C. Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 1999, 3 (2)
GELECEK YÜZYILDA HEMŞİRELİKTE LİSANS EĞİTİMİNİN
VİZYONU *
Profesyonel Hemşirelik Hizmetleri İçin Hemşirelikte Lisans Eğitiminin Temel Unsurları
A vision of baccalaureate and graduate nursing education: The next decade
Çeviri Düzenleme
Çevirenler : Prof. Dr. Meliha ATALAY **
Yrd. Doç. Dr. Hatice TEL **
* American Association of Colleges of Nursing (1998). Essentials of Baccalaureate Education For
Professional Nursing Practice.
American Association of Colleges of Nursing (1998). A Vision of Baccalaureate and Graduate Nursing Education : The Next Decade. (htm at www.aacn.nehe.edu)
Çalışmanın Özeti
1986 yılında ‘Amerikan, Hemşirelikte Yüksek Öğrenim Kurumları Birliği’ (American Association of Colleges of Nursing - AACN) üyeleri ‘Profesyonel Hemşirelik İçin Hemşirelik-te Yüksek Öğrenim ve ÜniversiHemşirelik-te Eğitiminin E-sasları ‘ adı altında bir eğitim dokümanı hazırla-dılar. Bu doküman lisans eğitimi gören bir hem-şire için temel ve vazgeçilmez olan;
- bilgi,
- profesyonel değerler ve
- mesleki davranışları tanımlıyordu. Anılan döküman, hemşirelik müfredatı ge-liştirme, tanımlama ve revize etme amacıyla lisans eğitiminin temel çatısı olarak binlerce hemşire eğitici tarafından kullanılmıştır. Ancak gelişen ve değişen sağlık sistemleri karşısında, aynı doküman, 1995 yılında günümüz ve gelece-ğin gereksinimleri dikkate alınarak yeniden ha-zırlanmıştır. Dokümanın yeniden ele alınışında önce kültürel/etnik gruplar, etik, genetik, gerontoloji, enfeksiyon hastalıkları, yasa- yönet-melik, sağlık bakım finansmanı, entegre sağlık bakım hizmeti, liberal eğitim, çevre sağlığı konu-larında uzman 20 hemşire bir araya gelmişler ve kendi görüşleri açısından gelecekteki sağlık sis-temi içinde profesyonel hemşirenin rolünü ve bu
rolleri yerine getirmede yeterliliklerin neler ol-ması gerektiğini tartışmışlardır. Ardından küçük gruplarla bir seri toplantılar yapılmış ve bu top-lantılar sonunda da gelecekteki profesyonel hemşirenin; - rolleri, - temel yeterlilikleri - temel bilgi, - temel uygulamalar, - profesyonel değerler,
- eğitim metodolojisi ve stratejileri üzeri-ne görüş birliğiüzeri-ne varmışlardır. İkinci aşamadaki program geliştirme sürecine hemşire eğitici, klinisyen, yönetici, araş-tırmacı olan toplam 770 uzman hemşire katılmıştır. 1995 yılında yeniden hazır-lanan doküman 1998 yılında yayınlan-mıştır.
Sağlık Sisteminin Değişmesindeki Etkiler – Etkileyiciler
Son yüzyılımızda sağlık hizmetlerinin su-numu önemli ölçüde değişmiştir. Değişen ve gelişen sağlık sistemi, insanın temel sağlık ge-reksinimlerini, dolayısıyla hemşirelik eğitimini de etkilemektedir. Bu değişimleri;
- Dünya nüfusunun çok hızlı artması ve sağlık hizmetine olan talebi de arttırma-sı,
- Yaşam süresinin uzaması ve kronik has-talıkların artması,
- Hastanın hastanede yatış süresinin ol-dukça kısalmış olması,
- Buna karşın refakatçi eşliğinde evde ba-kım hizmetlerinin artması,
- Sağlık bakım hizmetinde maliyetin azal-tılması eğilimi,
- Bilimsel gelişmelerin özellikle - hastalıkların önlenmesi ( genetik ) - tanılama yöntemlerinin gelişmesi, - tedavi yöntemlerinin değişmesi
üzerin-deki değişimler olarak sayabiliriz. Yu-karıda verilen değişimlere ek olarak, - Teknolojik gelişmeler, hastalıkların
ön-lenmesi, ortaya çıkarılması, bilgi yöne-timi ve klinik olgularla ilgili karar ver-mede çok boyutlu etkiler yapmaktadır. - Dünya nüfusunun yaşlılık, genetik olgu,
kültür, etnik yapılar, din, yaşam biçimi açısından çeşitlenmesi sağlığı çok bo-yutlu etkilemektedir.
