerçekleştirilebilir. Eğitim bir süreçtir ve nasıl ki ekonomiler gelişen teknolojiye dayalı olarak sürekli olarak yenilenmek ve güçlü olmak zorundaysa, bilgi temelli ekonomileri
ayakta tutacak insanları yetiştiren eğitim sistemleri de kendilerini yenilemek ve geliştirmek durumundadırlar (Sincar, 2009). Bu bakımdan, eğitim örgütlerinin de teknolojide yaşanan gelişmeleri göz ardı etmesi mümkün değildir. Zira eğitimle teknolojik yeniliklerin bütünleştirilmesi bir ihtiyaçtan ziyade bir zorunluluk olmuştur.
Örgütleri değişime zorlayan gelişen teknolojilere, örgütlerin hızlı ve tepkisel biçimde cevap vermeleri kendilerini yeniden yaratmalarını gerektirmektedir. Yeni teknolojiler, örgüt üyelerinin becerilerini önemsiz hale getirerek, yeni beceriler edinmelerini kaçınılmaz kılmaktadır (Kırel, 2015). Eğitim örgütlerinde bu süreci sağlıklı yönetme görevi en başta, diğer örgüt üyelerine öncülük eden okul yöneticilerine düşmektedir. Turan (2006) okul yöneticilerini “eğitim örgütlerinde değişim sürecini başlatan ve örgütün yeniden yapılandırılmasında etkin rol oynayan kişiler” olarak tanımlamıştır. Bu bağlamda eğitim örgütlerinde yöneticilerin geleneksel yöneticilik anlayışından uzaklaşmış, çalışanların gücünü ortaya çıkarırken teknolojiyi etkin biçimde kullanan ve kullandıran kişiler olması gerekmektedir (Can, 2003).
Can (2008), eğitim örgütlerinde öğretmen ve öğrencilere bilimsel ve teknolojik gelişmelere karşı açık olmaları, teknolojiden yararlanmaları ve yararlandırmaları, teknolojinin etkin kullanımı konusunda liderlik yapacak olan kişilerin okul yöneticileri olduğunu belirtmiştir. Bu nedenle okul yöneticilerinin teknolojiye olan bakış açıları ve teknolojik yeterlilikleri dikkate alınmalıdır.
Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) eğitim kurumlarında teknoloji kullanımını yaygınlaştırmak amacıyla çeşitli projeler yürütmüştür. 1990’lı yıllarda okullarda Bilişim Teknolojisi (BT) sınıfı kurarak başlattığı proje ile teknoloji okur-yazarı olan bireyler yetiştirmeyi amaçlayan MEB, yaptığı yatırıma ek olarak “Bilişim Teknolojileri” dersini seçmeli olarak öğretim programlarına eklemiştir. 2010 yılında başlatmış olduğu bir diğer proje olan “Fırsatları Artırma ve Teknolojiyi İyileştirme Hareketi (FATİH Pojesi)” ile eğitim kurumlarındaki teknolojiyi iyileştirmeyi amaçlamıştır. Proje kapsamında eğitim kurumlarına fiziksel altyapıyı sağlamak
amacıyla büyük yatırımlar yapmıştır. Böylece Türkiye’de uygulamaya konulan en büyük ve en kapsamlı eğitimde teknoloji kullanımı ile ilgili hareketin altyapısı kurulmuştur. Ancak fiziksel altyapının sağlanmasının yanında bu ortamı kullanacak olan insan faktörünün unutulmaması gerekir. Bu bağlamda eğitim örgütlerinde yer alan tüm personele liderlik edecek olan okul yöneticilerine önemli görevler düşmektedir.
MEB, özellikle eğitim kurumlarındaki yöneticilerin eğitim teknolojileri hakkında bilgi sahibi olmalarını, aktif olarak kullanmalarını ve rehberlik etmelerini beklemektedir. Bu bağlamda eğitim teknolojilerinin kullanımını teşvik etmek amacıyla bazı genelgeler yayımlamaktadır. MEB yayımlamış olduğu genelgelerden birinde eğitim kurumlarında teknoloji kullanımına ilişkin okul yöneticilerinin yapması gerekenleri şu şekilde belirtmiştir:
“Bünyesinde bilişim teknolojisi sınıfları bulunan okul müdürlükleri ile Bakanlığımız taşra teşkilatı birim yönetimleri okul ve kurumlarındaki yöneticiler, öğretmenler, öğrenciler ve diğer personel ile çevre halkının bilişim teknolojisi sınıflarından ve bu sınıflarda yer alan bilişim teknolojisi araçlarından amacına uygun, etkin, verimli, yaygın ve yoğun bir şekilde yararlanmasını; bu araçların sürekli işler vaziyette kalmasını, ayrıca yöneticiler, öğretmenler, öğrenciler ve diğer personel ile vatandaşlar tarafından ihtiyaç duyulacak eğitimlerin planlı bir şekilde düzenlenmesini sağlamak amacıyla, gerekli her türlü tedbiri alacak, bu faaliyetleri yakından ve titizlikle izleyecektir”(MEB, 2007a).
MEB’in son yıllarda bilişim teknolojilerinden asgari ölçüde faydalanılacağını vurgulaması ve buna bağlı olarak yatırım yaptığı bazı projeler yürütmesi, en başta okul yöneticilerine bu konuda bazı sorumluluklar yüklemesi, teknolojide yaşanan gelişmelerin eğitimle bütünleştirilmesinin önemini açıkça ortaya koymaktadır. Bu açıdan okul yöneticilerinin teknolojiyi kullanma, yönetme, entegre etme, yönlendirme gibi bazı sorumluluklar alması gerektiği söylenebilir. Okul yöneticilerinin teknoloji liderliği rollerini gerçekleştirebilmelerinin en önemli ayaklarından biri de yeniliklere
ne kadar açık olduklarıyla ilişkilidir. Çünkü okul yöneticileri teknolojik yeniliklerin eğitimle bütünleştirilmesinde temel rolü oynayacak kişilerdir.
Kurumsal olarak belirlenen vizyona ulaşmada stratejileri geliştiren okul yöneticileri aynı zamanda yeniliğe açık, teknolojik gelişmelerin eğitim-öğretime entegre edilmesinde öncü olan, örgüt içinde kendini mesleki açıdan geliştirmek isteyen bireylere fırsat yaratan kişilerdir (Bülbül ve Çuhadar, 2012). Eğitimde yaşanan teknolojik gelişmelerin örgüt üyeleri tarafından kabul edilmesine liderlik edecek olan da okul yöneticileridir. Bu bağlamda liderlik stratejilerine eklemeleri gereken bir diğer yön teknolojik liderlik stratejileridir.
Okul yöneticilerinin günümüzde yaşanan teknolojik gelişmeleri kabul etme, kullanma, yönetme, yönlendirme ve ortama entegre etme aşamasında bazı liderlik becerileri gösterebilmesi, yani kullandıkları teknolojik liderlik stratejileri, yöneticilerin yenilik yönetimi inançları ile ilişkilidir. Bu bağlamda okul yöneticilerinin teknoloji liderliği stratejilerini kullanabilme durumlarının, süregelen yenilikleri yönetmede kendilerine olan inançları ile bağlantılı olması açısından önem arz etmektedir. Okul yöneticilerinin kullandığı liderlik stratejileri ve yenilik yönetim inançları yaşanan teknolojik gelişmelerin okula entegrasyonunda başarıya ulaşılmasını etkilemesi açısından önemlidir.