- Toplum hizmette kalite, ekonomik ola-rak karşılanabilirlik, güvenirlik ve mali-yet etkin hizmet istemeye başlamıştır. - Gittikçe artan küreselleşme
(globalleş-me) ile değişen sağlık sistemlerinden bi-reyler de etkilenmektedir.
Bu değişimler, hemşirelik eğitimini de şüp-hesiz etkilemekte ve bizi geleceğin hemşirelerini yetiştirmede daha büyük sorumluluklarla karşı karşıya getirmektedir. Hemşirelerin daha kap-samlı bilgi edinmeleri, bakım deneyimlerini zen-ginleştirmeleri, teknolojiyi kullanabilmeleri ve hemşirelik amaçlarını değerlendirerek hastaya bu karmaşık sistem içinde destek olmaları kaçınıl-mazdır.
Profesyonel Hemşirelik Eğitiminin Boyutları
Disiplin ve Rol:
Gelişmiş üniversitelerde ve okullarda her akademik disiplin, bilimsel bilgi yüküne temelle-nir. Bu disiplinler bilgileri kendine özgü (unique) ve ayrıcalıklı olarak kullanırlar. Bu yaklaşım eğitimde her disiplinin kendi içinde ve disiplinler arası fiziksel, sosyal, davranışsal ve etik prob-lemlerini düşünme ve tartışma olanağı sağlar.
Hemşirelik disiplini de hemşirelik bilgi, teo-ri, kuram ve araştırmaları üzerine temellenen hemşirelik uygulamalarıdır. Diğer disiplinlerden ve alanlardan da geniş boyutlu olarak etkilenir, bilgi alır, bu bilgiler hemşirelik alanına uygun şekilde uyarlanarak kullanılır.
Hemşirelik rolleri ise 3 başlıkta ele alınmak-tadır.
1. Hemşirelerin bakım verici rolü;
Hemşireler bakımın üreticisidirler. Aynı zamanda da hastanın savunucusu ve (partnership) birlikte olanıdırlar. Hasta savunuculuğu profesyonel hemşirenin kalite göstergesidir. Hemşirelik eğiti-minde önemle vurgulanması gerekir. Hasta savunuculuğu;
- hastanın gizliliğinin korunmasını, - hasta öğretimini,
- hastayı anlamayı, - insana duyarlılığı ve
- insan kaynaklarını ekonomik kullanma-yı içerir. Kendimizi bakım veren kişi o-larak bu değerler sistemi açısından iyi ve doğru olarak değerlendirmeliyiz.
2. Hemşireler bakımın belirleyicisi,
biçimlendiricisidirler; Aynı zamanda
bakımın yönlendiricisi ve koordinatörü-dürler.
3. Hemşireler birer profesyonel meslek
üyesidirler; Bu rol bizim mesleki
kimli-ğimizin belirleyicisi olarak işlev görür. Bir mesleğin üyesi olma, bizleri onore eden bir roldür. Çünkü hemşireye
dele-gasyon yani temsil etme ayrıcalığı sağlar ve bizi yüceltir.
Bu anılan rolleri tam olarak yerine getire-bilmesi için hemşirelerin,
- Doğru bilgi, teori ve araştırmaya dayalı uygulamamalar yapma,
- Uygulama için sorumluluk alma ve gü-venilir olma,
- Hasta ve diğer sağlık ekip üyeleri ile birlikte olma (partnership) , işbirliği ya-pabilme,
- Disiplinler içi ve disiplinler arası çalış-malarda liderlik etme,
- İletişim, birlikte çalışma ve anlaşma, uyum sağlama,
- Farklı gruplarla çalışma yapabilme, - Sağlık verilerini değerlendirme,
kulla-nabilme
- Hastaya öğretim yapma,
- Sağlık hizmeti sunumu içinde hastanın savunuculuğunu yapma,
- Hasta bakımı hizmetlerine katılma ve denetimde bulunma,
- Fiziksel, mali ve insan kaynaklarını ko-ruma,
- Hemşirelik hizmet sonuçlarını değer-lendirme,
- Araştırmalara katılma ve sonuçlarını kullanma,
- Hemşireliğin kariyerine –bilgi birikimi-ne katkı verme- yaşam boyu öğrenme, - Politika ve yasal süreçlere katılma, - Sağlık bakım sisteminin
biçimlenme-sinde/ belirlenmesinde rol alma işlevle-rini yerine getirebilmesi beklenmekte-dir.