Alanyazın incelendiğinde okul yöneticileri ile ilgili, teknolojiyi kullanım düzeylerini, teknolojik liderlik yeterliklerini ve rollerini (Banoğlu, 2011; Bülbül ve Çuhadar, 2012; Can, 2003; Can, 2008; Hacıfazlıoğlu, Karadeniz, ve Dalgıç, 2011; Sincar, 2009; Turan, 2002) yenilik yönetimine ilişkin tutumlarını, becerilerini ve yenilik yönetimi yeterliklerini (Bayrakcı ve Eraslan, 2014; Göl, 2012; Ömür, 2014; Top, 2011; Usluel ve Mazman, 2010) belirlemeye yönelik çalışmalar mevcuttur. Ancak okul yöneticilerinin teknoloji liderliği stratejilerini kullanma durumları ile yenilik yönetimi yeterlik inançları arasındaki ilişkiyi ortaya koymaya çalışan bir araştırmanın gerçekleştirilmediği görülmektedir.
Bu nedenle, bu çalışmada okul yöneticilerinin teknoloji liderliği stratejilerini kullanma durumları ile yenilik yönetimi yeterlik inançları arasındaki ilişki incelenmiştir.
1.2. Amaç
Bu araştırmanın genel amacı, okul yöneticilerinin teknoloji liderliği stratejilerini ve yenilik yönetimi yeterlik inançlarını çeşitli değişkenler açısından incelemek ve her iki kavram arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktır. İfade edilen genel amaç çerçevesinde araştırmada şu sorulara yanıt aranacaktır.
Okul yöneticilerinin teknoloji liderliği stratejileri nasıldır? Okul yöneticilerinin teknoloji liderliği stratejileri;
1. cinsiyet, 2. yaş, 3. branş, 4. unvan
5. eğitim durumu,
6. görev yapılan eğitim kademesi,
7. bilişim teknolojileri ile ilgili hizmet-içi eğitime katılma durumu, 8. mesleki kıdem yılı,
9. yöneticilik süresi değişkenlerine göre farklılık göstermekte midir?
Okul yöneticilerinin yenilik yönetimi yeterlik inançları nasıldır? Okul yöneticilerinin yenilik yönetimi yeterlik inançları;
1. cinsiyet, 2. yaş, 3. branş, 4. unvan
5. eğitim durumu,
6. görev yapılan eğitim kademesi,
7. bilişim teknolojileri ile ilgili hizmet-içi eğitime katılma durumu, 8. mesleki kıdem yılı,
9. yöneticilik süresi değişkenlerine göre farklılık göstermekte midir ?
Okul yöneticilerinin teknoloji liderliği stratejileri ile yenilik yönetimi yeterlik inançları arasında anlamlı bir ilişki var mıdır?
1.3. Önem
Bu araştırmanın;
1) Okul yöneticilerinin teknoloji liderliği stratejileri ve yenilik yönetimi yeterlik inançlarının bilimsel olarak araştırılması ve geliştirilmesi için bir öneri getirerek bu alandaki benzer çalışmalara örnek oluşturacağı,
2) Okul yöneticilerinin teknoloji liderliği ve yenilik yönetimi yeterliklerinin kapsamlı bir şekilde ortaya konulup anlaşılmasını sağlayacağı,
3) Araştırma sonucunda çıkan veriler doğrultusunda, Milli Eğitim Bakanlığının yönetici yetiştirmeye yönelik gereken hizmet-içi eğitim çalışmalarını yapacağı,
4) Alanyazına kaynak yaratması açısından diğer çalışmalara yol göstereceği düşünülmektedir.
1.4. Sınırlılıklar
Araştırma, Edirne ilinde resmi eğitim kurumlarında görevli okul yöneticilerinin görüşleri ile sınırlıdır.
1.5. Tanımlar
Okul Yöneticisi: Okul müdür ve müdür yardımcılarıdır (Turan, 2006).
Teknoloji liderliği: Eğitim örgütlerinde yer alan bilgi ve iletişim teknolojilerinin yarar sağlayacak şekilde etkin kullanımını kapsayan her türlü eylemdir (Sincar, 2009).
Teknoloji Lideri: Teknolojinin etkili bir biçimde kullanımı için öncülük eden, model olması beklenen kişidir (Sezer, 2011).
Yenilik: Örgütün, var olandan daha iyiyi hedefleyerek gerçekleştirdiği kasti değişim sürecidir (Ömür, 2014).
Yenilikçi lider: Yeni fikirleri denemeyi ve risk almayı seven ve vizyon sahibi olan bireyler (Kılıçer ve Odabaşı, 2010).
Yenilik Yönetimi: Yenilik yönetimi, yenilik süreçlerini içeren tüm yenilik sisteminin amaçlı tasarımı (Sattler, 2011).
1.6. İlgili Araştırmalar
1.6.1. Türkiye’de Yapılan Araştırmalar
1.6.1.1. Teknoloji Liderliğine İlişkin Yapılan araştırmalar
Akbaba-Altun (2008), ilköğretim okul yöneticilerinin teknolojiye karşı tutumları ve duygusal zekaları arasındaki ilişkiyi incelediği nicel araştırmasında, okul yöneticilerinin duygusal zekaları ile teknolojiye kaşı tutumları arasında anlamlı pozitif bir ilişkinin olduğunu saptamıştır.
Can (2008), okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin teknolojik liderlik yeterliklerini belirlemeye yönelik olarak yaptığı araştırmada, okul yöneticilerinin mesleki kıdem ve öğrenim durumu ile teknolojik liderlik yeterlilikleri arasında anlamlı bir fark olmadığını belirlemiştir. Can(2008)’ın öğretmenlerin teknolojik liderlik anlayışlarının okul yöneticilerinden farklı olduğunu tespit ettiği bu araştırmasında, ayrıca okul yöneticilerinin kendilerini öğretmenlerden daha yeterli bulduğu bulgusuna ulaşmıştır.
Seferoğlu (2009) ise yaptığı çalışmada okul yöneticilerinin ve denetmenlerin bilgisayar öğretmenlerinden beklentilerinin yüksek olduğu sonucuna varmıştır. Eren-Şişman (2010), İlköğretim okul müdürlerinin teknoloji liderliği davranışlarını incelediği araştırmasında, okul müdürlerinin yüksek düzeyde liderlik davranışı gösterdikleri sonucuna ulaşmıştır. Araştırma sonuçlarına bakıldığında, okul müdürlerinin teknoloji liderliği davranışları cinsiyet, branş, eğitim durumu, mezun olunan eğitim programından sonra geçen süre, mesleki kıdem, yöneticilik süresi, görev yapılan bölgeye göre farklılık göstermezken, konuyla ilgili alınan eğitim değişkenine göre farklılaştığı görülmüştür.
Hacıfazlıoğlu, Karadeniz ve Dalgıç (2010), yaptıkları araştırmada uluslararası eğitimde teknoloji topluluğu tarafından geliştirilmiş olan eğitim yöneticileri teknoloji liderliği standartlarının Türkiye’ye uygunluğuna yönelik okul yöneticilerinin ve denetmenlerin görüşlerini belirlemeye çalışmışlardır. Araştırma sonuçları, teknoloji liderliği standartlarının çoğunlukla Türkiye’ye uygun olduğunu göstermektedir. 2011 yılında yapmış oldukları araştırmada ise okul yöneticilerinin teknoloji liderliğine ilişkin algılarını metaforlar aracılığı ile belirlemeyi amaçlamışlardır. Her iki araştırmanın bulguları birbirini destekler niteliktedir.
Sezer (2011), okul yöneticilerinin teknoloji liderliği yeterliklerini belirlemeyi amaçladığı araştırmasında, teknoloji liderliği rollerini yerine getirme düzeylerinin yüksek olduğunu belirlemiştir. Mesleki kıdem değişkeni açısından anlamlı fark bulunurken, eğitim durumu değişkeni açısından anlamlı fark bulunamamıştır.
Banoğlu (2011) tarafından gerçekleştirilen araştırmada, okul yöneticilerinin teknoloji liderliği yeterlikleri belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma sonucuna göre, okul müdürlerinin “önemli oranda” teknoloji liderliği yeterliğine sahip olduğu belirlenmiştir. En düşük yeterliğe sahip oldukları alan “liderlik ve vizyon” boyutundadır. Ayrıca “liderlik ve vizyon” boyutunda kadın yöneticilerin erkek yöneticilere göre daha yüksek teknolojik liderlik yeterliğine sahip olduğu belirlenmiştir.
Eren ve Kurt (2011), ilköğretim okul müdürlerinin teknoloji liderliği davranışlarını inceledikleri çalışmalarında, okul müdürlerinin genel olarak vizyon oluşturma, kaynak yaratma, teknolojik teşvik, teknik destek konularındaki teknolojik liderlik davranışlarını gerçekleştirdikleri sonucuna ulaşmışlardır.
Sincar ve Aslan (2011), ilköğretim okul yöneticilerinin teknoloji liderliği rollerine ilişkin öğretmen algılarını belirlemeye yönelik yaptıkları araştırmada, okul yöneticilerinin teknoloji liderliği rollerini yeterli düzeyde sergiledikleri sonucuna ulaşmıştır.
Baş (2012), okul yöneticilerinin teknoloji liderliği rolleri ile okul iklimi arasındaki ilişkiyi öğretmen görüşlerine göre incelediği araştırmasında, okul yöneticilerinin teknoloji liderliği rollerini büyük oranda gerçekleştirdikleri sonucuna ulaşmıştır. Teknoloji liderliği rollerinin eğitim durumu, mesleki kıdem, okuldaki kıdem değişkenlerine göre anlamlı bir fark oluşturduğu, cinsiyet ve görev değişkenlerine göre ise anlamlı bir fark oluşturmadığı sonucuna ulaşmıştır.
Bülbül ve Çuhadar (2012) tarafından yapılan araştırma, okul yöneticilerinin teknoloji liderliği öz-yeterlik algıları ile teknolojiye yönelik kabulleri arasındaki ilişkiyi ortaya koymayı amaçlamaktadır. Araştırma sonucunda, okul yöneticilerinin teknoloji liderliği konusunda kendilerini genel olarak yüksek düzeyde yeterli gördükleri belirlenmiştir. Okul yöneticileri kendilerini teknoloji liderliği konusunda en çok “vizyoner liderlik” boyutunda yeterli görmektedirler. Araştırmada, Teknoloji Liderliği Öz-yeterlik algıları cinsiyet ve eğitim kademesine göre anlamlı bir fark oluşturmazken, hizmet-içi eğitim alma durumuna göre oluşan farkın anlamlı olduğu belirlenmiştir. Araştırma bulgularına göre, teknoloji liderliği öz-yeterlik algıları ile bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanımına yönelik kabulleri arasında algılanan fayda ve kullanım kolaylığı değişkenleri temelinde anlamlı pozitif bir ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Sezer ve Deryakulu (2012), okul yöneticilerinin teknoloji liderliği yeterliklerini belirlemeye yönelik yapmış oldukları araştırmada ise eğitim durumu değişkeni açısından anlamlı bir fark bulamazken, mesleki kıdem durumuna göre anlamlı farklılıklar tespit etmişlerdir.
Okul yöneticilerinin teknolojik liderlik öz-yeterliliklerini belirlemeye yönelik Görgülü, Küçükali ve Ada (2013)’nın yapmış oldukları araştırmada, okul yöneticilerinin teknolojik liderlik öz-yeterliliklerinin yüksek düzeyde olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmada okul müdürlerinin kendilerini, müdür yardımcılarına göre daha yeterli buldukları ve cinsiyet, görev yapılan okul türü,
mesleki kıdem durumlarına göre yöneticilerin teknoloji liderliği öz-yeterlilik algılarının farklılaşmadığı saptanmıştır.
Hayytov (2013), eğitim yöneticilerinin teknoloji liderliği yeterlik algıları ile öğretmenlerin teknolojiye yönelik tutumları arasındaki ilişkiyi incelediği araştırmasında, yöneticilerin önemli oranda teknoloji liderliği yeterliklerine sahip olduğu sonucuna ulaşmıştır. Okul yöneticilerinin teknoloji liderliği yeterlik algıları görev yapılan okul türü, cinsiyet, yaş, eğitim durumu, bilişim teknolojileri ile ilgili hizmet-içi eğitim alma durumu değişkenlerine göre anlamlı bir fark oluşturmazken, unvan değişkenine göre anlamlı bir fark oluşturmaktadır. Okul müdürlerinin, müdür yardımcılarına göre teknoloji liderliği yeterlik algı düzeylerinin daha yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Öztaş (2013), okul yöneticilerinin teknoloji liderliği rollerine ilişkin öğretmen görüşleri doğrultusunda belirlemeyi amaçladığı araştırmasında, okul yöneticilerinin teknoloji liderliği rollerini kısmen gerçekleştirdikleri sonucuna ulaşmıştır.
1.6.1.2. Yenilik Yönetimine İlişkin Yapılan Araştırmalar
Töremen (2002) “Eğitim Örgütlerinde Değişimin Engel ve Nedenleri” adlı araştırmasında örgütlerdeki değişimin nedenleri konusunda en önemli sebebin teknolojik değişiklikler olduğu sonucuna ulaşmıştır.
Gökçe (2004), “Okulda Değişmenin Yönetimi” adlı çalışmasında, değişme yönetimi konusunda yeterli olan okul müdürlerinin değişme sürecini daha iyi yönetebileceği ve bu yönetim şeklinin öğretmenler tarafından kabul göreceği sonucuna ulaşmıştır. Bu bağlamda okul müdürlerinin değişme yönetimi yeterliklerinin kazandırılması yönünde çaba gösterilmesi gerektiği vurgulanmıştır.
Yanardağ ve Süslü (2007), “Teknolojik Yeniliklerin Araçları: Türkiye Üzerine Bir İnceleme” adlı çalışmasında, teknolojik yenilikleri etkileyen etmenleri inceleyerek, hangilerinin teknolojik yenilikleri hızlandırdıklarını bulmayı amaçlamışlardır. Araştırma sonucunda dışa açıklığın teknolojik yenilikleri en çok artıran etmen olduğu, dışa açıklıkta yaşanan %1’lik artışın, teknolojik yeniliğin %60’ına açıklama getirebildiği sonucuna ulaşmışlardır.
Usluel ve Mazman (2010), “Eğitimde Yeniliklerin Yayılımı, Kabulü ve Benimsenmesi Sürecinde Yer Alan Öğeler: Bir İçerik Analizi Çalışması” adlı çalışmalarında, yeniliklerin yayılımı, kabulü ve benimsenmesine ait kuram ve modeller çerçevesinde, yenilik sürecine etki eden öğeleri belirlemeyi amaçlamışlardır. Çalışma sonucunda kuramsal çerçevede Teknoloji Kabul Modeli’nin temel alındığı, en çok incelenen yeniliklerin ise, web/internet tabanlı öğrenme ortamları ve bilgi-iletişim teknolojileri (BİT) olduğu sonucuna ulaşmışlardır.