Profesyonel Hemşirelik Eğitimi
Profesyonel hemşirelik eğitimi, hemşire-leri çok yönlü rollere hazırlamak için bazı temel kompenentleri /unsurları içermektedir.
Liberal / Özgür ve Çok Yönlü Eğitim :
Öğrencilere çok boyutlu, çok farklı bakış a-çıları kazandıran eğitimdir. Hemşirelik dışı bilim dallarından edinilen bilgiler örneğin felsefe, sa-nat ( tiyatro, müzik, resim), sosyoloji, antropolo-ji, fizik, matematik gibi profesyonel hemşirenin
- gelişmesine, - kişisel yeterlilik, - mantıklı seçim yapma,
- düşüncelerini etkin ve rahat ifade etme yeteneklerinin gelişmesine katkı verir. Böylece de hemşireleri;
- eleştirel düşünme, - karar verme, - tanılama ve
- değerlendirme yapabilme konularında güçlendirir.
Hemşirelikle ilgili müfredat ve programlar değiştirilirken, eğitim mutlaka güçlü bir fiziksel, sosyal bilimler içeriği yanında insani değerlere dayalı zengin öğrenim deneyimlerini de içerme-lidir. Sağlık bakımındaki yenilik ve gelişme eği-limleri ekonomik, epidemiyolojik, genetik, gerontolojik, global bakış açısı, telekominikas-yonla ilgili öğrenmenin özellikle üzerinde du-rulmasını gerektirmektedir.
Liberal eğitim nasıl sağlanacak? Burada hemşirelik eğitimi veren okul yöneticilerine ve öğrencilerin kendilerine ait sorumluluklar vardır. Okul, öğrencinin bu dersleri alması için diğer fakülte ve okullarla işbirliği sağlar. Öğrenciler ise, bu derslere katılmada isteklilik ve kararlılık göstermelidir. Liberal eğitim profesyonel hemşi-rede aşağıdaki yeteneklerin oluşması ve gelişme-sini sağlamalıdır.
- Yüksek düzeyde problem çözme ve e-leştirel düşünme becerileri geliştirme ve bu becerileri kullanabilme,
- Kendini ve diğerlerini anlamak için dav-ranışsal, biyolojik ve doğal bilimlerin bir entegrasyonunu yapabilme,
- Nicel verileri yorumlama ve kullana-bilme,
- Hemşirelik girişimlerini geliştirmek, uygulamak ve değerlendirmek için te-mel olarak bilimsel süreci ve bilimsel bilgiyi kullanabilme,
- Sosyal ve mesleki problemleri analiz etmek için sosyal, politik, ekonomik, ta-rihi, bilgilere başvurma,
- Yazılı ve sözlü alanda etkin iletişim ku-rabilme,
- İnsan değerlerinin doğasını anlayabilme, - Yeni fikirlere ve deneyimlere karşın
ki-şisel standartlar geliştirme ve ifade ede-bilme,
- Mesleğin niteliğini takdir etmek ve an-layabilme.
Profesyonel Değerler
‘Değerler, insanı insan yapan ve davranışla-rımıza yansıyan idealler ve inançlardır’ diye tanımlanabilir. Profesyonel değerler uygulamala-rın kaynağıdır. Bu değerler hastalarla, meslekta-şımızla, diğer meslek mensupları ve toplumu-muzla etkileşimimizde rehberlik eder. Hemşire-likte lisans eğitimi profesyonel hemşirelerin mes-leki değerleri kavramasını ve bu değerlere temel-lenmiş davranışlar göstermesini sağlamalıdır. Profesyonel değerler;
Alturizm: Kendimizden başkasının gönenci
ve iyiliği ile ilgilenmektir. Profesyonel uygula-malarda alturizm, hemşirenin hastanın, diğer hemşirelerin ve diğer sağlık bakımı sunanların refahı ile ilgilenmesini kapsar. Alturizmle ilgili örnek profesyonel davranışlar;
- Farklı kültürleri, inançları ve bakış açı-larını anladığını gösterme,
- Hasta savunuculuğunu yapmak, özellik-le kolay incinebilir olan hastaların ko-runması,
- Hasta ve meslektaşları adına riskler ala-bilme,
- Diğer profesyonellere danışmanlık yapma olarak açıklanabilir.
Otonomi: Bireyin yaşamını yönetip
yönlen-dirmesinde olabildiğince kendisinin irade sahibi olmasıdır. Bu kavram meslek için de oldukça geçerli olup, hizmetin eğitimi, yönetimi, değer-lendirmesi için hemşirelerin irade kullanabilme-sidir. Hemşire, hastaların sağlık bakımı hakkında karar verirken hasta haklarına saygılı davranıyor-sa bu davranış otonomiyi yansıtır. Otonomiyle ilgili örnek profesyonel davranışlar ;
- Bakımı planlarken hastayla işbirliği i-çinde olma,
- Sağlık bakımı hakkında karar verirken hastanın ve ailenin hakkına saygı duy-ma,
- Hastanın bilgilendirilmiş seçim yapa-bilmesi için hastaya bilgi sunma başlık-larını içermektedir.
İnsana saygı: Bireylerin ve toplumun
do-ğuştan değerli ve kendilerine özgü olduklarına inanma ve başkalarının varlığını koşulsuz olarak kabul etme anlayışına dayanır. İnsana saygıyla ilgili örnek profesyonel davranışlar;
- Hasta mahremiyetini koruma, - Duyarlı bakım sağlama,
- Hastaların ve sağlık bakımı sunanların gizliliğini koruma,
- Bakımı hastanın bireysel gereksinimle-rine duyarlı olarak planlama ilkelerini içerir.
Bütünlük/ Integrity: Etik kurallara uygun
olarak hareket etmek ve uygulamanın standartla-rını kabul etmektir. Meslek içinde kabul gören etik çatıyı temel alan, doğru bakım sağlandığı zaman, profesyonel uygulamada da bütünlüğe ulaşılmaktadır. Bütünlükle ilgili örnek profesyo-nel davranışlar;
- Hastalara ve topluma doğru bilgi sağla-ma,
- Bakımı tam ve doğru olarak kaydetme, - Kendisi ve diğerleri tarafından yapılan
hataları düzeltme çabasında olma, - Kendi davranışlarının sorumluluğunu
Sosyal adalet : Üst düzeyli moral değerleri,
yasal ve insancıl ilkeleri içermektedir. 21. yüzyı-lın hemşireleri bakım sunarken tarafsızlık / hak-kaniyet, ayrım yapmama ilkelerini korumalıdır-lar. Lisans eğitimi öğrenciyi mesleğe hazırlarken bu değerleri öğretmeli ve kazandırmalıdır. Bu değerleri öğrenciye kazandırabilmemiz için eği-tim yöntemlerimizi değiştirmemiz gerekiyor.
Temel /Core Yetenek ve Yeterlilikler
Eleştirel Düşünme : Bu yetenek
hemşirele-rin bağımlı-bağımsız karar vermesini güçlendirir. Hizmet ve karşılaştığı durumlarla ilgili
- Analiz- sentez yapabilme,
- Neden –sonuç ilişkileri kurabilme, - Tümevarım tümdengelim mantığıyla
düşünme,
- Durumları yorumlama gibi entelektüel yetenekleri geliştirir. Öğrenci eğitimi bu olguyu desteklemelidir.
İletişim Kurabilme: Kişiler arası etkileşim
süreci olarak da tanımlanabilen iletişim, anlama, anlaşılma, dinleme ve değerlendirme olgusunu içeren önemli bir yetenektir.
Tanılama/Assessment : Hastayı çok yönlü
ve boyutlu olarak tanıma çaba ve yeteneğidir. Veri toplama, hastanın sağlık durumu hakkında veri toplama, bu verinin analiz ve sentez edilme-si, bulgular üzerine temellenen hemşirelik uygu-lamaları hakkında karar verilmesi ve hasta bakım sonuçlarının değerlendirilmesidir. (Bu konu he-pimizin gündeminde olan bir konudur).