Top (2011), ilköğretim okulu yöneticilerinin yeniliğe karşı tutumlarını belirlenmeyi amaçladığı çalışmasında, cinsiyet, yaş ve kıdemin okul yöneticilerinin yeniliğe karşı tutumlarına doğrudan etkisi olmadığı sonucuna ulaşmıştır. Bunun yanında, mevki ve eğitim düzeyi değişkenine göre anlamlı fark gösterdiği tespit edilmiştir.
Ağaoğlu, Altınkurt, Yılmaz ve Karaköse (2012), okul yöneticilerinin yeterliklerine ilişkin yaptıkları araştırmada, okul yöneticileri kendilerini genel olarak öğretmenlerin okul yöneticilerini algıladığından daha yeterli algılamakta olduklarını saptamışlardır. Okul yöneticilerinin görüşleri okul türüne, hizmet-içi eğitim alma ve yöneticilikle ilgili eğitim alma durumuna göre farklılaşmamakta, kıdeme göre ise farklılaşmaktadır.
Bülbül (2012a), “Okullarda Yenilik Yönetimi Ölçeği’nin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması’’ adlı çalışmasında, okul yöneticilerinin yenilik yönetimine ilişkin yeterlik inançlarını belirlemeye yönelik geçerli ve güvenilir bir
ölçme aracı geliştirmeyi amaçlamaktadır. Ölçeğin, okul yöneticilerinin yenilik yönetimine ilişkin yeterlik inançlarının belirlenmesine yönelik araştırmalarda kullanılabileceği ifade edilmektedir.
Bülbül (2012b) tarafından yapılan “Okul Yöneticilerinin Yenilik Yönetimine İlişkin Yeterlik İnançları” adlı çalışmada okul yöneticilerinin yenilik yönetimi yeterlik inançlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, okul yöneticilerinin yenilik yönetimi yeterliklerine ilişkin puanlarının yüksek düzeyde olduğu saptanmıştır. Okul yöneticilerinin yenilik yönetimi sürecinde kendilerini yeterli gördükleri sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmada okul yöneticilerinin cinsiyet ve eğitim kademesine göre anlamlı fark bulunmazken, kıdeme göre anlamlı fark olduğu tespit edilmiştir.
Göl (2012), öğretmen algılarına göre okul yöneticilerinin yenilik yönetimi yeterliklerini belirlemeyi amaçladığı çalışmasında, Bülbül (2012a) tarafından geliştirilen “Okullarda Yenilik Yönetimi Ölçeği”’nin öğretmen formunu kullanmıştır. Araştırmada, yöneticilerin yenilik yönetimi yeterliklerine ilişkin öğretmen görüşleri yaşlarına ve mesleki kıdem durumlarına göre anlamlı olarak fark gösterirken, cinsiyet ve branş değişkenine göre farklılaşmamaktadır.
Bayrakcı ve Eraslan (2014), öğretmen görüşlerine dayanarak ortaöğretim okul yöneticilerinin inovasyon yeterliliklerinin inceledikleri çalışmalarında, okul yöneticilerinin, değişim ihtiyacını belirleme, değişim sürecini uygulama ve değerlendirme boyutlarında çok yeterli, İletişim ve liderlik boyutunda yeterli oldukları sonucuna ulaşmışlardır.
Ömür (2014), lise yöneticilerinin yenilik yönetimi becerileri örgütsel öğrenme mekanizmalarına yönelik çalışmasında, okul yöneticilerinin yenilik yönetimi becerilerine ilişkin öğretmen algılarının orta düzeyde olduğu sonucuna ulaşmıştır. Araştırmada, cinsiyet, yaş, kıdem, öğrenim seviyesi, medeni hal ve mevcut okullarındaki çalışma sürelerine göre anlamlı farklılık gözlemlenmezken, branş, okul
türü, öğrenci sayısı, öğretmen sayısı ve yönetici sayısı değişkenlerine göre ise farklılaştığı tespit edilmiştir.
1.6.2. Uluslararası Yapılan Araştırmalar
1.6.2.1. Teknoloji Liderliğine İlişkin Yapılan Araştırmalar
Inkster (1998), “İlköğretim Okulu Müdürlerinde Teknoloji Liderliği: Karşılaştırmalı Bir Durum Çalışması” adlı araştırmasında, okul müdürlerinin teknoloji programının merkezinde yer alan, teknolojik motivasyon sağlayan, teknolojik kararlarda paylaşımcı bir karar alma süreci oluşturan, teknoloji becerisine sahip, teknoloji konusunda yaşam boyu öğrenmeyi kendisine ilke edinmiş, teknolojiyle ilgili olarak bir lider, yönetici, politikacı, model, öğretmen, yardımcı ve cesaretlendirici bir takım roller üstlenebilen kişiler olması gerektiği vurgulanmıştır (Akt: Sincar, 2009).
Parks, Sun ve Collins (2002) yaptıkları “ Alabama Renaissance Technology Academy (ARTA) for School Leaders Survey Report” adlı araştırmada, okul yöneticilerinin okullarında ve okul bölgelerindeki teknoloji liderliğini sağlamadaki mevcut yetenekleri hakkında net bir bakış açısı sağlamayı hedeflemektedir. Araştırma sonuçları, okul yöneticilerinin aldıkları 10 aylık eğitim sonunda okullarında ve okul bölgelerinde teknolojik liderlik sağlama yeteneklerini arttırdığını ortaya koymaktadır.
Calhoun (2004) “Superintendent Change Leadership Strategies Associated With Successful Technology Integration in Public School Districts” adlı çalışmasında, okul yöneticilerinin bir vizyona sahip olduklarını, makul risk almayı teşvik eden bir kültür oluşturulması konusunda başkalarını desteklediklerini ve ilham verdiklerini, teknolojik motivasyon kaynağı olduklarını, teknolojiyi örgütlerine entegre ettiklerini belirtmiştir.
Anderson ve Dexter (2005) “School Technology Leadership: An Empirical Investigation of Prevalence and Effect” adlı çalışmalarında, teknoloji ile ilgili çeşitli programların başarısında hangi teknoloji liderliği özelliklerinin ne tür bir fark yarattığını göstermeyi amaçlamışlardır. Araştırma bulguları, teknolojik alt yapının önemli olduğunu ancak teknolojinin okulda etkin kullanımı için teknoloji liderliğinin daha gerekli olduğunu doğrulamaktadır.
Kozloski (2006), “Principal Leadership for Technology Integration: A Study of Principal Technology Leadersip” adlı çalışmasında, okullardaki müdürlerin sadece yönetici değil aynı zamanda lider olmalarına vurgu yapmakta, okul yöneticilerinin teknoloji liderliği rollerinin teknolojinin eğitime entegrasyonunda önemine dikkat çekmektedir.
1.6.2.2. Yenilik Yönetimine İlişkin Yapılan Araştırmalar
Rogers (1995), “Yeniliklerin Yayılması” modeli ile toplumda yeniliklerin kabul sürecini açıklamış ve yeniliğin, yararının büyüklüğünden ziyade kişinin bu yararı algılama biçiminin yeniliğin kabulünde etkisi olduğunu ileri sürmüştür.