Teknik Beceriler : Hemşirelik hizmetlerinin
yerine getirilmesinde el becerilerinin hasta bakım yöntemleri espirisi içinde ne kadar gerekli ve önemli olduğu tartışılmaz. Burada anılan teknik beceriler güncel teknoloji araçlarını da kullana-rak hastaya,
- Doğru - Uygun - Yeterli ve
- Örselemeyen doğru yöntemlerle bakım verilmesini öngörmektedir. Öğrenciler
öğretimleri sırasında şüphesiz her şeyi öğrenemezler. Hemşirelikte temel ders-lerin sorumlusu öğretim üyeleri, teknik becerileri öğrenmenin süreklilik gerek-tirdiğini kabul etmelidir. Çünkü hemşi-relik yüksek okullarında bu sorumluluk yalnızca Hemşirelik Esasları dersine a-itmiş gibi bir anlayış vardır. Teknik be-cerileri öğrenmek süreklilik gerektirir. Bu da görev içi sürekli eğitim program-ları ile sağlanır. Bu nedenle eğitimde okul ile uygulama alanı (hastane) işbir-liği öne çıkmaktadır. Klinik başhemşire-leri bu konuda eğitime katkı verme so-rumluluğunu taşımaktadırlar.(ÇN *)
Dersler ve Klinik Deneyimler Aşağıda Bazı Ör-nekleri Sunulan Bilgi ve Becerilerle Mezun Ol-mayı Sağlamalıdır;
- Enfeksiyon kontrol önlemlerinin alın-ması,
- Ostomi bakımının verilmesi ve hasta öğretimi,
- Hastaya uygun pozisyon verme ve ROM egzersizleri, hastanın taşınması, yürütülmesi, yardımcı araçların kulla-nılması gibi hastayı hareket ettirme tek-niklerinin kullanılması,
- Hasta bakımında uygun güvenlik tek-niklerinin ( çağrı sistemleri, kimlik tes-piti, radyasyon ve zararlı materyallerden korunması gibi) kullanılması,
- Kardiyo- pulmoner resüssitasyon (CPR) yapılması,
- Tüm yollarla ilaç uygulamasının yapıl-ması,
- İntra venöz tedavinin başlatılması, de-ğerlendirilmesi ve düzenlemesi ve sonlandırılması,
- Çeşitli tedavi tüpleri ve direnlerinin ba-kımı ve uygun kullanımının gösterilme-si,
- Pozisyon verme ve terapötik dokunmayı da içeren rahatlatıcı ve ağrıyı azaltan yöntemlerin kullanılması,
- Göğüs fizyoterapisi, oksijen tedavisi, spirometri ve sakşın kullanımını içeren solunum sistemi bakımının sağlanması, - Preoperatif ve postoperatif bakım ve
öğ-retimin sağlanması gibi.
Temel/ Core Bilgiler
2000’li yılların hemşirelerinin bilmesi- öğ-renmesi gereken bilgiler şu başlıklar altında toplanmaktadır.
Sağlığın geliştirilmesi, risklerin azaltılması ve hastalıkların önlenmesi: Bu konuda
hemşire-lerin doğumdan ölüme kadar yaşam süreci evre-leri bilgi ve metodolojisine gereksinimevre-leri vardır. Bu konu müfredat programlarında yeterince yer almaktadır.
Rahatsızlıkları ve hastalıkları ele alabilme, yönetebilme: Bu konuda da hemşirelerin
hasta-lıkların fizyopatolojisi, semptomlar bilgisi, far-makoloji, sosyoloji, psikoloji gibi bilgiler edin-mesi gerekmektedir. Rahatsızlık ve hastalıkların yönetiminde temel hedef yaşam kalitesini maksimal düzeyde tutup, organizmanın optimal düzeyde fonksiyonunu sürdürmesine katkı ver-mektir. (Hasta yönetimi bizim programlarımıza da girmiştir).
Müfredat içeriği ve klinik deneyimler aşağı-daki bilgi ve yeteneklerle mezun olmayı sağla-malıdır;
- Hastalık ve tedaviyle ilgili fiziksel ve psikolojik semptomların değerlendiril-mesi ve yönetimi,
- Ağrının değerlendirilmesi ve ağrı yöne-timi,
- Farmakolojik ve farmakolojik olmayan tedavilerin uygulanması,
- Yaşamın sona ermesine ve hastalık de-neyimine bireyin tepkisini etkileyen bi-reysel ve kültürel faktörlere duyarlılık gösterilmesi,
- Bireyin fonksiyonel düzeyini en iyi şe-kilde kullanmasının sağlanması ve eski haline getirilmesi,
- Hastalık sürecinin komplikasyonlarını önceden tahmin etme ve yönetme, - Yaşamın sona ermesinde hastanın
huzu-ra ulaşmasına yardım etme,
Hasta bakım teknolojisi ve enformasyon bilgisi: Enformasyon bilgisi hastaların uzun
süre-li izlenebilmeleri açısından özelsüre-likle önem ka-zanmaktadır. Çünkü hemşireler hasta ve teknolo-ji arasında aracılık ederler. Böylelikle hasta ge-reksinimlerini tanımlamak kadar teknolojinin etkin kullanımı da hayati önem taşımaktadır.
Etik bilgisi: Çok güncel ve geçerliliği olan
bu konu, hemşirelik uygulamalarında değer ve ahlak ilkelerini içermektedir. Etik,, bilgi ve bece-ri ile ilgili zorlukları ve kişisel inançlarla ilgili anlaşmazlıkları çözmek için gereklidir. Mezun-lar, zor kararlar vermede hastalara yardım etmeli, uygulamada ortaya çıkan potansiyel ve gerçek etik sorunları tanımlayabilmelidirler.
İnsanda bireysellik: Bireysellik, kültürel,
ırk, sosyoekonomik, dini ve yaşam stili farklılık-larının ifade edilmesini içerir. Mezunlar bireysel-liğin sağlık durumlarına ve sağlık bakımına veri-len tepkilere etkisinin farkında olmalıdırlar.
Global sağlık bakımı: Bütün dünyanın her
parçasının bir biri ile bağlantılı olduğunu, transport ve enformasyon teknolojisinin dünyayı birleştirdiğini anlatmaktadır.
Sağlık Bakım Sistemleri ve Politika Sağlık bakım sistemi , organizasyon anlayı-şını ve içinde hemşireliğin ve sağlık bakımının yer aldığı çevre anlayışını kapsamaktadır. Sağlık bakım politikası sağlık bakım sistemlerini şekil-lendirir ve sağlık bakımının ulaşılabilirliğinin, sorumluluklarının ve maliyetinin tanımlanmasına yardım eder. Dersler ve klinik deneyimler aşağı-daki bilgi ve becerilerle mezun olmayı sağlama-lıdır.
- Sağlık bakım sisteminin nasıl organize edildiğini, nasıl finanse edildiğini ve hasta bakımında nasıl etkin olduğunu anlama,
- Sağlık bakım sistemini etkileyen eko-nomik, yasal ve politik faktörleri tanım-lama,
- Hasta ya da meslek adına etkili sağlık bakım politikası düzenleme çabalarına katılma,
- Bakımın sunulmasındaki maliyet faktör-lerini bilme,
- Hemşirelik uygulamalarına ve sağlık bakım hizmetlerine yasal ve düzenleyici süreçlerin etkisini anlama gibi boyutlar-dır.
Öğretim Yöntemleri ve Stratejileri
Bugünün sağlık sistemi içinde lisans
eği-timi görmüş hemşirelerden daha ‘üst
düzey-de uygulama’ ( advanced practice nurse /
APN) yapmaları, çok daha etkin ve tempolu
çalışmaları beklenmektedir. Profesyonel
ka-riyerin sürdürülmesinde merak etme esasına
dayalı olarak sürekli öğrenme ve entelektüel
yetenekleri geliştirme esas olacaktır. Bu
ne-denle lisans eğitimi müfredatı hazırlamada
eğiticilerin çok seçici, rafine bir çalışma
yapmaları gerekmektedir. Öğretimin iki
ma-jör unsuru
olan müfredat içeriğinin seçilmesi ve aktif örenme stratejileri yeniden ele alınması gereken iki önemli konudur.Müfredat İçeriğinin Seçilmesi: Müfredat içeriğinin seçilmesi hemşirelikte ulaşılmak iste-nen amaç ve hedeflerle bağlantılı olup, öğrenci-nin öncelikle hangi hemşirelik bilgileriyle do-nanması gerektiği ve öğreticilerin uzmanlık ala-nıyla ilişkilidir. Müfredat hazırlanırken aşağıdaki sorular sorulmalı ve bu sorulara uygun davranılmalıdır ;
- İçerik, kognitif beceriler ve klinik mu-hakemeyi /usa vurmayı öğrenmeye yar-dım etmek için neleri kapsamalıdır?
- İçerik, uygulama alanlarıyla ilgili olarak nasıl düzenlenmelidir?