Watt (2002) “How Innovation Occurs in High Schools With in the Network of Innovative Schools” adlı çalışmasında yenilikçi okulların temel özelliklerini tanımlayarak okullardaki yenilikçilik yapısını ortaya koymuş ve yeniliğin nasıl gerçekleştiğine açıklama getirmiştir. Yeniliğin dört bileşenini insanlar-insan kaynağı kapasitesi, liderlik, kültürler ve iklimler, yapılar ve süreçler olarak belirtmiş, bunların arasında en önemli bileşenin insanlar- insan kaynağı kapasitesi olduğunu vurgulamıştır.
BÖLÜM II
İLGİLİ ALANYAZIN
Bu bölümde araştırmanın konusu olan teknoloji liderliği ve yenilik yönetimi ile ilgili alan yazın taranarak elde edilen bilgilere yer verilmiştir.
2.1 Teknoloji Liderliği
Liderlik, insanları belirli amaçları gerçekleştirmek için bir araya toplamayı ve harekete geçirmeyi sağlayan bir yetenektir (Eraslan, 2004). Berberoğlu (2004) liderliği, gerçekleşmesi istenen amaçlar için diğerlerini etkileme süreci olarak ifade etmiştir. Liderler, yenilikleri, ekonomik, sosyal katma değere dönüştürecek sürecin girişimci ruha sahip öncüleridirler (Uzkurt, 2013). Lider, değişimi başlatan ve yeni bir yapılanmada anahtar rol oynayan (Turan, 2006), başkalarını etkileme gücü olan, hedefler ve görevler belirleyerek yol gösteren rehber kişidir (Eraslan, 2004). Hayttov’a (2013) göre “Lider, sevk ve idare ettiği topluluğun mevcut personelinin kendilerini yönetme yetkisi verdiği kişidir. Bu anlamda lider, liderlik özelliğini yönettiği topluluktaki kişilerden alır.”
Yöneticiler, belirlenen hedeflere varmak için çaba gösteren bu uğurda örgüt üyelerinin tutum ve eylemlerini yönlendiren, karar alan, kaynakları doğru yöneten kimselerdir (Özkalp, 2013). Yöneticiler ve liderler, belirli amaçlara ulaşmak için başkalarını yönetme ve yönlendirme sorumluluğunu üstlenmeleri yönünden benzer özelliklere sahip olsalar da, bu amaçlara ulaşmak için kullandıkları araçlar açısından farklılıklar gösterirler. Yöneticiler sahip oldukları yetkiyi kullanırken, liderler ise gücünü kullanırlar. Güç bir yetenektir ve diğerlerini amaca yönlendirir. Taşıdığı
özellikler açısından o yeteneğe sahip olan lider, güç unsurunu kitleleri amaca yönlendirmek için bir araç olarak kullanır (Berberoğlu, 2004).
Geçmişe bakıldığında Atatürk, Martin Luther King ve Mahamata Gandhi gibi kişiler karizmatik güce sahip liderler olarak karşımıza çıkmaktadır. Okul yöneticileri bu güçlerden yetkiye dayalı olan yasa gücünü, astlarının yeteneklerini değerlendirdiği ödül gücünü ve astlarını kontrol ettiği zorlayıcı gücünü bünyesinde bulundurmakta, bunun yanında uzmanlık gücünü de kullanabilmektedir. Ancak liderlik açısından önemli olan karizmatik gücün her okul yöneticisi tarafından kullanılması mümkün değildir. Bu durum her okul yöneticisinin aynı zamanda karizmatik bir lider olamayacağının kanıtıdır (Çelik, 2013).
Farklı bir sınıflamada, birer lider olarak okul yöneticileri şu güçlere sahip olmalıdırlar; teknik güç, insani güç, eğitsel güç, sembolik güç ve kültürel güç (Sergiovanni, 1984; Akt. Şişman, 2004). Teknik güç, okulda yönetim ile ilgili süreçleri ifade etmektedir. İnsani güç, örgüt içi iletişim ve ilişkileri kapsamakta, destek olma, motive etme, katılımlı karar verme, cesaretlendirme, moral yükseltme gibi konuları içermektedir. Burada temel amaç, örgütteki bireylerin mutluluğuna katkıda bulunmaktır. Eğitsel güç, eğitim, öğretim, öğrenme süreçleri ile ilgili liderlik rollerini içermektedir. Sembolik ve kültürel güç, genel anlamıyla model olmayı ifade etmektedir. Bu güce sahip olan liderler bireyleri etkilemede sembol kullanımına ağırlık verirler ve insan bilinci, anlamların üretilmesi konuları üzerine yoğunlaşırlar.
Teknoloji, belirli amaçlara ulaşmak ve sorunları çözmek için, gözleme dayanan kanıtlanmış bilgilerin uygulanmasıdır (Demirel, 2003). Eğitim liderlerinin, teknolojik gelişmeleri takip ederek, eğitim kurumlarının başarıya ulaşmasında ve geleceğin eğitim sisteminin oluşturulmasındaki payı çok büyüktür (Hayytov, 2013). Eğitim örgütlerini hızla ilerleyen teknoloji dünyasıyla bütünleştirmek için, teknoloji iyi sentezleyebilen kadrolara ve kadroları en iyi şekilde yönlendirebilecek teknolojik liderlere olan ihtiyaç her geçen gün kendini daha çok hissettirmektedir (Banoğlu, 2011).
İçinde yaşadığımız çağın özellikleri dikkate alındığında, eğitim liderlerinin, eğitimi zenginleştirmek ve desteklemek için, geleneksel yöneticilik anlayışından sıyrılmış, teknoloji kullanımına önem veren (Can, 2003), bilgi ve teknolojide yaşanan değişimlerin okulla bütünleştirilmesinde temel rolü oynayacak kişiler olması gerekmektedir (Turan, 2006). Öğretmenlerin bilimsel ve teknolojik gelişmelere karşı açık olmaları, teknolojiden yararlanmaları ve öğrencilerini de yararlandırmaları konusunda liderlik yapacak olan okul yöneticileridir (Can, 2008). Bilgi ve iletişim teknolojilerinin okula transferi, öğretmenlerin bu konuda gerekli eğitiminin sağlanması, okul yönetiminde ve sınıfta teknolojinin etkin kullanımının sağlanması okul yöneticilerinin görevlerinden bazılarıdır (Turan, 2002).
Günümüzde bilgi teknolojilerinde yaşanan değişmeler dikkate alındığında, özellikle bilgi teknolojilerinin eğitim ve öğretimle bütünleştirilmesinde temel rolü üstlenecek kişiler olan eğitim liderlerinin, bilgi teknolojileri konusunda liderlik yapabilecek bir takım yeni liderlik becerilerine sahip olması gerekmektedir (Turan, 2006).
2.1.1. Teknoloji Liderliği Stratejileri
Dünyada yaşanan hızlı değişimlere paralel olarak okul yöneticilerinin rolleri de değişim göstermektedir. Bu değişimin bir sonucu olarak yöneticilerin teknolojik liderlik rolünü üstlenmeleri kaçınılmaz olmuştur. Yöneticilerin teknoloji liderliği rollerini başarıyla sürdürebilmeleri için, teknolojik açıdan bilen, anlayan, kullanan ve benimseyen kişiler olmalarıyla mümkündür (Akbaba-Altun, 2002).