- Ağrı, risk, fonksiyon eksikliği gibi özel konular hemşirelik uygulamaları hak-kında kapsamlı öğrenime hangi yollarla katkı verecektir ?
- İçerik, bu düzeydeki öğrenciye uygun mudur ?
- İçerik, hangi yolla hemşirelik uygula-malarına ve ileri düzey bilgiye katkıda bulunacaktır ?
- İçerik, ömür boyu öğrenmeye nasıl kat-kı verecektir ?
Aktif Öğrenme Stratejileri: Günümüzde
öğ-renciyi öğrenmeye yönlendiren ve motive eden en etkin yöntem olarak tartışılmaktadır. Çok sayıda farklı metodlar içeren aktif öğrenmede, esas olan öğrenciyi eğitime katmaktır. Yani öğ-renmeyi öğretmektir. Aktif öğrenme stratejileri öğrencileri olduğu kadar okulları da çaba harca-maya yöneltir. Günlük canlı deneyimler de (se-yahat, araştırma vb ) aktif öğrenme kaynağı ola-rak katkı verir.
Burada özellikle vurgulamak istediğimiz, hemşirelik yaparak, yaşayarak kazanılan bir meslektir. Hizmetin hedefi insan olduğundan insan insana etkileşim ve insani değerleri koru-ma çok hayati bir önem taşıkoru-maktadır. Ülkemizde 40 yıldan uzun bir zamandır hemşirelikte üniver-site eğitimine başlanılmış olmasına rağmen hem-şirelerde hasta ile etkili iletişim kurulabilme sorunu aşılamamış ve insani değerler ön plana çıkamamıştır.(ÇN )
Geleceğe Yönelim
Gelecek, profesyonel hemşirelerin rollerinin genişlemesi için çok büyük olanaklar vadetmektedir. Bu olanaklar hemşirelerin hasta-ya duhasta-yarlı, maliyet etkin ve hedefleri belirlenmiş sağlık bakımı sistemine kapsamlı bir katılımını içermektedir. Uygulama alanlarının değişmesi, otonomi ve üst düzeyde uygulama yapan hemşi-relerin (APN) otoriteleri, son 30 yıldan beri
yaşanan bu tür olanakların örnekleridir. Bununla birlikte profesyonel hemşirelik rolüne yönelik çok büyük boyutlu tehditler de vardır. Maliyeti aşağıya çekme, çok yönlü becerileri olan çalışan-lar yetiştirme, lisanslı olmayan sağlık bakım personelinin kullanılması eğilimi ve tüm hizmet sunanlar için uygulama alanlarının genişlemesi profesyonel hemşirelik rolünü tehdit eden önemli faktörlerdir. Profesyonel hemşirelik rolünün tam olarak uygulanmasında tehditlerin veya engelle-rin azaltılması için önlemler alınmalıdır.
Bizler şimdi meslek için bir karar verme du-rumu ile yüzyüzeyiz. Günümüzde lisans ve daha üst düzeyde profesyonel hemşire yetiştirmeyi amaçlayan programların arttığını görmekteyiz. (örneğin: hemşirelikte doktora ve genel master programaları). Bu programlar, öğrenci eğitiminin temelini oluşturmakta ve daha sonra birkaç yıl profesyonel hemşirelik eğitimine odaklanmakta-dır. Bu yenilikçi modeller bize mesleğe giriş için
farklı derecelerde eğitimsel yaklaşımlar sağla-makta olup, bu modellerin dikkatle test edilmesi ve değerlendirilmesi gerekir.
Son yarım yüzyıldan fazla bir süredir lisans düzeyinde hemşirelik eğitimi ile hemşirelere, hastalara ve sağlık bakım sistemine hizmet ve-rilmiştir. Hiç kimse sağlık bakımında ve hemşirelik uygulamalarındaki anlamlı değişiklikleri ve değişimin hızındaki artışları dikkate almaksızın, mesleğin yakın tarihini kavrayamaz. Biz hemşire eğiticilerin iyi bir eğitim programı (müfredat) yapıp- yapmamamız, hemşireliğin ya geleneksel yolla sürmesine neden olacak ya da 21. yüzyılın sağlık sistemleri içerisindeki etkin yerini almasını sağlayacaktır.
(Öğr.Gör. Şerife Artut, Arş.Gör. Dilek Özden metnin çeviri-sine katkı vermişlerdir.)