Thomas (1999) okul yöneticileri açısından okulda teknoloji kullanımıyla ilgili şunlara dikkat çekmektedir. Okul yöneticileri;
Mevcut ve gelişen teknoloji için uzun vadeli planlama özelliklerini ve elemanlarını anlamalı,
Teknoloji konusunda analiz ve yorum yapma, öneri sunma becerilerini göstermeli,
Teknolojinin eğitimde ve okulda kullanımına ilişkin vizyona sahip olmalı, Okul personeli, aileler ve toplumla iletişim kurmada teknolojiyi
kullanmalı,
Karar verme ve diğer yönetim işlerinde verileri toplamak ve analiz etmek için teknolojiyi kullanmalı,
Öğretme-öğrenme sürecinin bütün aşamalarında etkin şekilde kullanılacak güncel ve mevcut teknolojileri tanımalı,
Teknoloji lisansıyla ilgili yasal ve etik sorunların farkında olmalı, Yönetim sürecinde ve okuldaki program ya da etkinliklerin
duyurulmasında iletişim aracı olarak teknolojiyi kullanmalıdır. (Akt: Eren-Şişman, 2010).
Teknoloji lideri, teknolojiyi kullanan ve çalışanların gücünü harekete geçirerek onlara teknolojiyi kullandıran kişidir (Can, 2003). Bilginin üretimi için, bilgiyi teknolojiye dönüştürecek ve kullanacak bireylere ihtiyaç vardır. Bilgi ve teknolojinin hem üreticisi hem de tüketicisi konumunda olan eğitim kurumlarında, yöneticiler, bilgi ve teknolojinin üretimini, kullanımını sağlayacak en önemli öğelerin başında gelmektedir. Bu açıdan okul yöneticilerinin, eğitim teknolojilerinin sağlanmasında ve kullanılmasındaki göstermiş oldukları teknoloji liderliği becerileri oldukça önemlidir (Eren-Şişman, 2010).
Okul yöneticilerinin sahip olması beklenen beceriler şöyle sıralanabilir (Kearsley, 1995):
Bilgisayarla ilgili temel terim ve kavramları açıklayabilme, Donanım ve yazılım bileşenlerini tanıyabilme,
Donanım ve yazılım seçiminde ve değerlendirilmesinde rol oynayan faktörleri anlayabilme,
Teknoloji temini için olanak bulabilme,
Eğitim teknolojileri ile ilgili kullanım önceliklerini ve alanlarını belirleme.
2.1.1.1. Okul Yöneticileri için Teknoloji Liderliği Standartları,
NETS-A
Parks, Sun ve Collins (2002), okul yöneticilerinin sahip olması gereken teknoloji liderliği niteliklerini, teknolojik bir vizyona sahip olma, teknoloji konusunda personeli geliştirecek etkinlikleri destekleme, personeli teknoloji kullanımı konusunda isteklendirme, teknolojik alt yapıyı sağlama ve teknoloji kullanma teknik bilgisi olarak sıralamışlardır.
Teknoloji liderinin rol ve sorumluluklarını belirlemeyi ve standartlaştırmayı amaçlayan en kapsamlı çalışmalardan biri, merkezi Amerika Birleşik Devletleri’nde bulunan ISTE (International Society for Technology in Education-Eğitimde Uluslararası Teknoloji Topluluğu)’ye aittir. ISTE, NETS-A’yı (National Educational Technology Standards for Administrators) Yöneticiler için Ulusal Eğitim Teknolojileri Standartları olarak kabul etmiştir. NETS-A Standartları, yükseköğretim hariç tüm eğitim kademelerinde okul yöneticilerinin etkili bir teknoloji lideri olabilmeleri için sahip olmaları gereken bilgi ve becerileri tanımlamaktadır. ISTE, 2002 yılında yayınladığı NETS-A Standartlarını Liderlik ve Vizyon, Öğrenme ve Öğretme, Verimlilik ve Profesyonel Uygulama, Destek, Yönetim ve İşlemleri, Ölçme ve Değerlendirme, Sosyal, Yasal ve Etik Konular olarak altı başlık altında toplamıştır (ISTE, 2002).
NETS-A standartları ile okul yöneticilerinin, teknoloji kullanımında model olan, okulda teknolojinin etkin kullanımını sağlayan, teknolojik bir vizyon geliştirerek etkinlikler düzenleyen (Ury, 2003), okullarda teknolojik değişimi gerçekleştiren ve yöneten, verimi arttırmak için teknolojiyle çözümler üretebilen, okulların geleceğine
yönelik sağlam kararlar alabilen teknoloji liderleri olması beklenmektedir (ISTE, 2002).
Teknolojik programların başarısında liderlik özelliklerinin etkisini araştırarak, Anderson ve Dexter (2005)’ın sunmuş olduğu model, NETS-A ile paralellik göstermekte ve araştırma benzer sonuçlar vermektedir.
Şekil 1. Teknoloji Liderliği Modeli Kaynak: Anderson ve Dexter, 2005.
ISTE tarafından yeniden değerlendirilen Eğitim Liderleri Standartları, dijital çağ öğrenmesine rehberlik için bir çerçeve sunar. Bu standartlar, liderlerin öğretmenleri güçlendirmesi ve öğrencinin öğrenmesini mümkün kılması için gerekli olan bilgi ve davranışları hedefler. Odaklandığı konuların başında eşitlik, dijital vatandaşlık, öncü, ekip ve sistem oluşturma, sürekli gelişim ve profesyonel gelişim gelmektedir. Bunun yanında, teknoloji liderinde bulunması gereken özellikleri şu şekilde belirtmiştir (ISTE, 2019): Alt Yapı -Net Kullanımı -Teknoloji Bütünleşmesi -Öğrenci Araç Kullanımı Teknoloji Liderliği -Teknoloji Komitesi -Okul Teknoloji Bütçesi
-Bölge Desteği -Okul Müdürü e-posta -Okul Müdürü Günleri -Personel Gelişim Politikası
-Fonlar -Telif Hakkı Politikası
-Diğer Politikalar Teknoloji Çıktıları -Net E-posta ve Web Kullanımı -Teknoloji Entegrasyonu -Öğrenci Araç Kullanımı
1. Eşitlik ve Vatandaşlık Savunucusu: Liderler, eşitlik, katılım ve dijital vatandaşlık uygulamalarını artırmak için teknolojiyi kullanırlar. Eğitim liderleri;
Tüm öğrencilerin, öğrenme ihtiyaçlarını karşılamak için aktif olarak teknolojiyi kullanan yetenekli öğretmenlere sahip olmalarını sağlar.
Tüm öğrencilerin gerçek ve ilgi çekici öğrenme fırsatlarına katılması için gerekli teknolojiye ve bağlantıya erişimlerini sağlar.
Çevrimiçi kaynakları eleştirel bir şekilde değerlendirerek, dijital araçları kullanarak dijital vatandaşlığı modeller.
Teknolojinin güvenli, etik ve yasal kullanımı da dahil olmak üzere sorumlu davranışları geliştirmeyi sağlar.
2. Vizyoner Planlayıcı: Liderler, öğrenmeyi teknoloji ile bütünleştirmek için vizyon, stratejik plan ve değerlendirme döngüsü oluştururlar. Eğitim liderleri;
Öğrenci başarısını geliştirmeye yönelik, teknolojiyi kullanmak için ortak bir vizyon geliştirir ve eğitimin paydaşlarını bu vizyona dahil eder.
Teknolojik öğrenmeyi geliştirmek için stratejik bir plan oluşturarak ortak vizyon üzerine inşa etmeyi amaçlar.
Stratejik plandaki ilerlemeyi değerlendirmek, ders düzenlemeleri yapmak, etkiyi ölçmek ve teknolojiyi kullanmayı öğrenmeye yönelik etkili yaklaşımları değerlendirir.
Plana girdi toplar, başarıları kutlar ve sürekli katılımda bulunmak için paydaşlarla etkili iletişim kurar.
Diğer eğitim liderleriyle öğrenilen en iyi uygulamaları, zorlukları ve öğrenmenin teknolojiyle etkisini paylaşırlar.
3. Güçlendirici Lider: Liderler, öğretmenlerin ve öğrencilerin, öğretme ve öğrenmeyi zenginleştirmek için teknolojiyi yenilikçi yöntemlerle kullanma yetkisine sahip olduğu bir kültür yaratır. Eğitim liderleri;
Öğretmenleri profesyonel liderlik becerilerini geliştirme ve mesleki öğrenmeye devam etmeleri konusunda destekler.
ISTE standartlarını öğrenciler ve eğitimciler için uygulamaya koymak için eğitimcilerin güven ve yetkinliklerini geliştirir.
Dijital araçları araştırmak ve denemek için zaman ve mekan sağlayan bir yenilik ve işbirliği kültürüne ilham verir.
Bireysel öğrencilerin farklı öğrenme, kültürel ve sosyal-duygusal ihtiyaçlarını karşılayan öğrenmeyi ilerletmek için teknolojiyi kullanma konusunda eğitimcileri destekler.
Gerçek zamanlı olarak öğrenci ilerlemesinin kişiselleştirilmiş, eyleme geçirilebilir bir görünümünü sağlayan öğrenme değerlendirmeleri geliştirir.
4. Sistem Tasarımcısı: Liderler öğrenmeyi desteklemek için teknoloji kullanımını sürdürmek ve sürekli olarak geliştirmek için ekipler ve sistemler oluşturur. Eğitim liderleri;
Stratejik planın uygulanması için paydaşları işbirliği içinde, sağlam bir altyapı ve sistem kurmaya yöneltir.
Teknolojinin etkin kullanımını desteklemeye yönelik kaynakların gelecekteki talebi karşılamak için yeterli ve ölçeklenebilir olduğundan emin olur.
Öğrencilerin ve çalışanların etkili gizlilik ve veri yönetimi politikalarına uymalarını sağlayarak gizliliği ve güvenliği sağlar.
Stratejik vizyonu destekleyen ortaklıklar oluşturur, öğrenme önceliklerini sağlar ve operasyonları iyileştirir.
5. Bağlantılı Öğrenci: Liderler kendileri ve diğerleri için sürekli mesleki öğrenmeyi modellemekte ve desteklemektedir. Eğitim liderleri:
Gelişen teknolojiler, yenilikler ve ilerlemeler hakkında güncel kalmak için hedefler belirler.
Kişisel ve mesleki gelişimini destekleyen yansıtıcı uygulamalara düzenli olarak katılmak için teknolojiyi kullanır.
Değişime öncülük etmek ve yönlendirmek için gereken becerileri geliştirir, gelişmiş sistemler ve teknolojinin öğrenmeyi nasıl geliştirebileceği
konusunda sürekli bir gelişim anlayışı yaratır.
Standartlar incelendiğinde yöneticilerin, okul içinde ve dışındaki paydaşlarla işbirliği içinde olmaları, teknolojinin etkin kullanımına yönelik programlara katılmaları ve okuldaki paydaşlara da katılmaları konusunda destek vermeleri, başarılı teknoloji kullanımına yönelik araştırmalar yapmaları ve dijital kültür anlayışının örgüte yerleştirilmesinde etkin rol oynamaları beklenmektedir (Eren-Şişman, 2010).
2.1.1.2. Eğitim Örgütlerinde Teknoloji Liderliği ve Boyutları
Bilgi teknolojilerinde yaşanan gelişmelerle dünyada oluşan ağ sisteminin süreyi ve uzaklığı kısmen yok etmesi, küreselleşmenin giderek hızlanması ve çevrede yaşanan değişim süreci, örgütleri de önemli derecede değişmeye zorlamıştır (Naktiyok, 2006). Yaşanan hızlı teknolojik değişiklikler, örgüt içinde yer alan bireylerin sahip oldukları becerileri kısa sürede önemsiz hale getirirken, onların yeni yetenek, bilgi ve beceriler edinmelerini zorunlu kılmaktadır (Kırel, 2015). Bu bakımdan örgütte yer alan bireylerin yaşanan gelişmeleri takip ederek, teknik bilgi ve becerilerini geliştirmesi gerekmektedir.
Her alanda yaygınlaşan teknoloji kullanımından etkilenmeyen, değişmeden devamlılığını sürdürebilen bir alan kalmamıştır. Eğitim yaşanan gelişmelerden en çok etkilenen alanlardan biri olmuştur. Bu açıdan teknolojik gelişmelerin eğitim-öğretim süreciyle bütünleşmesi kaçınılmaz bir durumdur (Akkoyunlu ve Kurbanoğlu, 2003). Eğitim kuramları incelendiğinde, eğitim teknolojisi kavramını, var olan tüm kaynakları, belirli yöntemlerle profesyonelce kullanmayı, değerlendirmeyi gerektiren eğitimin özel hedeflerine ulaşma süreci olarak tanımlamak mümkündür (Demirel,
2003). Okullarda eğitim teknolojilerinin kullanımı konusunda başarıya götüren en önemli faktörlerden birinin okul yöneticileri olduğu söylenebilir.
Örgütteki liderlik faaliyetlerinin yönünü etkileyen örgüt kültürü, kendi idealleriyle uyumlu bir kültür oluşturmayı ve sürdürmeyi amaçlayan liderlik faaliyetlerinden de etkilenecektir (Varoğlu, 2015). Saban (2007)’a göre okul yöneticileri, teknolojik liderlik özelliklerini sergilerken, eğitim hedeflerine ulaşmak için kararlı davranmalı, ihtiyaç duyulan kaynakları tedarik edebilmeli ve teknik açıdan yardımcı olabilmelidir. Okul yöneticileri, teknolojiden eğitim amaçlı nasıl yararlanılacağını bilmeli ve okulda başarılı teknoloji kullanımına liderlik etmelidirler (Eren-Şişman, 2010).
2.1.1.3. MEB Yöneticilerinin Teknoloji Kullanımına İlişkin Görevleri
Teknoloji, yaygın olarak toplumun her alanında kullanılmakla birlikte, eğitim kurumlarında da yönetim ve öğretme-öğrenme süreçlerinin ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir. Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) tarafından eğitim kurumlarına giderek artan düzeyde yapılan teknolojik yatırımlar, okul, kayıt, personel, öğretmen, e-atama, e-sınav, e-burs, e-mezun vb. sistemlerin kurulması, okullarda teknolojinin kullanımını zorunlu kılmıştır. Bu süreçte, okul yönetiminden ilgili teknolojilerin sağlanmasına, etkin kullanımına liderlik etmesi diğer bir deyişle teknoloji lideri olmaları beklenmektedir. Ancak okul yönetiminin teknoloji liderliği rollerini nasıl gerçekleştirmeleri gerektiği bakanlıkça açıkça ifade edilmemiştir (Eren-Şişman, 2010).
Eğitim teknolojilerinin okullarda okul yönetimi, öğretmenler, öğrenciler ve okul personeli tarafından yaygın olarak kullanılmasını teşvik etmek amacıyla Bakanlık tarafından bazı genelgeler yayımlanmaktadır. Milli Eğitim Bakanlığı 2001 yılından yayımladığı 53 sayılı genelge de okul müdürlerinin görevlerini şöyle açıklamaktadır (MEB, 2009):
Bünyesinde BT sınıfları bulunan okul müdürleri, bu sınıflarla eğitim teknolojisi araçlarının amacına uygun, etkin, verimli, yaygın ve yoğun bir şekilde kullanılabilmesini; bilgi teknolojisi araçlarının sürekli işletimde kalmasını ve konuyla ilgili öğretmen eğitimlerinin okul bazında planlamasını sağlamak üzere gerekli her türlü tedbiri alacaklardır.
Temel Eğitim Programı kapsamında bulunan okullardaki yönetim amaçlı bilgisayarlardan, okulun yönetim işlerinin yürütülmesinde; öğretmen bilgisayarlarından, öğretmenlerin ders hazırlıklarında, internet erişimlerinde ve öğrenci işlerinde; öğrenci bilgisayarlarından ise eğitim öğretim amaçlı yararlanılacaktır. Söz konusu bilgisayarların amaçları dışında kullanılması önlenecek, bu araçların ilgililer tarafından kullanılmaları özendirilecektir. Temel Eğitim Programı kapsamındaki okullarda bulunan donanımların satın
alındığı firmalarla üç yıl süreli garanti anlaşmaları yapılmıştır. Cihazların arızalanması durumunda, öncelikle ücretsiz telefon hatları aracılığıyla ilgili servis merkezleri ile bağlantı kurularak, bu cihazların bir an önce hizmete alınması sağlanacaktır. Bu yolla sonuç elde edilememesi durumunda, ilgili firma bölge ofisi bilgilendirilecek, buna rağmen gerekli hizmet alınamaz ise, Bakanlığımıza yazılı bilgi verilecektir. Yetkili olmayan kişilerin, garanti süresi dolmayan cihazlara müdahale etmesine izin verilmeyecektir.
Eğitim öğretim faaliyetlerinde kullanılmak üzere, değişik zamanlarda okullarımıza eğitim öğretim materyalleri gönderilmektedir. Söz konusu materyallerden çevrede bulunan diğer okulların da yararlandırılması sağlanacak ve öğretmenlerin dersleri ile ilgili eğitim materyali (eğitim yazılımı, tepegöz saydamı, sunu, vb.) üretmesi özendirilecektir.
Telif hakları yasası gereğince, okullarda işletimde bulunan bilgisayarlar üzerinde kullanılan her türlü yazılımın, lisans hakkı satın alınmış orijinal yazılımlar olması gerekliliği vardır. Okullarda lisans hakkı olmayan her türlü korsan ve kopya yazılımın kullandırılmasından okulların yönetimleri sorumludur. Temel Eğitim Programı kapsamında firmalar tarafından okullara teslim edilen yazılımların teslim alınması aşamasında yazılımlara ait lisans belgeleri istenerek saklanacak bunlara ilişkin CD”lerin ve kullanıcı kitapçıklarının orijinal olmasına dikkat edilecektir.
Temel Eğitim Programı kapsamında alınan bilgi ve iletişim teknolojisi araçlarının yanı sıra tepegöz, televizyon, video gösterici araçlar ve internet bağlantılarının da eğitim ortamlarının zenginleştirilmesi için etkin bir biçimde kullanılması sağlanacaktır.
Bakanlığımız merkez teşkilatı ile İl Milli Eğitim Müdürlükleri arasındaki iletişimi hızlandırmak amacıyla oluşturulan İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Bütünleşik Yönetim Bilgi Sistemi (İLSİS) hizmete alınmıştır. Her türlü yazışma ve iletişimde İLSİS’ten yararlanılmasına çalışılacaktır. Elektronik posta kullanma alışkanlıklarının öğretmen ve öğrencilere kazandırılması, okul web sitelerinin kurulması ve geliştirilmesi özendirilerek desteklenecektir.
Yukarıda belirtilen ve Temel Eğitim Programı hedefleri arasında yer alan okulun, çevrenin Kültür ve Eğitim Merkezi haline getirilmesi hedefinde de işaret edildiği üzere; Bilgi Teknolojisi Sınıfları ve burada bulunan araçlardan çevre okullarda öğrenim gören örgün, yaygın ve açık öğretim öğrencileri ile her kesimden vatandaşın yararlandırılması için İl, İlçe, okul ve kurum yöneticileri her türlü önlemi alacaklardır.
Milli Eğitim Bakanlığı 2001 yılında yayımladığı 53 sayılı bu genelgede okul yöneticilerinin görevlerini açıkça belirtmiştir. Okul Yöneticilerinin bilgisayar laboratuvarlarına ilişkin görev talimatı şu şekilde sıralanmaktadır (MEB, 2009):
Bilgisayar laboratuvarlarının kullanımına ilişkin Milli Eğitim Bakanlığı'nca gönderilen talimatların yerine getirilmesini sağlar.
Bilgisayar laboratuvarlarının amacına uygun ve sağlıklı bir şekilde kullanılması için gerekli önlemleri alır ya da aldırır.
Bilgisayar eğitimi bilgisayar destekli eğitimin amacına uygun olarak gerçekleştirilmesi için gerekli zümre kararlarının alınmasını ve sağlıklı bir şekilde uygulanmasını sağlar ve takibini yapar.
Bilgisayar formatör öğretmenlerinin ve/veya bilgisayar öğretmenlerinin yazılım ve donanım konusunda kendisine getireceği sorunların çözümüne yardımcı olur.
Bilgisayar laboratuvarlarının kullanım planını hazırlattırır ve onaylar.
Bilgisayar laboratuvarlarının mesai saatleri içinde ve dışında açık tutulması için gerekli planlamayı yapar.
Bilgisayar uygulamaları ile ilgili yarışmalar düzenler, öğrencilerin çalışmalarının sergilenmesini sağlar.
Okulun kayıtlı öğrencilerine ve okul dışından bilgisayar öğrenmek isteyenlere bilgisayar kullanım kursu açılmasını sağlar.
Okuldaki öğretmenlerin bilgisayarla ilgili kurslara ve hizmet içi eğitim faaliyetlerine katılmalarını sağlar, ayrıca okulunda öğretmenlerin bilgisayar okuryazarı olabilmesi için hizmet içi eğitim kursları açılmasını sağlar.
Öğretmenlerin yazılım ve donanım konusunda karşılaştıkları sorunların çözümünde ilgili kişi veya kurumlarla işbirliği yapar.
Bakanlık bilgi teknolojilerinin kullanımına ilişkin gönderdiği genelgede okul müdürlerinin görevlerini şöyle açıklamıştır (MEB, 2007a):
“Bünyesinde bilişim teknolojisi sınıfları bulunan okul müdürlükleri ile Bakanlığımız taşra teşkilatı birim yönetimleri okul ve kurumlarındaki yöneticiler, öğretmenler, öğrenciler ve diğer personel ile çevre halkının bilişim teknolojisi sınıflarından ve bu sınıflarda yer alan bilişim teknolojisi araçlarından amacına uygun, etkin, verimli, yaygın ve yoğun bir şekilde yararlanmasını; bu araçların sürekli işler vaziyette kalmasını, ayrıca yöneticiler, öğretmenler, öğrenciler ve diğer personel ile vatandaşlar tarafından ihtiyaç duyulacak eğitimlerin planlı bir şekilde düzenlenmesini sağlamak amacıyla, gerekli her türlü tedbiri alacak, bu faaliyetleri yakından ve titizlikle izleyecektir.”
